Bizi Takip Edin

DÜNYA BASINI

“Altın ruble 3.0”

Yayınlanma

Çevirmenin notu: Aşağıdaki makale iki imzalı: Sergey Glazyev, halen Avrasya Ekonomik Komisyonu Makroekonomi ve Entegrasyon Kurulu üyesi, Dmitriy Mityayev ise İktisadi Stratejiler Enstitüsü’ndeki akademisyenliğinden başka “Sistemik Tahmin Merkezi” başkanı. Makale, benim Harici’de bir önceki makalemde değindiğim meseleyle tam bir paralellik gösteriyor. Orada, “Bay Siloviki” diye nitelediğim Güvenlik Konseyi Sekreteri Patruşev’in nisan ayında yaptığı altın standardı açıklamasına değinmiş ve bunun Merkez Bankası duvarına çarptığını, yerine de rublenin değerini tespit edecek bir “döviz sepeti” projesi konulduğunu söylemiştim: “… ‘mali blok’ altın (veya petrol) standardına dolaylı olarak bile geçilmesinden inatla imtina ediyor, bunun yerine aslında hibrit bir dolarizasyondan başka anlama gelmeyen “döviz sepeti” oluşturmaya çalışıyor … [dedolarizasyon konusunda] kararlılarsa yeni bir (bir!) evrensel eşdeğer bulunması kaçınılmazdır; ister ‘evergreen’ altın olsun bu, ister yuan, ister ‘toprağın yağı’ olsun, isterse de koyun postu.” Glazyev ve Mityayev, altın standardını öne çıkartıyor ve bunun bütünüyle gerçekleştirilebilir bir proje olduğunu vurguluyorlar.

Şuna tekrar tekrar dikkat çekmek gerek: Rusya’da gerek Kremlin, gerek onun solundaki hemen bütün iktisatçılar ve siyasetçiler için Sovyetler Birliği ve sosyalizm ülkenin geleceği açısından tartışılırken bunların özünde taşıdığı devrimci altüst oluş anlamının yerine çoğunlukla (soldakiler için) tedrici bir geçiş ve daha önemlisi (Kremlin için) her anlamda (siyasi, sosyal, kültürel, iktisadi, ideolojik) yönetme kültürü, bir metodoloji geçiriliyor. Makalede “altın ruble 3.0” projesinin versiyon numarası da doğrudan doğruya buna gönderme yapıyor: versiyon 1.0 emperyalizmin birinci dönemine aittir ve imparatorlukta kapitalizmin sıçrayış manivelalarından birini teşkil eder, ama bu Rusya’nın mali olarak emperyalizme bağımlılığıyla sonuçlanmıştır. Versiyon 2.0 Stalin dönemine aittir ve tam, mutlak bir bağımsızlığın manivelasıdır.

* * *

Altın ruble 3.0. Rusya, dış ticaretin altyapısını nasıl değiştirebilir?

Sergey Glazyev & Dmitriy Mityayev

Sert yaptırım ablukası, Rusya dış ticaretinde 180 derecelik bir dönüş için zaruri önşartları yarattı. Avrasya Ekonomik Topluluğu üyeleri, Çin, Hindistan, İran, Türkiye, BAE vb., ülkenin başlıca dış ticaret ortakları oldular. Ve bu ülkelerin her biriyle ticaret Rusya için fazla veriyor. Merkez Bankası’nın ön değerlendirmelerine göre dış ticaret fazlası ocak-eylül 2022’de geçen yılın aynı dönemine göre 123,1 milyar dolar artış göstererek 198,4 milyar dolar oldu. Bu fazla ülkeden çıkartıldı (yarısı Rusya şirketlerinin dış borçlarını içeride ruble olarak alınan kredilerine karşılık kapatmaya gitti) ve ödemeler dengesinde net sermaye çıkışı kaleminde yansımasını buldu.

Dost ülkelerde dedolarizasyon süreci devam ediyor, “yumuşak” paralar cinsinden hesapların payı artıyor. Rusya eylülde uluslararası hesaplamalarda en çok yuan kullanan üçüncü ülke oldu. Merkez Bankası’nın verilerine göre son aylarda Rusya’nın döviz işlemlerinin yüzde 26’sı yuanla ticarete karşılık yapılıyor. Moskova Borsası’nda yuan/ruble ikilisi, günlük işlemlerde birkaç defa dolar ve avroyu geçti. Rusya’nın dış ticaret hesaplamalarında yuan, rupi, riyal vb. kullanıldığında ve dış ticaret fazlasının varlığında sonuç, Rusya ihracatçılarının yukarıda anılan ticaret ortağı ülkelerin bankalarındaki “yumuşak” para birimleri cinsinden hesaplarında milyarları bulan nakit bakiyelerinin birikmesidir.

“Yumuşak” paralarda birikim bundan sonra da artacak. Ama bu paralar da kurlardan ve olası yaptırımlardan kaynaklanan risklere maruz bulunduğundan fazlalığı sterilize etme zarureti doğuyor. En iyi yöntem, Çin, BAE, Türkiye, belki İran ve başka ülkelerde yerel paralara karşılık yaptırım altında olmayan altın satın almak. Rusya Merkez Bankası tarafından satın alınacak “yabancı” altın, belirlenmiş limitler çevresinde dost ülkelerin merkez bankalarında bulunan altın ve döviz rezervlerinde tutulabilir, ülkelerarası hesaplamalarda, döviz swaplarında ve kliring işlemlerinde kullanılabilir.

