Beyaz Saray, tırmanan ticaret savaşında yeni bir cephe açmayı planlıyor: Çinli şirketleri Amerikan borsalarından atmak.

POLITICO’da yer alan habere göre ABD, küresel ticareti yeniden düzenlemek amacıyla Çin’e yönelik büyük gümrük vergilerini iki katına çıkarırken, Beyaz Saray yetkilileri ve Başkan’ın destekçileri, ABD borsalarında işlem gören yaklaşık 300 Çin şirketini listeden çıkarma olasılığını daha fazla değerlendirmeye başladı.

Hazine Bakanı Scott Bessent geçen hafta bu konu sorulduğunda “her şey masada” demişti. “Shark Tank” dizisinden Trump’ın önemli bir müttefiki Kevin O’Leary de bunun Çin’e müzakereler konusunda masaya gelmesi için baskı yapmaya yardımcı olacağını savundu.

ABD borsalarındaki Çinli şirketlerle ilgili endişeleri yıllar öncesine dayanan Cumhuriyetçi Senatör Rick Scott ise Trump’ın Çin’e karşı sert tutumunu, bu kuruluşlar üzerindeki incelemeleri sıkılaştırmak ve onları “sonsuza dek” kovmak için potansiyel bir fırsat olarak görüyor.

Çin hisselerini Amerikan borsalarından çıkarmak masada

Scott, “ABD sermaye piyasaları dünyanın gıpta ettiği bir kurumdur ve dünya çapındaki şirketler için finansmana benzersiz bir erişim sağlamaktadır. Fakat bu ayrıcalığın beraberinde getirdiği sorumluluklar da vardır; bunların başında şeffaflık ve mali açıklama kurallarımıza bağlılık gelmektedir,” diyor.

Floridalı Cumhuriyetçi, göreve yeni başlayan Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) Başkanı Paul Atkins’e gönderdiği mektupta, Çinli şirketlerin ABD’nin kurallarına göre oynamayı reddederken Amerikan sermayesine erişimden yararlanmaya devam ettiğini iddia ederek bu durumu “endişe verici” olarak nitelendiriyor.

POLITICO’ya göre bu fikrin yönetimde ne kadar ciddiye alındığı belli değil. Fakat Çinli şirketlerin listeden çıkarılması konusuna yeniden dikkat çekilmesi, iki iktisadi devin uzun süreli ve potansiyel olarak acımasız bir ticaret savaşına doğru sürüklendiği bir dönemde ABD’nin rakibine karşı takındığı tavizsiz tutumun altını çiziyor.

Wall Street yöneticileri, gümrük vergilerinin tedarik zincirlerini, yatırımları ve işe alımları alt üst etme potansiyeli konusunda uyarıda bulunurken, resesyon korkuları da devam ediyor.

Eski SEC Başkanı Gary Gensler bir röportajında, “Çin ile uzun bir süre gümrük vergisi savaşı bataklığında olmamız önemsiz bir ihtimal değil,” dedi.

Gensler, 2022 yılında Çin ile ABD’de ticaret yapan Çinli şirketlerin, Pekin’in uzun süredir erişimini engellediği denetim evraklarının açılması için dönüm noktası niteliğinde bir anlaşma yapılmasına yardımcı olmuştu.

Atlantik Konseyi’nde üst düzey araştırmacı Jeremy Mark, ABD’nin “Çin üzerinde baskı kurmak için sahip olabilecekleri tüm farklı kaldıraçlara baktığını … ve Çinli şirketlerin ABD’deki borsa listelerinin çok belirgin ve önemli olduğunu” söyledi.

Gerçekten de ABD-Çin Ekonomik ve Güvenlik İnceleme Komisyonuna göre 7 Mart itibariyle Amerikan borsalarında toplam değeri 1,1 trilyon dolar olan 286 Çinli şirket bulunuyordu.

Çin’in Washington Büyükelçiliğinden bir sözcü POLITICO’ya verdiği demeçte, “Çin, prensip olarak ABD’nin yatırım ve ticareti düzenleyen uluslararası kurallara uyması, piyasa ekonomisi yasalarına saygı göstermesi ve iktisadi ve ticari meseleleri siyasileştirmekten ve silah haline getirmekten vazgeçmesi gerektiğini sürekli olarak savunmuştur,” dedi.

