DÜNYA BASINI
Crocus City Hall: Bildiklerimiz ve bilmediklerimiz
Yayınlanma
Yazar
Emre Köse
Çevirmenin notu: Aşağıda tercümesi verilen makale, ilk olarak Çin merkezli haber portalı Guancha’da yayımlandı ve Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi (RIAC) düşünce kuruluşunda da İngilizce tercümesine yer verildi.
Toplam can kaybı dün itibariyle 360’a yükselen saldırının arka planı hala açıklığa kavuşturulamadı. Şimdilik Rusya basınındaki tartışmaların Ukrayna’da uygulanmakta olan operasyonel ya da stratejik planlar üzerinde herhangi bir etkisi olmadı.
Bununla birlikte, cui bono, yani bundan kimin istifade ettiği, Washington’dan gelen açıklamaların sırası ve ABD, İngiliz ve Ukraynalı istihbarat kurumları ile Tacik paralı askerler arasındaki ilişkinin mazisinin analizi de dahil olmak üzere spekülasyon, makul şüphenin ötesinde bir açıklama değil, bir olasılıklar dengesi yaratıyor.
Crocus City Hall: Bildiklerimiz ve bilmediklerimiz
Andrey Kortunov
Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi (RIAC)
25 Mart 2024
Cuma günü Moskova’nın bir banliyösünde meydana gelen geniş çaplı terör saldırısına ilişkin genel tablo nihayet netlik kazanıyor. Moskova civarındaki Krasnogorsk kentindeki Crocus City konser salonuna düzenlenen saldırı, otomatik tüfekler ve yanıcı maddelerle ağır şekilde silahlanmış Orta Asya kökenli dört kişi tarafından gerçekleştirildi. Saldırganlar, girişte silahsız güvenlik personelini öldürdükten sonra lobiden konser salonuna doğru ilerleyerek ateş etmeye başladılar.
Herhangi bir siyasi beyan ya da talep yoktu; daha sonra ortaya çıktığı üzere teröristler Rusçayı bile yeterince akıcı konuşamıyorlardı. Kimse rehin alınmadı, saldırganların amacı oldukça basitti; mümkün olduğunca çok insanı öldürmek ve konser salonunun kendisine mümkün olduğunca çok zarar vermek. Binada 6 bin 200’den fazla silahsız insan bulunduğu için bu görev yeterince kolaydı. Saldırganlar yakın mesafeden ateş ediyor, şarjörlerini yeniden dolduruyor ve her yöne yanıcı maddeler fırlatıyorlardı. Binayı ateşe verdikten sonra aynı merkezi girişten ayrıldılar ve yakında, park halindeki bir araçla olay yerini terk ettiler.
Açılan ateş sonucu çok sayıda insan öldü, birçoğu yoğun oda ve koridorlarda dumandan boğuldu, konser salonunun cam ve çelik çatısının çökmesi sonucu hayatını kaybetti. Kurtarma ve yangın söndürme çalışmaları devam ederken hafta sonu boyunca aralarında küçük çocukların da bulunduğu ölenlerin sayısı 137’ye yükseldi. Yüz elliden fazla kurban halen hastanelerde ve nihai can kaybı sayısının daha yüksek olma ihtimali var. Saldırganlar Rusya’nın Ukrayna sınırına doğru kaçmaya çalıştılar ama araçları özel kuvvetler tarafından durduruldu ve dört kişi de cumartesi sabahı yakalandı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Mart’ı ulusal yas günü ilan etti.
Ancak aradan üç gün geçtikten sonra bile, hikâyenin hala belirsizliğini koruyan ve kamuoyunda tartışmaya açık olan bazı önemli kısımları var. En önemli soru, cuma günkü saldırının ardında gerçekte kimin olduğu. Arkalarında güçlü bir kurum ya da şebeke olmadan birkaç teröristin kendi başlarına hareket edebileceklerini düşünmek pek mümkün değil. İlk sorgulamalar esnasında, aslında tek kullanımlık “kiralık katillerden” başka bir şey olmadıklarını, yani bu işi yapmak için para aldıklarını itiraf ettiler. Bu arada, teklif edilen ücret —kişi başına 5 bin Amerikan dolarından biraz daha fazla— o kadar da yüksek değildi. Fakat, gözaltına alınan teröristlerin sözde işverenlerini ve müşterilerini doğru bir şekilde tanımlayamadıkları ya da tanımlamak istemedikleri ortaya çıktı.
Şu anda Batı’da geniş çapta dolaşımda olan bu son hadiseyle ilgili en popüler yaklaşımlardan biri, terör saldırısını Irak Şam İslam Devleti ile ilişkilendiriyor. Bu yaklaşım, IŞİD’in ya da daha spesifik olarak IŞİD-Horasan’ın (İslam Devleti’nin Afganistan’da faaliyet gösteren Horasan kolu) Moskova’nın Suriye, Libya gibi yerlerdeki faaliyetlerinden ve hatta Rusya’nın Kabil’deki Taliban rejimine verdiği ihtiyatlı destekten memnun olmamak için pek çok nedeni olduğu varsayımına dayanıyor. Eylül 2022’de Rusya’nın Kabil Büyükelçiliğine yönelik intihar saldırısının sorumluluğunu üstlenen IŞİD-Horasan, neyse ki hiçbir can kaybına yol açmamıştı. Terör örgütü, 2024 yılının ocak ayı başlarında iki IŞİD-Horasan saldırganının İran’ın Kirman kentinde Kudüs Gücü lideri Kasım Süleymani’nin ABD tarafından öldürülmesinin yasını tutan bir etkinlik sırasında ikiz intihar saldırıları gerçekleştirmesiyle operasyonel kabiliyetlerini ortaya koymuştu.
