İsrail’in büyük psikolojik harekat ile başlattığı Hizbullah operasyonu başarısızlıkla sonuçlanır sonuçlanmaz yıllardır Suriye’nin İdlib bölgesinde yuvalanmış durumdaki cihatçı terör örgütleri bir anda harekete geçtiler. Türkiye’deki siyasal İslamcı gruplar arasında çok ciddi bir heyecana yol açtığı gözlemlenen başta HTŞ (Heyet Tahrir el Şam) ve bileşenlerinin başlattığı ileri harekatın bu satırlar kaleme alınırken (Salı erken akşam saatleri) Suriye’nin en büyük kenti Halep’in kontrolünü ele geçirdikten sonra güneye Hama’ya yöneldiği; ancak orada şimdilik Suriye ordusu tarafından durdurulduğu bildiriliyordu.

İsrail’in Hizbullah saldırısının başlangıcında (17-18 Eylül) bu örgütün kullandığı çağrı cihazlarını ve telsizleri patlatıp Hasan Nasrullah başta olmak üzere lider kadroyu katledince ‘Hizbullah bitti, İsrail müthiş iş çıkardı’ diye başlıklar atan Türk medyası ve siyasal İslamcılar o günlerde İdlib merkezli yeni bir Suriye harekatının ipuçlarını vermekteydiler. Buna göre Hizbullah bitmişti ve artık İsrail’in Lübnan’ı ezip geçmesi an meselesiydi. Hem Lübnan hem de Golan bölgesinden hızla Suriye’ye geçecek ve Esat ‘rejimi’ dedikleri güçlerin üzerine çullanacaktı. İşte bu senaryoda başka bir detay daha vardı. Kuzeyde sınırımızdaki İdlib’de yuvalanmış olan HTŞ liderliğindeki Cihatçı terör örgütleri de kuzeyden harekete geçecek ve Suriye’nin sonunu getireceklerdi.

Hatta bu senaryodan hareketle açılım bile planlanmıştı. İsrail, sınırımıza gelirken Suriye’deki PKK/PYD güçlerini üzerimize salacağı için ondan önce biz ‘Kürtlere’ açılım yaparak onlarla kucaklaşmalıydık. Böylece ‘Kürtleri’ aslında PKK/PYD’yi İsrail’in elinden almış olacaktık. Eee tabii, bunun karşılığında anayasamızı federal bir hale dönüştürmek ve bu ‘Kürtlerle’ konfederasyon kurmak gerekecekti, ki, bu da o kadar büyütülecek bir şey değildi. Zaten Türkiye Cumhuriyeti devleti milli-üniter esaslara göre yanlış kurulmamış mıydı? Yani İsrail Orta Doğu’da federal veya otonom Kürdistan oluşturmaya çalışırken bu projeyi biz kendimiz kuracak ve başarı diyerek buna da alkış tutacaktık.

Zihniniz/beyniniz yandı değil mi? Evet akla ziyan bu büyük açılım aslında buydu. Açılım laflarını bir kenara bırakıp tekrardan Suriye konusuna odaklanacak olursak, aslında açılıma da gerekçe olarak kullanılan ‘İsrail güneyden hızla sınırlarımıza doğru gelecek ve PKK/PYD’yi de kullanarak bizi tehdit edecek’ sözlerine verilecek cevap açıktı. Eğer İsrail güneyden gelip PKK/PYD ile birlikte Türkiye’yi tehdit ederek bir Kürdistan kurmaya kalkışacaksa, İsrail’in yapmak istediğini yani Kürdistan kurma işini bizim yapmamız yerine o projeye karşı olan Suriye ile ilişkilerimizi normalleştirerek mücadele etmemiz gerekirdi.