Rusya’nın dost ülkelerle ticareti ulusal para birimleriyle yapmaya geçişi doğru bir taktik karar, ama stratejik değil. Eğer fiyatlar batı borsalarında dolar olarak şekillenmeye devam ederse batının “lunapark aynasından” (derivatif fiyatlandırma sistemleri) gerçek bir çıkış olmaz.

Emsali görülmemiş yaptırım baskısı altında Rusya’nın görevi, batının “çarpık kurallarına” göre oynamayı öğrenmek değil, dost ülkelerle şeffaf ve karşılıklı avantajlı kurallara dayanan oyunlar kurmak, kendi fiyatlandırma, borsa ticareti, yatırım sistemini oluşturmaktır. Ve altın, eğer bütün temel uluslararası emtianın (petrol ve gaz, gıda ve gübre, metal ve ağır mineral) fiyatları onunla hesaplanırsa, batı yaptırımlarıyla mücadelenin benzersiz bir enstrümanı olabilir. Petrol fiyatının 2 varile karşılık 1 gram şeklinde sabitlenmesi, Credit Suisse stratejisti Zoltan Poszar’ın hesaplamalarına göre altının dolar karşısındaki fiyatını 2 kat artırır. Bu, batının getirdiği “tavan fiyata” uygun bir cevap, kendine has bir “zemin”, sağlam bir temel olur. Hindistan ve Çin de Glencore veya Trafigura yerine küresel hammadde traileri pozisyonunu işgal edebilir.

Altın (ve gümüş) binlerce yıl boyunca dünya mali sisteminin çekirdeği, eşdeğer, kâğıt paranın ve varlıkların dürüst bir ölçüsü oldular. Bugün altın standardı “anakronizm” sayılıyor. Yarım yüzyıl önce doların petrole bağlanmasının ardından altın standardı tamamen iptal edildi (ABD, 1944’te Bretton Woods’da kabul edilen “altın pencerenin” “geçici olarak” kapatıldığını ilan etmişti). Ama petrodolar devri bitiyor; artık petroyuandan ve dünya rezerv para ihraççısının [issuer] statüsünü kötüye kullanmasını sınırlayacak başka mekanizmalardan söz ediliyor. Rusya’nın elinde doğu ve güneydeki ortaklarıyla birlikte kendi kalkınmasını ve karşılıklı ticareti birikmiş ve üretilmekte olan stratejik kaynaklarla garanti edip dolar merkezli borç ekonomisinin batan gemisinden “atlama” şansı var.

Bu, Rusya’nın altına endeksli sağlam bir ruble tesisine yönelik ilk gerçekleşebilir girişimi değil. 19’uncu yüzyılda Avrupa’da altın standardının lobisini Rothschild yapıyordu; bu ona (ve Britanya’ya) altın kredileri karşılığında kıta Avrupasını Britanya mali sistemine bağımlı kılma imkânı sağlıyordu. Rusya da Kont Vitte’nin yönetimi sırasında “kulübe” katıldı. “Altın ruble 1.0” kapitalist birikim sürecini temin etti ancak yerli bankerleri ve sanayicileri batı sermaye kaynaklarına bağladı. Rusya’da o zaman kendi büyük altın üretimi yoktu; bu sektör Stalin döneminde ortaya çıktı.

Altın sanayileşmede ve savaş sonrası SSCB’nin dolar standardına katılmayı reddetmesinde önemli bir rol oynadı (o zaman ülkede rekor seviyede altın rezervleri birikmişti). SSCB Bretton Woods mutabakatlarını imzaladı ama resmi olarak onaylamadı ve rubleyi dolara değil (bu, Marshall planına katılmanın şartıydı) altına ve “ülkenin bütün zenginliğine” bağladı. “Altın ruble 2.0” savaştan sonra ekonominin hızla imarını temin eti, nükleer ve füze projelerinin gerçekleşmesine imkân sağladı. Reformcu Hruşçov, rubleyi altına bağlamaktan vazgeçti; 1961’de rubleyi fiilen 2,5 kat devalüe eden ve dolara bağlayan para reformunu gerçekleştirdi, ülkenin daha sonra batı mali sisteminin “hammadde eklentisi” haline getirilmesinin şartlarını şekillendirdi.

Bugün “altın ruble 3.0”ın objektif şartları oluşmuştur.

Rusya’ya karşı getirilen yaptırımlar bumerang olup batı ekonomisini vurdu. Kundakladıkları jeopolitik istikrarsızlık, enerji ve diğer kaynaklarda fiyat artışı, enflasyon ve diğer negatif faktörler, küresel ekonomi, özellikle de dünya mali pazarı üzerinde güçlü bir baskı yaratıyor. Bütün bunlar 2023’te dünyadaki yatırım siyaseti kalıplarında ortaya çıkacak değişikliklerde objektif bir yansısını bulacak; bu değişiklikler karmaşık mali enstrümanlara yapılan riskli yatırımlardan geleneksel varlıklara, öncelikle de altına doğru olacak. Saxo Bank analizcilerine göre 2023’te altına dönük artan talep, altının ons fiyatının bugünkü 1800 dolardan 3000 dolara yükselmesine yol açacak. Neticede yakın bir zamanda altın ve döviz rezervlerinin hem altın miktarının fiziki artışı hem de altının değerlenmesi anlamında çok büyük ölçüde artması gerçek bir fırsat olarak ortaya çıkıyor.

