Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’nın Kazan’daki İHA saldırılarına karşılık olarak ciddi bir misillemede bulunacaklarını açıkladı. Saldırılar sonucunda bazı yerleşim bölgeleri ve konutlar zarar görürken, can kaybı yaşanmadığı bildirildi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’nın Kazan’a düzenlediği saldırılar nedeniyle sert bir misillemede bulunacaklarını duyurdu.

TASS ajansının aktardığına göre Tataristan lideri Rüstem Minnihanov ile gerçekleştirdiği toplantıda konuşan Putin, “Kim ve ne kadar uğraşırsa uğraşsın, ülkemizde bir şeyleri yok etmeye çalıştıkları için kendi ülkelerinde çok daha büyük bir yıkımla karşılaşacaklar ve yaptıklarından daha da pişman olacaklar,” ifadelerini kullandı.

Ukrayna’nın insansız hava araçları (İHA) ile gerçekleştirdiği saldırılar 21 Aralık Cumartesi günü sabah saatlerinde yaşandı. Tataristan yetkilileri, Kazan’a sekiz İHA’nın geldiğini, bunlardan altısının yerleşim bölgelerine isabet ettiğini bildirdi.

Bu saldırılar sonucunda Sovetskiy, Kirovskiy ve Privoljskiy bölgelerinde evlerde yangın çıktı. Özellikle Lyutiy tipi dronlar, lüks rezidanslar olan Azure Skies ve Manhattan’ı hedef aldı. Azure Skies’ta 31. ve 29. kattaki daireler zarar görürken, Manhattan’ın kulesinde hasar meydana geldi.

Başka bir İHA, Klara Zetkin Caddesi üzerindeki bir apartman bloğunun çatı katına düşerken, bir diğeri Kızıl Nokta ana yoluna çarptı. Ayrıca, adı açıklanmayan bir sanayi tesisine de İHA’nın isabet ettiği kaydedildi.

Yerli halk, Klara Zetkin Caddesindeki bir binadan iki kilometre uzaklıkta bulunan bir barut fabrikasında patlama sesleri duyduklarını aktardı, ancak yetkililer bunun “rutin testler” olduğunu belirtti. Saldırıda ölen ya da ciddi şekilde yaralanan olmadığı açıklansa da Shot adlı bir haber kaynağı, üç kişinin kırılan camlar nedeniyle hafif kesikler aldığını yazdı.

Rusya Savunma Bakanlığı, saldırıların sabah 07.40 ile 09.20 arasında üç dalga halinde gerçekleştiğini ve hava savunma sistemlerinin altı İHA’yı düşürdüğünü bildirdi.

Bazı İHA’ların patlamadığı, bu nedenle yetkililerin etkisiz hale getirme çalışmaları yürüttüğü ifade edildi. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Kazan saldırılarının, ekim ayında şehirde gerçekleştirilen BRICS Zirvesi’ne bir misilleme olduğunu öne sürdü.

Kazan: Stratejik hedef mi?

Tataristan, Ukrayna’ya saldırılarda kullanılan Şahid tipi İHA’ların üretildiği Alabuga Özel Ekonomik Bölgesi’ne ev sahipliği yapıyor.

Bu bölgede üretilen İHA’lar, Rusya ordusu tarafından düzenli olarak enerji altyapısına yönelik saldırılarda kullanılıyor. Örneğin, bu sonbaharda Ukrayna’da toplam 6 bin İHA ve füze uçuruldu; bu sayı bir önceki yılın aynı dönemine göre dört kat daha fazla.

Ukraynalı yetkililer, Alabuga tesisinde ayda 1200 kadar İHA üretildiğini belirtiyor. Ayrıca saldırıda hasar gören Azure Skies konutlarının yakınındaki Greenwich binasında, Alabuga Özel Ekonomik Bölgesi’nin genel müdürü Timur Şagivaleyev’in bir dairesinin bulunduğu öğrenildi.

Rusya’dan Ukrayna’ya rekor sayıda İHA’yla saldırı

Ekonomik ilişkilerin eski bir biçimi olan takas sistemi, tarihte para öncesi dönemde ürünlerin doğrudan değişimiyle başladı. Ancak günümüzde, özellikle ekonomik krizler ve yaptırımların baskısı altında, takas yeniden önem kazanıyor. Rus iktisatçı Valentin Katasonov, Svobodnaya Pressa‘da yayımlanan makalesinde takasın tarih boyunca tamamen kaybolmadığını, aksine kriz dönemlerinde yeniden canlandığını vurguladı.