Aklın yolu buydu. Adeta İsrail’e ‘sen zahmet etme biz Kürdistan kurmaya hazırız ve onun alt yapısını hazırlıyoruz’ dercesine akıllara zarar bir takım açılım projelerini ortaya atmanın bir anlamı olmazdı; ancak şimdilerde bütün bu tartışmalar içerik değiştirdi. HTŞ’nin Halep’i ele geçirip güneye Şam’a doğru saldırılarına devam etmesi içerde fütühat yapıldığını zanneden medyanın önemli bir bölümünü keyfe gark etmiş görünse de bu parti sona erip gerçekler ortaya çıkmaya başladığında başka şeyler konuşmaya başlayacağımız kesin görünüyor.

MUHTEMEL SONUÇLAR

Önce şu soruyu soralım: Rusya ve İran Suriye’yi tamamen kendi haline bırakıp gidebilirler mi? Rusya açısından bu sorunun cevabı açıkça ‘hayır’ görünüyor; çünkü Rusya için Suriye Orta Doğu’daki en sağlam askeri üssü. Üstelik bu durum 1973 Arap-İsrail savaşından bu yana böyle. Söz konusu savaşa (Yom Kipur) Mısır ile birlikte katılan ancak daha sonra Mısır lideri Enver Sedat Amerika ve İsrail ile uzlaşarak 1967 yılında kaybettikleri toprakları barış antlaşmasıyla İsrail’den geri alma politikasına yönelince Kahire’nin Sovyetler Birliği ile askeri ilişkileri neredeyse sıfırlanmış oldu. Ve Suriye Hafız Esat yönetimi altında 1970’lerin ortalarından itibaren Sovyetler Birliği’nin en büyük askeri müttefiki haline geldi.

O yıllardan Sovyetler Birliği’nin dağıldığı 1990’lara kadar Moskova Şam yönetimine ileri teknoloji hava savunma silahlarından, karadan karaya balistik füzelere ve konvansiyonel silahların hepsinden bol bol verdi. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından Putin’in Kremlin’e yerleştiği 2000’li yılların başlarına kadar Rusya Federasyonu’nu yöneten Yeltsin döneminde Moskova ile Şam arasındaki askeri ilişkiler yavaşlasa da devam etti ve Putin yıllarında yeniden yükselişe geçti. Amerika ve müttefiklerinin başlattıkları kirli savaş öncesine kadar (2011) Moskova-Şam askeri ilişkileri yeniden stratejik bir düzeye ulaşmış görünüyordu ve savaş boyunca da bu düzey aşağı yukarı sürdürüldü.

Rusya açısından Suriye’yi terk edip gitmek gibi bir seçenek olamaz. Böyle bir durum Ukrayna’da Kolektif Batı’ya karşı fiili bir savaş yürüten Rusya açısından çok ciddi bir prestij kaybı olacağı gibi Suriye’deki askeri üslerini de söküp götürmesi gerekir. Kıbrıs Rumları ve Yunanistan ile ilişkilerinin de düşmanca bir noktaya evrildiğini düşünecek olursak Rusya Doğu Akdeniz’de gemi dolaştırmakta bile büyük zorluklarla karşılaşır.

İran da Suriye’yi bırakıp gidemez. Suriye’yi tamamen siyasal İslamcı ve PKK/PYD gruplarına bırakan bir İran Lübnan’daki Hizbullah’ı destekleyemez. Aslında Tahran ile Şam arasındaki stratejik ilişkilerin başlangıcı İran İslam Devrimi sonrası anti-emperyalist, Amerika ve İsrail karşıtı bir rejimin kurulması ile başladı. Söz konusu Devrim sırasında İran silahlı kuvvetlerinin epeyce güç kaybettiğini düşünen Irak lideri Saddam Hüseyin’in İran’a savaş açmasıyla Suriye hariç bütün Arap devletleri Saddam Hüseyin’in yanında yer alırken Hafız Esat İran yönetimi ile yakın ilişkiler kurmuştu.