Büyük altın ve döviz rezervleri ülkenin egemen mali siyaset yürütme ve yabancı kredi kuruluşlarına bağımlılığı asgariye düşürmesine olanak sağlar. Rezervlerin büyüklüğü ülkenin itibarına, kredi reytingine ve yatırım cazibesine etkide bulunur. Daha büyük rezervler birçok iktisadi ve siyasi riski azaltarak uzun vadeli devlet bütçesi planlamaya olanak sağlar. 1998’de yeterince uluslararası rezerv olmayışı Rusya için temerrütle sona eren krizin nedenlerinden biri olmuştu. Bugün ülkemiz büyük altın ve döviz rezervlerine sahip, dünyada bu açıdan beşinci (Çin, Japonya, İsviçre ve Hindistan’dan sonra) ve ABD’nin de önünde, ama bu yeterli değil.

Yıllık altın üretimi (şu anki fiyatlarla) sadece 200 milyar dolar olarak hesaplanıyor; mevcut rezervlerin hacmi 7 trilyon dolar, bunun merkez bankalarında bulunan kısmı beşte birden fazla değil; üçüncü çeyrekte bu bankalar rekor miktarda, 400 ton altın satın aldılar. Çin Halk Bankası [Merkez Bankası] uzun yıllardan sonra ilk defa altın rezervlerinde artış olduğunu duyurdu. Ama Rusya Merkez Bankası pazara, açıktan açığa, altın almanın kötü bir fikir olduğunu, çünkü bunun ekonominin aşırı parasallaşmasına yol açacağını söyledi ve dünya fiyatına göre yüzde 15 indirim getirdi. Sonuçta altın üretimi çifte bir gerilim yaşıyor: batı, Rusya altınını yasadışı ilan etti ve onunla yapılacak her tür işleme yasak getirdi, Rusya Merkez Bankası ise, şirketlere bütün bu madeni “iyi yargı alanlarında” yeniden eriten veya yeniden markalayan aracılar üzerinden çıkarma hakkı ihdas ederek altını (ve dövizi) yurtdışına itiyor.

Altın üretiminde en başta gelen Çin’de üretilen altının ihracına kanunla getirilmiş bir yasak var. Şanghay Altın Borsası verilerine göre son 15 yıldır müşterileri 23.000 ton altını fiziksel olarak aldılar. Hindistan altın birikiminde dünya şampiyonu sayılıyor: 50.000 tondan fazla (Hindistan Rezerv [Merkez] Bankası’nda bunun yarısından az). Son çeyrek yüzyıldır batıdan doğuya doğru başlıca hublar (Londra, İsviçre, Türkiye, BAE, vb.) üzerinden yılda 2000-3000 ton çapında altın akışı gerçekleşti. Batılı merkez bankası kasalarında bu “horgörülen metalden” kalan var mı, yoksa hepsi swaplar ve lizinglerle “demonetize” mi edildi? Batı bunu asla söylemez, Fort Knox da söylemeyecek.

Son 20 yıldır Rusya’da altın üretimi hacmi iki katına çıktı, ABD’de ise yarıya düştü. Tıpkı uranyum pazarlığında (VOU-NOU) olduğu gibi: ABD gerçek bir zenginliği demonetize etmekle bu stratejik kaynakların (ister altın, ister uranyum, ister başka bir şey) üretimindeki ve işlenmesindeki uzmanlık ve ilgisini kaybetti. [VOU-NOU, yüksek seviyede zenginleştirilmiş uranyum ve düşük seviyede zenginleştirilmiş uranyum kelimelerinin baş harflerinden; ABD ile Rusya arasındaki 1993 tarihli “Megatons to Megawatts Program” mutabakatı kastediliyor. — H.Y.] Nasılsa matbaa para basıyor, ne istersek alırız. Nadir bulunan metallerde de aynısı oldu; bunlar neredeyse tamamen Çin’e geçti. Meyvelerini toplama zamanı geldi: ABD (son çeyreklerdeki gümrük istatistiklerinin gösterdiği gibi) Rusya’dan büyük partiler halinde paladyum, uranyum ve başka kaynaklar satın almaya başlıyor.

Bugün GSYH’nın yüzde 1’ini ancak teşkil eden altın üretimi yüzde 2-3’üne kadar yükselebilir ve bütün hammadde sektörünün (GSYH’nın yüzde 30’u) hızla büyümesinin ve dış ticaret dengesinin temeli haline gelebilir. Bu ikincisi hâlâ “sağlam” paraların ihraççılarının [issuer] kapris ve aşağılamalarına ve devalüasyon riskine, keza “yumuşak” paraların yetersiz konvertibilitesine dayanıyor. Bu durumda Rusya, iyi örgütlenmiş küresel bir “altına hücum” sayesinde (Rusya halkı da dünyadaki merkez bankalarının ardından altına yatırımını geçen yıla göre 4 kat artırdı) altın üretimini 330 tondan (sadece üç büyük ve hâlihazırda işletmeye açılmış olan üretim noktası sayesinde) 1,5 kat artırarak 500 tona yükseltebilir ve böylece bu stratejik sektörde dünya lideri olabilir. Bunun “bonusunu” da alırız: sağlam ruble, sağlam bütçe ve ilerici bir kalkınma stratejisinin hayata geçmesiyle sağlam bir ekonomi.

