Rusya’nın Yekaterinburg kentinde iki Azerbaycan vatandaşının gözaltında hayatını kaybetmesi, Moskova ile Bakü arasında yeni bir krize yol açtı. Azerbaycan, misilleme olarak yaklaşık 10 Rusya vatandaşını gözaltına alırken, yayınlanan görüntülerde bu kişilerin bazılarının ağır şekilde darbedildiği görüldü.

Rusya’nın Yekaterinburg kentinde iki Azerbaycan vatandaşının polis operasyonu sırasında hayatını kaybetmesiyle başlayan gerilim, Azerbaycan’ın yaklaşık 10 Rus vatandaşını gözaltına almasıyla diplomatik bir krize dönüştü.

Bakü, vatandaşlarının işkenceyle öldürüldüğünü iddia ederken, gözaltına alınan Ruslardan bazılarının ağır şekilde darbedildiğini gösteren videolar yayınlandı.

Rus makamları, Azerbaycan’da gözaltına alınan vatandaşları hakkında resmi bir açıklama yapmadı. Ancak Rus medyası, gözaltındaki bazı kişilerin isimlerini duyurdu.

Bakü’de gözaltına alınan Ruslar kim?

Agentstvo haber sitesi, videolarda görülen kişilerden birinin, ev hizmetleri sunan çevrim içi servis Airo’nun kurucu ortağı Anton Draçev olduğunu bildirdi. Haberde, Draçev’in annesinin gözaltı olayını doğruladığı ve sınır kapısı kayıtlarına göre Draçev’in 2022’den bu yana defalarca Azerbaycan’a gittiği belirtildi.

Yekaterinburg merkezli E1.ru sitesi ise yakınlarına dayandırdığı haberinde, gözaltına alınan bir diğer kişinin tatil için Azerbaycan’a giden Aleksandr Vaysero olduğunu yazdı.

Baza Telegram kanalı da gözaltındaki bir diğer ismin Çerepovets şehrinden Sergey Sofronov olduğunu iddia etti. Habere göre Sofronov, 2022 sonbaharında ilan edilen seferberliğin ardından Rusya’dan ayrılmıştı.

Azerbaycan resmi haber ajansı APA, önceki hafta salı akşamı Bakü’deki mahkemelerin, İran’dan uyuşturucu kaçakçılığı ve siber dolandırıcılıkla suçlanan sekiz Rusya vatandaşından oluşan bir grubu dört ay süreyle tutukladığını duyurdu.

Azerbaycan’dan ‘işkence’ iddiası ve adli tıp raporu

Azerbaycan Başsavcılığı, iki vatandaşının Rus kolluk kuvvetleri tarafından kasten öldürülmesiyle ilgili ceza davası başlattı.

Azerbaycan tarafının yaptığı otopsi, Ziyaddin ve Hüseyin Seferov kardeşlerin, aldıkları bedensel yaralanmalar sonrası travmatik şoktan öldüğünü ortaya koydu.

Pazartesi akşamı Bakü’ye getirilen Seferov kardeşlerin cenazeleri, salı günü Ağcabedi ilindeki bir köy mezarlığında toprağa verildi.

Azerbaycanlı adli tıp uzmanları, cenazeler üzerinde yaptıkları incelemede ölüm nedeninin travmalar olduğu sonucuna vardı.

Başsavcılığa göre, küçük bir işletme sahibi olan 60 yaşındaki Hüseyin Seferov, Yekaterinburg’daki bir polis merkezinde, taksi şoförlüğü yapan 55 yaşındaki kardeşi Ziyaddin Seferov ise sabah saatlerinde bir polis aracında öldürüldü.

Azerbaycan Sağlık Bakanlığı Adli Tıp Uzmanları Birliği Başkanı Adalet Hasanov, gazetecilere yaptığı açıklamada, Hüseyin Seferov’un göğüs kafesinin deforme ve asimetrik olduğunu, otopside kafa dokularında kanama ve akciğerlerine zarar veren yedi-sekiz kaburga kırığı tespit edildiğini söyledi.

Diaspora liderine çekiçli gözaltı

Yekaterinburg’da ise güvenlik güçleri, yerel Azerbaycan diasporası başkanı ve Azerbaycan-Ural örgütünün lideri Şahin Şıhlinskiy’i sert bir şekilde gözaltına aldı. Şıhlinskiy’in aracı sokakta durduruldu, güvenlik güçleri aracın camlarını çekiçlerle kırarak Şıhlinskiy’i dışarı çıkardı ve kelepçeledi.

