Donald Trump, kasım ayında yapılacak seçimleri kazanması halinde ABD’nin ticaret ortaklarını “istihdamı Amerika’ya kaptıracakları” konusunda uyarırken, kendi döneminde “yeni bir Amerikan endüstriyalizmi” sözü verdi.

Financial Times’ın aktardığına göre, Trump’ın salı günü Georgia eyaletinin Savannah kentinde düzenlenen bir etkinlikte yaptığı bu açıklamalar, kasım ayında yapılacak seçimler öncesinde iki aday arasındaki ekonomik düelloda Kamala Harris’i üretim politikası konusunda geride bırakma çabasının bir göstergesi.

Trump’ın önerdiği ABD sanayi politikası, ülkede üretim yapan şirketler için vergileri düşürme ve yapmayanlara gümrük vergisi uygulama vaadine odaklanıyor.

Mitingde Trump, “Amerikalı işçiler artık işlerini yabancı ülkelere kaptırmaktan endişe etmeyecek. Bunun yerine, yabancı ülkeler işlerini Amerika’ya kaptırmaktan endişe edecekler,” dedi.

Kendisine oy verilmesi için çağrı yapan eski başkani “Trump’a oy verirseniz, Çin’den Pennsylvania’ya, Kore’den Kuzey Carolina’ya, Almanya’dan buraya, Georgia’ya kitlesel bir üretim göçü göreceksiniz,” diye ekledi.

Trump bir gün önce, ABD’nin ünlü tarım makineleri üreticisi John Deere’e, üretiminin bir kısmını Meksika’ya kaydırma planı nedeniyle sert eleştiriler yöneltmişti. Trump, başkan olması halinde bu şirketin ABD’ye ihraç ettiği ürünlere büyük gümrük vergileri koyacağı uyarısında bulundu.

Trump ile Harris, birçok ankete göre bu yılki Beyaz Saray yarışında seçmenlerin en büyük sorunu olan ekonomi konusunda sık sık karşı karşıya geliyor.

Harris’in 25 Eylül Çarşamba günü Pittsburgh, Pennsylvania’da ekonomi üzerine kendi kampanya konuşmasını yapması bekleniyor.

Trump Georgia’daki dinleyicilerine, yurt içinde üretim yapan şirketler için kurumlar vergisini %21’den %15’e indirmeyi, düzenlemeleri azaltmayı ve enerji üretimini artırmayı içeren planlarının ABD’yi yabancı şirketler için daha cazip hale getireceğini ileri sürdü.

Yardımcıları, Trump’ın ayrıca federal arazileri yatırımcıların kullanımına açma sözü verdiğini söyledi.

Trump öte yandan tüm ithalata yüzde 20’ye varan gümrük vergileri ve Çin’den gelen mallara daha da yüksek vergiler uygulamakla tehdit ederek, bir dereceye kadar yabancı bileşenlere bağımlı olan üreticiler için maliyetleri yükseltti.

ABD antitröst yetkilileri, banka kartı pazarında yasa dışı tekelleşme nedeniyle Visa ödeme sistemine dava açmayı planlıyor.

Bloomberg ve Politico‘nun kaynaklarına dayandırdığı haberlerde, Visa’nın rekabet karşıtı önlemler aldığına dair şüpheler dile getiriliyor.

Bu önlemlerin, rakiplerin pazar hakimiyetine meydan okumasını engelleyen münhasır anlaşmalar ve teknoloji şirketlerinin pazara girişini zorlaştıran stratejiler içerdiği belirtiliyor.

Visa’nın iş uygulamalarına yönelik soruşturma, şirketin 2021’de finansal teknoloji altyapı firması Plaid Inc.’i satın alma girişiminin ardından başlatıldı.

ABD Adalet Bakanlığı, anlaşmaya itiraz eden bir dava açtı ancak başarılı olamadı.

Geçtiğimiz yıl Visa, hassas banka kartı verilerinin anonimleştirilmiş özel bir eşdeğerle (token) değiştirildiği tokenizasyon teknolojisi nedeniyle ABD Adalet Bakanlığı’nın dikkatini çekmişti.

Bakanlık, Visa’nın patentli tokenizasyon teknolojisini kullanmayan perakendecilerden ücret talep etmesini sorgulamaya başlamıştı.

Visa’nın rakibi Mastercard, geçtiğimiz yıl Federal Ticaret Komisyonu (FTC) ile tokenizasyon teknolojisi konusunda yaşadığı bir anlaşmazlığı çözdü.

Mastercard da tüccarları kendi tokenizasyon teknolojisini kullanmaya zorluyordu, ancak FTC’nin talebi üzerine rakip sistemlere müşteri kartı kimlik bilgilerini sağlamaya başladı.

ABD, Google’ı parçalamayı düşünüyor

ABD Ticaret Bakanlığı pazartesi günü yaptığı açıklamada, Çin menşeli araçların ABD pazarından men edilmesine yol açacak bir hamleyle, internet bağlantısı olan araçlar için Çin menşeli yazılım ve donanımların yasaklanmasını önerdi.

Financial Times‘ın (FT) aktardığına göre yasak talebinin gerekçesi, Biden yönetiminin Çinli şirketlerin Amerikalı sürücüler ve altyapı hakkında veri toplamasının yanı sıra “yabancı düşmanların” ABD yollarındaki bağlantılı arabaları uzaktan manipüle etme potansiyeline ilişkin endişeler.

ABD bu yıl Çin’den ithal edilen elektrikli araçlara uygulanan yüzde 100 vergi de dahil olmak üzere, Çin’den ithal edilen araçlara uygulanan gümrük vergilerini sert bir şekilde artırmıştı.