Menfur terör saldırısının arkasında kimin olduğuna cevap veren bu yaklaşım, Batılı uzun vadeli düşmanları işaret ettiği ve Moskova’daki trajedide Batı’nın, varsayımsal bile olsa herhangi bir dahlini dışladığı için özellikle ABD ve NATO müttefikleri açısından makul. Ancak bu anlatıda bazı zayıf noktalar olduğu da aşikâr. İlk olarak, Crocus City Hall’daki saldırının biçimi IŞİD operasyonlarının “standart modundan” epey farklıydı. Cuma saldırganları dini fanatikler, intihar bombacıları ya da sadece öldürmeye değil, aynı zamanda “kutsal görevleri” uğruna ölmeye de hazır, beyinleri yıkanmış tetikçiler değildi. IŞİD’in nihai ve tavizsiz fanatizmi, örneğin 13 Kasım 2015’te Paris’te gerçekleştirilen büyük çaplı terör saldırısında olduğu gibi, pek çok kez ortaya konmuştu. Fakat geçtiğimiz cuma günü Moskova’da durum böyle değildi; saldırganlar çaresizce kaçmaya ve canlarını kurtarmaya çalıştılar.
İkinci olarak, IŞİD’in Moskova’yı hedef alması, Rusya’nın, İsrail’in Gazze’deki askerî harekâtı gibi Müslüman dünyasındaki herkes için çok hassas bir konuda açıkça Filistin yanlısı bir tutum aldığı bu özel anda biraz mantıksız olacaktır. Burada, Binyamin Netanyahu’nun sadık savunucuları arasında hedef aramak daha mantıklı olacaktır. IŞİD, Moskova’da bir terör operasyonu düzenlemeye karar verseydi bile, daha önce de denediği gibi muhtemelen yerel sinagoglardan birini hedef alırdı.
Rusya’da ortalıkta dolaşan alternatif yaklaşım ise saldırının gerçek sponsorlarının ve azmettiricilerinin Kiev’de aranması gerektiği yönünde. Bu yaklaşım, Ukrayna’nın şu anda savaş alanında Rusya’ya karşı kaybetmekte olduğu ve çatışmanın gidişatını kendi lehine çevirmek için hiçbir fırsatı olmadığı için, terör saldırılarının Ukrayna liderliğinin “asimetrik” bir şekilde davasını ortaya koyması için hala açık kalan çok az seçenekten biri olduğunu ima ediyor.
Bu yaklaşım, Ukrayna’nın uluslararası itibarını tartışmasız bir şekilde zedelediği için kendinden menkul bir yaklaşım olarak da görülebilir. Yine de dikkate alınmadan reddedilmemeli. Ne de olsa teröristler Rusya-Ukrayna sınırından geçerek Rusya’dan kaçmaya çalıştı ve sınırdan sadece 160 kilometre uzakta yakalandılar. Öyle görünüyor ki orada, en azından Ukrayna topraklarına güvenli bir şekilde girmelerine ve Ukrayna topraklarında barınmalarına imkân sağlayacak uygun ortaklarla önceden bazı ayarlamalar yapmış olmaları gerekir.
Dahası, Rusya’da son terör saldırısında “Ukrayna’nın dahli”, Kiev’in halihazırda uzun zamandır yapmakta olduğu şeyin mantıksal bir devamı olarak görülüyor. Moskova, pek çok kez Kiev’i, iktisadi sabotaj eylemleri ve önde gelen siyasetçilere, gazetecilere ve kanaat önderlerine dönük suikast teşebbüsleri de dahil olmak üzere Rusya topraklarının derinliklerindeki çeşitli terör faaliyetlerini desteklemek ve hatta doğrudan organize etmekle suçlamıştı.
Devam etmekte olan soruşturma, müşteriler ve azmettiriciler konusunun açıklığa kavuşturulmasına yardımcı olacaktır. Bununla birlikte, Ukrayna’nın izi nihayet Rusya tarafınca doğrulansa ve ispatlansa bile, Batı’nın Kiev ile Moskova’daki terör eylemi arasındaki alakayı inkâr etmeye devam edeceği bariz. Batılı liderlerin, Rusya tarafının masaya getirebileceği her türlü delili reddetmeye devam etme ihtimali yüksek. Bu durumda Moskova’daki terör saldırısı, tıpkı Eylül 2022’deki Kuzey Akım boru hattı patlamaları dosyası gibi uzun süre açık bir dosya olarak kalacaktır.
Cevapsız kalan bir diğer önemli soru da ABD’nin birkaç hafta önce Rusya’ya gönderdiği terör eylemi uyarısıyla alakalı. Washington makamları, birkaç hafta önce Moskova’yı Rusya topraklarında büyük çaplı bir terör saldırısı ihtimali konusunda bilgilendirerek ellerinden geleni yaptıklarını iddia ediyorlar. Ancak Rusya, Washington’dan gelen bilgilerin son derece yüzeysel, belirsiz ve bu nedenle gerçek manada işe yarar olmadığını savunuyor. Moskova’da binlerce ve binlerce popüler kamusal alan var ve eğer uyarıda belirli muhtemel hedeflere atıfta bulunulmadıysa, uyarının net değeri en iyi ihtimalle sınırlıydı. Dahası, Moskova’da ABD ve NATO, Ukrayna’nın kendi sabotaj ve keşif operasyonlarını planlamasına yardımcı olmakla suçlanıyor; buna Rusya’da devlet terörü eylemleri olarak tanımlanan sivil hedeflere yönelik çoklu saldırılar da dahil.
Washington ile Moskova arasındaki bu dolaylı polemik daha büyük bir soruyu gündeme getiriyor; yoğun jeopolitik rekabet çağında terörle mücadelede etkin bir uluslararası iş birliği mümkün mü? Bu rekabetin kendisi terör açısından verimli bir zemin haline gelirken başarı konusunda herhangi bir umut var mı?
Mevcut eğilimler pek de güven verici değil. Dünya yakın zamanda New York ve Washington’da 11 Eylül benzeri terör eylemlerine tanıklık etmemiş olsa da Paris ve Madrid’de, Bağdat ve Berlin’de, Beslan ve Sina’da, Gamboru (Nijerya) ve Mumbay’da (Hindistan) meydana gelen büyük saldırılarda yüzlerce sivil hayatını kaybetti ve bu trajik listeye sık sık yeni isimler eklendi. ABD’de büyük çaplı terör saldırıları artık çok az görülüyor ama bırakın Orta Doğu ve Afrika’yı, Avrupa’da bile bu saldırıların sayısı artmış durumda. O halde terörü yok etme hedefine şimdiye dek neden ulaşılamadı?
