Bizi Takip Edin

DÜNYA BASINI

ABD temiz enerjiye devlet teşviği veriyor, peki AB?

Yayınlanma

Çevirmenin notu: Ukrayna ihtilafı nedeniyle Rusya’dan enerji tedarikini büyük ölçüde kısan Avrupa, şimdi de kadim dostu ABD’nin mevzuat değişiklikleriyle “haksız rekabete” başvurmasıyla karşı karşıya. Washington’un Avrupa ve Çin’i hedef alan tedbirleri, DTÖ mevzuatını açık açık çiğnese de bu pek gözetilmiyor. Aşağıda, İtalya’daki Torino Üniversitesi’nden iktisat profesörü ve Paris’teki Institut de Recherches Economiques et Fiscales’in (IREF) araştırma direktörü Enrico Colombatto’nun Avrupa’nın ABD’ye karşı alacağı tedbirlerin neler olabileceği ve bunların niteliğine dair bir değerlendirmesi mevcut.


ABD temiz enerjiye devlet teşviği veriyor, peki AB?

Enrico Colombatto — GIS Reports

22 Şubat 2023

Amerika’nın temiz enerji sektörünü avantajlı hale getirme çabaları Avrupa’yı zora sokabilir ama Brüksel’in buna karşılık vermek için etkili olacak çok az seçeneği var.

Geçtiğimiz ağustos ayında ABD Başkanı Joe Biden, ilaçlarda tüketici fiyatlarını düşürmeye ve temiz enerji endüstrisine sübvansiyon sağlamaya yönelik vergi ve harcama paketini imzaladı. “Enflasyonu Azaltma Yasası” (IRA), içinde bulunduğumuz on yıl boyunca projeleri finanse edecek ve tamamen 739 milyar dolar tutarındaki yüksek vergi gelirlerine dayanıyor.

Sağlık sektörüne yaklaşık 64 milyar dolar ve “enerji güvenliği ve iklim değişikliği” ile ilgili sektörlere 369 milyar dolar ayrılıyor. Sektör geniş bir şekilde tanımlanıyor; örneğin kaynakların çoğu, “enerji arzını” finanse edecek olsa da milyarlarca dolar daha konut ve tarıma gidecek.

Geriye kalan 306 milyar dolar da bütçe açığının azaltılmasına ayrılıyor. Borcun para basımı ve nihayetinde enflasyon yoluyla finanse edildiği hesaba katıldığında bu 306 milyar dolar enflasyonla mücadeleye yapılan sözde bir katkı. Bu miktar, ABD’nin mevcut para tabanının yüzde 6’sından azını, mevcut kamu borcunun yüzde 1’inden azını ve sadece 2022’de kaydedilen bütçe açığının beşte birini temsil ediyor.

Tüm bu hengameye rağmen Amerikan ekonomisinin büyüklüğü göz önüne alındığında IRA’in çok da hayrete düşürecek boyutta olduğu söylenemez. Ana hedefleri, Amerikan seçmenini Kasım 2022 seçimlerinde Demokrat adayları desteklemeye ikna etmek ve yönetimin artan kamu harcamalarına rağmen enflasyonu kontrol altına almak için vergi mükelleflerine sahiden de baskı yaptığına ispatlamak gibi görünüyor.

AB’nin tepkisi

Fakat Avrupa Birliği iş dünyası tasarıdan pek memnun kalmadı ve IRA’in Amerikan enerji sektörüne yönelik sübvansiyonlarını haksız rekabet olarak gördü. Avrupalıların hayal kırıklığı, IRA’in bir kısmının Atlantik ötesi ticaret akışında yeni engeller yaratacağı ortaya çıkınca daha da arttı. Yasa, ABD’de ya da serbest ticaret ortaklarında üretilen [ve ABD’de çıkarılan nadir toprak elementlerini kullanan] temiz enerji bileşenlerine sahip mallar için önemli vergi kredileri getiriyor. Beklendiği üzere ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, kısa bir süre önce yönetimin Çin, Japonya veya AB ile mevcut ticaret anlaşmalarını sübvansiyonlar için uygun görmediğini doğrulamıştı.

IRA’in üret ve Amerikan malı al girişiminin mevcut Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) anlaşmalarının lafzını ihlal edip etmediği belirsiz. Örneğin nitelikli bir vergi kredisinin işlevsel olarak tarife dışı bir engel olduğu ve dolayısıyla yabancı ihracatçılara zarar verdiği iddia edilebilir. Ancak IRA’in bu kuralların özünü çiğnediği kesin olsa da kimsenin DTÖ’yü devreye sokma zahmetine girmediğini de belirtmeden geçemeyiz. AB için daha da endişe verici olan önümüzdeki on yıl boyunca temiz enerji endüstrisinin devasa yatırımlar yapacak olması ve şirketlerin üretim tesislerini nereye kuracaklarına karar verirken devlet sübvansiyonlarının önemli bir rol oynayacak olması.

