2024 yılında Rusya’da gıda fiyatları 9 yılın en yüksek seviyesine ulaşarak yıllık enflasyon yüzde 9,52’ye çıktı. Merkez Bankası’nın faiz artırımına rağmen, özellikle gıda ürünlerinde fiyatlar hızla yükselmeye devam ediyor.

Rusya’da 2024 yılında enflasyon, Merkez Bankası’nın 20 yılın en yüksek faiz oranını uygulamasına ve hükümetin perakende fiyatlarını kontrol altına alma çabalarına rağmen neredeyse üçte bir oranında hızlandı.

Rusya Federal İstatistik Kurumu (Rosstat) tarafından çarşamba günü yapılan açıklamaya göre, yıllık tüketici fiyat endeksi yüzde 9,52 arttı (2023’teki yüzde 7,42’lik artışın üzerine). Gıda enflasyonu ise yüzde 11,05’e ulaşarak 2015 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı (2015’te gıda fiyatları yüzde 14 artmıştı).

Rosstat’ın verilerine göre, aralık ayında ekonomideki fiyatlar bir önceki aya kıyasla ortalama yüzde 1,32 arttı. Bu, nisan 2022’den bu yana kaydedilen en yüksek aylık enflasyon oranı olan yüzde 1,43’ün ardından geldi.

Yıllık enflasyon oranı ise son 15 yılın en yüksek seviyelerine ulaştı. Resmi istatistiklere göre, fiyatlar yalnızca 2022’de (yüzde 11,94) ve Kırım’ın Rusya’ya bağlanmasının ardından yaşanan ekonomik kriz sırasında (2014’te yüzde 11,35 ve 2015’te yüzde 12,91) daha hızlı artmıştı.

Rosstat’ın verilerine göre, süpermarketlerin gıda reyonları enflasyonun en çok hissedildiği alanlar oldu. Burada fiyatlar onlarca yüzde oranında arttı ve artmaya devam ediyor.

Örneğin, patates fiyatları bir yılda yüzde 90,5, lahana yüzde 42,6, soğan yüzde 46,5, pancar yüzde 32,3 ve tereyağı yüzde 35,2 arttı. Süt fiyatları yüzde 18,2, krema yüzde 19,2 ve peynir yüzde 14,2 oranında yükseldi. Elma fiyatları yüzde 20,2, salatalık yüzde 22,1, kuzu eti yüzde 23,1 ve sığır eti yüzde 12,9 daha pahalı hale geldi.

Conotoxia analisti Grzegorz Drozdz, Bloomberg’e verdiği demeçte Rusya vatandaşlarının yaptırımların ekonomik etkilerini enflasyon yoluyla hissettiğini belirtti.

Bloomberg Economics‘in Rusya ekonomisti Aleksandr İsakov ise yıl sonunda rublenin keskin düşüşünün ardından doların 100 rublenin üzerine çıkmasının, 2025 yılı başı için olumsuz bir tablo çizdiği uyarısında bulundu.

Rosstat’ın verilerine göre, 1-13 Ocak tarihleri arasında enflasyon yüzde 0,64 daha arttı ve yıllık enflasyon oranı yüzde 9,9’a yükselerek şubat 2023’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

GPB Private Banking’in Genel Müdürü Yegor Susin, “Şu anda fiyat artışlarının yavaşladığını görmek mümkün değil,” diye konuştu. Susin, ocak ayında birçok tarifenin indekslendiğini ve aylık enflasyonun yıllık bazda yüzde 14 civarında seyrettiğini hatırlattı.

Rusya Merkez Bankası, 2024 yılında enflasyonu yavaşlatmak amacıyla üç kez faiz artırımına gitti. Ancak, faiz oranını yüzde 21’e çıkararak 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştıran Merkez Bankası, aralık ayında hükümet yetkilileri ve milyarderlerin Elvira Nabiullina’ya yönelik eleştirilerinin ardından beklenmedik bir şekilde duraklama kararı aldı.

Merkez Bankası’nın kendi tahminlerine göre, enflasyon hızlanmaya devam edecek ve 2025 yılının ilk çeyreğinde zirveye ulaşacak.

Freedom Finance analisti Natalya Milçakova, ocak-şubat aylarında enflasyonun yüzde 11,5’e kadar çıkabileceğini öngörüyor.

Eski Rusya Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Oleg Vyugin de, “Rusya ekonomisi için daha önce birikmiş kaynaklara dayanan nispeten iyi dönem sona erdi. Yüksek enflasyon, bu kısa süreli başarıyı tamamen ortadan kaldırıyor,” değerlendirmesini yaptı.

Avrupa Birliği, Rusya’ya karşı 16. yaptırım paketi kapsamında sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ve alüminyum ambargosu ile onlarca gemiye kısıtlama getirmeyi ve yeni bankaları SWIFT’ten çıkarmayı planlıyor. Ambargolar kademeli olarak uygulanabilir, ancak boru hattı gazı yaptırımları gündemde değil.

Avrupa Birliği (AB), Rusya’ya karşı 16. yaptırım paketi kapsamında sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ve alüminyum ambargosu uygulamaya hazırlanıyor. Ayrıca onlarca gemiye kısıtlama getirilmesi ve yeni bankaların uluslararası ödeme sistemi SWIFT’ten çıkarılması da planlar arasında yer alıyor.

