Çin ve ABD’nin üst düzey yetkililerinin, küresel ekonomiye şok dalgaları gönderen ticaret ve teknoloji konusunda yaşanan gerginliği yatıştırmak için yerel saatle salı sabahı Londra’da ikinci gün müzakerelerine başlaması bekleniyor. Gözler ABD-Çin ticaret görüşmeleri için düzenlenen ikinci turda.

Pazartesi günü yapılan ilk tur görüşmelerin ardından herhangi bir resmi açıklama yapılmadı ve görüşmeler anlaşma sağlanamadan sona erdi. Ancak her iki taraf da beklentileriyle ilgili sinyaller verdi.

ABD

Bir Beyaz Saray yetkilisi, görüşmelerin başlamasından kısa bir süre sonra, ABD’nin Pekin’in daha fazla nadir toprak mineralinin Amerikan pazarına sevk edilmesine izin vermesi karşılığında Çin’i hedef alan bazı ihracat kontrollerini hafifletmeye hazır olduğunu belirtti.

Ulusal Ekonomi Konseyi Direktörü Kevin Hassett, CNBC’ye verdiği demeçte, “el sıkışmanın hemen ardından, ABD’nin tüm ihracat kontrolleri hafifletilecek ve nadir toprak elementleri büyük miktarlarda serbest bırakılacak, ardından daha küçük meseleleri müzakere etmeye devam edebileceğiz” dedi.

Wall Street Journal’ın konuyla ilgili kaynaklara dayandırdığı habere göre, ABD Başkanı Donald Trump, Londra görüşmeleri öncesinde Amerikan heyetine, Çin’e ileri teknoloji ve diğer ürünlerin satışına getirilen son kısıtlamaları müzakere etme yetkisi verdi.

Rapora göre, son ABD ihracat kontrolleri, Washington tarafından hiçbir zaman kamuoyuna duyurulmamış olsa da jet motorları ve ilgili parçaları, Çinli şirketlerin ileri mikroçipler üretmek için ihtiyaç duyduğu tasarım yazılımlarını ve plastik üretiminde kullanılan doğal gaz bileşeni etanı kapsıyor.

Çin

Pekin, geçen ay İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılan ABD-Çin ticaret görüşmelerinin ardından müzakere ekibini değiştirdi ve Londra’daki görüşmelerde Ticaret Bakanı Wang Wentao, Maliye Bakan Yardımcısı Liao Min’in yerini aldı.

Bu değişiklik, ABD’nin Londra’daki heyetine Ticaret Bakanı Howard Lutnick’i eklemesiyle yaptığı personel değişikliğini yansıtıyor gibi görünüyor.

Her iki değişiklik de, bu tur müzakerelerin odak noktasının gümrük vergileri değil, ihracat kontrolleri olduğu izlenimini güçlendirdi. Wang ve Lutnick, her iki ülkenin ihracat kısıtlamalarını denetleyen bakanlardır.

Salı günü, Komünist Partinin sözcüsü People’s Daily gazetesi, devam eden ticaret müzakereleri hakkında iki makale yayınladı.

Makalelerden biri, ABD ve Çin ekonomilerinin birbirini tamamlayıcı niteliklerini övürken, ABD’nin yüksek teknoloji ürünlerine uyguladığı ihracat kontrollerinin ABD’nin kendi şirketlerine zarar verdiğini ekledi.

Makalede, Washington’un “ulusal güvenlik kavramını aşırı genişleterek ticaret konularını siyasallaştırdığı” belirtildi. “Sürekli kısıtlayıcı önlemler, Amerikan şirketlerinin Çin pazarındaki fırsatları kaçırmasına neden oldu. Eşit şartlarda istişare ve pragmatik işbirliği yoluyla Çin ve ABD’nin karşılıklı yarar ve kazan-kazan çözümleri bulabileceğine inanıyoruz” denildi.

Diğer yorumda ise Çin’in nadir toprak ihracat kontrollerinin, kendi doğal kaynaklarını korumak için meşru hakkı olduğunu savundu.

Ayrıca, Çin’in nadir topraklarla ilgili ihracat başvurularının birçoğunu yasaya uygun olarak onayladığını ve stratejik kaynakların ihracat kontrolleri konusunda diğer ülkelerle diyaloğu derinleştirmeye hazır olduğunu da ekledi.

Londra turu

Görüşmeler, Londra’nın merkezinde bulunan İngiliz hükümetine ait Lancaster House’da yapılıyor.

Görüşmelere yakın bir kaynak Reuters’a verdiği bilgiye göre, müzakereler pazartesi akşamı sona erdi ve salı günü yerel saatle 10:00’da yeniden başlayacak.