Giderek stratejik askeri işbirliğine dönüşen o ilişkiler hiç kesintisiz devam etti ve Suriye, İran ile Hizbullah arasındaki stratejik köprü rolünü oynadı yıllarca… Hatta denilebilir ki, Suriye’nin üzerine gidilmesinin en önemli nedenlerinden birisi bu bağlantıyı kırma amaçlıydı ve 2011 kirli savaşının çıkartılması da İsrail karşıtı bu bloku parçalamak amaçlıydı. Şimdilerde İran Suriye’yi yalnız bırakırsa Hizbullah’ı da yalnız bırakmış olur. Bunu yapamaz; çünkü böyle bir durumda Amerika’nın Irak işgalinden bu yana yaptığı stratejik hatalardan faydalanarak İsrail’e karşı ileri karakollar oluşturan İran’ın hızla bu noktalardan sökülüp atılması ve kendi sınırlarına hapsedilmesi söz konusu olabilir ki, böyle bir durumda İran rejiminin içerden yıkılması çabalarına hız verileceğine de şüphe olmaması gerekir.

NASIL BİR SURİYE?

Rusya ve İran’ın askeri yardımları yavaş ve sınırlı da kalabilir ancak yine de belirli bir noktada bu iki devletin Suriye’deki cihatçı terör gruplarına karşı harekete geçeceklerine kesin gözüyle bakılmalıdır. O noktada bizim ne yapacağımız önemli bir soru işareti. Çünkü şu anda HTŞ’nin yaptığı saldırıları Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ifadesiyle tümüyle iç dinamiklerin bir zorlaması, her zaman suçlu ve sorumlu olarak gördüğümüz Esat yönetiminin muhalif dediğimiz ama tam olarak tarifini yapmadığımız grupların ve halkın (!) haklı ve meşru isteklerine kulak tıkaması sonucunda patlak veren bir tür halk hareketi gibi görüyorsak – ki, Fidan İranlı meslektaşıyla görüşmesinin ardından böyle söyledi – o zaman Rusya, İran ve Suriye’nin bu gruplara karşı sahada askeri üstünlüğü eline alması halinde ne yapacağız? Özellikle de hükümete destek veren medyanın Suriye şehirlerine plaka numaraları verdiği yayınların ardından…

Dahası sırf Esat’a zarar vermek amacıyla izlediğimiz ve ulusal çıkarlarımızla hiçbir alakası olmayan politikamız başarılı olsa ve HTŞ Halep dahil kontrol ettiği alanları elinde tutmayı başarsa bunun sonucunda güney sınırlarımızda iki Teröristan ortaya çıkmış olur. Birisi HTŞ ve bileşenleri tarafından kontrol edilen diğeri ise Fırat’ın doğusundaki PKK/PYD bölgesi… Bunun Türkiye’ye ne menfaat sağlayacağını düşündük mü? Veya şimdilerde yeniden tepeden bakan bir üslup ile verdiğimiz talimatları – Suriye’yi milli-üniter yapıdan çıkarıp federasyona dönüştürmek – Esat yerine getirse ve bu ülke içinde HTŞ bölgesi, PKK/PYD bölgesi gibi federe/otonom ve kendi askeri gücü bulunan parçalar oluşsa bunun Türkiye’ye ne faydası olacaktır?

Öte yandan bu politikanın ülkemize muazzam bir yük ve çok büyük bir stratejik maliyet getirdiğini sığınmacılardan ve karşılaştığımız terör örgütlerinden biliyoruz. Bunların hiçbirisi 2011 öncesinde yoktu. Mevcut politika ile Rusya ve İran’la ve hatta Çin’le papaz olmak gayet mümkün. Arap ülkeleri de karşı çıkabilirler bize ve derhal Arap topraklarından çıkmamızı isteyebilirler. Örneğin bütün bu radikal İslamcı örgütlere karşı oldukça hassas olan Mısır ile ilişkilerimiz bundan zarar görebilir mi? Astana Platformu’nu kendi ellerimizle yıkarken oradaki ortaklarımızı – Rusya ve İran – bütün bu olaylarda hiç dahlimiz olmadığına inandırabilecek miyiz?

Öte yandan Suriye’nin bu denli karıştırılmasına katkıda bulunarak Trump’ın Suriye’den çekilme seçeneğini yok ettiğimizin farkında mıyız? Ve bunu yaparken Kürdistan kurmakta kararlı İsrail ve ABD Derin Devletinin ekmeğine yağ sürdüğümüzün… Bana kalırsa dış politikamız 2011 yılındaki fabrika ayarlarına geri döndü ve işler pek iyi gitmeyecek. Umarım yanılırım.