Katasonov, 1990’lı yıllarda Rusya’da yaşanan ekonomik kriz sırasında şirketlerin nakit sıkıntısını aşmak için takas yöntemine başvurduğunu ifade ederek şunları söyledi: “Özellikle ekonomik kriz dönemlerinde şirketler ellerinde satılamayan büyük miktarda ürün biriktirirken, nakit sermaye sıkıntısı yaşadıklarında takas kurtarıcı bir yöntem haline geldi. 1990’lı yılların Rusya’sında ciddi bir ödeme krizi yaşandığında, şirketler bu durumdan takas yöntemleriyle kurtulmaya çalıştı. Hatta zaman zaman çalışanlara maaşlar, ‘doğal ürünler’ olarak ödendi. Örneğin, ham maddeler, yakıt veya enerji alımları takas anlaşmalarıyla gerçekleştirildi. Vergiler ve maaşlar bile bu yöntemle karşılanıyordu.”

Katasonov, 1930’lardaki küresel ekonomik kriz döneminde birçok ülkenin ithalat ihtiyaçlarını karşılamak için takas yöntemine başvurduğunu belirterek, “Takas, yalnızca yerel pazarlarda değil, uluslararası ticarette de geniş bir kullanım alanı buldu. Örneğin, 1930’lardaki küresel ekonomik kriz döneminde veya ekonomik açıdan yoksul ve genelde ‘monokültürel’ (tek ürün ihracatına bağımlı) ekonomilerde takas sıkça kullanılan bir yöntemdi. Bu tür ülkelerde, örneğin muz gibi tek bir ihracat ürünü üzerinden ithalat ihtiyaçları karşılanıyordu. ‘Muz karşılığında traktör’, ‘muz karşılığında otomobil’ gibi anlaşmalar, uluslararası tekellerin domine ettiği sistemlerde yaygındı,” anımsatmasını yaptı.

1930’larda Sovyetler Birliği’nin sanayileşme hamlesi sırasında makine ve ekipman ihtiyaçlarını karşılamak için petrol, tahıl ve kereste gibi ürünlerle karşıladığına işaret eden Katasonov, şöyle devam etti:

“Sovyetler Birliği, 1930’larda sanayileşme sürecinde makine ve ekipman ihtiyacını karşılamak için takas sözleşmeleri yaptı. Petrol, tahıl, kereste ve cevher gibi ürünler Batı’dan makine ve ekipman ithalatında kullanıldı. Ayrıca, Ekonomik Karşılıklı Yardım Konseyi çerçevesindeki ticaretin bir kısmı da takas anlaşmalarıyla yürütülüyordu. Takasın bir benzeri olan ‘kompansasyon anlaşmaları’ da oldukça yaygındı. Bu sistemde bir ülke, diğerine komple bir tesis inşa edecek ekipman sağlarken, tesisin ürettiği ürünlerle borç geri ödeniyordu. Örneğin, Sovyetler Birliği, 1970’ler ve 80’lerde Amerikan girişimci Armand Hammer’ın inşa ettiği amonyak fabrikalarının bedelini amonyak ihracatıyla ödedi.”

Katasonov’un analizine göre, modern dönemde takas sistemi özellikle ekonomik yaptırımlardan etkilenen ülkelerde yeniden canlanıyor:

“Takas ticareti, modern dönemde özellikle ekonomik yaptırımların etkisiyle yeniden önem kazanıyor. Batı’nın yaptırımları, para transferleri üzerinde sıkı kontroller uyguladığı için, takas işlemlerinin kontrol edilmesi oldukça zor. İran, Kuzey Kore, Venezuela gibi yaptırımlara maruz kalan ülkeler, takas sistemine daha fazla yöneliyor. Rusya da 2014’te başlayan yaptırımlardan bu yana takas ticaretine daha çok ilgi göstermeye başladı.”

2021 yılında Çin’in Qingdao şehrinde kurulan Sınır Ötesi Takas Ticareti Platformu (CBTA), takas sisteminin modern teknolojilerle birleştiği bir örnek olarak dikkat çekiyor:

“Dijital teknolojilerden yararlanan bu platform, bilgi paylaşımı, ticari eşleştirme, kalite kontrol ve lojistik yönetimi gibi birçok hizmet sunuyor. Türkiye gibi yaptırım tehdidi altında olmayan ancak bölgesel ticarette alternatif yollar arayan ülkeler için de takas, yeni fırsatlar sunabilir. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler arasında takas sisteminin yaygınlaşması, ticaret maliyetlerini düşürüp nakit akışını kolaylaştırabilir.”