İlk olarak, uluslararası toplum terörün kökenleri, itici güçleri ve karakterine ilişkin ortak bir tanım üzerinde mutabık kalamadı. Bazı aktörlerin açıkça “terörist” olarak nitelendirdiği bir olgu, diğerleri için milli kurtuluş mücadelesi olarak görülebilir. Hintliler ve Pakistanlılarla yaptığınız bir görüşmede Keşmir’deki terör konusunu gündeme getirin, bu konuda ortak bir paydada buluşmanın pek mümkün olmadığını göreceksiniz. İsrailliler ve Filistinlilerle terörü nasıl tanımladıklarını konuştuğunuzda da çarpıcı farklılıklar göreceksiniz. ABD, İran İslam Cumhuriyeti’ni rutin olarak teröre destek vermekle suçlarken, Tahran’dan baktığınızda ABD’nin yukarıda bahsi geçen General Kasım Süleymani suikastını tartışmasız biçimde uluslararası terör eylemi olarak tanımlamanız muhtemeldir.
Tarih boyunca kendine güvenen pek çok lider “kötü” terör ile “iyi” terör arasında bir çizgi çekmeye çalıştı, teröristleri yönetmek ve uygun dış politika araçları olarak kullanmak istedi. Fakat “kötü” ve “iyi” teröristler arasında keyfi olarak çizilen bu çizgi her zaman bulanıklaştı ve görünürde itaatkâr ve etkin olan eski hizmetkârlar, dar görüşlü efendilerine karşı tekrar tekrar isyan ettiler.
İkinci olarak, terörle mücadelede elde edilecek bir başarı, etkileşim halindeki taraflar arasında yüksek düzeyde bir güven gerektiriyor; zira bu taraflar çok sayıda hassas ve gizli bilgiyi değiş tokuş etmek zorunda kalacaklardır. Günümüz dünyasında güven duygusu oldukça zayıf. Bu kaynaktaki bariz ve giderek artan eksiklik yalnızca Moskova ile Washington arasındaki ilişkilerde mevcut değil; bu, Pekin ile Tokyo, Riyad ile Tahran, Kahire ile Addis Ababa, Bogota ile Karakas arasındaki ilişkilere de zarar veriyor ve liste uzayıp gidiyor.
Uluslararası terörle mücadeleyi genel jeopolitik rekabetten ayırarak bir şekilde “izole” etmeye çalışmak cazip gelebilir. Fakat bu pratikte imkânsızdır, zira terör konusunda herhangi bir uluslararası iş birliği milli güvenliğin temel boyutlarıyla ayrılmaz bir şekilde ilişkilidir.
Üçüncü olarak, uluslararası terör sabit bir mesele olmaktan son derece uzak. Bu mesele, giderek değişmekte ve daha esnek, sofistike ve kurnaz hale geliyor. Yakın zamanda Crocus City konser salonunda meydana gelen olaylar, nispeten ufak ama iyi silahlanmış ve iyi hazırlanmış bir grup militanın ne kadar büyük zararlar verebileceğinin açık bir göstergesi. Tıpkı tehlikeli bir virüs gibi, terör tehdidi de mutasyona uğrayarak yeni türler üretiyor. Çıkarmamız gereken bir başka ders de Rusya’da, Çin’de, Avrupa’da ya da ABD’de olsun, modern, yüksek düzeyde kentleşmiş ve teknolojik olarak gelişmiş post-modern uygarlığın terör saldırılarına karşı son derece savunmasız olduğudur. Özellikle büyük metropollerde hızla değişen ve giderek karmaşıklaşan sosyal ve iktisadi altyapı, şiddetli terör saldırıları için elverişli bir ortam oluşturuyor.
Bunun yanı sıra, Ukrayna’da olduğu gibi uluslararası ve iç çatışmalar, modern silahların terörist adayları için erişilebilirliğini büyük ölçüde artırıyor. Bu tür çatışmalar kaçınılmaz olarak çok sayıda eğitimli, savaş tecrübesi olan, sofistike silahlara erişimi olan ve bazen de ciddi ruhsal sorunları olan savaşçıları ortaya çıkarıyor. Bu savaşçılar, uluslararası terör şebekelerinden eleman devşirenler için kolay birer avdır ya da her an ava çıkabilecek uyuyan “yalnız kurtlara” dönüşebilirler. Bilinen uluslar ötesi aşırıcı hareketlerin temsil ettiği türden ziyade anonim başına buyruklar ve amatörler tarafından ortaya çıkarılan terör türünü göz ardı etmemek gerekir; bireysel olanları takip etmek ve etkisiz hale getirmek en zor olanıdır, amatörlerin planlarını ortaya çıkarmak ise daha zordur.
Askeri teknolojideki mevcut ilerleme, çağdaş uluslararası arenadaki diğer eğilimlerle birleştiğinde, önümüzdeki yıllarda terör faaliyetlerinde yeni bir artışa işaret ediyor. Buna, küresel ekonominin direncindeki kapsamlı bir gerilemeyi de eklediğimizde, daha fazla sosyal gerilim ve geniş bir yelpazedeki ülkelerde siyasi radikalizm ve aşırıcılığın kaçınılmaz yükselişi ile karşı karşıya kalabiliriz. Açık bir kehanet: Bu elverişli ortam içinde, tamamen yok edilememiş olan terör virüsü “patlayıcı” bir büyüme için tüm şansını koruyor.
Terörün gündemden düşmesi ancak beşeriyetin yeni bir küresel yönetişim düzeyine geçmesiyle mümkün. Ya önde gelen güçler bunun için yeterince akıllı ve enerjik olacaklar ya da uluslararası terörün ortak uygarlığımıza yüklediği fatura giderek artacak.
