ABD, Rusya’nın uluslararası finans sisteminde hala aktif olan son büyük devlet bankası Gazprombank’a yönelik yeni yaptırımlar hazırlıyor. Kasım ayı sonuna kadar açıklanması beklenen yaptırımlar, bankanın ABD finans sistemiyle tüm bağlantısını kesebilir.

Beyaz Saray, Avrupa ile doğalgaz ticaretinin merkezi konumundaki ve varlık büyüklüğü açısından Rusya’nın üçüncü büyük bankası olan Gazprombank’ı kara listeye almaya hazırlanıyor.

Nikkei gazetesinin konuya yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Gazprombank’a dönük yaptırımlar kapsamında bankanın ABD’li finans kuruluşlarıyla tüm işlemleri yasaklanacak.

Yaptırım kararının kasım ayı sonuna kadar açıklanması beklenirken, üst düzey Avrupalı yetkililerin de aralarında bulunduğu kaynaklar, ABD’nin G7 ortaklarını bu konuda bilgilendirdiğini doğruladı.

Hisselerinin üçte biri doğrudan Gazprom’a, yüzde 40’ı ise emeklilik fonuna ait olan Gazprombank, şimdiye kadar Batı’nın ağır yaptırımlarından görece korundu.

ABD’de yalnızca borç piyasasından sermaye artırımı yasaklanan bankanın, üst düzey yöneticileri ve teknoloji iştiraki halihazırda yaptırımlara tabi.

Avrupa Birliği’nde kara listelerden uzak kalan Gazprombank’a karşı sadece İngiltere engelleme yaptırımları uyguladı.

Bu durumun sonucunda banka, Rusya Merkez Bankası’nın Batı’daki varlıklarının dondurulmasının ardından ülkenin yurt dışındaki devasa döviz rezervlerinin başlıca operatörlerinden biri haline geldi.

Alman Uluslararası Güvenlik İşleri Enstitüsü araştırmacısı Janis Kluge, bu “gölge rezervlerin” 2024 ortasında 180 milyar dolara ulaşacağını öngörüyor. Kluge’ye göre bu kaynak, Rusya ekonomisinin ciddi bir krize girmesi durumunda kritik ithalatların finansmanında veya ruble kurunun desteklenmesinde kullanılabilir.

Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) baş ekonomisti Robin Brooksi ise Gazprombank’ı “Rusya’nın yeni Merkez Bankası” olarak tanımlıyor. Elvira Nabiullina’nın yönetimindeki, küresel finans sisteminden izole edilmiş ve sadece yuan işlemleri yapabilen Rusya Merkez Bankası’nın aksine, Gazprombank milyarlarca avro rezerv biriktirmeyi başardı ve ruble kurunu yönetme kapasitesine sahip.

Banka, doğalgaz ticaretinin yanı sıra Rusya’nın altın ihracatının da başlıca ödeme merkezlerinden biri olarak hizmet verdi.

Gazprombank, 2023 yılı başından itibaren JPMorgan Chase Bank ve Bank of New York Mellon’un (BoNY) muhabir hesaplarını kapatmasıyla dolar işlemlerinde zorluklar yaşamaya başladı.

Bankanın resmi internet sitesinde yer alan bilgilere göre, kurum halen avro, Çin yuanı ve Kazak tengesi cinsinden transferler gerçekleştirebiliyor.

Hedefte ‘gölge filo’ var: ABD, Rusya’nın petrol endüstrisine yeni yaptırımlar getirecek

ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna’nın Rusya topraklarına saldırı kapasitesini artıracak uzun menzilli ATACMS füzelerini kullanmasına izin verdi. Kremlin, bu kararı gerilimi tırmandıracak tehlikeli bir adım olarak değerlendirdi.

Kremlin, Ukrayna’nın ABD tarafından sağlanan uzun menzilli füzelerle Rusya içindeki hedeflere saldırabilmesine yönelik kısıtlamaların kaldırılmasına sert tepki gösterdi.