27 Kasım’da İsrail ve Lübnan bir ateşkes anlaşmasına vardı ve bu anlaşma yerel saatle sabah 10:00’da resmen yürürlüğe girdi. ABD ve Fransa’nın arabuluculuğunda gerçekleştirilen bu anlaşma, önemli bir barış başarısı olarak değerlendiriliyor ve dünya kamuoyu tarafından geniş ölçüde memnuniyetle karşılandı. “Direniş Ekseni” üyeleri olan Hizbullah, Hamas, Husiler ve İran da bu anlaşmayı onayladı. Bu yazı yazıldığı sırada yalnızca Suriye ve Irak Halk Seferberlik Güçleri, “Direniş Ekseni” üyeleri olarak henüz resmi bir tutum sergilemedi.

Lübnan-İsrail ateşkesi, bir yılı aşkın süredir devam eden “Altıncı Orta Doğu Savaşı”na bir barış umudu getirdi. En azından bu savaşın kuzey cephesi olan “Üçüncü Lübnan Savaşı,” daha belirgin bir geçici ateşkes aşamasına girdi. Hizbullah’ın ateşkese uyma taahhüdüyle birlikte, Lübnan’ın güneyinden kaçan binlerce sivil evlerine dönmeye başladı. Aynı şekilde, savaşın etkilerinden korunmak için kuzey İsrail’e kaçan siviller de yavaş yavaş geri dönüyor.

Ancak, bu ateşkesin İsrail’in “yedi cepheli savaşı”ndaki diğer cephelerde de ateşkeslere yol açacağını ya da Hizbullah’ın geri çekilmesinin “Direniş Ekseni”nin ilk “domino taşı” olarak düşüşünü işaret ettiğini söylemek fazla iyimser olabilir. Aksine, Orta Doğu’da kapsamlı ve kalıcı barış, onlarca yıl boyunca ulaşılması zor bir hedef olarak kalabilir.

Ateşkes anlaşması kapsamında, taraflar ateşkesin ardından 60 gün içinde İsrail’in Lübnan topraklarından kademeli olarak çekilmesi, Hizbullah’ın Litani Nehri’nin güneyine yani iki ülke sınırından 30 kilometre uzağa dönmemesi kararlaştırıldı. Lübnan’ın güneyi, Lübnan hükümet güçleri tarafından devralınacak ve Birleşmiş Milletler barış gücüyle birlikte güvenliği sağlamak için çalışılacak. Bu, 2006’daki Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 1701 sayılı kararının uygulanması anlamına geliyor.

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, ateşkesi kabul etmelerinin İran’la mücadeleye odaklanmak, uzun süreli savaştan yorgun düşen askerleri dinlendirmek ve Hamas’ı izole etmek amacı taşıdığını ifade etti. Netanyahu, ABD ile anlaşma sağladıklarını ve Hizbullah ateşkes anlaşmasını ihlal ederse İsrail ordusunun hemen askeri operasyonlara devam edeceğini belirtti. Hizbullah ise İsrail’i ağır şekilde zayıflattığını ve zafer kazandığını ilan etti.

Lübnan-İsrail ateşkesi, birçok faktörün birleşimiyle ve Lübnan-İsrail uzun süreli aralıklı çatışma döngüsünün doğal sonucu olarak ortaya çıktı. En önemli faktörler arasında, “Altıncı Orta Doğu Savaşı”nın süresi ve etkisinin önceki beş savaşı aşması, özellikle Filistinliler dahil sivillere verilen zararların dünya kamuoyunda yoğun baskı oluşturması bulunuyor. Çatışmanın tüm tarafları kayıplar yaşadı ve kazanan yok. İsrail, hem iç hem de dış meselelerde benzeri görülmemiş bir kriz yaşarken, Lübnan’ın altyapısının yarısı savaş nedeniyle yok oldu ve Hizbullah ciddi şekilde zayıfladı.