İlginizi Çekebilir
-
Putin, Ukrayna görüşmeleri için ağır sıklet ekibini bir araya getiriyor
-
Batılı ülkeler, Rus milyarderlere uygulanan yaptırımların yarısını kaldırdı
-
Vance, Münih Güvenlik Konferansı’nda Avrupalıları ‘göç’ ve ‘savunma harcamaları’ konusunda uyardı
-
Suriye Rusya’dan yeni banknotlar getirtiyor
-
‘Rusya, Suriye’nin toprak bütünlüğünü destekliyor’
-
ABD Savunma Bakanı: NATO üyeleri savunmada Polonya’yı örnek almalı
DÜNYA BASINI
Et, süt ve yumurta reklamlarının sattığı fanteziler
Yayınlanma
1 hafta önce08/02/2025
Yazar
Harici.com.tr
Çevirmenin notu: Aşağıda çevirisini sunduğumuz makale, Carol J. Adams’ın kavramsal çerçevesi ve Jo-Anne McArthur’un saha deneyimlerinden hareketle et, süt ve yumurta endüstrisinin pazarlama stratejilerinin tüketici algısını nasıl manipüle ettiğini gözler önüne seriyor. Endüstriyel tarım ve hayvancılık mevzubahis olduğunda, pastoral çiftlik imajları, mutlu hayvan illüstrasyonları ve yemyeşil meralar bu yoğun gıda üretim modellerinin sert gerçeklerini örtbas eden birer fanteziden ibaret. Reklamların sunduğu bu sahte anlatı, hayvanların maruz kaldığı sömürüyü görünmez kılmakla kalmayıp, aynı zamanda etik kaygılarımızı körelterek tüketim alışkanlıklarını sorgulamamızı engelleyen bir ideolojik aygıt işlevi de görüyor.
Oysa kapitalist gıda üretimi, yalnızca hayvanları değil, doğayı ve insanları da aynı sistematik sömürü düzeninin içine hapsediyor. Fabrikalaşmış tarım ve hayvancılığın ardında, sadece hayvanların çektiği acılar değil, ekolojik yıkım, güvencesiz işçilik ve gıda emperyalizmi gibi geniş çaplı sömürü biçimleri de yatıyor. Bu bağlamda, endüstriyel tarım ve hayvancılığı eleştirel bir perspektiften ele alan hemen her çalışma, kapitalizmin farklı boyutlarda ürettiği yanılsamaları teşhir etmek ve hem insanın hem de hayvanın sömürüsüne dayalı üretim ilişkilerine karşı kolektif bir duruşu güçlendirmesi bakımından büyük bir değer taşıyor.
Et, Süt ve Yumurta Reklamları Size Fantezi Satıyor
Jessica Scott-Reid
Sentient Food
27 Ocak 2025
Çev. Leman Meral Ünal
Görsel imgeler, gıda pazarlamasının temel taşlarından biri. Peynirin üzerindeki gülen ineği düşünün, böylesi hamleler tüketicilerin satın alma tercihlerinde büyük rol oynar. Ancak söz konusu et, süt ürünleri ve yumurta pazarlaması olduğunda, markaların kullandıkları imajlar gerçeği çoğunlukla ve pek tabii kasti olarak ıskalar. Beynin duygusal kısmına hitap eden bu görseller, sepetinizdeki et veya süt hakkında şeffaf veriler sağlamak için değil, anlattığı hikâye vasıtasıyla tüketicilerle “bağ kurmak” için vardır.
Yazar, akademisyen ve aktivist Carol J. Adams’ın¹ Sentient’e verdiği demeçte söylediği gibi, “İmaj temelli bir dünyadayız” ve “imajlar, mantığı baypas ederek doğrudan duygulara hitap ediyor”. Nihayetinde de tüketicilerin zihninde, çiftlik hayvanlarının nasıl yetiştirildiğine dair sahtelik barındıran bu imajlar kalıyor.
Gerçekten de kırmızı ahırlar, yemyeşil meralar, parlak güneş ışığı ve mutlu hayvanlar gibi semboller et ve süt ürünleri etiketlerinde sıklıkla karşımıza çıkar. Peki, bu yaygın görsel temsiller gerçeği ne kadar yansıtıyor? Sentient, Etin Cinsel Politikası ve The Pornography of Meat² [Etin Pornografisi] gibi kitapların yazarı Adams ile [insan-hayvan ilişkilerini belgeleyen bir fotoğraf projesi olan] We Animals kurucusu foto muhabir Jo-Anne McArthur’a danışarak, reklamlarda kullanılan yaygın imgeleri günümüz endüstriyel hayvancılık gerçekliğiyle karşılaştırdı.
Yanıltıcı reklam varan #1: Geleneksel kırmızı ahırlar
Kırmızı veya geleneksel ahır görseli, et, süt ve yumurta pazarlamasında yaygın olarak kullanılan önemli bir semboldür. Kökleri çocukluk tekerlemelerine, masallara ve filmlere dayanan ahır imajı, çiftçiliğin sağlıklı ve pastoral bir faaliyet olarak resmedilmesine yardımcı olur. “Yaşlı MacDonald’ın Çiftliği”nden Charlotte’un Sevgi Ağı’na ve Babe’e kadar çeşitli eserler aracılığıyla, çiftliklerin hayvanların özgürce dolaştığı huzurlu yerler olduğunu henüz küçük yaşlarda öğreniriz.
Yetişkin olduğumuzda ise, benzer ahır imgelerini bu kez et, süt ürünleri ve yumurta etiketlerinde buluruz. Adams, bu imgelerin rahatlık, aşinalık ve güven duyguları uyandırmak için yerleştirildiğini ve güçlü bir pazarlama aracı olduğunun altını çiziyor. Ayrıca, “Ahır kavramını bu [modern] kurumlara uygulamak için gerçekten esnetmek gerekir” diye de ekliyor.
Tarımsal tesisleri belgelemek için 60’tan fazla ülke gezen fotoğrafçı McArthur, bu ülkelerin tamamında gördüğü ahırların aslında çok büyük depolardan başka bir şey olmadığını söylüyor: “Küçük kırmızı ahırların olduğu o günler mazide kaldı.”
ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre, ABD’deki 56,265 çiftlikte yaklaşık 74,5 milyon domuz ve yaban domuzu yetiştiriliyor. Bu da ortalama bir binada çiftlik başına 1.300’den fazla hayvan bulunduğu anlamına geliyor. Herhalde ortada küçük kırmızı bir ahır falan olmadığı görülüyordur. Nitekim çoğu çiftlik hayvanı, konsantre hayvancılık tesisleri olan “Konsantre Hayvan Besleme Operasyonları” ve “Hayvan Besleme Operasyonları” sistemlerinde yetiştirilmekte olup bu tesisler tarımsal alanlardan ziyade fabrika tesislerini andırmaktadır.