Sözcü Liu Pengyu salı günü gönderdiği bir e-postada, Çinli şirketlerin ABD’ye yatırım yapma konusundaki güvenini sarsmanın, ABD’nin kendi iş ortamına hiçbir fayda sağlamayacağına dikkat çekti.

Pengyu, “Çinli şirketleri ve Çin pazarını dışlamak, sonuçta ABD’nin kendi iktisadi çıkarlarına ve uluslararası güvenilirliğine zarar verecektir,” iddiasında bulundu.

ABD’nin şirketleri ABD borsalarından çıkarmak için bastırması halinde, yetkililer çeşitli yollar izleyebilir. Konuşmaların çoğu, ABD muhasebe gözlemcilerine Çin ve Hong Kong merkezli ABD’de listelenen firmaların denetimlerini serbestçe yapabilmek için tasarlanan 2020 yasasına odaklandı.

Yabancı Şirketleri Sorumlu Tutma Yasası olarak bilinen yasa uyarınca, evrakları iki yıl boyunca tam olarak incelenemeyen şirketler borsalarından atılabiliyor. Şubat ayında Trump, yönetimini bu şirketler için “yeterli mali denetim standartlarına uyulup uyulmadığını” belirlemeye yönlendiren bir başkanlık emri yayınladı.

Sorun şu ki, yasanın herhangi bir etkinliğe sahip olması muhtemelen yıllar alacak ve bu sadece düzenleyicilerin ihtiyaç duydukları erişimi elde edememeleri durumunda geçerli. 

ABD Hazine Bakanı: Wall Street’e değil, Main Street’e odaklanacağız

Öte yandan TD Cowen Genel Müdürü Jaret Seiberg pazartesi günü yayınladığı bir araştırma raporunda “en hızlı ve en kolay yolun” Trump’ın ulusal güvenlik yetkisi kapsamında bir dizi başkanlık emri yayınlayarak Çinli şirketlerin ABD borsalarından çıkarılmasını talep etmesi olacağını savundu.

Seiberg, yönetimin ayrıca Çinli şirketlerin ABD’de hisse senedi arz etmek için kullandıkları yapı olan değişken faizli kuruluşları da yasaklamaya çalışabileceğini sözlerine ekledi.

Değişken faizli kuruluşlar, ABD’li yatırımcılara Çinli şirkete yalnızca dolaylı olarak maruz kalma imkanı veriyor. Trump’ın şubat ayında yayınladığı kararnamede değişken çıkarlı kuruluş yapısının gözden geçirilmesi talimatı yer alıyordu.

Ne var ki, ABD’nin planı iki ucu keskin bir bıçak da olabilir. Goldman Sachs analistleri bu hafta yayınladıkları bir araştırma raporunda, ABD’li yatırımcıların Çin hisse senetlerine erişiminin kısıtlanmasının yaklaşık 800 milyar dolarlık bir “tasfiye satışına” yol açabileceği tahmininde bulundu.

Daha önce SEC’in Uluslararası İlişkiler Ofisinde çalışan Rock Creek Global Advisors Genel Müdürü Katherine Martin, “Mevcut piyasa koşullarında piyasanın bozulma potansiyeli, özellikle geçiş için yeterli zaman olmaksızın, Çin ile denetim belgelerine erişim anlaşmasının 2022’de müzakere edildiği zamandan önemli ölçüde daha fazla olabilir,” dedi.

FT’ye verdiği röportajda JPMorgan CEO’su Jamie Dimon, ABD ile Çin’in birbiriyle ilişki kurması gerektiğini söylemişti.

Donald Trump, Çin ile gerilimi artırabilecek ve piyasaları sarsan küresel ticaret savaşında yeni bir cephe açabilecek bir hamleyle kritik minerallere gümrük vergisi uygulama tehdidinde bulundu.

ABD Başkanı salı günü yayınladığı bir kararnameyle Ticaret Bakanlığına kritik mineral tedarik zincirlerini incelemesini ve ithalata bağımlılığı azaltırken Amerikan üretimini artırmanın yollarını bulmasını emretti.

İnceleme yeni gümrük vergilerinin uygulanmasına yol açabilir. Trump’ın açıklaması, “kurtuluş günü” tarifelerinin günlerce süren piyasa kargaşasına ve Çin ile derinleşen anlaşmazlığın küresel ekonomiyi resesyona sürükleyebileceği uyarılarına yol açmasından iki hafta sonra geldi.