ABD’deki Demokrat yönetim, İsrail’i kararlı bir şekilde desteklerken, yaklaşmakta olan Cumhuriyetçi yönetim, “Direniş Ekseni” üzerinde daha fazla baskı oluşturmayı amaçlıyor. “Direniş Ekseni”nin lideri İran, bir yıllık çatışmalar ve iki doğrudan karşılaşmanın ardından savaşın daha da tırmanmasını istemiyor.

Lübnan-İsrail ateşkesi, İsrail’in “kuzey seferini” sonlandırdığı ve işgal altındaki Filistin topraklarına yeniden odaklandığı anlamına geliyor. İsrail, bu bölgelerdeki “enkaz gerilla savaşı”nı sona erdirmeyi, tutuklu asker ve sivilleri kurtarmayı, gelecekteki güvenlik düzenlemelerini planlamayı ve Hamas’ın hızla yeniden güçlenmesini önlemeyi hedefliyor. Aynı zamanda, Husiler ve Halk Seferberlik Güçleri’nden gelen tacizlerle, İran’la süregelen “gölge savaşı” ve ara sıra doğrudan askeri çatışmalarla başa çıkması gerekiyor. Ayrıca, İsrail içindeki siyasi istikrarsızlık ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Gallant hakkında verdiği tutuklama emirleri gibi benzeri görülmemiş diplomatik krizlerle uğraşıyor.

“Direniş Ekseni” başlangıçta, Filistin direnişine destek vermek amacıyla birleşik bir İsrail karşıtı cephe oluşturmuş ve kendi ateşkeslerini Gazze’deki ateşkes şartına bağlamıştı. Ancak, Hizbullah liderliğinin ağır kayıplar vermesi, güney Lübnan’daki altyapılarının yıkılması ve askeri kaynaklarının tükenmesi nedeniyle ateşkesi kabul etmek zorunda kaldı.

İsrail’in 2006’daki “İkinci Lübnan Savaşı” senaryosunu tekrarlayarak, tüm Lübnan halkını cezalandırmak suretiyle Hizbullah’ı ateşkese zorladığı görülüyor. Ancak bu ateşkes, 17 yıl süren kuzey huzurunu yeniden sağlayabilecek mi? Bu oldukça belirsiz, çünkü Şebaa Çiftlikleri’nin 22 kilometrekarelik egemenlik anlaşmazlığı hala çözülmedi ve bu durum potansiyel bir çatışma sebebi olarak kalmaya devam ediyor.

Sonuç olarak, Lübnan-İsrail ateşkesi, geçici bir savaş molasıdır ancak kalıcı barışın bir garantisi değildir. Bu durum, İsrail-Filistin çatışmasının yalnızca bir taraflar arası mücadeleden çıkıp, çok daha geniş coğrafi ve politik dinamiklerle birleşmesine yol açmıştır.

Prof. Ma, Zhejiang Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi (Hangzhou) Akdeniz Çalışmaları Enstitüsü (ISMR ) Dekanıdır. Uluslararası politika, özellikle de İslam ve Orta Doğu siyaseti üzerine yoğunlaşmaktadır. Uzun yıllar Kuveyt, Filistin ve Irak’ta kıdemli Xinhua muhabiri olarak çalışmıştır.

Trump’ın belki de en çekici yanı herkesin “kendine özel” bir Trump’ının olması. “Bataklığı kurutacağım” diyor ve müesses nizam karşıtından oy alıyor. “Zengine vergiyi kısacağım” diyor zenginden destek topluyor. Bir andan İsrail’e sınırsız destek vereceğini söylüyor, diğer yanda Araplara gidip “Gazze savaşını ben bitireceğim” diyor. İşin en ilginç tarafı bu söylemlerin tamamı karşılık buluyor. Herkesi üzmekten korkan ve kimseye bir şey söyleyemeyen demokratların aksine her kesime bu şekilde ulaşmayı başarıyor.