Yanıltıcı reklam varan #2: Yeşil meralar
Et, süt ürünleri ve yumurtanın pazarlamasında yaygın olarak kullanılan bir diğer imaj ise yeşil meralar ve çimenli tepeler olarak karşımıza çıkar. Bazen parlak güneş ışığı, mavi gökyüzü ve berrak suların da eşlik ettiği bu semboller, zihinlerde çiftçiliğin doğal bir faaliyet olduğu izlenimini uyandırır.
Oysa tarım, nasıl tasvir edilirse edilsin, doğanın bir ürünü değil, insanlığın kendisini daha verimli şekilde beslemek için geliştirdiği bir insan icadıdır – hem de bütünüyle. Günümüzde çoğu çiftlik hayvanı, geleneksel otlaklarda değil, fabrika tipi çiftliklerde yetiştirilir. Bilhassa da tavukların bu tesislerdeki yaşam alanları oldukça sıkışıktır.
McArthur, “Yumurta bırakmak üzere yetiştirilen tavuklar güneşi hiç görmezler” diyor. Penceresiz depolarda tutulurlar ve yumurtlama döngülerini manipüle etmek için yapay aydınlatma kullanılır. ABD yumurta endüstrisindeki tavukların yaklaşık yüzde 60’ı, yasaların izin verdiği en küçük boyuttaki kapatma alanları olan pil kafeslere hapsedilir. Kanada’da ise bu oran yüzde 80’in üzerinde seyreder.
“Etlik piliçler” olarak da bilinen kümes hayvanlarına gelince, etiketlerde “organik” veya “gezen” ifadesi yer almadığı sürece, USDA standartlarına göre dış mekâna erişim sağlanması zorunluluğu bulunmuyor. Ancak ve ancak bu ifadeler yer aldığında, USDA yönergeleri gereği dış mekâna erişim zorunlu. Ulusal Tavuk Konseyi’nin asgari yönergelerine göre ise, sanayi çiftliklerinde – ki bu çiftlikler 50.000’e kadar piliç barındırabiliyor – her bir tavuk için yalnızca 100 inç kare kadarlık bir alan sağlanabiliyor.
Sertifikalı Hayvan Refahı Onaylı ve USDA Organik gibi tavukların açık havaya “erişimini” gerektiren bazı programlar var, ancak bunun pratikte ne anlama geldiği değişiklik gösterebiliyor. Örneğin Sertifikalı İnsancıl Standartları (Certified Humane), “gezen” veya “merada yetiştirilen” olarak belirtilmediği sürece tavukların açık havaya erişmesini gerektirmez.
Kısacası, yeşil alanlara ve güneş ışığına bu sınırlı erişim ne yumurtlayan tavuklar ne de ABD’de yetiştirilen etlik piliçlerin çoğunluğu için yaygın bir uygulamadır.
Ve yanıltıcı reklamcılığın bir sonraki örneğinde göreceğimiz gibi, meralarda otlama yalnızca sığırlar için yaygın olup, bu durum çiftliğe bağlı olarak artıp azalır; ortalama olarak ise dört ila altı ay sürer.
Yanıltıcı reklam varan #3: Neden kahverengi değil de yeşil?
Bir etikette yeşil renk bulunması, tüketicilerin zihninde genellikle sağlıklı olmaya ve doğallığa dair bir çağrışım yapar. “Yeşil, olumlu bir renktir ve yeşil tarlalar pastoral bir ortamı ima eder” diyor Adams. Ancak, et etiketlerinde kullanılan yeşil mera görüntüleri çoğu kez gerçeği yansıtmaz. Nitekim gerçek daha çok kahverengidir.
“Peki ya gübreler nerede?” diye soruyor Adams. “Ya bu devasa gübre tarlalarından akan kirli sular?” Günümüz tarım işletmeleri her yıl yaklaşık 1,4 milyar ton gibi muazzam bir oranda gübre üretiyor. Bu gübre atıklarının ekinlerin büyümesine yardımcı olmak için tarlalara yayılması gerekse de atık miktarının büyüklüğü, kazalar veya değişen iklim koşulları nedeniyle oluşan sızıntılar, birçok istisnaya yol açıyor.
Tarım işletmelerinin sebep olduğu gübre, yüzey ve yeraltı sularındaki fosfor ve azot kirliliğinin başlıca nedeni olup, Iowa ve Kuzey Carolina gibi eyaletlerdeki büyük ölçekli çiftliklerin yakınında yaşayan topluluklar için su kaynaklarının içilemezliği gibi bir sonuç doğuruyor.
ABD’deki ineklerin yaşamlarının en azından ilk kısmını merada geçirdikleri kısmen doğru. Ancak bunların yarısından fazlası, kesime gönderilmeden önce kilo almaları için besi çiftliklerine yerleştiriliyor. Ocak 2024 itibarıyla ABD’de 14,4 milyon inek ve buzağı besi çiftliklerinde bulunuyordu.
McArthur, ABD ve Kanada da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki endüstriyel besi çiftliklerine gittiğini ve buraların hayvanlara “hareket etmeleri, keşfetmeleri ya da doğal davranışlar sergilemeleri için pek fazla alan tanınmayan dar ve kirli alanlar” olduğunu söylüyor. Yine, aşırı miktardaki hayvan atıkları nedeniyle buraların oldukça kaygan zeminli olduğunu belirtiyor: “Burası hayvanların üzerinde özgürce koşup oynayabileceği yerler değil.”
Yanıltıcı reklam varan #4: Mutlu inekler ve diğer çizgi karakterler
Markalarında hayvanlara yer veren et, süt ve yumurta şirketleri genellikle hayvanların gerçek görüntüleri yerine çizgi tasvirlerini ya da basit siluetlerini kullanmayı tercih ederler.