(27 Aralık 2022, Vedomosti)

DÜNYA BASINI

Mahmud Abbas birliği korumak için olası baskılara direnecek mi?

Yayınlanma

Aşağıda çevirisini okuyacağınız uzman görüşlerine yer verilen haber Filistinli grupların Pekin’de imzaladığı uzlaşı anlaşmasının sürdürülebilir olup olmadığına yanıt bulmaya çalışıyor. İsrail ve muhtemelen ABD tarafından baltalanacağı düşünülen uzlaşının yumuşak karnı ise Filistin Yönetimi:

****

‘Başarılı olması için baskı var’: Fetih-Hamas birlik anlaşması sürdürülebilir mi?

Analistlere göre Fetih Hareketi’nin siyasi iradesinin olup olmadığı görülecek, İsrail ise anlaşmayı bozmaya çalışabilir.

Mat Nashed

Analistler, Filistinli grupların salı günü bir “ulusal birlik” anlaşması imzalayarak, ideolojik farklılıklarını ve acı dolu geçmişlerini bir kenara bırakıp İsrail’in işgaline son vermek için lobi yapabileceklerine dair hem umut yarattığını ancak bazı şüpheler olduğunu söylüyor.

Çin’in başkenti Pekin’de üç gün süren yoğun görüşmelerin ardından imzalanan anlaşma, geçici bir “ulusal uzlaşı” hükümetinin savaş sonrası Gazze’nin kontrolünü üstlenmesi ve ortak kendi kaderini tayin etme arayışını ilerletmesi için zemin hazırladı. Ancak Fetih Hareketi ve Hamas arasında daha önce yapılan birçok uzlaşma girişiminin başarısız olması nedeniyle bu atılım kuşkuyla karşılandı.

Katar’ın başkenti Doha’daki Middle East Council on Global Affairs adlı düşünce kuruluşunda İsrail-Filistin uzmanı olarak çalışan Ömer Rahman, “Biraz şüphe olması doğal, ancak bu anlaşmanın kalıcı olacağından umutluyum” dedi.

“Gazze ve Batı Şeria’daki durum göz önüne alındığında bunun başarılı olması için baskı var. Bence tüm taraflar bunun gerçekleşmesi gerektiğini biliyor” diyen Rahman, Gazze’deki savaşın ve işgal altındaki Batı Şeria’da artan yerleşimci şiddeti ve toprak gaspının getirdiği aciliyete atıfta bulundu.

BM uzmanlarına göre, 7 Ekim’de Hamas öncülüğünde İsrail topluluklarına ve askeri karakollarına düzenlenen ve bin 139 kişinin öldürüldüğü ve 251 kişinin esir alındığı saldırıdan bu yana İsrail, Gazze’de soykırıma varabilecek yıkıcı bir saldırıyla karşılık verdi.

İsrail son dokuz ayda 39 binden fazla Filistinliyi öldürdü ve iki milyon 300 binlik Gazze nüfusunun neredeyse tamamını yerinden etti. Gazze’deki savaş uluslararası manşetleri belirlerken, İsrail’in 2024 yılında işgal altındaki Batı Şeria’da son 30 yılda herhangi bir yılda olduğundan daha fazla Filistin toprağını sessizce ele geçirmesine yol açtı.

İsrail işgalini derinleştirirken, Filistinli iki büyük grup Fetih Hareketi ve Hamas bölünmüş durumda kaldı. Fetih Hareketi, Batı Şeria’nın büyük bir bölümünü 1993 Oslo Anlaşmalarından doğan ve Fetih’e şiddetten vazgeçmesi ve İsrail’i tanıması karşılığında Filistin devletinin kurulacağının vaat edildiği Filistin Yönetimi aracılığıyla kontrol ediyor.

Buna karşılık Hamas silahlı mücadeleye bağlı kaldı ve 2007’de iki taraf arasında yaşanan kısa bir iç savaşta Fetih Hareketi’ni kovduğundan beri Gazze’yi kontrol ediyor.

Kanlı geçmişe rağmen, her iki taraf da 12 daha küçük grupla beraber Pekin anlaşmasını imzaladı. El Cezire’nin elde ettiği bir anlaşma kopyasına göre bu anlaşma, nihai olarak İsrail işgali altındaki Doğu Kudüs, geniş Batı Şeria ve Gazze’de (İsrail’in 1967 Arap-İsrail savaşında ele geçirdiği topraklar) bir Filistin devleti kurmayı hedefliyor.

Anlaşma kalıcı olacak mı?

Uluslararası Kriz Grubu (ICG) Filistin uzmanı Tahani Mustafa, Fetih Hareketi ve Ebu Mazen olarak da bilinen Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas’ın Hamas’la daha önce yapılan uzlaşma anlaşmalarını baltaladığını söyledi.