Bu kişiselleştirilebilen Trump deneyimi muhafazakarları bir kez daha iktidara taşıdı. Tabii bahsettiğim sadece seçmene yönelik bir mesele değil. Yeni dönem kabinesi belli oldukça benzer bir denklem dış politikada da mevcut. Bazısı Marco Rubio atamasını görüp “Bak işte bu adam Neoconlara çalışıyor!” yorumunu yaparken bazısı da Tulsi Gabbard’ı göstererek “İşte aradığımız izolasyoncu Trump!” diye seviniyor. Ancak Trump’ın yeni dönem şifreleri iki kelime üzerine kurulu; Denge ve itaat. Kabineye seçilen kişiler, Cumhuriyetçi parti içerisindeki iki kanadı da memnun etmeleri ancak daha önemlisi Trump’a koşulsuz sadakat göstermeleri için seçildiler.

Bunun başlıca sebebi Trump’ın elde ettiği büyük zafer. 2016’ının aksine bu seçimde elde edilen mutlak zafer sayesinde Trump’ın politikalarının tartışılması epey zor gözüküyor. Dahası, 2022 ara seçimlerinde pek iyi sonuç elde edemeyen MAGA kitlesi, sonradan partiyi öyle bir baskıladı ki kamuoyu gözünde Neocon olarak tanınan Nicki Haley ya da Mike Pence gibi isimler ön seçim sürecinde yok olup gittiler. Hatta seçim sonrası anladık ki partinin Cheney’ler gibi eski topraklarının muhafazakâr kamuoyunda pek bir karşılığı kalmamış. Tüm bunlar MAGA hareketini yeni kabinede de dominant taraf yapıyor.

Ancak bu denge politikasında MAGA’nın ağır basmasına karşı argümanlar da var. Mesela Pete Hegseth gibi Trump kabinesinin üyelerinin Ukrayna meselesinde “desteğe devam” sinyalleri vermesi partinin Neocon kanadının yeni hükümette kuvvetli olabileceği algısını yaratmıştı. Ancak mesele bundan biraz daha kompleks.

Ukrayna’da Barış Rüzgarı

Ukrayna Savaşı’nın üçüncü yılı ibre iyice Rusya’ya dönerken gözler Trump’ın en büyük vaadi olan “birinci günde barış getirme” planına çevrildi. Tabii kabine üyelerinin Ukrayna demeçleri hala kafaları karıştırıyor. Peki Trump’ın Ukrayna politikası ne olacak?

Trump’ın politikalarında en çok önemsediği meselelerden birisi bireysel estetiğidir. Hamlelerinin kendisiyle ilgili oluşturduğu görüntü keskin olarak pozitif olmalıdır. Mesela Biden’ın Afganistan rezaletini Trump kabullenemez. Bu açıdan estetiği başka siyasetçilere nazaran daha fazla önemser. İşte Ukrayna’da da Rusya’nın bütün Ukrayna’yı yuttuğu bir ortam Trump’ı hiç iyi göstermeyecektir. Eğer başarılı bir barış süreci geçirmek isteniyorsa Ukrayna masaya zayıf ve isteksiz müttefiklerle oturamaz. Trump’ın oğlu Donald Trump Jr. ne kadar Zelenski’ye “1 aylık harçlığın kaldı” dese de Trump yönetimi böylesi bir tutum alamaz. Eğer iki türlü de Ukrayna’ya destek kesilecekse Rusya neden barış için görüşsün ki? ABD, gerçekçi bir barış anlaşması için görüşmelerin sonuç vermemesi halinde silah desteğine devam edeceği izlenimini yaratması gerekiyor. Trump beğense de beğenmese de başına geçtiği ülke Ukrayna Savaşı’nda bir taraf. Bu nedenle barış isteğiyle savaş çanlarının dengesini iyi tutturması gerekecek.