Kararda, “Başkan Trump, yabancı kritik minerallere ve bunların türev ürünlerine aşırı bağımlılığın ABD’nin savunma kabiliyetlerini, altyapı gelişimini ve teknolojik inovasyonu tehlikeye atabileceğinin farkındadır” ifadeleri yer aldı.

Çin, stratejik mineraller için devlet fonlarını artırıyor

İnceleme, ABD’nin Çin’in hakimiyetindeki önemli bir sektörün kontrolünü geri almaya çalışmasıyla yeni bir kritik mineral ticaret savaşını tetikleme tehdidinde bulunuyor. 

Başkanlık emri, Çin’in savunma, robotik ve enerji sektörlerinde kullanılan bazı ağır nadir toprak metalleri ve nadir toprak mıknatıslarının dünyanın dört bir yanındaki alıcılara ihracatını askıya almasının ardından geldi.

Trump yönetimi, elektrikli araba bataryalarından jet motorlarına ve füzelere kadar her şeyde kullanılan mineraller ve metaller için Amerika’nın rakiplerine bağımlılığını azaltmak amacıyla Joe Biden yönetimi sırasında başlatılan girişimleri sürdürüyor.

Beyaz Saray minerallerin ve nadir toprak elementlerinin askeri uygulamalar için önemini vurgulasa da, herhangi bir kıtlık enerjiden otomobil üretimine kadar birçok sektördeki şirketleri etkileyebilir.

Financial Times bu hafta Beyaz Saray’ın, Çin’in nadir toprak tedarik zincirlerindeki hakimiyetine karşı koyma çabasının bir parçası olarak Pasifik Okyanusu deniz yatağında bulunan metallerin stoklanmasını sağlamak için bir idari emir hazırladığını bildirdi.

Soruşturma, Trump’ın çip, bakır ve keresteye yönelik soruşturmalar başlatmak için kullandığı 1962 tarihli Ticareti Genişletme Yasasının 232. Bölümü kapsamında yürütülecek. Trump ayrıca bu yasayı otomobil, çelik ve alüminyuma gümrük vergisi uygulamak için de kullandı.

Başkanlık emrinde, ortaya çıkan herhangi bir tarifenin, bu kritik minerallere uygulanan “karşılıklı” tarife oranlarının yerini alacağı ve teoride bu mineraller üzerindeki tarifelerin yükseltilmesi yerine düşürülmesine yol açabileceği belirtildi.

Beyaz Saray, ABD’nin “bu temel malzemeler için yabancı kaynaklara, özellikle de düşman ülkelere büyük ölçüde bağımlı” kaldığını belirterek, bunun ülkeyi “iktisadi baskıya” maruz bıraktığını savundu.

Beyaz Saray, bu hafta nadir toprak elementlerinin ihracatının yasaklanmasının yanı sıra Çin’in kısa bir süre önce ABD’ye galyum, germanyum ve antimon ile askeri uygulamaları olan diğer malzemelerin ihracatını da yasakladığını açıkladı.

Geçen yıl Pekin, Japonya’yı, teknolojiyle ilgili ihracat kontrolleri konusunda Washington’la çok yakınlaşması halinde galyum, germanyum ve grafit ihracatını engelleyeceği konusunda uyarmıştı.

ABD, Çin’in yarı iletkenler ve yapay zeka alanlarındaki ileri Amerikan teknolojilerini elde etmesini zorlaştırmak için bazı kontroller uygulamak istiyordu.

JPMorgan CEO’su Jamie Dimon Washington’u Pekin’le “ilişki kurmaya” çağırırken, ABD Başkanı Donald Trump’ın başlattığı ticaret savaşının ABD’nin güvenilirliğini aşındırma riski taşıdığı uyarısında bulundu.

Financial Times’a (FT) konuşan Dimon, ABD’nin refahı, hukukun üstünlüğü, iktisadi ve askeri gücü nedeniyle bir “cennet” olmaya devam ettiğini, fakat ülkenin iktisadi üstünlüğünün Başkan’ın küresel ticareti yeniden şekillendirme girişimi nedeniyle tehdit altına girebileceğini söyledi.