Rusya ve Pakistan, yaptırımları aşmak için ticarette takasa yöneliyor

Rus ekonomist Mihail Hazin, rubleyi küresel bir para birimi haline getirmek için Rusya’nın mevcut ekonomik gücünün yeterli olup olmadığını değerlendirdi. Hazin, dünya dolar sisteminden çıkışın zorunlu olduğunu vurgularken, Rusya’nın parasallaşma seviyesini artırması gerektiğine dikkat çekiyor.

Rusya’nın önde gelen ekonomistlerinden Mihail Hazin, Radyo Sputnik‘e verdiği röportajda, rubleyi küresel bir para birimi yapma fikrini ve bunun zorluklarını ele aldı.

Hazin’e göre, Rusya’nın mevcut gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) ve parasallaşma seviyesi, bu hedefi gerçekleştirmek için yetersiz kalıyor. Ancak doğru politikalarla, bu durumun değiştirilebileceğini belirtiyor.

Hazin, “Rubleyi küresel bir para birimi yapmak istiyorsanız, dünya dolar sistemine entegre bir ekonomi olmaktan çıkmanız gerekir,” ifadelerini kullandı. Bu süreçte Rusya’nın, yatırım düzeyini artırarak parasallaşmayı gerçek GSYİH’ye dönüştürmesi gerektiğini vurguladı.

Rusya’nın mevcut ekonomik gücü yeterli mi?

Soruları yanıtlayan Hazin, Rusya’nın küresel GSYİH içerisindeki payını da değerlendirdi. Ukrayna’ya dönük askeri müdahale başlamadan önce Rusya’nın dünya GSYİH’sindeki payının yüzde 1,7 olduğunu hatırlatan Hazin, satın alma gücü paritesine göre bu oranın yüzde 3,5’e çıkabileceğini söyledi.

Fakat dünya ekonomisinde güçlü bir yer edinmek için daha fazla parasallaşmanın gerektiğine dikkat çekti.

Hazin, “Rusya’nın küresel GSYİH’deki payı yüzde 8 seviyesine ulaşsa bile, ABD’nin yüzde 15’lik payının altında kalıyoruz. Bu farkı kapatmak için Merkez Bankası’nın politika değişikliklerine gitmesi şart,” değerlendirmesinde bulundu.

Rubleyi güçlendirme ve dünya para birimi haline getirme konusunda yatırımın önemine değinen Hazin, mevcut durumda parasallaşma eksikliğinin Rusya’nın ekonomik gücünü sınırladığını belirtti. Ayrıca, Rusya Merkez Bankası’nın mevcut politikalarının, bu hedefe ulaşılmasını engellediğini ifade etti.

Hazin, “Rubleyi küresel bir para birimi yapmak için sadece ekonomik güç yeterli değil. Parasallaşmayı artırmak için daha fazla yatırım yapmamız gerekiyor, ancak Merkez Bankası bu konuda yetersiz kalıyor,” diye konuştu.

Rusya Merkez Bankası’ndan rubledeki dalgalanmalara faizle müdahale

Rubledeki dalgalanmanın siyasi boyutu

Mihail Hazin, rubledeki değer değişikliklerinin büyük ölçüde siyasi nedenlerle gerçekleştiğini savundu. Dolardaki yükseliş ve düşüşlerle ilgili soruları yanıtlayan Hazin, rublenin eylül ayında devalüasyona uğrayacağını öngördüğünü belirtti. Ayrıca, döviz kurlarının ekonomi yerine siyasi oyunlarla belirlendiğini ifade etti.

Hazin, “Rubledeki dalgalanmalar ekonomiyle değil, tamamen siyasi stratejilerle ilgili. Bu durum karşısında, rubleye yönelik politikaları ekonomik temellere dayandırmamız gerekiyor,” dedi.

Ruble için yol haritası

Rubleyi küresel bir para birimi yapmak için Rusya’nın izlemesi gereken yol haritasını da özetleyen Hazin, yatırım, parasallaşma ve küresel dolar sisteminden çıkışın önemine dikkat çekti.

Bunun yanı sıra, bu süreçte siyasi oyunların da ekonomik planlamadan ayrı tutulması gerektiğini vurguladı.

Hazin, “Rusya’nın ekonomik potansiyeli büyük, ancak bu potansiyeli doğru bir şekilde kullanmamız gerekiyor. Parasallaşmayı artırmalı, yatırımları teşvik etmeli ve küresel dolar sisteminden çıkış için adımlar atmalıyız,” diye ekledi.

Nabiullina’dan yılbaşı sürprizi: Rusya Merkez Bankası faiz artışına gitmedi