Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ticaret, yatırımlar ve Ukrayna savaşı üzerine görüşmeler yaptığı Fransa, Sırbistan ve Macaristan ziyaretlerinin ardından beş günlük Avrupa turunu tamamladı.
Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Xi’yi lüks konyak şişeleri ve Pirene dağlarında çocukluğu geçirdiği bölgeye bir gezi ile karşılarken, Sırbistan’da Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, “Çin, Çin” sloganları atan ve Sırbistan başkanlık sarayının önünde Çin bayrakları sallayan on binlerce kişiyi bir araya getirerek büyük bir karşılama düzenledi.
Macaristan’da da Cumhurbaşkanı Tamas Sulyok ve Başbakan Viktor Orban Xi için kırmızı halı sererek, kendisini Macaristan Cumhurbaşkanlığı sarayında askeri törenle karşıladı.
Çin lideri ‘hasar kontrolü’ yapıyor
Xi’nin beş yıl aradan sonra Avrupa’ya yaptığı ilk gezi olan tur, Çin’in üç ülke ile ilişkileri açısından da sembolik bir döneme denk geldi. Bu yıl Çin ile Fransa arasındaki diplomatik ilişkilerin 60’ıncı, Macaristan ile olan ilişkilerin ise 75’inci yıldönümü.
Ziyaret ayrıca Kosova savaşı sırasında NATO’nun Belgrad’daki Çin Büyükelçiliğini bombalamasının 25. yıldönümüne de denk geldi.
Al Jazeera’nin aktardığına göre analistler, Xi’nin bu ziyaretteki ana amacının, ABD’nin ‘daha az baskın’ olduğu bir dünya için çabaları artırmak olduğuna inanıyor.
Bir diğer amaç ise, Avrupa’nın gümrük vergisi tehdidi ve elektrikli araçlara yönelik Çin sübvansiyonlarına ilişkin bir soruşturma nedeniyle ticaret gerilimleri artarken, Çin’in Avrupa Birliği ile olan bağlarındaki ‘hasarı kontrol etmek.’
Xi’nin iki günlük Fransa ziyareti boyunca Macron, Çin liderine Pekin’in AB ile olan ticari dengesizliklerini ele alması ve Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin üzerindeki etkisini kullanması için baskı yaptı.
Macron, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’i Xi ile görüşmelerine katılmaya, Çin pazarına daha fazla erişim çağrıları konusunda Avrupa’nın birliğinin altını çizmeye ve bloğun elektrikli araçlar ve yeşil teknoloji alanındaki kapasite fazlalığına ilişkin şikayetlerini ele almaya davet etti.
İkili ayrıca Xi’yi Rusya’ya hem sivil hem de askeri amaçlarla kullanılabilecek (çift kullanımlı ürünler) ürün ve teknolojilerin satışını kontrol etmeye zorladı.
Buna rağmen Çinli liderin çok az taviz verdiği anlaşılıyor. Xi, Çin’in bir “kapasite fazlası sorunu” olduğunu reddetti ve Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşı sona erdirmek için müzakere çağrılarını yineledi. Xi, tüm tarafları temas ve diyaloğu yeniden başlatmaya çağırdığını söyledi.
Sırbistan ve Macaristan’da Çin yatırımları büyüyor
Xi’nin Fransızların isteklerini karşılamaması bir yana, AB aday ülkesi Sırbistan ve AB üyesi Macaristan’a yaptığı ziyaretlere siyasi bağları derinleştirme ve Doğu ve Orta Avrupa’daki yatırımları genişletme vaatleri damgasını vurdu.
Her iki ülke de Kuşak ve Yol Girişimi’ne (KYG) dahil.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic, Belgrad’da Xi’nin “ortak geleceğin küresel topluluğu” vizyonunu onayladı ve iki lider “sağlam bir ortaklığı” selamlarken, geçen yıl iki ülke arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasının 1 Temmuz’da yürürlüğe gireceğini duyurdu.
Diğer ekonomik vaatler arasında iki ülke arasında yeni hava bağlantılarının kurulması ve Sırbistan’ın tarım ürünleri ithalatına izin verilmesi de yer aldı.
Macar yetkililere göre Xi Budapeşte’de, başkent merkezini havaalanına bağlayan yüksek hızlı bir demiryolunun inşası ve nükleer sektörde işbirliği de dahil olmak üzere ulaşım ve enerji alanlarında daha fazla yatırım sözü verdi.
Xi ayrıca Macaristan’ın başkentini Sırbistan’ın başkentine bağlayacak 2,1 milyar dolarlık bir projede ilerleme sözü verdi. Büyük ölçüde Çin’den alınan bir krediyle finanse edilen plan, KYG’nin bir parçası.
Bu arada ABD’nin, Xi’nin Belgrad ve Budapeşte ile ilişkilerini derinleştirmesinden rahatsız olduğu anlaşılıyor.
ABD’nin Batı Balkanlar temsilcisi Gabriel Escobar çarşamba günü Avrupa medyasına verdiği brifingde, “Seçtiği liderlerin [Orbán ve Vučić] Avrupa-Atlantik topluluğunun birliğine meydan okumaya en açık olanlar olduğunu düşünüyorum. Tüm ortaklarımıza ve muhataplarımıza Çin’in Avrupa’daki gündemine karşı çok dikkatli olmalarını söylüyoruz,” dedi.
Chatham House’da yer alan bir değerlendirmede, Xi’nin Avrupa turunun temel amacının, Washington ile olduğu gibi Avrupa ile de ilişkilerin daha da kötüye gitmesini engelleyerek hasar sınırlaması yapmak olduğu savunuluyor.
Xi’nin ayrıca Ukrayna ve ABD ile ilişkiler konusunda Avrupa içindeki bölünmelerden faydalanarak Çin’in ‘çok kutuplu dünya’ vizyonu için çalıştığı belirtiliyor.