Zayıf taraf

AB, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in taahhüt ettiği üzere “orantılı” bir karşılık vermekte haklı mı? Ve bu çabaya değer mi? Bu açıdan bakıldığında AB, üç önemli dezavantajın yükü altında bir mücadeleye başlayacak: Enerji maliyeti, düzenleme maliyeti ve Brüksel’in masaya koyabileceği nispeten sınırlı bütçeler.

Avrupa’da enerji fiyatları yüksek ve son derece oynak. Örneğin 2014’ün ocak ayında milyon İngiliz termal birimi başına doğalgaz maliyeti, Avrupa’da 11,59 dolar, ABD’de ise 4,70 dolardı. Aynı rakam 2022’nin ocak ayında Avrupa 28,26 dolar, ABD’de 4,33 dolar; 2022’nin ağustos ayında ise sırasıyla 70,04 dolar ve 8,79 dolardı. Kısacası asıl mesele enerji yoğun işletmelerin neden Avrupa’dan uzaklaşmak istedikleri değil, nereye taşınacakları.

AB düzenlemeleri de ağır ve biraz da öngörülemez durumda. Kuşkusuz Amerikan bürokratik mekanizması da hantal, fakat büyük bir şirket, her biri parçalanmış iç politikalara ve çeşitlenmiş çıkarlara sahip çok sayıda yerel güç merkezini [AB üye ülkeleri] içeren bir karar alma sürecinin aksine iki homojen, disiplinli partinin ve tek bir federal hükümetin hâkim olduğu bir politika oluşturma sisteminde hareket etmeyi daha basit bulur.

AB’nin uzun vadeli planlamalarının etkisi şüpheli bir egzersiz haline gelmesi şaşırtıcı değil. Son olarak AB’nin temiz enerji sübvansiyonları silahlanma yarışına sokabileceği [ya da sokmakla tehdit edebileceği] kaynaklar Amerikan cephaneliğiyle boy ölçüşemez. AB üyesi ülkelerde vergilendirme zaten yüksek ve Brüksel’in bütçesi Washington’unkine kıyasen çok küçük. 2021’de AB’nin toplam bütçesi 165 milyar euroydu; ABD Kongresi’nin IRA kapsamında yenilenebilir enerji endüstrisine vereceğinin yarısı ve tüm federal bütçenin yüzde 2,5’inden daha azı.

Enflasyonu Azaltma Yasası, elektrikli araçlardan konut ve tarıma kadar uzanan geniş bir yelpazede “enerji güvenliği ve iklim değişikliği” için yaklaşık 400 milyar dolarlık harcama içeriyor.

Senaryolar

Brüksel’in alternatifleri neler ve hangi senaryolar olası? Burada üç faktör öne çıkıyor. ABD’nin son hamlesi nispeten mütevazı olsa da dünyadaki, devletin ekonomideki rolünün giderek artması lehine serbest piyasa ilkelerini reddeden mevcut eğilimle tutarlı. Amerikalılar ve Avrupalılar, düzenlemenin harcamaya karşı yeri konusunda farklılık gösterebilirler ama özel mülkiyet, sözleşme özgürlüğü ve girişimciliğe karşı benzer bir düşmanlık sergiliyorlar. Gerilimin serbest piyasa ilkelerine başvurarak yatıştırılması pek mümkün değil ve AB de yakın zamanda bu yola girmeyecek.

İkincisi, bazı yorumcular haklı olarak IRA’in başat amacının Avrupa ile rekabeti ortadan kaldırmak ya da yurt dışından yeni yatırımlar çekmek olmadığına işaret ettiler. Bundan ziyade ABD’yi Çin teknolojisinden ve Amerikan yerli madencilik endüstrisinin ihmal ettiği bazı hammaddelerden bağımsız hale getirmeyi amaçlıyor. Bu açıdan bakıldığında yasa, Amerika’nın ihtiyaç duyduğu kaynakların geliştirilmesi için yerli maden endüstrisini teşvik etmeyi amaçlıyor. Avrupa’nın bu konuda yapabileceği şeyler çok sınırlı.

Üçüncüsü Avrupa, önde gelen ortağı Washington Atlantik’in her iki yakasını da etkileyen politikalar üretirken sıklıkla göz ardı edildiğinin farkında. Brüksel büyük şirketleri rahatsız etme konusunda lider, ancak bu çabaları yoğunlaştırmak — ve özellikle Amerikan şirketlerini hedef almak — istenen sonuçları vermeyecek.