Sözcü Dmitriy Peskov, bu hamlenin “yeni bir gerilim dalgasına” yol açacağını belirtti.

Peskov, düzenlediği basın toplantısında, ABD’deki görev süresi sona ermek üzere olan yönetimin, Rusya ile olan çatışmaları daha da derinleştirecek adımlar attığını kaydetti.

Peskov, “Şu an için yalnızca Batı medyasındaki haberlerden bahsediyoruz. Fakat Washington’daki giden yönetimin bu yangını daha da körükleyerek çatışmadaki gerilimi artırma niyetinde olduğu aşikâr,” ifadelerini kullandı.

Dün, bazı Amerikan medya kuruluşları Başkan Biden’ın Ukrayna’ya sağlanan silahlar üzerindeki kısıtlamaları kaldırdığına dair haberlere yer vermişti.

New York Times’ın haberine göre Biden, Ukrayna ordusunun Kursk oblastında kullanmak üzere ATACMS füzelerine erişimine ilk kez izin verdi.

Biden’dan Ukrayna’ya kritik hamle: ATACMS füzeleri için onay çıktı

Abhazya’nın başkenti Sohumi’de binlerce kişi protesto düzenleyerek parlamento binasını bastı ve Başkan Aslan Bjanya’nın istifasını talep etti.

Gürcistan ile Rusya arasında yer alan Abhazya, uluslararası alanda sınırlı tanınırlığa sahip olsa da bölgesel olarak önemli bir stratejik konuma sahip.

Yaklaşık 250 bin kişilik nüfusuyla Abhazya, bağımsız bir devlet olduğunu savunsa da Rusya ve dört ülke dışında tanınmıyor.

Abhazlar ve Gürcüler arasındaki gerilim, Sovyetler Birliği dönemine dayanıyor. Sovyetlerin son yıllarında Gürcücenin eğitimde zorunlu hale getirilmesi ve Abhaz nüfusunun azalması gibi nedenler, etnik çatışmaları körükledi.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 1992’de patlak veren savaşta Abhazya, Gürcistan’a karşı zafer kazanarak fiilen bağımsızlık elde etti. Ancak bu durum, uluslararası tanınma konusundaki belirsizliği değiştirmedi.

2008’de Gürcistan’ın Güney Osetya’ya yönelik saldırısına karşı Rusya müdahalede bulundu. Bu süreçte Abhazya, Rusya’nın desteğiyle Gürcü birliklerini bölgeden tamamen uzaklaştırdı.

Bu savaşın ardından Rusya, Abhazya’yı bağımsız bir devlet olarak tanıyan ilk ülkelerden biri oldu. Bugün Abhazya’nın ekonomisi büyük ölçüde Rusya’ya bağımlı durumda; ticaretinin yüzde 76’sını Rusya ile gerçekleştiriyor ve turizm gelirlerinin büyük kısmı Rus turistlerden geliyor.

Protestolar neden başladı?

30 Ekim’de Rus şirketlerinin Abhazya’da özellikle konut sektöründe yatırım projeleri gerçekleştirmelerine olanak tanıyan bir anlaşma imzalandı.

Rusya’nın yatırımlarına ilişkin anlaşma öncelikle turizm sektörüne yardımcı olmayı amaçlıyor. Abhazya parlamentosunun uluslararası ilişkiler komisyonu başkanına göre, bu anlaşma olmadan Abhazya ekonomisinin kilit sektörlerini geliştirmek için bağımsız olarak para toplayamayacak.

Abhazya Ekonomi Bakanı da yatırımın Abhazya’daki ekonomik durumun istikrara kavuşturulmasında kilit bir rol oynadığını belirtti.

Anlaşma Rus yatırımcılar için inşaat malzemeleri ithalatında sekiz yıllık gümrük muafiyeti, yarıya indirilmiş KDV oranı ve yatırımcıların kendileri tarafından dağıtılan yabancı işgücü kotası gibi avantajlar sağlıyor.

