ABD’de, özellikle teknoloji startuplarını finanse etmekte öne çıkan Silikon Vadisi Bankasının (SVB) batmasının ardından Pentagon harekete geçti.

Silikon Vadisindeki teknoloji startuplarının en büyük müşterisi olan ABD Savunma Bakanlığı, Çin’in askeri alandaki ilerleme hızına yetişmek için Silikon Vadisindeki teknoloji firmalarını daha sıkı bir şekilde kendisine bağlamak istiyor.

Wall Street Journal’da (WSJ) yer alan habere göre, Pentagon yeni silah teknolojilerini ve tedarikçileri daha hızlı finanse etme ve geliştirme çabalarına Silikon Vadisi girişimlerini de dahil etmeye çalışıyor.

Özel sektörden yararlanma çabası, ABD savunma sanayisinin, araştırma için devlet fonlarına bel bağlayan birkaç büyük şirkete bağımlılığa yol açtığı ve inovasyonu engellediği yönündeki endişelerin ardından geldi.

Hedef Çin ile yarışmak

Stanford Üniversitesindeki Gordian Knot Ulusal Güvenlik İnovasyon Merkezinin kurucularından Steve Blank, bazı tahminlere göre Pekin’in teknoloji sektörüne yaptığı sermaye girişinin 1 trilyon dolardan fazla olduğunu söylüyor.

Blank, “Çin, Silikon Vadisi gibi organize olmuş durumda, Pentagon ise daha çok Detroit’teki bir otomobil üreticisi gibi örgütlenmiş durumda. Bu adil bir mücadele değil,” diyor.

Biden yönetimi kısa bir süre önce Pentagon’un Stratejik Sermaye Ofisi adı verilen ve ordu için kritik olarak görülen teknoloji ve ürünleri üreten şirketlere daha fazla yatırım, özellikle de risk sermayesi çekmek üzere tasarlanan yeni bir birimini finanse etmek için 115 milyon dolar talep etti.

Risk sermayesi savunma sanayisine akıyor

WSJ’ye göre bu çabalar, Washington’un Çin’e odaklanması ve Elon Musk’ın SpaceX’i gibi şirketlerin Pentagon’dan iş alma konusundaki başarılarının da etkisiyle, risk sermayesi yatırımcılarının askeri sektörlere olan ilgisinin arttığı bir döneme denk geliyor.

Şu anda özel sermayeden ABD savunma ve havacılık piyasasına yılda yaklaşık 6 milyar dolar akıyor. Bu akışın değeri 2017 yılında 1 milyar dolardı.

Federal hükümetin SVB’deki mevduatları kurtarma kararının, Silikon Vadisinde Pentagon’a iş yapan teknoloji startuplarına rahat bir nefes aldırdığı vurgulanıyor.

WSJ’ye konuşan Pentagon’un ordu ile teknoloji girişimleri arasındaki bağları güçlendirmeyi amaçlayan Savunma İnovasyon Biriminin eski direktörü Mike Brown, hükümetin devreye girmemesi halinde bazı askeri üretimlerin riske girebileceğini söylüyor.

“Bu durum mevcut tedarik zincirinde acil sorunlar yaratabilirdi,” diyen Brown, gizli programların bazı tedarikçilerinin tehlikeye girebileceğini de sözlerine ekliyor.

Risk sermayesi Founders Fund’ın ortaklarından Trae Stephens, yatırımcıların startup pazarındaki değişen dinamikler nedeniyle savunma sektörüne yöneldiğini söylüyor.

Stephens’a göre birçok risk sermayedarının görüşü şöyle: “Artık kriptoya sermaye aktaramazsınız, artık e-ticarete sermaye aktaramazsınız. Sermayeyi nereye aktaracağım? Resesyona dayanıklı bir kategori var, o da savunma.”

Startup ‘bombası’

CIA’in risk sermayesi kolu olan In-Q-Tel’i yöneten Gilman Louie, “Siber, yapay zeka ve yazılım alanlarına hakim olanlar daha genç, yenilikçi şirketler,” diyor.

Ama uzun vadede teknoloji startupları için parlak bir gelecek görmeyenler de var.

Örneğin Founders Fund’dan Trae Stephens, Pentagon’un büyük savunma yüklenicileri aracılığıyla çalışma eğiliminin, risk sermayesi tarafından finanse edilen daha küçük girişimlerin çoğunun muhtemelen hayatta kalamayacağı anlamına geldiğini söylüyor ve ekliyor: “Bu sadece patlamayı bekleyen saatli bir bomba.”