Son olarak ABD ve AB’nin IRA’in yarattığı gerilimleri, serbest ticaret anlaşmasının özünü ince biçimde ayarlamak için ikili müzakereler yoluyla çözmesi muhtemel. Bu müzakereler, Çin’i dışarıda tutacak ve AB’ye vaziyeti kurtaran bir seçenek sunacak yeni bir anlaşma da getirebilir: Ya bazı Avrupalı şirketler sonunda IRA sübvansiyonlarına hak kazanabilecek ya da Brüksel, Washington’un belki şikâyet edeceği ancak misilleme yapmayacağı sınırlı finansmanla yeni bir düzenleyici paket sunma konusunda yeşil ışık alacak.

Avrupa’nın tercihi, Komisyon’un zayıflıklarını ne ölçüde kabul ettiğine ve Brüksel’in Berlin ve Paris ile hangi koşullarda koordine olup onlardan destek alabileceğine bağlı. Elbette Avrupalılar seçim yapmayı reddederek gölün öbür tarafından gelecek, durumu kurtaracak bir teklif bekleyebilir ve nihayetinde bunu kabul edebilirler. Esasında bu en olası senaryo gibi. Washington doğru zamanda hücum etti: Avrupa’da iç ekonomik ve siyasi gerilimler [göç, Ukrayna’daki savaş, bazı kilit ülkelerin zayıf ekonomik performansı], liderlik eksikliği ve ciddi bütçe sorunları var. Ayrıca Amerikan iş dünyasının ve Washington’un güvenlik kaygısının Avrupa’dan ve onun endüstriyel stratejilerinden korkacak pek bir şeyi yok.

ABD’nin temiz enerji paketi, uzun vadeli olan, fırsat verildiğinde büyük şirketlerin Avrupa’da yatırım yapmamayı tercih ettiği ve başka bir yere taşınmaktan hoşnut olduğu dinamiğini değiştirmeyecek. Bu şirketleri AB’de kalmaya veya açılmaya teşvik eden tek unsur, küresel ihracatçılar için Eski Kıta’ya ulaşımı zorlaştıran mevzuat.

Bu da Avrupa’nın IRA’e vereceği yanıtın neden mütevazı olacağını açıklıyor: Brüksel tek başına açık korumacılık tehdidinde bulunabilir ki bu da aptalca ve ters etki yaratacak bir tehdit olur. Muhtemelen parayı cebe indirip yurt dışında yatırım yapmaya devam edecek olan Avrupalı “şampiyonların” mutabakatını sağlamaya dönük mütevazı şekilde finanse edilmiş bir programla yetinecek.

DÜNYA BASINI

Mahmud Abbas birliği korumak için olası baskılara direnecek mi?

Yayınlanma

Aşağıda çevirisini okuyacağınız uzman görüşlerine yer verilen haber Filistinli grupların Pekin’de imzaladığı uzlaşı anlaşmasının sürdürülebilir olup olmadığına yanıt bulmaya çalışıyor. İsrail ve muhtemelen ABD tarafından baltalanacağı düşünülen uzlaşının yumuşak karnı ise Filistin Yönetimi:

****

‘Başarılı olması için baskı var’: Fetih-Hamas birlik anlaşması sürdürülebilir mi?

Analistlere göre Fetih Hareketi’nin siyasi iradesinin olup olmadığı görülecek, İsrail ise anlaşmayı bozmaya çalışabilir.

Mat Nashed

Analistler, Filistinli grupların salı günü bir “ulusal birlik” anlaşması imzalayarak, ideolojik farklılıklarını ve acı dolu geçmişlerini bir kenara bırakıp İsrail’in işgaline son vermek için lobi yapabileceklerine dair hem umut yarattığını ancak bazı şüpheler olduğunu söylüyor.

Çin’in başkenti Pekin’de üç gün süren yoğun görüşmelerin ardından imzalanan anlaşma, geçici bir “ulusal uzlaşı” hükümetinin savaş sonrası Gazze’nin kontrolünü üstlenmesi ve ortak kendi kaderini tayin etme arayışını ilerletmesi için zemin hazırladı. Ancak Fetih Hareketi ve Hamas arasında daha önce yapılan birçok uzlaşma girişiminin başarısız olması nedeniyle bu atılım kuşkuyla karşılandı.

Katar’ın başkenti Doha’daki Middle East Council on Global Affairs adlı düşünce kuruluşunda İsrail-Filistin uzmanı olarak çalışan Ömer Rahman, “Biraz şüphe olması doğal, ancak bu anlaşmanın kalıcı olacağından umutluyum” dedi.