Bloomberg‘in Avrupalı diplomat kaynaklarına dayandırdığı habere göre, LNG ambargosu kademeli olarak hayata geçirilebilir.

AB Komisyonu, önümüzdeki ay sunmayı planladığı bir yol haritasıyla bu süreci detaylandıracak. AB’nin başlıca Rus LNG ithalatçıları arasında İspanya, Belçika ve Fransa bulunuyor. Bu ülkelerin yaptırımlara karşı çıkması beklenmiyor.

Bununla birlikte, boru hattıyla gelen Rus gazına yönelik yaptırımlar şimdilik gündemde değil. Macaristan ve Slovakya gibi ülkeler hâlâ Rus gazına bağımlı durumda. Bloomberg verilerine göre, 2020’de Avrupa’ya 10,5 milyon ton Rus LNG’si ulaşırken, bu rakam geçen yıl 15,5 milyon tona yükseldi.

Alüminyuma yönelik yaptırımların kapsamı belirsiz

Alüminyuma yönelik yaptırımların kapsamı ve zamanlaması henüz netlik kazanmış değil. Bloomberg‘in kaynakları, bu yaptırımların da kademeli olarak uygulanabileceğini belirtiyor.

ABD ve Birleşik Krallık, Rus alüminyumuna yönelik ithalat yasağını daha önce uygulamaya koymuştu. AB ise şu ana kadar yalnızca alüminyum tel, folyo ve bazı boruların ithalatını yasakladı.

Trade Data Monitor verilerine göre, Ocak-Ekim 2024 döneminde AB ülkeleri Rusya’dan yaklaşık 130 bin ton alüminyum ithal etti.

Bu rakam, toplam 2,2 milyon tonluk ithalatın yüzde 6’sına karşılık geliyor. Karşılaştırıldığında, 2023 ve 2022’nin aynı dönemlerinde bu oran sırasıyla yüzde 11 ve yüzde 19 olarak gerçekleşmişti.

AB’nin yeni yaptırım paketini, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin üçüncü yıl dönümü olan 24 Şubat’a kadar uygulamaya koyması bekleniyor.

Mosskova, yaptırımları “iki ucu keskin bir kılıç” olarak nitelendirerek, bunların uygulayan ülkelerin çıkarlarına zarar verdiğini savunuyor. Ayrıca, Rusya’nın yaptırımların etkilerini en aza indirme konusunda deneyimli olduğu vurgulanıyor.

Rusya, Avrupa Birliği (AB) ülkelerindeki şirketlerden 2023 yılında yaklaşık 3 milyar avro vergi geliri elde etti. Politico’nun haberine göre, G7 ve AB ülkelerinden 930 şirket, Rusya’da en büyük kurumlar vergisi ödeyenler arasında yer alıyor.

Kremlin, Rusya’da faaliyet gösteren Avrupa Birliği şirketlerinden 2023 yılında yaklaşık 3 milyar avro vergi kazandı.

Politico’nun Kiev Ekonomi Okulu Enstitüsü’nün (KSE) verilerine dayandırdığı haberine göre Rusya’da faaliyet gösteren 1600 yabancı şirketin 900’den fazlası G7 ve AB ülkelerine ait. Bu şirketlerin 930’u, Rusya’da en büyük kurumlar vergisi ödeyenler arasında yer alıyor.

Haberde, “Rusya’da en yüksek kurumlar vergisi ödeyen 20 şirketten 16’sı G7 ve AB ülkelerine ait,” ifadelerine yer verildi.

AB şirketlerine odaklanıldığında, raporda en az 827 firmanın faaliyet gösterdiği belirtiliyor.

Bu şirketlerin toplam geliri 2022’deki 111,4 milyar dolardan 2023’te 81,4 milyar dolara düşerken, ödedikleri kurumlar vergisi 3 milyar dolar seviyesinde sabit kaldı.
Söz konusu bilgiler, Rusya’nın Ukrayna’daki Savaşına Kurumsal Destekçiler başlıklı raporda yer aldı.

Fransız Leroy Merlin ve Auchan, İsviçreli Nestlé ve Alman Metro ile Globus gibi firmalar, Rusya’da en büyük Avrupa merkezli vergi mükellefleri arasında öne çıkıyor.
2025 itibarıyla Rusya’da kurumlar vergisi oranının yüzde 20’den yüzde 25’e çıkarılacak olması, Batılı şirketlerin Rusya ekonomisine katkısını daha da artıracak.

Daha önce Newsweek, B4Ukraine ve KSE verilerine atıfta bulunarak, Amerikan şirketlerinin 2023 yılında Rusya’da toplam 1,2 milyar dolar kurumlar vergisi ödediğini belirtmişti.

ABD’nin eski Moskova Büyükelçisi ve Stanford Üniversitesi profesörü Michael McFaul, Rusya’da faaliyet göstermeye devam eden şirketlerin eylemlerini “ahlaksız ve utanç verici” olarak nitelendirmişti.

Newsweek, ayrıca Rusya pazarından çıkmak isteyen yabancı şirketlerin sıkı koşullarla karşı karşıya kaldığını hatırlattı.

Bu koşullar arasında yüzde 15’lik bir “çıkış vergisi” ve varlıkların satışında yüzde 50’lik zorunlu indirim bulunuyor. Habere göre, sadece Ocak-Mart 2024 arasında “çıkış vergisi” Rusya bütçesine 385 milyon dolar gelir sağladı.