El Cezire’ye konuşan Mustafa, Abbas’ın ve yakın sırdaşlarının İsrail işgaline karşı Filistin yönetimini birleştirmek için gerçek bir siyasi irade göstermediğini söyledi.

Mustafa’ya göre Fetih Hareketi, teoride Filistinlileri uluslararası alanda temsil eden Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) üzerinde tek kontrol sahibi olduğunu ve Hamas ve diğer fraksiyonlar bu yapıda temsil edilirse çoğunluğunu kaybetmekten korkuyor.

Mustafa, “Hamas’ı ve İslami Cihad’ı da eklerseniz, Fetih Hareketi’nin tekeli sona erer” dedi.

İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri de uzlaşma anlaşmasını baltalamaya çalışabilirler.

İsrail, savaş sonrası senaryoda Filistin Yönetimi’nin ya da Hamas’ın Gazze’nin kontrolünü ele geçirmesine izin vermeyi reddederken, ABD de uzun süredir Hamas’ın İsrail’i tanımasını ve Filistin hükümetinin bir parçası olmadan önce şiddetten vazgeçmesini istiyor.

2017’de Hamas, 1967 sınırlarına göre bir Filistin devleti kurulmasını kabul eden yeni bir tüzük sundu. Hamas tarafından daha önce yapılan açıklamalar ve hareketlerle uyumlu olan bu hamle, İsrail’in fiilen tanınması anlamına geliyordu.

Mustafa, “Hamas, İsrail’in var olma hakkını hiçbir zaman [açıkça] tanımadı çünkü İsrail’e aynı şeyi Filistinliler için de yapması yönünde hiçbir zaman baskı yapılmadı” dedi.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin İsrail-Filistin uzmanı Hugh Lovatt, İsrail’in bu anlaşmayı rayından çıkarmak için Batılı müttefiklerine Filistin Yönetimi’ne verdikleri fonları kesmeleri için baskı yapmasının oldukça olası olduğunu söyledi.

El Cezire’ye konuşan uzman, “Filistin Yönetimi mevcut haliyle ancak ABD ve Avrupa’nın yakın işbirliği ve finansman desteğiyle ayakta kalabilir” dedi.

Lovatt, “Ancak bu sadece Filistin Yönetimi’nin hayatta kalmasıyla ilgili bir mesele değil, aynı zamanda Filistin Yönetimi’nin kilit isimlerinin kişisel hayatta kalma meselesi… kendi kişisel konumlarını zayıflatabilecek herhangi bir anlaşmaya çok ilgi duymuyorlar” diye ekledi.

El Cezire yorum için Filistin Yönetimi Başkanlığı sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne ve Filistin Yönetimi’nin Birleşik Krallık misyonunun başındaki Husam Zomlot’a ulaştı. Her iki isim de haber yayınlanmadan önce yorum taleplerine yanıt vermedi.

Ancak Lovatt, Filistin Yönetimi’nin, İsrail’i resmen tanımak ve şiddetten vazgeçmek gibi Oslo Anlaşmaları’nın şartlarına uymayı reddetmesi nedeniyle önceki birlik anlaşmalarının çökmesinden Hamas’ı sorumlu tuttuğunu söyledi.

“Abbas’ın söylediğini gördüğümüz şey… bir anlaşma istiyoruz ama uluslararası meşruiyete dayanan bir anlaşma” diye ekledi.

Bu anlaşma neden önemli?

Daha önceki uzlaşma anlaşmaları başarısızlıkla sonuçlanmış olsa da Rahman bu anlaşmanın başarıya ulaşmasının hayati olduğunu söyledi.

Rahman’a göre İsrail-Filistin konusunda uluslararası kamuoyunda rüzgarlar değişiyor ve bu da birleşik bir Filistin liderliğinin Gazze’deki “soykırıma” ve İsrail’in Batı Şeria’daki “ilhakçı baskısına” son vermesi için bir fırsat yaratıyor.

Dünya Mahkemesi olarak da bilinen Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) “tavsiye niteliğindeki görüşü”, İsrail’in Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze’deki 57 yıllık işgalini kısa bir süre önce “yasadışı” olarak sınıflandırdı. Mahkeme, yerleşim yerlerinin inşası ve genişletilmesi de dâhil İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında varlığını sürdürmesinin “uluslararası hukuku ihlal ettiğini” söyledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu kararı “saçma” olarak nitelendirdi ve İsraillilerin “atalarının yurdundaki kendi topluluklarında yaşamalarının” yasadışı olamayacağını söyledi.

Rahman, “Durum açıkça vahim ve Filistinlilerin uluslararası toplumu Filistinlileri savunmak için bir araya getirecek bir tür birleşik liderliğe ihtiyacı var” dedi.

Ancak bu birlik -en azından şimdilik- savaşın gidişatını şekillendirmede en etkili küresel aktör olan ABD tarafından desteklenmiyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller salı günü düzenlediği basın brifinginde anlaşmayı yorumlarken “Bir terör örgütünün rolü olamaz” dedi.

Hamas ABD, İsrail ve Avrupa Birliği tarafından “terörist” olarak tanımlanan bir grup ancak pek çok Filistinli, Hamas’ı meşru bir direniş grubu olarak görüyor.