Washington Post gazetesi, Ukrayna’nın Rusya’nın Pasifik Filosu’na kargo konteynerlerine gizlenmiş deniz drone’larıyla saldırmayı planladığını yazdı. Haberde, Ukrayna’nın son dönemde Rusya topraklarının derinliklerinde düzenlediği operasyonların ABD’de rahatsızlık yarattığı ve Başkan Trump’ın Kiev’e askeri yardımı kesmeyi tartıştığı belirtildi.

Washington Post (WaPo) gazetesinin konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU), Rusya’nın Pasifik Filosu’na karşı bir operasyon geliştiriyor.

Habere göre SBU, Rus savaş gemilerini vurmak için Uzak Doğu’ya kargo konteynerlerine gizlenmiş deniz drone’ları göndermeyi planlıyor. Drone’ların hedefinde Moskova’nın bölgedeki “müttefiklerine” ait gemilerin de olabileceği ifade edildi.

WaPo‘nun kaynakları bu müttefiklerin kim olabileceğini belirtmese de, muhtemelen Rus ordusuna silah ve mühimmat tedarik eden Kuzey Kore gemilerinin kastedildiği düşünülüyor.

Daha önce Ukrayna Savunma Bakanlığı Ana İstihbarat Müdürlüğü (GUR) personeli, Vladivostok yakınlarındaki Desantnaya Koyu’nda bir sabotaj eylemi gerçekleştirmişti.

30 Mayıs sabahı, 155. Deniz Piyade Tugayı’nın konuşlandığı koy civarında birkaç patlama meydana geldi.

Gazetnin kaynaklarına göre saldırıda mayın yüklü kamyonlar ve drone’lar kullanıldı. Bu operasyon, Ukrayna sınırlarından en uzakta gerçekleştirilen saldırı olarak kayıtlara geçti.

Ukrayna güçleri daha önce de Avrupalı uzmanların tasarladığı deniz drone’ları sayesinde Rusya’nın Karadeniz Filosu’nu Kırım’daki üssünden ayrılmak zorunda bırakmıştı.

WaPo‘ya göre Ukrayna istihbarat servisleri, bu tür eylemlere karşı çıkan ABD ile aralarındaki sürekli gerilime rağmen, Rusya topraklarında “karmaşık operasyonlar” geliştirmeye devam ediyor.

1 Haziran’da Ukrayna Güvenlik Servisi, savaşın başlamasından bu yana Rusya topraklarındaki en büyük saldırısını düzenledi.

“Örümcek Ağı” adı verilen operasyon kapsamında, Murmansk, İrkutsk, Ryazan ve İvanovo oblastlarındaki askeri havaalanlarına drone yüklü tırlar yaklaştırıldı. Bu tırlardan kalkan drone’lar, Rus stratejik havacılığını hedef aldı.

NYT‘nin Beyaz Saray’daki kaynaklarına dayandırdığı bilgilere göre, saldırı sonucunda Rusya en az altı adet Tu-95 ve en az dört adet Tu-22M tipi uzun menzilli bombardıman uçağını kaybetti.

Ayrıca, her biri 300 milyon dolar değerinde olan birkaç adet A-50 erken uyarı ve kontrol uçağının da vurulduğu belirtildi. Ukrayna tarafı ise toplamda 41 Rus hava aracının imha edildiğini veya hasar gördüğünü açıkladı.

Beyaz Saray’da Ukrayna’ya yardım tartışması

Öte yandan The Atlantic‘in Beyaz Saray kaynaklarına dayandırdığı haberine göre, ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’nın cüretkarlığından etkilense de çatışmayı tırmandırabileceği endişesiyle saldırıdan memnun kalmadı.

Kaynaklara göre Trump, yakın çevresine Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin “gösterişli operasyonlar” yerine İstanbul’da Rusya ile müzakerelere odaklanması gerektiğini söyledi.

Bu gelişmeler üzerine Beyaz Saray’da ABD’nin Ukrayna’ya desteğini sonlandırıp sonlandırmaması gerektiği yönünde bir tartışma başladığı iddia edildi.

Amerikalı yetkililerin Trump’a sunduğu seçeneklerden birinin Kiev’e yapılan askeri yardımın azaltılması olduğu belirtildi.

Ancak kaynaklar, başkanın henüz bir karar vermediğini kaydetti. Trump’ın kendisi ise barışçıl bir çözümü reddetmeleri durumunda sadece Rusya’yı değil, “başka birilerini daha” “sert” yaptırımların beklediğini ima etti.

Beyaz Saray’da Alman Şansölyesi Friedrich Merz’i ağırlayan ABD Başkanı Donald Trump, Kuzey Akım 2 boru hattını kendisinin engellediğini öne sürdü.

Projeyi durdurması nedeniyle artık “ölü” olduğunu savunan Trump, Almanya ile Rusya’yı enerji transferi ile birbirine bağlayan bu projeyi engellemesine rağmen kendisini hâlâ “Putin’in dostu” dediklerini söyledi.