Sahadaki durum Ukrayna’nın aleyhine doğru gidiyor. Askere alım yaşı 25’e düşürülmesine rağmen insan gücü sorunları çözülmedi. ABD, Ukrayna’ya 18’e kadar düşürülmesi için çağrı yapıyor. Ancak 18-25 yaş aralığı Ukrayna’nın en küçük demografisi. Askere alınmaları demek Ukrayna’nın önümüzdeki yıllardaki demografik krizini büyütecek. Dahası, rotasyona giremeyen Ukraynalı tugaylarda firar krizi var. 2024 Ocak ve Ağustos ayları arasında 45 bin 543 Ukraynalı asker firar etti. 2022’den bu yana toplam firar sayısı ise 81 bin 167. Yani savaş boyunca yaşanan firarların yarısı son 8 ayda gerçekleşti. Bunlar tabii “mimimum” sayılar. Ukrayna’nın kaydını tutabildiği firarlar. Gerçek sayıyı bilmek zor.

Bunların yanında Ukrayna’nın Kursk macerası iyiye gitmiyor. Rus ordusunun panikle asker kaydırmasını beklerken elde ettikleri Rus toprağını korumak için kendi birliklerini kaydırmak zorunda kaldılar. Bu sayede Rusların Donbass’taki ilerleyişi hızlandı. Rusya, 490 kilometre kare ile savaşın ilk ayı hariç en çok toprak elde ettiği ayı geçirdi. Tam da bu yüzden Trump’ın Ukrayna’ya kesin olarak desteği bitirmesi barış görüşmelerinde elini zayıflatacaktır. Trump, insan gücü sorununu çözmüş bir Ukrayna’yı barış masasında tercih edecektir.

Suriye’de benzer denklem

Son üç gündür dünya Suriye’deki muhalif grupların Halep taarruzu karşısında şokta. Taarruz Suriye İç Savaşı’nda 4 yılı aşkın süre ağır çatışmalara sahne olan Suriye’nin en büyük ikinci kenti olan Halep’in kısa sürede ele geçirilmesiyle sonuçlandı. Halep’in yanı sıra Suriye Milli Ordusu (SMO) kentin doğusundaki Kuveyrez hava üssünü ele geçirerek YPG-PKK unsurlarının kontrolünde bulunan Tel Rıfat bölgesinin etrafını sardı.

İşte böylesi bir kaotik ortamın Suriye’de oluşması “Trump döneminin ayak sesleri” olarak görülebilir. Cumhuriyetçilerin Başkanlık için hazırlık programı olan Project 2025’te “YPG ile ilişkilerin yeniden gözden geçirilmesi” gibi ifadelerin yanı sıra Trump’ın Suriye’den çekilme arzusu da bu ihtimali yükseltiyor. Ancak ben bu gelişmelerin Trump dönemi dış politikasından bağımsız olduğu kanaatindeyim. Trump, henüz koltuğa dahi oturmadığı gibi öncelediği iç politika meseleleri var. Özellikle Pentagon ve istihbarat kuruluşlarında Demokrat nüfuzunu azaltmaya çalışacak.

Geçtiğimiz yıllarda Atlantik Konseyi üyesi Rich Outzen ve George W. Bush dönemi güvenlik danışmanı Dov Zakheim ile yaptığım röportajlarda Türkiye’nin Suriye’ye yapacağı operasyonlar için “Fırat’ın batısı ABD’yi rahatsız etmez” ifadelerini çokça duydum. Bugün oluşan denklemi daha çok İran, Suriye ve Türkiye arasında değerlendirmek gerekir. Bölgedeki yeni ABD politikalarını gözlemlemek için biraz daha zamana ihtiyaç var.

Sonuç olarak Trump dış politikasını önümüzdeki yıllarda MAGA ve Neocon dengesi içinde gidip gelen bir sarkaç olarak görmekte fayda var. Sarkacın hangi yöne doğru gideceğini ise Pentagon’dan ziyade Trump’ın iki dudağının arası belirleyecek. Bu nedenle diğer ülkeler ABD ile ilişkileri konusunda Trump’ın “huyuna” gitmeye çalışacaklar. Demiştim ya herkesin kendine has bir Trump’ı var… Bakalım önümüzdeki dört yıl bize kaç farklı Trump gösterecek!