Lovatt, Filistin Yönetimi karar alma sürecinde Hamas ve diğer gruplara danışarak anlaşmayı uygulamaya kararlı olsa bile ABD baskısının Filistin birliğini sabote edebileceğini söyledi.

Lovatt şunu ekledi: “Bu gerçekten de belirleyici faktör olabilir. Asıl soru şu: [Abbas] kararlılığını sürdürecek mi, yoksa uluslararası baskı karşısında geri adım mı atacak?”

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

Batı artık küresel ilişkilerin merkezi değil

Yayınlanma

Samir Puri, Nikkei Asia
25.07.2024

Dünya meselelerinde bir geçiş dönemi yaşıyoruz. Batılı ülkelerin küresel meselelerin nihai hakemleri olarak hareket etme gücü ve birliği çökmüyor, ancak açık bir düşüş içinde.

Çoğumuz bu noktada hemfikiriz, ancak bu geçiş dönemini Batı’nın içinden mi yoksa dışından mı izlemek daha doğru olur? Perspektif her şeydir. Atlantik’in her iki yakasındaki Batılı ülkelerde yaşayan bizler için popülizm siyaseti, değişen dünyayı izlerken kaçınılmaz olarak önemli bir tartışma konusu haline geliyor.

Daha “ulus öncelikli” liderler ve partiler güç kazandıkça, Batı’nın siyasi karakterinin hızla değişmekte olduğu açıktır. Kasım ayındaki ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın olası zaferi ya da Macaristan Cumhurbaşkanı Viktor Orban’ın ülkesinin Avrupa Birliği dönem başkanlığını kullanarak geleneksel Batılı dış politika elitlerine çelişkili mesajlar vermesi buna örnek olarak gösterilebilir.

Bu durum zamanla Batı’nın küresel kişiliğini değiştirecektir.

2020’den bu yana Batı’daki evimden ziyade, Asya’da gelişen bu olayları Singapur’daki görüş noktamdan izliyorum. “Batısızlık: Büyük Küresel Yeniden Dengelenme” adlı yeni kitabımda yazdığım gibi, Batı’nın küresel varlığının yeniden şekillenmesini uzaktan izlemek kendi perspektiflerini sunuyor.

Asya’da, dünyanın değişen ekonomik dengesi Çin ve Hindistan’ın yükselişinde açıkça görülüyor ve Endonezya gibi ülkeler de gelecekte önemli bir büyüme göstermeye hazırlanıyor.

Dünyanın yeniden dengelenmesi sadece “Asya’nın yükselişi” ile sınırlı değildir. Suudi Arabistan, Türkiye ve hatta Güney Afrika gibi ülkelerin küresel meselelerde kendi yollarını çizmek için gösterdikleri stratejik özerklik her geçen ay artıyor.

Batılı olmayan ülkeler için stratejik özerklik ekonomik büyümeden kaynaklansa da bundan çok daha fazlasıyla ilgilidir. BRICS gibi Batılı olmayan kulüplerin genişlemesini de içeriyor. Güney Afrika’nın Batı destekli İsrail’e karşı Hamas’a karşı yürüttüğü savaş nedeniyle Uluslararası Adalet Divanı’nda açtığı dava gibi gelişmeler de bunu kanıtlamaktadır. Batılı olmayan ülkeler küresel görüşün değişmesine yardımcı oldukça, Batılı ülkeler tarafından 7 Ekim’den sonra İsrail’i desteklemek için alınan ilk tutumlar artık “kurallara dayalı uluslararası düzen” kullanılarak inandırıcı bir şekilde sorgulanabilir.

Batılı olmayan dünyanın yükselen başlıca güç merkezleri hızla kendi momentumlarını geliştiriyor. Yüzyıllardır ilk kez Batı her zaman öncü bir rol oynamıyor. Avrupa liderliğindeki deniz sömürge imparatorluğunun önceki dönemleri ve ardından ABD liderliğindeki küreselleşme dönemi düşünüldüğünde, dünya meselelerinde ortaya çıkan dönemin gerçekten de çok farklı olacağı görülecektir.

Batı çökmeyeceği ve ABD ekonomisi canlılığını koruduğu için yanlış sonuçlara varmak kolaydır. Tüm bunları gayri safi yurtiçi hasıla büyüklüğüne göre bir analize indirgemek ve yalnızca ABD ile Çin arasında iki atlı bir yarış olarak görmek çok basite indirgemek olacaktır.

Kişi başına düşen GSYH’ye bakıp, önde gelen Batılı ülkelerin modernleşmenin standart taşıyıcıları olarak diğerlerinin fersah fersah önünde olduğu sonucuna varılabilir. Ya da güçlü ABD dolarının kalıcı gücüne odaklanılabilir.

Bunlar indirgemeci sonuçlara varmaktır. Evet, ekonomik performans, yaşam standartları ve para biriminin gücü büyük önem taşımaktadır. Ancak diğer gelişmelerle birlikte ele alındığında Batı’nın düşüşte olduğu görülmektedir.

Demografi gibi bazı eğilimler ölçülebilir niteliktedir. Diğer eğilimler ise küresel anlaşmazlıkları çözme gücü ve ahlaki güçle ilgilidir. Küresel yeniden dengelenme yalnızca sert güç ve ekonomiyi değil, aynı zamanda standartları belirleme, dikkati yönetme ve krizleri çözme becerisini de içermektedir.