Baza Telegram kanalı, diaspora liderinin birkaç gün önce Seferov kardeşlerin öldüğü baskın sırasında sorgulandığını iddia etti. Şıhlinskiy’in oğlu, babasının gözaltına alındıktan sonra Soruşturma Komitesi’ne sorguya götürüldüğünü söyledi.

Azerbaycan haber ajansı Trend de Azerbaycan Diaspora İşleri Devlet Komitesi’ne dayanarak gözaltı haberini doğruladı. Akşam saatlerinde RBK gazetesi, Şıhlinskiy’in tanık sıfatıyla serbest bırakıldığını oğlu Mutvalı’ya dayandırarak bildirdi.

Rusya iddiaları reddediyor

Rusya Soruşturma Komitesi ise kardeşlerin öldürülmediğini, öldüğünü savundu. Komite Sözcüsü Svetlana Petrenko, “Ön verilere göre, şüphelilerden biri kalp yetmezliği sonucu öldü, ikincisinin ölüm nedeni ise araştırılıyor,” açıklamasını yapmıştı.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, Azerbaycan’ın Rus kültürel etkinliklerini ve parlamento heyetinin Moskova ziyaretini iptal etmesini kınadı.

Peskov, “Bu tür kararlardan içtenlikle üzüntü duyuyoruz. Yaşananların kolluk kuvvetlerinin çalışmasıyla ilgili olduğunu ve bu tür bir tepkiye neden olmaması gerektiğini düşünüyoruz,” dedi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Yekaterinburg’daki gözaltılarla ilgili Bakü’ye “gerekli açıklamaların” yapıldığını belirtmişti.

Rusya Dışişleri Bakanlığı, Bakü’den Sputnik Azerbaycan ajansının gözaltındaki çalışanları İgor Kartavıh ve Yevgeniy Belousov’un serbest bırakılmasını talep etti. Bu nedenle Azerbaycan’ın Moskova Büyükelçisi Rahman Mustafayev’e bir protesto notası verildi.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin de büyükelçiye, “Bakü’nün son hasmane eylemleri ve Azerbaycan tarafının ikili ilişkileri bozmaya yönelik bilinçli adımları” nedeniyle protesto bildirdi.

Bakanlık, Yekaterinburg’daki gözaltılar sırasında Rus makamlarının yetkilerini aşmadığını savundu.

Rusya’nın protesto notasından birkaç saat sonra Bakü’deki bir mahkeme, İgor Kartavıh ve Yevgeniy Belousov’un dört ay süreyle tutuklanmasına karar verdi.

Bu kişilere karşı dolandırıcılık, yasa dışı girişimcilik ve suç gelirlerini aklama suçlamalarıyla dava açıldı.

Rusya Devlet Başkanı Putin, Birleşik Arap Emirlikleri ile gelir ve sermaye üzerinden alınan vergilerde çifte vergilendirmenin kaldırılmasına yönelik anlaşmayı onaylayan yasayı imzaladı. Anlaşma, her iki ülkenin vatandaşları ve şirketlerinin aynı gelir türü için iki kez vergi ödemesinin önüne geçmeyi ve vergi kaçakçılığını önlemeyi amaçlıyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova ile Abu Dabi arasında gelir ve sermaye üzerinden alınan vergilerde çifte vergilendirmenin kaldırılması ve vergi kaçakçılığının önlenmesine yönelik anlaşmayı onaylayan yasayı imzaladı.

Söz konusu anlaşmaya göre, her iki ülkeden tüzel ve gerçek kişiler, kendi ülkelerinde ve ortak ülkede aynı gelir türü üzerinden iki kez vergi ödemeyecek.

Belge, yeni anlaşmanın uygulanacağı vergilerin, mülklerin ve gelirlerin bir listesini de içeriyor.

Rusya ve BAE arasındaki hükümetlerarası anlaşma, 17 Şubat’ta Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov ve BAE’li mevkidaşı Muhammed bin Hadi el-Hüseyni’nin katıldığı Rusya-BAE mali diyalog toplantısının ilk oturumunda imzalanmıştı.

Belge, 24 Haziran’da parlamentonun alt kanadı Duma tarafından kabul edilmiş, 2 Temmuz’da ise üst kanat Federasyon Konseyi tarafından onaylanmıştı.

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, önümüzdeki hafta Çin’e yapacağı ikinci resmi ziyaretinde, Devlet Başkanı Xi Jinping ile tipik diplomatik nezaketlerin ötesinde konular görüşecek.