Trump devam ederek, önceki yönetimin boru hattını inşa eden şirkete yaptırımları kaldırma kararını kastederek, boru hattını Joe Biden’ın “inşa edilmesine izin verdiğini” ileri sürdü.

Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile iki saat süren bir görüşme yaptığını ve bu görüşmede muhatabına “parkta kavga eden iki çocuk” benzetmesi yaptığını söyledi.

Başkan, “Bazen onların bir süre kavga etmelerine izin vermek daha iyidir,” dedi.

Trump, iki ülke arasında “çok fazla husumet” ve Putin ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy arasında büyük bir nefret olduğu için savaşı durdurmanın zor olduğunu söyledi.

Trump’a Rusya’ya yeni yaptırımlar uygulayıp uygulamayacağı sorulduğunda, “Anlaşma yapmayacağımız anı, bu durumun durmayacağı anı gördüğümde,” yanıtını verdi.

Başkan, bu konuda bir son tarih olup olmadığı sorusunu ise, “Kafamda var. Durmayacağı anı gördüğümde çok sert davranacağız. Bu her iki ülke için de geçerli olabilir. Tango iki kişiyle yapılır,” diye cevapladı.

O dönemde başkan olsaydı savaşın asla çıkmayacağını söyleyen Trump, Merz’e “Hiç şans yok, sıfır,” dedi.

Trump, “savaşta ölenlerin sayısı”nın haberlerde bildirilenden “çok daha fazla” olduğunu söylerken Merz, “Hepimiz bu korkunç savaşı sona erdirmek için önlemler arıyoruz,” dedi.

“Amerika, bu savaşı sona erdirmek için bir kez daha çok güçlü bir konumda,” diye ekleyen Merz, Ukrayna’yı birlikte desteklemeleri ve Rusya’ya baskı yapmaları gerektiğini söyledi.

Trump, eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel’i ülkesini mültecilere açtığı için eleştirerek, halefine “Bunun olmaması gerektiğini söyledim,” dedi.

Trump, önceki gün açıkladığı 19 ülkeye yönelik kapsamlı seyahat kısıtlamaları hakkında da soru aldı. Trump, Merz’e, Almanya’da mültecilerin karıştığı bir dizi saldırıya atıfta bulunarak, “Kötü insanları ülkemizden uzak tutmak istiyoruz… Tabii ki, sizin de ülkenize kabul edilen bazı kişilerle ilgili küçük bir sorununuz var,” dedi ve Merz, “Evet, var” diye yanıtladı.

Trump devamında, “Bu sizin suçunuz değil… Böyle olmamalıydı. Ona [Merkel’e] böyle olmaması gerektiğini söyledim, ama oldu. Ama bu konuda sizin de kendi zorluklarınız var, bizim de var,” dedi.

Trump, Washington’un yıllardır talep ettiği savunma harcamalarını GSYİH’nin %5’ine çıkarmayı kabul eden Almanya’yı övdü. Bir Alman gazetecinin Berlin’in “savunma konusunda yeterince çaba gösterip göstermediğini” sorması üzerine Trump, “Şu anda savunmaya daha fazla para harcadığınızı biliyorum. Oldukça fazla para. Bu olumlu bir gelişme,” dedi. 

Öte yandan salonda gergin kahkahalar atılmasına neden olacak şekilde Trump, “MacArthur’un bunu olumlu bulup bulmayacağından emin değilim,” diye espri yaptı. Bu sözleriyle, İkinci Dünya Savaşı sonrası silahsızlanma konusuna odaklanan müttefik güçlerin başkomutanı General MacArthur’a atıfta bulundu.

Merz’in Normandiya Çıkarmasının yıl dönümüne (6 Haziran, “D-Day”) atıf yapmasına ve ABD’nin buradaki rolüne atıf yapmasının ardından Trump, bu günün şansölye için “hoş bir gün olmadığını” ileri sürdü.

Merz ise cevaben, “Uzun vadede, Sayın Başkan, bu, ülkemin Nazi diktatörlüğünden kurtuluşuydu,” diye düzeltti.

Merz, Trump’a 1885 yılında Almanya’dan göç eden dedesi Friedrich Trump’ın altın çerçeveli doğum belgesini ve ABD’deki Alman göçmenlerin Almanya’daki ailelerine yazdıkları mektupların derlendiği “Özgürlük Ülkesi’nden Haberler – Alman Göçmenler Evlerine Yazıyor” adlı kitabı hediye etti.

Merz, “Bu, ona ailesini hatırlatması için küçük bir hediye,” dedi. Ayrıca Trump’ı, büyükbabasının doğduğu köyü ziyaret etmek üzere Almanya’ya davet etti.