Rus yazılımı ve donanımı da hedefte

Önlem, şirketlerin denetim veya saha kontrolü gibi hafifletici önlemler aldıklarını göstermeleri halinde yasağa bazı istisnalar getirilmesine izin verecek.

Fakat yetkililer kuralın esasen Çin araçlarını yasaklayacağını söyledi. Üst düzey bir yetkili, “Şu andaki varsayımımız Çin araçlarının yasak kapsamına gireceği yönünde,” dedi. Yasak ayrıca Rus yazılım ve donanımını da etkileyecek.

Biden şubat ayında Çin bağlantılı araçların Amerikalılar için bir güvenlik riski oluşturup oluşturmadığının araştırılması talimatını vermişti.

Yetkililer, şu anda ABD’de yollarda çok az sayıda Çin ya da Rus arabası bulunduğunu ve kuralın gelecekte oluşturabilecekleri herhangi bir ulusal güvenlik tehdidini etkisiz hale getirmek için tasarlandığını savundu.

Bakan Raimondo, Avrupa’daki Çin etkisi için “ibretlik” dedi

Ticaret Bakanı Gina Raimondo, “Çin veya Rusya bağlantılı tedarikçiler, otomobil üreticileri ve otomobil bileşenleri ABD otomotiv sektöründe sıradan ve yaygın hale gelmeden önce bu yeni ulusal güvenlik tehditlerini ele almak için önerilen bir kural yayınlıyoruz,” dedi.

Raimondo, Çin otomobillerinin hızla pazara akın ettiği Avrupa’yı “ibretlik bir hikâye” olarak işaret etti ve “Çinlilerin oyun kitabını biliyoruz, sübvanse ediyorlar, bu yüzden yollarımız arabalarla dolana ve risk son derece önemli olana kadar beklemeyeceğiz,” ifadelerini kullandı.

Biden yönetimi, 30 günlük bir kamuoyu tartışma döneminin ardından nihai bir kural taslağı hazırlayacak ve bunu başkan görevden ayrılmadan önce yayınlamayı hedefliyor.

Yazılım yasakları 2027 model yılında, donanım yasakları ise Ocak 2029 veya 2030’da yürürlüğe girecek.

İHA’lar ve bulut altyapısına yönelik yasaklar da gündemde

Yetkililer, Ticaret Bakanlığının insansız hava araçları veya bulut altyapısı gibi benzer adımlar atmak isteyebileceği diğer sektörleri de değerlendirdiğini söyledi.

Yetkililer, ABD’deki az miktardaki Çin ve Rus yazılımının aşamalı olarak kaldırılmasını nispeten kolay olduğunu, fakat donanımın daha büyük bir zorluk olacağını söyledi.

Üst düzey bir ABD’li yetkili, “Bu sistemler için donanım tedarik zinciri biraz daha karmaşık, daha fazla Çin donanımı var. Bu süre zarfında tedarik zincirinin başka tedarikçilere kaydırılmasına odaklanılması gerekecek,” diye konuştu.

Bakanlık “yeni tehditleri” ortaya çıkarıyor

Yetkililer, Ticaret Bakanlığının soruşturmasının, araçlar şarj istasyonları, akıllı yollar ve şehirler de dahil olmak üzere kritik altyapıya daha fazla bağlandıkça bir dizi olası tehdidi ortaya çıkardığını söyledi.

Bunlar arasında sürücülerin nerede yaşadıkları, çocuklarını okula gönderdikleri ya da doktora gittikleri hakkında veri toplamak gibi Amerikalı tüketicilere yönelik olası tehditler de yer alıyor.

Uç bir örnek olarak, “yabancı bir düşmanın” ABD’de çalışan araçlarını kapatabileceğini veya kontrolünü ele geçirebileceğini, bunun da kazalara ve yolların kapanmasına neden olabileceğini söylediler.

ABD ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan, “KDHC’nin kritik altyapımıza kesinti ve sabotaj amacıyla kötü amaçlı yazılımları önceden yerleştirdiğine dair çok sayıda kanıt gördük. Yollarda her biri 10 ila 15 yıllık ömre sahip milyonlarca araç varken, kesinti ve sabotaj riski önemli ölçüde artıyor,” iddiasında bulunmuştu.

Çin yapımı bataryalar yasağa dahil değil

İkinci bir üst düzey yönetim yetkilisi, Çin yapımı bataryaların kurala dahil olmadığını söyledi. Yetkili, “Donanım yasağı yalnızca araç bağlantı sistemine yönelik bileşenler için geçerlidir,” dedi.

Çin bağlantılı çok çeşitli tedarikçiler ABD otomotiv endüstrisi için giderek daha önemli hale geliyor. Shenzhen merkezli BYD, Kaliforniya’daki tesisleri aracılığıyla ABD’deki en büyük elektrikli otobüs üreticisi konumunda.

Bir başka yetkili, BYD’nin kurala istisna getirilmesi için başvuruda bulunabileceğini söyledi.

Dünyanın en büyük batarya grubu olan Çinli Contemporary Amperex Technology Co, Limited (CATL), Michigan’da planlanan 3,5 milyar dolarlık fabrikası için Ford’a teknoloji lisansı vermeyi kabul etmişti. Şirket diğer ABD’li otomobil üreticilerine de tedarik sağlıyor.

Çinli Wanxiang Group ise ABD’de önemli bir otomobil parçası tedarikçisi ve 1990’ların ortalarından beri Chicago’da faaliyet gösteriyor.