Yargı reformu son oylama için Meclis’te, İsrailliler sokakta direnişte

İsrail Cumhurbaşkanı’nın uzlaşı çabaları sonuçsuz kaldı. Sokaklardaki yüksek katılımlı eylemlere ve büyük şirketlerin grev kararına aldırış etmeyen İsrail Hükümeti, Yüksek Mahkeme’nin hükümet üzerindeki denetimini ortadan kaldıracak “makuliyet ilkesi” ile ilgili yasa tasarısını bugün İsrail Meclisi Knesset’te ikinci ve üçüncü tur oylamaya sundu. Tasarının kabul edilmesiyle yasalaşması bekleniyor.

Makuliyet ilkesi yasa tasarısı, hükümetin aylardır devam eden protestolara yol açan geniş kapsamlı yargı reformunun önemli bileşenlerinden biri. Söz konusu ilke, hükümet kararlarının yargı denetiminden geçmesine ve makul olmadığına hükmedilen kararların iptal edilmesine izin veriyor. İsrail hükümeti “öznel” olduğunu ileri sürdüğü bu ilkeye dayanarak yüksek yargının, halk tarafından seçilen hükümetin politikalarını engellediği görüşünde. Hükümet, anayasası olmayan ülkede, makuliyet ölçütünün dayanağı olmadığını ve bu durumun yargının keyfi kararlarına yol açtığını savunuyor. Başsavcının da aralarında bulunduğu muhalifler ise bu ilkenin yolsuzlukla mücadele ve vatandaşların keyfi hükümet kararlarından korunmasını sağlamak için gerekli olduğunu savunuyor.

İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, dün akşam saatlerinde Başbakan Netanyahu, ana muhalefet lideri Yair Lapid ve Benny Gantz ile ayrı ayrı görüştü. Herzog, sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, “uzlaşı için zemin olduğunu ancak taraflar arasında görüş ayrılığının sürdüğünü” belirtti.

Kanal 12’nin bildirdiğine göre, Adalet Bakanı Yariv Levin, oylamadan hemen önceki görüşmeleri sırasında uzlaşma taraftarı olan Netanyahu’yu, yasanın mevcut haliyle geçmemesi halinde hükümeti devirmekle tehdit etti. İsrail basını, muhalefet lideri Yair Lapid’in de uzlaşmadan yana olduğu ancak protesto hareketinin liderlerinin direnciyle karşılaştığını iddia etti.

Yüzlerce gösterici, sabahın erken saatlerinden itibaren oluşturdukları insan zinciriyle Meclis çevresindeki yolu kapatmaya çalıştı. İsrail polisi, güç kullanarak göstericileri alandan uzaklaştırmaya çalıştı. Foto: Mostafa Alkharouf /AA

Sokak eylemlerine iş dünyasından destek

Uzlaşı sağlanamadığının açıklanmasından sonra tasarının ikinci ve üçüncü tur oylama için Genel Kurul’a gelmesiyle ülke genelinde protestolar ve eylemler de hız kazandı. Bankalar, alışveriş merkezleri, benzin istasyonlarının da aralarında yer aldığı yaklaşık 150 şirketi temsil eden çatı örgüt bugün grev yapılacağını açıkladı. Yüksek teknoloji firmaları da çalışanlarına gösterilere katılabilmeleri için izin verdi.

İsrail basınındaki haberlere göre, aralarında alışveriş merkezleri, bankalar, benzin istasyonları, süpermarketlerin de yer aldığı yaklaşık 150 şirketi bünyesinde temsil eden İsrail İş Örgütü, hükümetin yargı düzenlemesine karşı bugün greve gidileceğini açıkladı.

Ülkedeki diğer kurum ve kuruluşları da “tek taraflı yasamayı durdurmak ve uzlaşı sağlamak üzere tarafları masaya oturtmak için bu acil durum adımına katılmaya” çağıran İsrail İş Örgütü, yaptığı yazılı açıklamada, Başbakan’dan “doğacak felaketin boyutunu kavrayarak tasarıyı derhal askıya almasını ve müzakereleri başlatmasını” talep etti.

Öte yandan, İsrail ekonomisinin lokomotifi diye tanımlanan yüksek teknoloji sektöründeki 200 kadar şirket de çalışanlarına bugün protestolara katılmaları için izin verdiklerini açıkladı. İsrail’deki avukatları temsil eden farklı kuruluşlar ve şirketler de aynı şekilde gün içinde Netanyahu hükümeti karşıtı protestolarda yer alacaklarını duyurdu.

Hafta sonu, Batı Kudüs, Tel Aviv ve Haida gibi şehirlerde yapılan büyük gösterilerin ardından bu sabah binlerce kişi Meclis’in önünde toplandı. İsrail polis Batı Kudüs’te yolları kapatan protestocuları dağıtmak için tazyikli su kullandı.

Yedek askerlerin istifası ortalığı karıştırdı

Sokak protestolarına, ülke ordusunun işleyişinde çok önemli bir rol oynayan yedek askerler arasında daha önce görülmemiş bir direniş dalgası eşlik etti.

Cumartesi günü, 10 binden fazla yedek askerden oluşan Kardeşler Grubu gönüllü olarak görev yapmayı bırakacaklarını açıklarken, bir gün önce aralarında yaklaşık 400 pilotun da bulunduğu hava kuvvetlerinde görev alan bin 100 yedek asker de benzer bir açıklama yaptı.

Yedek askerlerin protestoları İsrail’in üst düzey yetkilileri arasında şaşkınlığa yol açarken, Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, pazar günü askerlere yazdığı açık mektupta ordunun birleşik ve güçlü olmaması halinde İsrail’in “bu bölgede bir ülke olarak var olamayacağını” ifade etti.

Kanal 12, Netanyahu’nun oylama başlamadan önce IDF Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi ile görüşmeyi reddettiğini bildirdi. Halevi’nin, yargı reformunun IDF içindeki yarattığı karışıklık hakkında Netanyahu ile görüşmek istediği kaydediliyor. Başbakanlık ofisi iddiaları reddetti ve toplantının 17:00 olarak ayarlandığını duyurdu.

İsrail İç İstihbarat Teşkilatı Şin-Bet’in (Şabak) Başkanı Ronen Bar ise ana muhalefet lideri Yair Lapid ile görüştü. Görüşmede Lapid’e endişelerini aktaran Bar, “Mevcut durum devletin güvenliğini zayıflatıyor ve İsrail toplumu içerisinde büyük şiddet olaylarının ve kaosun yaşanmasından endişe ediliyor” ifadelerini kullandı.