Pentagon’un satın alma şefi Bill LaPlante ise geçen yıl geleneksel savunma üreticilerine üretimdeki gecikmelerden dolayı, Silikon Vadisine ise Avrupa’daki topçu savaşının ortasında ‘yapay zeka ve kuantum hesaplama’ gibi teknolojilerin uygunluğunu sorgulayarak tepki göstermişti.

LaPlante, “Teknoloji biraderleri bize Ukrayna’da o kadar da yardımcı olmuyor,” demişti.

WSJ’ye yaptığı açıklamada LaPlante, “Benim asıl kastettiğim, Ukrayna’daki savaşı etkileyecek bir zaman diliminde henüz gelişmemiş olan, arzu edilen, çoğu zaman ulaşılması zor teknoloji kabiliyetleridir,” dedi.

Pentagon yetkilisi, Pentagon’a ve Ukrayna ordusuna uydu hizmetleri sağlayan SpaceX gibi şirketlerin ise ‘muharebeye yardımcı olduğunu’ sözlerine ekledi.

Silikon Vadisi üzerindeki kontrol artacak

Bütün bunlara rağmen, Pentagon bağlantılı risk sermayesi yatırımcıları, SVB’nin batışının Silikon Vadisi ile savunma sanayisi arasındaki bağın sıkılaştırılması için bir işaret olduğunu düşünüyorlar.

Örneğin DefenseOne’da yer alan bir habere göre, da önce Pentagon ile Silikon Vadisi arasındaki bağları yöneten Michael Brown, SVB mevduat sahiplerinin fonlarının yok olmasının ulusal güvenlik üzerindeki etkilerinin kaybedilen paranın çok ötesine geçeceğini düşünüyor.

Çünkü SVB’de fonları olan genç girişimlerin çoğu, savunma ve ulusal güvenlik uygulamaları olan projeler üzerinde çalışıyordu.

Kara kutu olarak özel sermaye şirketleri

Bu konuda özel sermaye şirketlerinin de atılım yaptığı görülüyor. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünün (SIPRI) araştırmasına göre, sadece 2021 yılında, özel sermaye fonları savunmayla ilgili yaklaşık 140 anlaşmaya 15 milyar dolar yatırım yaptı.

Firmalar, ABD hükümetine ikinci önde gelen hizmet sağlayıcısı olduğunu söyleyen Amentum da dahil olmak üzere dünyanın en büyük savunma müteahhitlerinden bazılarını satın aldı. 

Amentum geçen ay Hava Kuvvetleri ile 4,7 milyar dolarlık bir sözleşme imzalamıştı.

SIPRI araştırmacıları Lorenzo Scarazzato ve Madison Lipson’a göre, özel fonların portföy şirketleri hakkında bilgi paylaşmaları gerekmediği için sözleşmelerin içeriği karanlıkta kalıyor.

“Bu şirketlerle ilgili verileri yayınlayamıyoruz,” diyen Scarazzato, özel sermaye satın alımlarının ‘yükselen trendinin’ SIPRI’nin dünyanın en büyük savunma şirketleri listesini yayınlamayı sürdürmesini zorlaştırabileceğini belirtti. 

Pentagon’a ‘esneme’ çağrısı

Araştırmacı, “Bir bakıma veritabanımız bu eğilim nedeniyle sakatlanmış oluyor,” diyor.

Özel sermaye şirketleri şu anda Humvee’ler ve Hummer arabaları üreten AM General ve MRAP zırhlı araçlarının önde gelen üreticisi Navistar Defense’in kontrol hissesine sahip.

Danışmanlık şirketi KPMG, 2021 raporunda, ‘artan küresel güvensizlik’ ve COVID-19 pandemisi gibi faktörler nedeniyle, savunma şirketlerine yatırım yapmak için ‘şu an belki de en iyi zamanlardan biri’ olduğunu savunuyordu.

Pentagon, kendi startup sözleşmelerinde şimdiye kadar özel girişim şirketlerinin yaptığı türden sözleşmeleri değil, prototip geliştirme sözleşmeleri veriyordu. RAND’da yayınlanan bir incelemede, Pentagon’un artık ‘daha esnek’ özel sermaye sözleşmelerine izin vermesi gerektiği vurgulanıyor, CIA’in de benzer bir yöntem izlediği hatırlatılıyor.