Bu kulağa zararsız gelebilir, ancak vegan-feminist eleştirel teorinin öncülerinden olan Adams’a göre, bu taktiğin arkasında daha kasıtlı bir niyet var. Et pazarlamacıları gerçek görüntülerden uzak durma eğilimindeler çünkü “gerçek hayvan fotoğrafları kullanmak, hayvanların bizim yiyeceğimiz olmak istediği yalanını sürdürmek demek olacaktır. Bu yüzden de farklı kültürel mecazlara ihtiyaçları var. İşte çizgi tasvirler de bunlardan biri. Daha büyük bir yalanın içinde hapsetse de çizgi tercihi onları özgürleştiriyor.”
McArthur, çiftlik hayvanlarını fotoğraflama deneyiminden yola çıkarak, “(pazarlama amacıyla) güzel görünecek bir hayvanın fotoğrafını çekmek neredeyse imkânsızdır,” diyor ve ekliyor: “Çünkü bulundukları koşullar nedeniyle çok ama çok kirliler ve aynı koşullar sebebiyle kendilerini temizleme becerisi geliştiremezler”; “Böyle bir tesise girip de, bu hayvanları yemeyi istememize sebep olacak güzellikte bir fotoğraf çekmek pek mümkün değil.”
“Gülen inek” türünden çizgi tasvirlerin kullanılması, çiftlik hayvanlarının mutlu ve temiz olduğu algısını güçlendirmeye yardımcı oluyor. Refah standartlarıyla övünen çiftçilerin sıklıkla dile getirdiği gibi, bu hayvanların yaşadığı sadece “tek bir kötü gün” [kesildikleri gün] vardır, bu tasvirler de bu düşünceyi pekiştirmek için tercih edilir. Fakat, artık hepimiz biliyoruz ki, hayvanların büyük çoğunluğu bu tür çiftliklerde yetiştirilmezler.
“Pazarlamacılar, gerçeği tehdit edici buldukları için onu sterilize etmeye, duygusallaştırmaya çalışırlar,” diyor Adams. “Mutlu bir inek imgesi kullanmak, tüketicilerin sorgulamadan kabullenmesini sağlamak için etkili bir yöntemdir.”
Sonuç yerine
Et, süt ve yumurta pazarlaması, tüketici algılarını şekillendirmek için büyük ölçüde imgelere dayanır; kırmızı ahırlar ve yeşil otlaklar gibi semboller pastoral çiftçilik koşullarını akla getirse de gerçekte durum tamamen farklıdır. Çiftlik hayvanlarının çoğu etiketlerde tasvir edilen huzurlu ortamlardan çok uzakta, endüstriyel ve aşırı kalabalık ortamlarda tutularak hapsedilmiştir. İtinayla ve kasti olarak oluşturulmuş bu görseller, fabrika çiftliklerinin acımasız koşullarını maskelemekte ve endüstriyel hayvan tarımının gerçek doğasını sterilize eden yanıltıcı anlatıyı sürdürmektedir.
¹ Feminist teori, ekofeminizm ve hayvan çalışmaları alanlarında önemli katkılar sunan akademisyen ve yazar. Çalışmaları, özellikle vegan-feminist teori çerçevesinde, et tüketimi, toplumsal cinsiyet ve ataerkil tahakküm arasındaki kesişimselliklere odaklanır. Türkçe’ye Etin Cinsel Politikası olarak çevrilen The Sexual Politics of Meat (1990) adlı eseri, kültürel söylem ve temsil biçimleri üzerinden et yemenin cinsiyetlendirilmiş ve ideolojik boyutlarını analiz eden öncü bir çalışma olarak kabul edilir. Adams, eleştirel teori, etik ve görsel kültür incelemeleri gibi çeşitli disiplinlerle kesişen bir literatür içinde konumlanarak, hayvan hakları ve feminist eleştiriyi bir araya getiren özgün bir perspektif geliştirmiştir. (ç.n.)
² Etin Cinsel Politikası’nın tamamlayıcısı ve devamı niteliğinde Ekim 2020’de yayımlanan Carol J. Adams’ın bu kitabı henüz Türkçe’ye çevrilmedi.
DÜNYA BASINI
“ABD’nin Gazze’ye asker göndermesi direnişi tetikleyebilir”
Yayınlanma
1 hafta önce06/02/2025
Yazar
Harici.com.tr
Amerikan güçleri hızla kayıplar verebilir ve kamuoyu bunu uzun süre tolere etmeyecektir.
Askeri uzmanlar, ABD’nin Amerikan güçlerinin yardımıyla Gazze’yi ele geçirme ve yeniden inşa etme girişiminin büyük operasyonel zorluklarla karşılaşacağını söylüyor. Bu da direniş riskini ve Başkan Donald Trump’ın dış çatışmalardan kaçınma arzusuyla çelişen sürekli asker konuşlandırma ihtiyacını artıracaktır.
Gazze’deki mevcut durum, yüz binlerce sivil ve asker hayatını kaybettiği ABD’nin Irak ve Afganistan işgallerinde yaşadığı türden, yıllarca sürebilecek ve maliyeti trilyonlarca doları bulabilecek bir çatışma riskini barındırıyor.
Trump, Filistin bölgesini tüm Filistinlilerden arındırma vizyonunu açıklamış olsa da bölgeyi “Orta Doğu’nun Riviera”sına dönüştürmek için büyük bir yeniden inşa projesine başlamayı ve ABD birliklerini bölgeye göndermeyi henüz taahhüt etmiş değil.
Ancak salı günü yaptığı açıklamada, “gerekirse” ABD askerlerini Gazze’ye göndereceğini söyledi. ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth de çarşamba günü İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu Beyaz Saray’da ağırlarken bu ihtimali vurguladı.
Hegseth gazetecilere yaptığı kısa açıklamada “Gazze konusuna gelince deliliğin tanımı aynı şeyi tekrar tekrar yapmaya çalışmaktır” dedi: “Hem diplomatik hem de askerî açıdan tüm seçenekleri değerlendirmek üzere müttefiklerimizle, muhataplarımızla birlikte çalışmayı dört gözle bekliyoruz.”
Trump’ın söylediği pek çok şeyde olduğu gibi, sözleri de bir müzakerede taviz koparmaya yönelik maksimalist bir pazarlık manevrası olarak görülebilir. Ancak, gerçek değerine bakıldığında, sözleri müttefikleri ve gözlemcileri tedirgin etti. Uzmanlar The National’a Gazze’de olası bir askeri varlığın, Hamas’ın teslim olduğu en iyi senaryoda bile karmaşık olacağını söylüyor.