Manşetlerimize hakim olan ve küresel görüşleri derinden ikiye bölen diğer savaştan işlerin ne kadar hızlı değiştiğine dair net bir örnek alalım.

G7 aracılığıyla çalışan Batı, Rusya’nın Şubat 2022’de başlayan barbarca tam ölçekli işgaline karşı Ukrayna’yı övgüye değer bir şekilde destekledi. Ancak milyarlarca dolar harcayarak silahlandırdığı Ukrayna, hala Rus işgalcileri kovacak kadar güçlü değil. Şimdi, küresel yeniden dengelenmeyle ilgili iki gelişme Ukrayna’daki durumu daha net bir şekilde etkiliyor.

Birincisi, Rus ekonomisi Batı ve G7 liderliğindeki yaptırımlardan ve enerji ihracatına getirilen fiyat sınırlamalarından zarar gördü. Ancak ekonomik ceza tehdidi Putin’i 2022 başlarında Ukrayna’yı işgal etmekten caydırmaya yetmedi. Yaptırımların gerçekliği de Putin’i işgalden vazgeçmeye zorlamak için yeterli değil. Dünya ekonomisindeki yapısal değişiklikler, Rusya’nın Çin, Hindistan ve diğer BRICS ülkelerinin yanı sıra Türkiye, Körfez ülkeleri, Endonezya ve diğerleriyle ticaret yapmaya devam ettiği ve savaş ekonomisini sürdürdüğü anlamına geliyor.

İkinci olarak, Batılı olmayan bu ülkeler bir şekilde Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşın müzakere yoluyla sona erdirilmesini savunmuşlardır. Batı ve G7 ise tam tersini savunmuştur. Mükemmel bir ahlaki netlikle, Rusya’nın Ukrayna’da yenilmesi ve saldırganlığı için asla ödüllendirilmemesi gerektiğini savundular. Ancak Trump Beyaz Saray’a dönerse, ABD politikasının bir barış anlaşması lehine Ukrayna’yı terk etmeye kayması bekleniyor.

İronik bir şekilde, Trump’ın dayatacağı böyle bir anlaşma ABD’yi dünyanın geri kalanında genel olarak aynı şeyi savunan kesimlerle daha uyumlu hale getirecektir. Eğer bu gerçekleşirse, Batı’nın küresel haçlı enkarnasyonu bir darbe alacaktır. Onun yerine, otokratik liderlerle anlaşma yapmaktan kaçınmayan, işlevsel yaklaşımları tercih eden popülist bir Batı enkarnasyonu ufukta görünmektedir. Böyle bir dünyadan korkmak başka bir şey, bunun pek çok etmenini anlamak başka bir şeydir.

Sadece Soğuk Savaş sonrası zafer kazanmış Batı’nın sonunu gözlemlemiyoruz, aynı zamanda daha az Batı egemenliğinde bir dünyanın başlangıcını da gözlemliyoruz.

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

“Okulu kıran” çocukların ailelerini hapse atmayı öneren başkan adayı: Kamala Harris

Yayınlanma

Editörün notu: Joe Biden’ın çekilmesi ile birlikte Demokratların kasım ayındaki başkan adayı olarak öne çıkan Başkan Yardımcısı Kamala Harris, siyaseten “silik” bir profil olsa da daha önce San Fransisco ve California’daki savcılık deneyimleri karanlık bir geçmişe işaret ediyor. “Beyaz olmayan” ve “ilerici” sayılan bir siyasetçi olmasına rağmen savcılığı döneminde siyahlara yönelik polis şiddeti konusunda tavır almayı reddetmişti. Harris’in en tartışmalı hamlesi ise, “okul asma programı” olarak bilinen 2011 tarihli yasaydı. Bu yasa bölge savcılarının, çocuklarının geçerli bir neden olmaksızın okul yılının yüzde 10’unu kaçırmaları halinde ebeveynleri kabahat işlemekle suçlamalarına ve hapsetmelerine izin veriyordu. Daha sonra sonlandırılan programın, yine en fazla beyaz olmayan toplulukların ebeveynlerine yönelik işlediği yönünde yoğun eleştiriler gelmişti.


“Kamala the Cop”: Biden’ın Olası Halefi Harris’in Karanlık Yüzü

Raphael Schmeller
Berliner Zeitung
23 Temmuz 2024
Çev. Gülçin Akkoç

Sevilmiyor, hata yapmaya meyilli ve kendi partisi içinde tartışmalı durumda. Demokratların başkan adayı olarak yarışa girmesi beklenen Kamala Harris kimdir?

Joe Biden’ın başkanlık yarışından çekilmesinin ardından birçok demokrat coşkuyla Kamala Harris’i desteklemeye başladı. Partinin seçim kampanyası bağışları platformu ActBlue, Biden’ın yerine Demokratların favorisi olan başkan yardımcısı için şimdiden “bağış seli” yaşandığını bildirdi.

Liberal Amerikan medyası Pazar akşamından beri Harris’in seçimi kazanması durumunda ABD’nin en yüksek siyasi makamına gelen ilk kadın, ilk Asya kökenli ve Barack Obama’dan sonra ilk siyahi olacağını tekrarlayıp duruyor. Ancak Harris’in ülkedeki çok sayıda kişi tarafından sevilmediği ve kendi partisinin içinde de tartışmalı olduğu gerçeği söylenmiyor.