Dimon, “Bu belirsizliklerin çoğu bunu biraz zorluyor. Yani bu gümrük vergileri ve ticaret savaşları durulup ortadan kalkana kadar bu konuda durmadan bir şeyler okuyacaksınız ki insanlar ‘Amerika’ya güvenebilirim’ diyebilsinler,” dedi.

ABD ve Çin’i birbirleriyle ilişki kurmaya çağıran Wall Street devi, şu anda herhangi bir angajman olduğunu düşünmediğini, ama bunun bir yıl beklemek zorunda olmadığını ve hemen yarın başlayabileceğini söyledi.

JPMorgan CEO’su, “Dikkatli olmalıyız. Kimsenin başarı için ilahi bir hakka sahip olduğunu ve bu nedenle endişelenilmemesi gerektiğini düşünmüyorum,” dedi.

JPMorgan başkanı, Trump’ın tarifelerini açıkladığı “kurtuluş günü”nü takip eden piyasa çalkantılarının “hızlı bir hareket olduğu ölçüde düzensiz” olduğunu, fakat “piyasaların çoğunun iyi olduğunu” savundu. Dimon, “Piyasalar çok değişken, bu da insanları korkutuyor,” diye ekledi.

Dimon, JPMorgan’ın ‘iyi ve kötü günde’ Çin’de olacağını söyledi

Neredeyse yirmi yıldır ABD’nin en büyük bankasını yöneten Dimon, Wall Street’teki en etkili seslerden biri. Trump geçen hafta Dimon’ın gümrük vergilerinin ekonomiyi resesyona sürükleyebileceği uyarısına atıfta bulunarak “karşılıklı” gümrük vergilerinin çoğunu durdurma kararı aldı ki bu da piyasaların tedirginliğini azaltmaya yardımcı oldu.

Dimon, “Kurtuluş günü tarifelerini açıkladıklarında, insanların beklediğinden önemli ölçüde farklıydı. İnsanların beklediğinden çok daha farklıydı ve bu sistem için şok ediciydi. Sadece ABD’de değil, küresel sistemde,” dedi.

Dimon, Başkan’ın gümrük vergisi rejimine atıfta bulunarak, “Bence neyi başarmaya çalıştığımız konusunda net olmalıyız. Ayrıca bunu müttefiklerimizle birlikte yapmamız gerektiğini düşünüyorum. Eninde sonunda Avrupa, Birleşik Krallık, Japonya, Kore, Avustralya, Filipinler ile müzakere etmek ve çok güçlü bir iktisadi ilişkiye sahip olmak isterim,” diye konuştu.

Yıllardır Hazine Bakanlığına aday olarak gösterilen Dimon, şu anda bu görevi yürüten Scott Bessent’in ABD ekonomisini dalgalı sularda yönlendirebileceğine dair iyimserliğini de dile getirdi.

Dimon, “Umarım öyle olur. Onu biraz tanıyorum. Bence o bir yetişkin. Yönetimin yaptığı her şeye katılmıyorum. O yüzden bu noktayı tartışmıyorum. Ama bence bu ticaret anlaşmalarını müzakere etmesi gereken kişi o,” diyerek Bessent’i daha fazla rol oynamaya çağırdı.

Röportajda Dimon ayrıca Beyaz Saray’ın Wall Street’e yaklaşımını değerlendirdi, Trump döneminde “kurumsal Amerika”nın izleyeceği en iyi stratejiden bahsetti ve her yıl otobüsle yaptığı ABD turunu anlattı.

14 Nisan’da açıklanan şirket verilerine göre Dimon’ın bankanın yaklaşık 31,5 milyon dolar değerinde hissesini sattığı ortaya çıkmıştı.

Dimon geçen yıl da 2005 yılında bankanın başına geçmesinden bu yana yaptığı ilk satışta bazı hisselerini elden çıkarmıştı.

JPMorgan, geçtiğimiz hafta rekor hisse senedi alım satımı ve borç yüklenimi ve şirket birleşmeleri danışmanlığından elde ettiği yüksek ücretler sayesinde ilk çeyrek kâr tahminlerini aştı.

Dimon’ın 2024 yılı maaş paketi %8,3 artışla 39 milyon dolara yükseldi. Pazartesi günü yapılan başvuruda Dimon’ın 133.639 hisse sattığı belirtildi.