Atlantik Konseyi’nin Terörle Mücadele Projesi Başkanı ve Savunma Bakanlığı’nda özel operasyonlar ve terörle mücadeleden sorumlu eski bir yetkili olan Alex Plitsas, Trump’ın ABD’nin Gazze’yi bir şekilde temizleyip yeniden inşa etme önerisinin büyük bir askeri ve ekonomik katılım gerektirdiğini söyledi. Ancak Başkan’ın bu çabanın bedelini kimin ödeyeceğini belirtmediğini de sözlerine ekledi.
Ayrıca olası bir ABD askeri varlığı durumunda ABD birlikleri hızla kayıplar verebilir ki Trump’ın izolasyonist destekçileri bunu uzun süre tolere etmeyecektir. Zira zorunlu göçün ardından Gazze’de kalan Filistinliler neredeyse kesin olarak işgalci güce karşı silahlanacaktır.
Plitsas, “Irak’tan çok net bir şekilde öğrendik ki bir karşı direniş operasyonu hem can kaybı hem de maddi kaynaklar açısından son derece maliyetlidir. Ayrıca çatışmanın ortasında kalan siviller büyük kayıplar yaşar” dedi ve böyle bir müdahalenin uzun vadeli stratejik bir taahhüt gerektirdiğini ve bu süreçte büyük acılar yaşanacağını belirtti.
Trump’ın uyumlu Cumhuriyetçi Parti’sinin bazı üyeleri bile Gazze önerisine ilişkin endişelerini dile getirdiler.
Cumhuriyetçi senatör Rand Paul X kanalında “Önce Amerika için oy verdiğimizi sanıyordum” dedi ve ekledi: “Hazinemizi mahvedecek ve askerlerimizin kanını dökecek yeni bir işgali düşünmeye hakkımız yok.”
Plitsas, Gazze’yi ele geçirmek, güvenliği sağlamak ve bölgeyi yeniden inşa etmek için yaklaşık 100.000 askerden oluşan birkaç askerî tümenin konuşlandırılması gerektiğini belirtti ve “Ve bu sadece güvenlik kısmı. Yeniden inşa süreci, yönetim ve devlet inşası da işin içinde olacak. Bu da ABD hükümetinin diğer kurumlarını devreye sokmayı gerektirecektir” dedi.
ABD Askeri Akademisi Modern Savaş Enstitüsü’nde Kentsel Savaş Çalışmaları Başkanı olan John Spencer da Hamas’ın ne ölçüde ortadan kaldırıldığına ya da silah bıraktığına bağlı olarak uzun zaman alacak bir görev için on binlerce askerin karadan ve denizden gelmesini gerektireceğini söyledi.
İsrail ordusuyla birlikte 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze’yi dört kez gezen Spencer, “Düşmanın da bir sözü var” dedi ve ekledi: “Eğer aktif bir savaş söz konusu olursa bu uzun zaman alır. Bunun kabul edilmesi gerekir.”
Spencer, İsrail birliklerinin ağırlıklı olarak kentsel alanları temizlediğini ve sonra tekrar çekildiğini hatırlattı. ABD’nin görevi de bu bölgeleri temizlemek, güvenliği sağlamak ve Hamas’ın bıraktığı patlamamış bombaları ya da tuzakları etkisiz hale getirmek olacaktır.
Spencer herhangi bir bölgeyi yeniden inşa için güvenli hale getirmenin son derece karmaşık bir girişim olacağını, çünkü binalar ve molozların yanı sıra Hamas tünellerinin de temizlenmesi gerekeceğini söyledi.
Irak’ın Musul kentinin IŞİD militanlarından temizlenmesinden sonra patlayıcıların temizlenmesi yaklaşık beş yıl sürmüştü ve bu sadece bir şehirdi.
Spencer, “Bence İnsanlar bu savaşın enkaz ve yıkım gibi benzersiz özelliklerini ve yapılması gereken gerçek iş miktarını hafife alıyorlar” dedi.
Ancak ABD’nin Gazze’de askerî bir operasyon düzenlemesinin lojistiğini bile düşünmek, Arap ülkelerinin bu plana destek vereceğini varsaymayı gerektiriyor ve böyle bir destek olduğuna dair hiçbir işaret yok.
Ürdün ve Mısır, Gazze veya işgal altındaki Batı Şeria’dan Filistinlilerin kısa veya uzun vadede yerlerinden edilmesini kesin bir dille reddetti.
Plitsas, “Çünkü bu, Filistin devletinin sona ermesi halinde geri dönüş hakkının ortadan kalkması anlamına gelir ki bu da onların asla kabul etmeyeceği bir şey” dedi.
DÜNYA BASINI
FP: Trump’ın Gazze’yi ele geçirme planının saçmalığı
Yayınlanma
1 hafta önce06/02/2025
Yazar
Harici.com.tr
Filistin topraklarını ele geçirmek, ABD’nin savaş suçlarına karışması ve bölgenin tamamen kaosa sürüklenmesi anlamına gelir.
Steven A. Cook / Foreign Policy
Amerika Birleşik Devletleri başkanı olmanın özel ayrıcalıklarından biri, ne kadar çılgınca olursa olsun söylediklerinizin ciddiye alınmasıdır. ABD Başkanı Donald Trump’ın Washington’un Gazze Şeridi’nde etnik temizlik yapmasını ve ardından bu topraklara sahip olmasını önerirken de durum böyledir. İsrail-Filistin çatışması yeni fikirlere ihtiyaç duyuyor ve özellikle Gazze, son derece zorlayıcı sorunlar barındırıyor. Ancak Trump’ın önerisi sadece ahlaki niteliklerden yoksun bir plan değil tam anlamıyla delilik.
Nereden başlamalı?