“Gazze ve Batı Şeria’daki durum göz önüne alındığında bunun başarılı olması için baskı var. Bence tüm taraflar bunun gerçekleşmesi gerektiğini biliyor” diyen Rahman, Gazze’deki savaşın ve işgal altındaki Batı Şeria’da artan yerleşimci şiddeti ve toprak gaspının getirdiği aciliyete atıfta bulundu.

BM uzmanlarına göre, 7 Ekim’de Hamas öncülüğünde İsrail topluluklarına ve askeri karakollarına düzenlenen ve bin 139 kişinin öldürüldüğü ve 251 kişinin esir alındığı saldırıdan bu yana İsrail, Gazze’de soykırıma varabilecek yıkıcı bir saldırıyla karşılık verdi.

İsrail son dokuz ayda 39 binden fazla Filistinliyi öldürdü ve iki milyon 300 binlik Gazze nüfusunun neredeyse tamamını yerinden etti. Gazze’deki savaş uluslararası manşetleri belirlerken, İsrail’in 2024 yılında işgal altındaki Batı Şeria’da son 30 yılda herhangi bir yılda olduğundan daha fazla Filistin toprağını sessizce ele geçirmesine yol açtı.

İsrail işgalini derinleştirirken, Filistinli iki büyük grup Fetih Hareketi ve Hamas bölünmüş durumda kaldı. Fetih Hareketi, Batı Şeria’nın büyük bir bölümünü 1993 Oslo Anlaşmalarından doğan ve Fetih’e şiddetten vazgeçmesi ve İsrail’i tanıması karşılığında Filistin devletinin kurulacağının vaat edildiği Filistin Yönetimi aracılığıyla kontrol ediyor.

Buna karşılık Hamas silahlı mücadeleye bağlı kaldı ve 2007’de iki taraf arasında yaşanan kısa bir iç savaşta Fetih Hareketi’ni kovduğundan beri Gazze’yi kontrol ediyor.

Kanlı geçmişe rağmen, her iki taraf da 12 daha küçük grupla beraber Pekin anlaşmasını imzaladı. El Cezire’nin elde ettiği bir anlaşma kopyasına göre bu anlaşma, nihai olarak İsrail işgali altındaki Doğu Kudüs, geniş Batı Şeria ve Gazze’de (İsrail’in 1967 Arap-İsrail savaşında ele geçirdiği topraklar) bir Filistin devleti kurmayı hedefliyor.

Anlaşma kalıcı olacak mı?

Uluslararası Kriz Grubu (ICG) Filistin uzmanı Tahani Mustafa, Fetih Hareketi ve Ebu Mazen olarak da bilinen Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas’ın Hamas’la daha önce yapılan uzlaşma anlaşmalarını baltaladığını söyledi.

El Cezire’ye konuşan Mustafa, Abbas’ın ve yakın sırdaşlarının İsrail işgaline karşı Filistin yönetimini birleştirmek için gerçek bir siyasi irade göstermediğini söyledi.

Mustafa’ya göre Fetih Hareketi, teoride Filistinlileri uluslararası alanda temsil eden Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) üzerinde tek kontrol sahibi olduğunu ve Hamas ve diğer fraksiyonlar bu yapıda temsil edilirse çoğunluğunu kaybetmekten korkuyor.

Mustafa, “Hamas’ı ve İslami Cihad’ı da eklerseniz, Fetih Hareketi’nin tekeli sona erer” dedi.

İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri de uzlaşma anlaşmasını baltalamaya çalışabilirler.

İsrail, savaş sonrası senaryoda Filistin Yönetimi’nin ya da Hamas’ın Gazze’nin kontrolünü ele geçirmesine izin vermeyi reddederken, ABD de uzun süredir Hamas’ın İsrail’i tanımasını ve Filistin hükümetinin bir parçası olmadan önce şiddetten vazgeçmesini istiyor.

2017’de Hamas, 1967 sınırlarına göre bir Filistin devleti kurulmasını kabul eden yeni bir tüzük sundu. Hamas tarafından daha önce yapılan açıklamalar ve hareketlerle uyumlu olan bu hamle, İsrail’in fiilen tanınması anlamına geliyordu.

Mustafa, “Hamas, İsrail’in var olma hakkını hiçbir zaman [açıkça] tanımadı çünkü İsrail’e aynı şeyi Filistinliler için de yapması yönünde hiçbir zaman baskı yapılmadı” dedi.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin İsrail-Filistin uzmanı Hugh Lovatt, İsrail’in bu anlaşmayı rayından çıkarmak için Batılı müttefiklerine Filistin Yönetimi’ne verdikleri fonları kesmeleri için baskı yapmasının oldukça olası olduğunu söyledi.

El Cezire’ye konuşan uzman, “Filistin Yönetimi mevcut haliyle ancak ABD ve Avrupa’nın yakın işbirliği ve finansman desteğiyle ayakta kalabilir” dedi.