South China Morning Post‘un konuyla ilgili kaynaklardan edindiği bilgiye göre, Albanese’nin gündemindeki en önemli görevlerden biri, ticaret gibi rutin konuların yanı sıra, ülkesinin Çin yatırımlarına ilişkin tutumunu açıklamak, özellikle de Darwin Limanı’nın mülkiyeti ve hükümetin satışına müdahalesi ile ilgili tartışmaları ele almak olacak.

Analistler, Pekin’in Panama Kanalı’ndaki Çin’e ait limanlara yönelik ABD’nin adımlarının ardından gelecekteki yatırımların çekilmesine karşı yüksek alarmda olduğu için bu görüşmenin zor geçeceğini belirtiyor.

Bir kaynak, Avustralya Başbakanı Albanese’in ilişkileri olumlu bir yolda tutmak için “dostane bir jest” olarak 15 Temmuz civarında Pekin’e varacağını söyledi.

Başka bir kaynak, başbakanın 2023’ten beri her yıl ülkenin başkentinde düzenlenen Çin Uluslararası Tedarik Zinciri Fuarı’na katılacağını söyledi. Bu yılki fuar 16-20 Temmuz tarihleri arasında düzenlenecek.

Avustralya Başbakanlık ve Kabine Bakanlığı, yorum talebine yanıt olarak Albanese’nin uluslararası görüşmelerinin “her zamanki şekilde” duyurulacağını söyledi.

Yeniden seçilme kampanyası sırasında Albanese, hükümetinin ulusal güvenlik gerekçesiyle Darwin Limanı’nı Çinli sahiplerinden geri almaya çalışacağını söyledi.

Kısa süre sonra, Çin’in Canberra Büyükelçisi Xiao Qian bir açıklamada bu hamleyi “şüpheli” olarak nitelendirerek, 2015 yılında limanın 99 yıllık kiralama hakkını alan Çinli şirket Landbridge Group’un öngörülemeyen jeopolitik değişiklikler nedeniyle cezalandırılmaması gerektiğini söyledi.

Melbourne’daki danışmanlık şirketi Geopolitical Strategy’nin kurucu ortağı ve baş stratejisti Michael Feller, başbakanın Çin’in Darwin Limanı’ndaki yatırımlarının “daha geniş ikili ve ekonomik ilişkilere en az zarar verecek şekilde devam etmesini sağlamak isteyeceğini” söyledi.

Avustralya Çin İş Konseyi’nin ulusal başkanı David Olsson, iki ülke arasında süregelen anlaşmazlıklara rağmen Albanese’nin yaklaşan gezisinin “niyet ve ivme sinyali” verdiğini söyledi ve ekledi:

“Ziyaret, her iki ülkenin iklim değişikliği, ticaret istikrarı ve bölgesel uyum gibi ortak zorluklarla mücadele ettiği ve üst düzeyde devam eden diyalogun ileriye dönük güvenilir yolların şekillendirilmesi için hayati önem taşıdığı bir dönemde gerçekleşiyor.”

Olsson, Avustralyalı şirketlerin “temiz enerji altyapısı, büyük ölçekli proje teslimi ve ileri imalat gibi alanlarda güç getirebilecek” Çinli firmalarla ortaklık kurmak isteyeceğini söyledi.

Avustralya’nın en büyük enerji şirketleri, Pekin fuarına katılımlarını henüz kamuoyuna açıklamadı.

Avustralya Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı’na göre, Çin 2024 yılında Avustralya’nın en büyük iki yönlü ticaret ortağıydı ve mal ve hizmetlerin toplam ticaret değeri 312 milyar Avustralya doları (204,24 milyar ABD doları) idi. Çin’e yapılan ihracat, Avustralya’nın toplam ihracatının neredeyse üçte birini oluşturdu.

Statista’nın rakamlarına göre, Avustralya 2024 yılında Çin’in en büyük demir cevheri tedarikçisiydi ve ülkenin toplam 1,24 milyar metrik tonluk ithalatının yaklaşık 743 milyon metrik tonunu oluşturuyordu.

Geopolitical Strategy’den Feller, “Albanese, Çin’in Avustralya madenlerine, özellikle demir cevherine yatırım ve alımlarını daha da teşvik etmek isteyecektir” dedi.

Yıllar süren gerginliğin ardından ilişkilerde yumuşama işaret eden Kasım 2023’teki son ziyaretinde Albanese, Pekin’de Xi ile bir araya geldi ve Şanghay’daki Çin Uluslararası İthalat Fuarı’na katıldı.