Başkan dünya liderlerinin ve hatta bölgedeki liderlerin böyle bir planı desteklediğinde ısrar ediyor. Kimler destekliyor? Trump’ın İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ile görüşmesinden kısa bir süre sonra Suudiler bir açıklama yayınlayarak iki devletli çözüme desteklerini yinelediler. Mısır ve Ürdün hükümetleri, Filistinlilerin topraklarına yerleştirilmesi fikrini kesin bir dille reddediyor, hatta bu tutumları nedeniyle ABD’nin mali yardımlarını kaybetmeyi göze alıyorlar. İsrailli yerleşimciler bile bu planı desteklemeyecektir, çünkü onlar dini-milliyetçi ideolojileri gereği Gazze’ye yeniden yerleşmek istiyorlar, Amerikalı müteahhitlerin orada lüks oteller inşa etmesini değil. Yine de Trump ısrarla “insanların” planını desteklediğini söylüyor. Mar-a-Lago’daki dostlarıyla gece geç saatlerde yaptığı bir telefon görüşmesini aktarıyor olabilir. Buradaki tehlike, Trump’ın kendisine yönelik haklı eleştiri fırtınasına karşı koymak adına herkesi haksız çıkarmaya çalışması ve böylece Orta Doğu’da etnik temizliği ve yeni-sömürgeciliği ABD politikası haline getirmesi olur.
Tabii bir de uygulanabilirlik meselesi var. ABD silahlı kuvvetlerinin Gazze Şeridi’ni ele geçirebileceğine şüphe yok, ancak bu kesinlikle Amerikan askerlerinin hayatına mal olacaktır. srail’in yıllardır süren çabalarına rağmen Hamas hâlâ iyi silahlanmış ve ölümcül bir güç olmaya devam ediyor. Trump, Hamas savaşçılarının sessizce Sina Yarımadası’na gitmesini mi bekliyor? Bu sorunun cevabı belli.
Trump aylarca süren sefaletin ardından Filistinli sivillerin Gazze Şeridi’ni terk ederek hayalindeki yeni ve güzel yerlerde yaşamaya razı olacaklarını düşünüyor. Bilmeyenler için bu makul gelebilir. İsrail’in askeri operasyonları Gazze’nin önemli bir bölümünü yerle bir etti ve savaşın kalıntıları her yerde. Ancak Başkan ve ona danışmanlık yapan her kimse, Filistinlilerin Nakba olarak adlandırdıkları Filistinlilerin çoğunu Gazze’de mülteci haline getiren tarihi trajedinin nasıl derin bir yara açtığını anlamıyorlar. Filistinliler bir kez daha sürgüne zorlanmayı kabul etmeyecekler. Gazze Şeridi’nde yaşam ne kadar zor olursa olsun, burası onlar için Filistin’de bir dayanak noktası ve İsrail’in kuruluşunun diğer yüzü olan tarihi adaletsizliğin keskin bir hatırlatıcısı olmaya devam ediyor. Trump bu gerçeği inkâr edebilir, ancak Filistinli nüfusu göç ettirmek istiyorsa bunu zorla yapması için ABD ordusuna emir vermesi gerekecektir. Umarız ki ABD’li komutanlar, bunun yasa dışı ve insanlığa karşı bir suç olduğu gerekçesiyle böyle bir emre itaat etmeyi reddederler.
Tüm bunlar yetmezmiş gibi, Trump’ın planını bu kadar irrasyonel kılan bir diğer unsur da kendi Orta Doğu hedefleriyle tamamen çelişmesi. 2 milyon Filistinliyi Gazze’den çıkarmak ve bölgeyi ABD’nin kontrolüne almak;
-Suudi Arabistan ile İsrail arasındaki normalleşme şansını sona erdirecek,
-Trump’ın ilk dönem dış politika başarısı olan İbrahim Anlaşmalarını bozacak,
– ABD’nin bölgesel politikalarının temel taşları olan Mısır-İsrail ve Ürdün-İsrail barış anlaşmalarını zayıflatacak,
– İran’ı savunmasız olduğu bir anda yeniden güçlendirecektir.
Ayrıca ABD’yi bölgesel bir çatışmanın içine çekecektir ki bu da kimsenin, özellikle de Trump’ın istemediği bir sonuç ya da en azından sadık takipçilerinden oluşan lejyonuna söylediği bu. Başkan şu anki megalomani krizinde, ABD’nin yurtdışındaki maceralarına karşı olmanın, Beyaz Saray’a giden üç seçim kampanyasının da ana temalarından biri olduğunu unutmuş gibi görünüyor.
Eğer gerçekten “düzeni sarsan” bir lider olmak istiyorsa, bunu yapmanın doğru yolları var. Bu plan kesinlikle onlardan biri değil. Sadece tek bir basın toplantısıyla Trump, ABD’nin güvenilirliğini zedeledi ve zaten fazlasıyla istikrarsız olan bir bölgeye daha fazla belirsizlik ve kaos kattı.

Putin, Ukrayna görüşmeleri için ağır sıklet ekibini bir araya getiriyor

Batılı ülkeler, Rus milyarderlere uygulanan yaptırımların yarısını kaldırdı

Vance, Münih Güvenlik Konferansı’nda Avrupalıları ‘göç’ ve ‘savunma harcamaları’ konusunda uyardı

Suriye Rusya’dan yeni banknotlar getirtiyor

ABD-Britanya ilişkilerinde yeni aracı: Prens William
Çok Okunanlar
-
AMERİKA3 gün önce
Altman ile Musk arasındaki atışma sertleşiyor
-
GÖRÜŞ2 hafta önce
Abhazya’nın yeni lideri Türkiye ile daha yakın işbirliğine giden yolu açabilir
-
SÖYLEŞİ2 hafta önce
Krizdeki kapitalizmin aracı faşizm ve Trump
-
GÖRÜŞ2 hafta önce
İktidarda kalmanın yolları
-
DÜNYA BASINI2 hafta önce
Gazze’de bir çadırda yazılan Filistin yemek kitabı
-
DÜNYA BASINI2 hafta önce
SDG-HTŞ çıkmazında 3 senaryo
-
DÜNYA BASINI1 hafta önce
FP: Trump’ın Gazze’yi ele geçirme planının saçmalığı
-
GÖRÜŞ2 hafta önce
Trump 2.0 başlarken Çin-ABD ilişkileri belirsizliğini koruyor