Lovatt, “Ancak bu sadece Filistin Yönetimi’nin hayatta kalmasıyla ilgili bir mesele değil, aynı zamanda Filistin Yönetimi’nin kilit isimlerinin kişisel hayatta kalma meselesi… kendi kişisel konumlarını zayıflatabilecek herhangi bir anlaşmaya çok ilgi duymuyorlar” diye ekledi.

El Cezire yorum için Filistin Yönetimi Başkanlığı sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne ve Filistin Yönetimi’nin Birleşik Krallık misyonunun başındaki Husam Zomlot’a ulaştı. Her iki isim de haber yayınlanmadan önce yorum taleplerine yanıt vermedi.

Ancak Lovatt, Filistin Yönetimi’nin, İsrail’i resmen tanımak ve şiddetten vazgeçmek gibi Oslo Anlaşmaları’nın şartlarına uymayı reddetmesi nedeniyle önceki birlik anlaşmalarının çökmesinden Hamas’ı sorumlu tuttuğunu söyledi.

“Abbas’ın söylediğini gördüğümüz şey… bir anlaşma istiyoruz ama uluslararası meşruiyete dayanan bir anlaşma” diye ekledi.

Bu anlaşma neden önemli?

Daha önceki uzlaşma anlaşmaları başarısızlıkla sonuçlanmış olsa da Rahman bu anlaşmanın başarıya ulaşmasının hayati olduğunu söyledi.

Rahman’a göre İsrail-Filistin konusunda uluslararası kamuoyunda rüzgarlar değişiyor ve bu da birleşik bir Filistin liderliğinin Gazze’deki “soykırıma” ve İsrail’in Batı Şeria’daki “ilhakçı baskısına” son vermesi için bir fırsat yaratıyor.

Dünya Mahkemesi olarak da bilinen Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) “tavsiye niteliğindeki görüşü”, İsrail’in Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze’deki 57 yıllık işgalini kısa bir süre önce “yasadışı” olarak sınıflandırdı. Mahkeme, yerleşim yerlerinin inşası ve genişletilmesi de dâhil İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında varlığını sürdürmesinin “uluslararası hukuku ihlal ettiğini” söyledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu kararı “saçma” olarak nitelendirdi ve İsraillilerin “atalarının yurdundaki kendi topluluklarında yaşamalarının” yasadışı olamayacağını söyledi.

Rahman, “Durum açıkça vahim ve Filistinlilerin uluslararası toplumu Filistinlileri savunmak için bir araya getirecek bir tür birleşik liderliğe ihtiyacı var” dedi.

Ancak bu birlik -en azından şimdilik- savaşın gidişatını şekillendirmede en etkili küresel aktör olan ABD tarafından desteklenmiyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller salı günü düzenlediği basın brifinginde anlaşmayı yorumlarken “Bir terör örgütünün rolü olamaz” dedi.

Hamas ABD, İsrail ve Avrupa Birliği tarafından “terörist” olarak tanımlanan bir grup ancak pek çok Filistinli, Hamas’ı meşru bir direniş grubu olarak görüyor.

Lovatt, Filistin Yönetimi karar alma sürecinde Hamas ve diğer gruplara danışarak anlaşmayı uygulamaya kararlı olsa bile ABD baskısının Filistin birliğini sabote edebileceğini söyledi.

Lovatt şunu ekledi: “Bu gerçekten de belirleyici faktör olabilir. Asıl soru şu: [Abbas] kararlılığını sürdürecek mi, yoksa uluslararası baskı karşısında geri adım mı atacak?”

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

Batı artık küresel ilişkilerin merkezi değil

Yayınlanma

Samir Puri, Nikkei Asia
25.07.2024

Dünya meselelerinde bir geçiş dönemi yaşıyoruz. Batılı ülkelerin küresel meselelerin nihai hakemleri olarak hareket etme gücü ve birliği çökmüyor, ancak açık bir düşüş içinde.

Çoğumuz bu noktada hemfikiriz, ancak bu geçiş dönemini Batı’nın içinden mi yoksa dışından mı izlemek daha doğru olur? Perspektif her şeydir. Atlantik’in her iki yakasındaki Batılı ülkelerde yaşayan bizler için popülizm siyaseti, değişen dünyayı izlerken kaçınılmaz olarak önemli bir tartışma konusu haline geliyor.

Daha “ulus öncelikli” liderler ve partiler güç kazandıkça, Batı’nın siyasi karakterinin hızla değişmekte olduğu açıktır. Kasım ayındaki ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın olası zaferi ya da Macaristan Cumhurbaşkanı Viktor Orban’ın ülkesinin Avrupa Birliği dönem başkanlığını kullanarak geleneksel Batılı dış politika elitlerine çelişkili mesajlar vermesi buna örnek olarak gösterilebilir.

