Donbass, Herson ve Zaporijya bölgelerinde Rusya’ya bağlanmak için yapılan referandumlar bugün başladı. Moskova, ilgili bölgelerin Rusya’ya bağlanması halinde Ukrayna güçlerinin buraya düzenleyeceği saldırıların Rusya topraklarına düzenlenmiş saldırılar olarak kabul edileceği uyarısını yaptı. Kiev ise referandum sonuçlarını tanımayacağını açıkladı.

2014’te Ukrayna’dan tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan eden ve 21 Şubat 2022’de Rusya tarafından tanınan Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri ve 24 Şubat’ta başlayan askeri müdahaleden sonra Rus kuvvetlerinin kontrolüne giren Herson ve Zaporijya bölgelerinde 20 Eylül’de kararlaştırılan Rusya’ya bağlanma konulu referandumlar bugün yerel saatle 08.00’de başladı.

Donbass cumhuriyetleri, Rusya Federasyonu’na katılmaya hazır olduklarını daha önce defalarca ilan etmişti. 2022’de Herson ve Zaporijya’nın Rus kuvvetlerinin kontrolüne giren bölgelerindeki yetkililer tarafından da benzer açıklamalar yapılmıştı.

Referandum 23-27 Eylül tarihlerinde gerçekleştirilecek. 27 Eylül’de Lugansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinde oylamanın daha erken tamamlanması planlanıyor, ardından oyların sayımı başlayacak.

Donetsk Halk Cumhuriyeti

19 Eylül 2022’de Donetsk Halk Cumhuriyeti (DHC) Sivil Meclisi, Donetsk lideri Denis Puşilin’e ve DHC Halk Konseyi’ne (parlamento) Rusya’ya katılma konusunda derhal referandum düzenleme talebinde bulundu.

20 Eylül 2022’de Puşilin, ilgili yasayı imzaladı ve aynı gün Donetsk Merkezi Seçim Komisyonu referandum düzenleme prosedürünü onayladı.

Donetsk’te 450 sandık ve ayrıca sığınmacılar için Rusya’da 200’den fazla sandık açıldı. Oy kullanabilecek kişi sayısına göre 1,5 milyondan fazla oy pusulası basıldı. Pusulada, “Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin Rusya Federasyonu’na katılmasından yana mısınız?” sorusu yer aldı.

Lugansk Halk Cumhuriyeti

17 Haziran 2022’de Lugansk Halk Cumhuriyeti (LHC) Merkezi Seçim Komisyonu, sandık ve referandum istasyonları oluşturma prosedürünü onayladı. 15 Temmuz’da Lugansk Halk Konseyi oturumunda referandum için bir genel merkezin oluşturulması planı yürürlüğe konuldu.

22 Temmuz’da Meclis Başkanı Aleksey Karyakin, sandık merkezlerinde gözlemcilerin oluşturulması için çalışmalara başladığını duyurdu.

19 Eylül 2022’de Lugansk Kamu Odası, LHC’nin Rusya’ya bağlanması konusunda derhal referandum düzenlenmesi talebiyle Lugansk lideri Leonid Paseçnik’e başvurdu.

20 Eylül 2022’de Paseçnik, ilgili yasayı imzaladı ve 21 Eylül’de Lugansk Merkezi Seçim Komisyonu, referandum prosedürünü onayladı.

Lugansk sakinleri, bölgedeki 461 sandıkta ve ayrıca 201 sandık merkezinin oluşturulduğu Rusya’nın neredeyse tüm bölgelerinde oy kullanabilecek. DHC’deki oy pusulalarındaki aynı soru Lugansk’taki pusulalarda da yer alıyor.

Zaporijya bölgesi

24 Şubat’ta başlayan askeri harekatın ardından Zaporijya bölgesinin önemli bir kısmı Rus kuvvetlerinin kontrolüne girdi. Daha sonra bu bölgede, Yevgeniy Balitskiy başkanlığında bir askeri-sivil yönetim kuruldu.

Bölgenin geçici başkenti, bölgenin en büyük kenti olan Melitopol oldu. 8 Haziran 2022’de Balitskiy, kurtarılmış bölgelerin yetkililerinin Rusya’ya katılım konusunda bir referandum düzenlemeyi planladığını açıkladı. 23 Temmuz’da Balitskiy, referandum düzenlemek üzere seçim komisyonu kurulmasına ilişkin kararnameyi imzaladı.

8 Ağustos’ta ise “Zaporijya Bölgesi Seçim Komisyonu tarafından referandum organizasyonunun hazırlanmasına ilişkin” talimatname imzalandı. 20 Eylül 2022’de, “Rusya ile birlikteyiz” halk hareketi, bölgenin Rusya Federasyonu’na bağlanması konusunda referandum düzenleme talebiyle askeri-sivil yönetime müracaat etti.

Aynı gün Balitskiy, 23-27 Eylül’de referandum düzenlenmesi talimatı yayımladı. “Rusya ile birlikteyiz” hareketinin başkanı Vladimir Rogov, yaptığı açıklamada “kurtarılmış toprakların yüzde 73’ünde referandum yapılacağını” bildirdi.  Seçim komisyonuna göre bölgede 394 sandık kuruldu.

Seçim listelerinde 500 binden fazla kişi yer alırken oy pusulaları, Donetsk ve Lugansk’tan farklı olarak hem Rusça hem Ukraynaca dillerinde basılıyor.

Herson bölgesi

2022’nin mart ayının başında Herson bölgesinin büyük kısmı Rus ordusunun kontrolüne girdi. 15 Mart’ta Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov, “bölgenin tamamının kurtarıldığını” ilan etti ve bölgede Vladimir Saldo başkanlığında bir askeri-sivil yönetim kuruldu.

29 Haziran 2022’de askeri-sivil yönetimin başkan yardımcısı Kirill Stremousov, yetkililerin referandum hazırlamaya başladığını duyurdu. 22 Temmuz’da Saldo, seçim komisyonunun kurulmasına ilişkin kararnameyi imzaladı.

20 Eylül 2022’de Herson Halk Konseyi, referandumun derhal yapılması talebiyle Saldo’ya müracaat etti. Aynı gün Saldo, referandum düzenlenmesine ilişkin kararnameyi de imzaladı.

Bölgede yaklaşık 750 bin seçmen referanduma katılabilecek. 198 sandık oylamaya açıldı ve Kırım, Moskova ve diğer bir dizi kentte de oy kullanılabilecek.

Oy pusulaları, Zaporijya’da olduğu gibi hem Rusça hem de Ukraynaca dillerinde basıldı.

Rusya ve Batı’nın reaksiyonu

21 Eylül 2022’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ulusa sesleniş konuşmasında Moskova’nın referandumlardan çıkan kararı destekleyeceğini vurguladı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Newsweek dergisine verdiği röportajda söz konusu bölgelerin Birleşmiş Milletler (BM) tüzüğü uyarınca kendi kaderini tayin hakkına sahip olduğunu ve Moskova’nın da seçimlerine saygı göstereceğini söyledi.

Kremlin Sözcüsü Peskov, Donbass’ın gerçekleştirilen referandumlar sonucunda Rusya’ya bağlanması halinde Ukrayna güçlerinin buraya düzenleyeceği saldırıların Rusya topraklarına düzenlenmiş saldırılar olarak kabul edileceği uyarısını yaptı.

Kiev ve Batılı ülkeler ise, referandum sonuçlarını tanımayacaklarını açıkladılar.