Xi Jinping Vietnam, Malezya ve Kamboçya’ya gidiyor

Ticaret savaşının ortasında, Çin lideri Xi Jinping Vietnam, Malezya ve Kamboçya’ya gidiyor.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, ABD ile ticari bağların koptuğu bir dönemde Güneydoğu Asya’daki ekonomik ilişkileri sıkılaştırmak amacıyla önümüzdeki hafta Vietnam’a, ardından Malezya ve Kamboçya’ya yılın ilk yurtdışı turuna çıkıyor.

Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre Xi Jinping, pazartesi ve salı günü Vietnam’da olacak, ardından Malezya ve Kamboçya’ya geçerek cuma günü gezisini tamamlayacak. Gezi, ABD’nin Çin’den ithal edilen mallara uyguladığı gümrük vergisini %145’e çıkarmasının ardından gerçekleşti. Pekin de buna misilleme olarak tüm Amerikan mallarına %84 oranında gümrük vergisi getirdi.

Xi’nin ziyaret edeceği üç ülke, Trump’ın Kamboçya için %49, Vietnam için %46 ve Malezya için %24 olan “karşılıklı” gümrük vergisi politikasına hazırlanıyordu. ABD lideri çarşamba günü beklenmedik bir şekilde Çin’e yönelik olanlar hariç gümrük vergilerine 90 günlük bir ara verdi. Yüzde 10’luk temel vergileri tüm ülkeler için geçerli olmaya devam ediyor.

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, hükümetin Çin’e “grup olarak” yaklaşmadan önce önümüzdeki üç ay boyunca ticaret ortaklarıyla anlaşmalar yapmayı hedeflediğini söyledi. Trump yönetimi Çin’i izole etmeye çalışırken, 10 ülkeli ASEAN bloğunu nüfuz mücadelesinde öne çıkıyor.

Çin, Güneydoğu Asya’yı komşu ülkelerle bağlarını güçlendirme stratejisinin anahtarı olarak görüyor ve daha yakın bir “ortak gelecek” yaratma sözü verdi. Geçtiğimiz yıl ASEAN, Çin’in en büyük ticaret ortağı olurken onu Avrupa Birliği ve ABD takip etti.

Xi, çarşamba günü “komşuluk diplomasisi”ni tartışmak üzere üst düzey bir toplantıya başkanlık etti ve ticaret savaşına atıfta bulunarak “kritik bir aşama” olarak adlandırdığı süreçten geçerken daha da güçlü ilişkiler hedefledi.

Singapur’daki ISEAS-Yusof Ishak Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı ve eski bir ABD ticaret müzakerecisi olan Stephen Olson, Çin’in komşuluk diplomasisi için bastırmasının taktiksel olarak kurnazca olduğunu söyledi.

Nikkei Asia’ya konuşan Olson, “Trump’ın küresel ticaret ilişkilerini havaya uçurmaya kararlı olduğu düşünüldüğünde, Çin kendisini kurallara dayalı ticaretin lideri ve savunucusu olarak konumlandırmak ve ABD’yi haydut bir ulus olarak göstermek için altın bir fırsata sahip” dedi. “Üçüncü ülkeler de Çin’i, kesinlikle ABD’ye kıyasla çok daha güvenilir bir ticaret ortağı olarak görmeye başlayacaktır” diyen Olson’a göre, Trump’ın “tüm bu gümrük vergisi çılgınlığı Çin’in küresel konumunu güçlendirebilir.”

Xi’nin Malezya ziyareti, ülkenin bu yıl ASEAN’ın dönem başkanlığını yürütüyor olması nedeniyle büyük önem taşıyor. Blok, herhangi bir misilleme eyleminde bulunmak yerine ABD ile görüşmelere başlayacağını söyledi.

Nikkei Asia’ya konuşan eski Malezya büyükelçisi ve dış politika analisti Ilango Karuppannan, “Bu durum Başbakan Enver İbrahim’in artan ABD-Çin gerilimi karşısında tarafsız ve bağlantısız bir dış politika sürdürme kabiliyetini test ediyor” dedi.

İktidardaki Çin Komünist Partisi’nin yayın organı People’s Daily, 6 Nisan’da yayınladığı bir yorumda, Güneydoğu Asya’dakiler de dahil olmak üzere gelişmekte olan pazarların, yoğunlaşan ticaret çatışmasının ortasında ekonomik ve ticari işbirliği için “büyük bir potansiyel” teşkil ettiğini yazdı.

Çin’in Güneydoğu Asya’ya yaptığı sevkiyatların oranının 2018’deki %12,8’den 2024’te %16,4’e yükseleceğini belirten The People’s Daily, bölgenin özellikle ABD baskısı altındaki Çin ticareti için öneminin altını çizdi.

Ancak başta Kamboçya ve Vietnam olmak üzere Güneydoğu Asya’nın ekonomik görünümü belirsizliğini koruyor. Bu iki ülke, Çin’in ticaret kısıtlamalarını aşmak için bu ülkeleri üretim üssü olarak kullandığı iddiaları nedeniyle en yüksek vergilerin hedefi oldu. Vietnam, dış ticaretini genişletmek için Pekin’i özellikle tarım ve su ürünleri ithalatını artırmaya çağırıyor.

ASEAN ülkeleri de ihracatçılar ABD’nin yerini alacak pazarlar ararken daha fazla ucuz Çin malının ülkeye girmesine karşı dikkatli olacak.

Çin, ihracatını üçüncü ülkeler üzerinden yaparak ABD gümrük vergilerini aşmak isterse, önümüzdeki 90 gün içinde yapılacak düzenlemelere bağlı olarak engellerle karşılaşabilir.

Uzmanlara göre, ABD hükümeti boşlukları kapatmak için ‘karşılıklı tarifeler’ kullandığından, yeniden yönlendirme çok daha zor olacak.

Benzer şekilde, Güneydoğu Asya ülkeleri Çin’e satış yapmayı ABD ile azalan ticareti telafi etmenin bir yolu olarak görürlerse hayal kırıklığına uğrayabilirler. Çin pazarı, düşük tüketim nedeniyle, onları mallarını kendi başına absorbe etmeyebilir.

Her iki durumda da analistler Xi’nin sembolik turu sırasında ekonomik işbirliğinin öne çıkmasını bekliyor. Ancak hassas bölgesel meselelerin de gündeme gelebileceğini ekliyorlar.

Malezya ve Vietnam’ın Güney Çin Denizi’nde birbiriyle rekabet eden deniz hak iddiaları var ve bunların bazıları Çin’le de çakışıyor. Xi Jinping Vietnam ziyaretinde bu konuları karşılıklı anlayış içerisinde ele almayı önerebilir.

Kamboçya, Malezya ve Vietnam ASEAN üyesi olmalarına rağmen Xi’nin güzergahı Pekin’in kolektif bloktan ziyade ülkelerle tek tek ilişki kurma stratejisine işaret ediyor. Ancak Güneydoğu Asya üçlüsü için riskler de var. Uzmanlara göre, “Çin ile daha yakın çalışmaya karar verirlerse, kendilerini Washington’un hedef tahtasında bulabilirler.”

Xi daha önce 2016’da Kamboçya’yı, 2013’te Malezya’yı ziyaret etmişti. Xi Jinping Vietnam ziyaretini en son 2023’te yapmıştı. En son resmi gezisi ise kasım ayında Brezilya ve Peru’ya oldu.