Bu durum zamanla Batı’nın küresel kişiliğini değiştirecektir.

2020’den bu yana Batı’daki evimden ziyade, Asya’da gelişen bu olayları Singapur’daki görüş noktamdan izliyorum. “Batısızlık: Büyük Küresel Yeniden Dengelenme” adlı yeni kitabımda yazdığım gibi, Batı’nın küresel varlığının yeniden şekillenmesini uzaktan izlemek kendi perspektiflerini sunuyor.

Asya’da, dünyanın değişen ekonomik dengesi Çin ve Hindistan’ın yükselişinde açıkça görülüyor ve Endonezya gibi ülkeler de gelecekte önemli bir büyüme göstermeye hazırlanıyor.

Dünyanın yeniden dengelenmesi sadece “Asya’nın yükselişi” ile sınırlı değildir. Suudi Arabistan, Türkiye ve hatta Güney Afrika gibi ülkelerin küresel meselelerde kendi yollarını çizmek için gösterdikleri stratejik özerklik her geçen ay artıyor.

Batılı olmayan ülkeler için stratejik özerklik ekonomik büyümeden kaynaklansa da bundan çok daha fazlasıyla ilgilidir. BRICS gibi Batılı olmayan kulüplerin genişlemesini de içeriyor. Güney Afrika’nın Batı destekli İsrail’e karşı Hamas’a karşı yürüttüğü savaş nedeniyle Uluslararası Adalet Divanı’nda açtığı dava gibi gelişmeler de bunu kanıtlamaktadır. Batılı olmayan ülkeler küresel görüşün değişmesine yardımcı oldukça, Batılı ülkeler tarafından 7 Ekim’den sonra İsrail’i desteklemek için alınan ilk tutumlar artık “kurallara dayalı uluslararası düzen” kullanılarak inandırıcı bir şekilde sorgulanabilir.

Batılı olmayan dünyanın yükselen başlıca güç merkezleri hızla kendi momentumlarını geliştiriyor. Yüzyıllardır ilk kez Batı her zaman öncü bir rol oynamıyor. Avrupa liderliğindeki deniz sömürge imparatorluğunun önceki dönemleri ve ardından ABD liderliğindeki küreselleşme dönemi düşünüldüğünde, dünya meselelerinde ortaya çıkan dönemin gerçekten de çok farklı olacağı görülecektir.

Batı çökmeyeceği ve ABD ekonomisi canlılığını koruduğu için yanlış sonuçlara varmak kolaydır. Tüm bunları gayri safi yurtiçi hasıla büyüklüğüne göre bir analize indirgemek ve yalnızca ABD ile Çin arasında iki atlı bir yarış olarak görmek çok basite indirgemek olacaktır.

Kişi başına düşen GSYH’ye bakıp, önde gelen Batılı ülkelerin modernleşmenin standart taşıyıcıları olarak diğerlerinin fersah fersah önünde olduğu sonucuna varılabilir. Ya da güçlü ABD dolarının kalıcı gücüne odaklanılabilir.

Bunlar indirgemeci sonuçlara varmaktır. Evet, ekonomik performans, yaşam standartları ve para biriminin gücü büyük önem taşımaktadır. Ancak diğer gelişmelerle birlikte ele alındığında Batı’nın düşüşte olduğu görülmektedir.

Demografi gibi bazı eğilimler ölçülebilir niteliktedir. Diğer eğilimler ise küresel anlaşmazlıkları çözme gücü ve ahlaki güçle ilgilidir. Küresel yeniden dengelenme yalnızca sert güç ve ekonomiyi değil, aynı zamanda standartları belirleme, dikkati yönetme ve krizleri çözme becerisini de içermektedir.

Manşetlerimize hakim olan ve küresel görüşleri derinden ikiye bölen diğer savaştan işlerin ne kadar hızlı değiştiğine dair net bir örnek alalım.

G7 aracılığıyla çalışan Batı, Rusya’nın Şubat 2022’de başlayan barbarca tam ölçekli işgaline karşı Ukrayna’yı övgüye değer bir şekilde destekledi. Ancak milyarlarca dolar harcayarak silahlandırdığı Ukrayna, hala Rus işgalcileri kovacak kadar güçlü değil. Şimdi, küresel yeniden dengelenmeyle ilgili iki gelişme Ukrayna’daki durumu daha net bir şekilde etkiliyor.