Buna ek olarak, bazı yatırımcılar özel bir sicile dahil ediliyor ve enerji tedarikinde ayrıcalıklı haklar elde ediyor.

Yatırımcılar ayrıca Abhazya hükümeti tarafından sağlanan arazileri banka kredileri için teminat olarak kullanma hakkına da sahipler.

Protesters in Abkhazia stormed parliament, opposing a Russia investment deal they claim enables property sales to Russians. After a parliamentary session on the agreement was canceled, clashes with security forces escalated until tear gas was deployed to restore order. pic.twitter.com/XAoziblpQe

— RT (@RT_com) November 16, 2024

Öte yandan Abhazlar, Rus şirketlerinin Abhazya’da toprak sahibi olmasından, turizmi büyük ölçekte organize etmesinden ve böylece mütevazı Abhaz orta sınıfını ellerinden almasından korkuyorlar.

Zengin Rusların Abhazya’da tatil daireleri satın alacağı ve Abhazya’daki emlak fiyatlarının Abhazlar için karşılanamaz hale geleceği korkusu da söz konusu.

Bu nedenle bazı muhalif politikacılar anlaşmayı “Abhaz halkının çıkarlarına ters düştüğü” gerekçesiyle reddetti.

Protestolar geçen hafta başında parlamentonun “çok işlevli kompleksler” olarak adlandırılan yapıların yasal statüsünü düzenleyen yasayı kabul etmesinin ardından başladı.

Bunlar farklı işlevsel alanları bir araya getiren yapılar: Konutlar, ofisler, perakende mağazalar ve eğlence mekanları. Muhalefet, yasanın yabancı müteahhitlerin konut inşa etmelerinin önünü açtığını, böylece yabancıların arka kapıdan daire satın almalarını yasallaştırdığını iddia ediyor.

Abhazların korkusu, zengin Rusların artık yazlık olarak daire satın alabilecekleri ve bunun da fiyatları artırarak Abhazlar için daireleri satın alınamaz hale getireceği yönünde. Ancak Rusya vatandaşları yeni yasaya göre bile yabancı olarak kalıyorlar ve yabancıların Abhazya’da arazi satın almalarına izin verilmiyor.

Yasa ayrıca Rus yatırımcıların Abhazya’da en az iki milyar ruble yatırım yapmasını şart koşuyor. Yasada toprak satışı öngörülmüyor ve Abhazya herhangi bir yatırımcıyı bireysel olarak da reddedebilir.

Bu arada, Rusya ile Abhazya’nın 2009’dan beri yatırımların karşılıklı korunması ve teşvik edilmesine ilişkin bir yasası mevcut ve Abhazya’nın yabancı, özellikle de Rus yatırımcılar için ayrıcalıklar ve garantiler sağlayan 2014 tarihli bir yatırım yasası da bulunuyor.

Muhalefet daha sonra Abhazya ve Rusya arasındaki en önemli ticaret ve ulaşım arteri olan Sohumi girişindeki üç köprüyü kapattı.

Muhalefet üyelerinin gözaltına alınması halkın öfkesine yol açtı. Muhalefet, 12 Kasım öğleden sonra serbest bırakılmalarının ardından ablukaya tekrar son verdi, ancak protestolar devam etti.

15 Kasım Cuma günü göstericiler nihayet parlamentoyu ve başkanlık idaresini işgal ederek anlaşmanın gözden geçirilmesini, başkanın istifasını ve yeni seçimlerin yapılmasını talep etti.

Bunun üzerine milletvekilleri konunun görüşülmesini gelecek haftaya ertelemeye karar verdi, bunun üzerine göstericiler parlamento onay aleyhine oy verene kadar ayrılmayacaklarını ilan etti.

Pazar günü göstericiler hükümet binalarının etrafındaki barikatları sökmeye başladı.