2011 ve 2013 yıllarında bağışlarla Harris’i destekleyen Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump, çoğu ankette Demokratlardan oldukça önde yer alıyor. Bakıldığında Harris ve Biden arasında rağbet görme açısından önemli farklar yok ve hatta Harris’in durumu kısa bir yükselişten sonra daha kötüye bile gidebilir. Harris son anketlerde Demokratlar için çok önemli olan Michigan, Arizona ve Nevada gibi salıncak eyaletlerde Biden’dan daha kötü performans gösteriyor.

Harris, okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için hapis cezası istemişti

Harris, örnek vermek gerekirse iç politikadaki sert tutumu sebebiyle eleştiriliyor. 2011 yılından itibaren Kaliforniya Başsavcısı olarak kendisini Günışığı Eyaleti’nin(*) ‘’ilk polisi’’ olarak sundu ve sıkı baskısıyla adından söz ettirdi. Aynı zamanda kolluk kuvvetlerindeki yolsuzluklara karşı yeterince kararlı adımlar atmaması konusunda da eleştirildi. Ve hepsinden önce okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için uygulanmasını savunduğu yüksek para cezaları ve olası hapis cezaları sistemiyle hatırlanıyor.

Bu dönemde Harris, siyahlara yönelik polis şiddeti gibi birçok konuda tavır almayı reddetti ve bu durum birçok Demokrat tarafından yadırgandı. 2014 yılında marihuanayı yasallaştırma girişimine gülmüş, ancak beş yıl sonra başkanlığa adaylığını koyduğunda “kesinlikle desteklediğini” vurgulamıştır. Başsavcılık yaptığı dönem ona ‘’Kamala the Cop’’ (Polis Kamala) lakabını kazandırmıştır.

Harris 2017 yılında Senato’ya seçildi ve 2019 yılında Demokratların başkan adayı olarak yarışa girdi. Başta Biden’ı ırkçılıkla suçlasa da sonrasında korkunç anket oranları sebebiyle yarıştan çekildi ve sonrasında kendisini başkan yardımcısı adayı yapan Biden’ı destekledi.

Başkan Yardımcısı olarak görev yaptığı son 4 yılda pek çok kez kendi siyasi profilini geliştirmemekle suçlandı. Biden, göçü sınırlandırmak için menşe ülkelerdeki göçün nedenleriyle mücadele etme görevini 2021 yılında Harris’e verdi. Ancak Harris’in çabalarına ve Latin Amerika hükümet başkanlarıyla yaptığı görüşmelere rağmen düzensiz sınır geçişlerinin sayısı arttı. ABD Yüksek Mahkemesi 2022 yılında dönüm noktası niteliğindeki Roe v. Wade kararını bozarak ülkenin çoğu yerinde kürtajı fiilen imkansız hale getirdiğinde ise Harris, kürtaj haklarını şiddetle savundu.

Harris pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük olarak görülüyor

Harris, Beyaz Saray’da geçirdiği süre boyunca çoğunlukla kendi yolundan gitti. Röportajlarında ve kamuoyu önünde yaptığı diğer konuşmalarında çeşitli hatalar yaptı ve her zaman kendine güvenen biri olarak görünmedi. Pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük ve bazı demokratlar tarafından da bir yük olarak görülüyordu. Hatta 2022 yılının başında yapılan anketlerin sonucuna göre Harris, bugüne kadarki en sevilmeyen Başkan Yardımcısı. Yakın çalışma arkadaşları birçok kez istifa etti ve kaotik çalışma koşulları olduğuna dair söylentiler hep devam etti.

Harris de Biden gibi hatalar yapmaya ve anlaşılması zor konuşmalar yapmaya meyilli. Şu anda sosyal medyada Mayıs 2023’te yaptığı bir konuşma dolaşıyor, Harris dinleyicilere şu açıklamaları yapıyor: “Siz, içinde yaşadıklarınızın ve sizden önce gelenlerin bağlamından oluşuyorsunuz.’’ Sonrasında bu anlattıklarını annesinden bir alıntı yaparak destekledi, ‘’Hindistan cevizi ağacından düştüğünüzü mü sanıyorsunuz?’’ Harris sonrasında saniyelerce kendi şakasına güldü.

Eğer beklendiği gibi Kamala Harris Demokratların adayı olarak gösterilirse yalnızca bu imajını düzeltme zorluğuyla karşılaşmayacak, aynı zamanda seçmenleri Biden-Harris hükümetinin sevilmeyen sonuçlarından kendisini sorumlu tutmamaları için ikna etmeye çalışmak zorunda kalacak. Bu sebeplerle Trump, Harris’i yenmenin Biden’ın kendisini yenmekten daha kolay olacağını iddia ediyor. Bu konuda haklı olabilir.


(*) Yazar Florida ile Kalifornia’yı karıştırıyor olmalı çünkü “Günışığı Eyaleti” (Sunshine State) takma adı Florida’ya ait. Kaliforniya’nınki ise “Altın Eyalet” (Golden State). (editörün notu)

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English