Birincisi, Rus ekonomisi Batı ve G7 liderliğindeki yaptırımlardan ve enerji ihracatına getirilen fiyat sınırlamalarından zarar gördü. Ancak ekonomik ceza tehdidi Putin’i 2022 başlarında Ukrayna’yı işgal etmekten caydırmaya yetmedi. Yaptırımların gerçekliği de Putin’i işgalden vazgeçmeye zorlamak için yeterli değil. Dünya ekonomisindeki yapısal değişiklikler, Rusya’nın Çin, Hindistan ve diğer BRICS ülkelerinin yanı sıra Türkiye, Körfez ülkeleri, Endonezya ve diğerleriyle ticaret yapmaya devam ettiği ve savaş ekonomisini sürdürdüğü anlamına geliyor.

İkinci olarak, Batılı olmayan bu ülkeler bir şekilde Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşın müzakere yoluyla sona erdirilmesini savunmuşlardır. Batı ve G7 ise tam tersini savunmuştur. Mükemmel bir ahlaki netlikle, Rusya’nın Ukrayna’da yenilmesi ve saldırganlığı için asla ödüllendirilmemesi gerektiğini savundular. Ancak Trump Beyaz Saray’a dönerse, ABD politikasının bir barış anlaşması lehine Ukrayna’yı terk etmeye kayması bekleniyor.

İronik bir şekilde, Trump’ın dayatacağı böyle bir anlaşma ABD’yi dünyanın geri kalanında genel olarak aynı şeyi savunan kesimlerle daha uyumlu hale getirecektir. Eğer bu gerçekleşirse, Batı’nın küresel haçlı enkarnasyonu bir darbe alacaktır. Onun yerine, otokratik liderlerle anlaşma yapmaktan kaçınmayan, işlevsel yaklaşımları tercih eden popülist bir Batı enkarnasyonu ufukta görünmektedir. Böyle bir dünyadan korkmak başka bir şey, bunun pek çok etmenini anlamak başka bir şeydir.

Sadece Soğuk Savaş sonrası zafer kazanmış Batı’nın sonunu gözlemlemiyoruz, aynı zamanda daha az Batı egemenliğinde bir dünyanın başlangıcını da gözlemliyoruz.

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

“Okulu kıran” çocukların ailelerini hapse atmayı öneren başkan adayı: Kamala Harris

Yayınlanma

Editörün notu: Joe Biden’ın çekilmesi ile birlikte Demokratların kasım ayındaki başkan adayı olarak öne çıkan Başkan Yardımcısı Kamala Harris, siyaseten “silik” bir profil olsa da daha önce San Fransisco ve California’daki savcılık deneyimleri karanlık bir geçmişe işaret ediyor. “Beyaz olmayan” ve “ilerici” sayılan bir siyasetçi olmasına rağmen savcılığı döneminde siyahlara yönelik polis şiddeti konusunda tavır almayı reddetmişti. Harris’in en tartışmalı hamlesi ise, “okul asma programı” olarak bilinen 2011 tarihli yasaydı. Bu yasa bölge savcılarının, çocuklarının geçerli bir neden olmaksızın okul yılının yüzde 10’unu kaçırmaları halinde ebeveynleri kabahat işlemekle suçlamalarına ve hapsetmelerine izin veriyordu. Daha sonra sonlandırılan programın, yine en fazla beyaz olmayan toplulukların ebeveynlerine yönelik işlediği yönünde yoğun eleştiriler gelmişti.


“Kamala the Cop”: Biden’ın Olası Halefi Harris’in Karanlık Yüzü

Raphael Schmeller
Berliner Zeitung
23 Temmuz 2024
Çev. Gülçin Akkoç

Sevilmiyor, hata yapmaya meyilli ve kendi partisi içinde tartışmalı durumda. Demokratların başkan adayı olarak yarışa girmesi beklenen Kamala Harris kimdir?

Joe Biden’ın başkanlık yarışından çekilmesinin ardından birçok demokrat coşkuyla Kamala Harris’i desteklemeye başladı. Partinin seçim kampanyası bağışları platformu ActBlue, Biden’ın yerine Demokratların favorisi olan başkan yardımcısı için şimdiden “bağış seli” yaşandığını bildirdi.

Liberal Amerikan medyası Pazar akşamından beri Harris’in seçimi kazanması durumunda ABD’nin en yüksek siyasi makamına gelen ilk kadın, ilk Asya kökenli ve Barack Obama’dan sonra ilk siyahi olacağını tekrarlayıp duruyor. Ancak Harris’in ülkedeki çok sayıda kişi tarafından sevilmediği ve kendi partisinin içinde de tartışmalı olduğu gerçeği söylenmiyor.

2011 ve 2013 yıllarında bağışlarla Harris’i destekleyen Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump, çoğu ankette Demokratlardan oldukça önde yer alıyor. Bakıldığında Harris ve Biden arasında rağbet görme açısından önemli farklar yok ve hatta Harris’in durumu kısa bir yükselişten sonra daha kötüye bile gidebilir. Harris son anketlerde Demokratlar için çok önemli olan Michigan, Arizona ve Nevada gibi salıncak eyaletlerde Biden’dan daha kötü performans gösteriyor.

Harris, okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için hapis cezası istemişti

Harris, örnek vermek gerekirse iç politikadaki sert tutumu sebebiyle eleştiriliyor. 2011 yılından itibaren Kaliforniya Başsavcısı olarak kendisini Günışığı Eyaleti’nin(*) ‘’ilk polisi’’ olarak sundu ve sıkı baskısıyla adından söz ettirdi. Aynı zamanda kolluk kuvvetlerindeki yolsuzluklara karşı yeterince kararlı adımlar atmaması konusunda da eleştirildi. Ve hepsinden önce okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için uygulanmasını savunduğu yüksek para cezaları ve olası hapis cezaları sistemiyle hatırlanıyor.

Bu dönemde Harris, siyahlara yönelik polis şiddeti gibi birçok konuda tavır almayı reddetti ve bu durum birçok Demokrat tarafından yadırgandı. 2014 yılında marihuanayı yasallaştırma girişimine gülmüş, ancak beş yıl sonra başkanlığa adaylığını koyduğunda “kesinlikle desteklediğini” vurgulamıştır. Başsavcılık yaptığı dönem ona ‘’Kamala the Cop’’ (Polis Kamala) lakabını kazandırmıştır.

Harris 2017 yılında Senato’ya seçildi ve 2019 yılında Demokratların başkan adayı olarak yarışa girdi. Başta Biden’ı ırkçılıkla suçlasa da sonrasında korkunç anket oranları sebebiyle yarıştan çekildi ve sonrasında kendisini başkan yardımcısı adayı yapan Biden’ı destekledi.

Başkan Yardımcısı olarak görev yaptığı son 4 yılda pek çok kez kendi siyasi profilini geliştirmemekle suçlandı. Biden, göçü sınırlandırmak için menşe ülkelerdeki göçün nedenleriyle mücadele etme görevini 2021 yılında Harris’e verdi. Ancak Harris’in çabalarına ve Latin Amerika hükümet başkanlarıyla yaptığı görüşmelere rağmen düzensiz sınır geçişlerinin sayısı arttı. ABD Yüksek Mahkemesi 2022 yılında dönüm noktası niteliğindeki Roe v. Wade kararını bozarak ülkenin çoğu yerinde kürtajı fiilen imkansız hale getirdiğinde ise Harris, kürtaj haklarını şiddetle savundu.

Harris pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük olarak görülüyor

Harris, Beyaz Saray’da geçirdiği süre boyunca çoğunlukla kendi yolundan gitti. Röportajlarında ve kamuoyu önünde yaptığı diğer konuşmalarında çeşitli hatalar yaptı ve her zaman kendine güvenen biri olarak görünmedi. Pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük ve bazı demokratlar tarafından da bir yük olarak görülüyordu. Hatta 2022 yılının başında yapılan anketlerin sonucuna göre Harris, bugüne kadarki en sevilmeyen Başkan Yardımcısı. Yakın çalışma arkadaşları birçok kez istifa etti ve kaotik çalışma koşulları olduğuna dair söylentiler hep devam etti.

Harris de Biden gibi hatalar yapmaya ve anlaşılması zor konuşmalar yapmaya meyilli. Şu anda sosyal medyada Mayıs 2023’te yaptığı bir konuşma dolaşıyor, Harris dinleyicilere şu açıklamaları yapıyor: “Siz, içinde yaşadıklarınızın ve sizden önce gelenlerin bağlamından oluşuyorsunuz.’’ Sonrasında bu anlattıklarını annesinden bir alıntı yaparak destekledi, ‘’Hindistan cevizi ağacından düştüğünüzü mü sanıyorsunuz?’’ Harris sonrasında saniyelerce kendi şakasına güldü.

Eğer beklendiği gibi Kamala Harris Demokratların adayı olarak gösterilirse yalnızca bu imajını düzeltme zorluğuyla karşılaşmayacak, aynı zamanda seçmenleri Biden-Harris hükümetinin sevilmeyen sonuçlarından kendisini sorumlu tutmamaları için ikna etmeye çalışmak zorunda kalacak. Bu sebeplerle Trump, Harris’i yenmenin Biden’ın kendisini yenmekten daha kolay olacağını iddia ediyor. Bu konuda haklı olabilir.


(*) Yazar Florida ile Kalifornia’yı karıştırıyor olmalı çünkü “Günışığı Eyaleti” (Sunshine State) takma adı Florida’ya ait. Kaliforniya’nınki ise “Altın Eyalet” (Golden State). (editörün notu)

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English