Güney Kore’de yolsuzlukla mücadele müfettişleri ve polis, görevden alınan Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’u tutuklama çabalarını, cumhurbaşkanlığı güvenlik görevlileriyle yaşanan arbedenin ardından cuma günü askıya aldı.

Üst Düzey Yetkililer için Yolsuzluk Soruşturma Ofisi (CIO) gazetecilere gönderdiği mesajda, Yoon’un konutuna girerek tutuklama girişiminin “neredeyse imkansız” olduğuna karar verdiklerini söyledi.

CIO, emri yerine getirmeye çalışırken “caydırıcılıkla” karşılaşan personelinin güvenliğine ilişkin endişeler nedeniyle ofisin operasyonu yerel saatle 13:30’da durdurduğunu söyledi.

“Bundan sonra alınacak tedbirler değerlendirildikten sonra kararlaştırılacaktır” diyen ofis, ‘şüphelinin yasal prosedürlere uymayan zihniyetinden’ dolayı ‘üzüntü’ duyduğunu ifade etti.

Müfettişler günün erken saatlerinde Yoon’un Seul’ün Yongsan bölgesindeki konutuna, polisin yakındaki bir caddede toplanan ve görevden uzaklaştırılan başkanı tutuklanmaktan koruma sözü veren protestocuları dağıtmasının ardından girmişti.

CIO’nun bu hamlesi, salı günü Yoon’un gözaltına alınması için mahkeme onaylı bir emir almasının ardından geldi. Müfettişler sonunda Yoon’u gözaltına almayı başarırlarsa, ilk kez görevdeki bir Güney Kore Devlet Başkanı tutuklanmış olacak.

Yoon ve hukuk ekibi soruşturmayı gayrimeşru olarak nitelendirdi ve işbirliği yapmayı reddetti.

Devlet tarafından finanse edilen yayın kuruluşu KBS’den alınan görüntülerde müfettişlerin Yoon’un yerleşkesinin kapısından geçtiği görülüyor. KBS ve kablolu haber kanalı YTN, 2,700’den fazla polis personelinin seferber edildiğini, düzinelerce müfettiş ve polisin araziye girdiğini ve Yoon’un güvenlik görevlileriyle çatışmalar ve bazı fiziksel karşılaşmalar yaşandığını bildirdi. Yonhap Haber Ajansı Yoon’un iki avukatının daha sonra konuta girdiğini bildirdi.

Polise göre resmi konutta CIO’nun 30, polisin ise 120 memuru bulunuyordu. Yaklaşık 80 memur konuta girerken geri kalanı dışarıda bekliyordu.

Konuta girdiği bildirilen avukatlardan biri olan Yoon Kab-keun, cuma günkü hareketi hukuk dışı olarak kınadı ve yasal işlem başlatma sözü verdi.

Avukat cuma günü Nikkei Asia’ya gönderdiği mesajda “Anayasa Mahkemesi’ne ve [kararı veren] mahkemeye yakalama emrine karşı şikayette bulunduk ve yakalama emrinin yasadışı bir şekilde uygulanmasına karşı yasal yollara başvuracağız” dedi.

Yoon’a destek gösterilerinde ABD bayrağı açıldı

Bu arada konut önündeki protestolar sırasında Yoon’un 60’lı yaşlardaki bir destekçisi Güney Kore ve ABD bayrakları sallayarak “özgürlük ve demokrasinin korunması gerektiğini” savundu.

ABD, Kuzey Kore’yi caydırmayı amaçladığı iddia edilen bir güvenlik anlaşması kapsamında Güney Kore’de yaklaşık 28,000 asker bulunduruyor.

Yoon, 3 Aralık’ta ilan ettiği kısa süreli sıkıyönetim nedeniyle Ulusal Meclis milletvekillerinin 14 Aralık’ta kendisini görevden almasından bu yana görevden uzaklaştırılmış durumda. Anayasa Mahkemesi, yaklaşık altı ay sürebilecek bir süreçte yasama eylemini onaylama ya da reddetme konusunda karar vermeye başladı.

2022’de beş yıllık başkanlık dönemine seçilen muhafazakar eski başsavcı, gece yarısı aniden sıkıyönetim ilan edip orduya yasama meclisini basma emri verdiğinde Güney Kore’yi ve uluslararası toplumu şok etmişti.

Milletvekilleri hızla toplanarak bildiriyi reddetmek üzere oy kullandılar. Yoon daha sonra ertesi günün erken saatlerinde bunu geri çekti. Yoon’u görevden almaya yönelik ilk girişim, Yoon’un iktidardaki Halkın Gücü Partisi (PPP) milletvekillerinin boykotu nedeniyle usule ilişkin gerekçelerle başarısız oldu. Ancak ikinci girişim, yeterli sayıda PPP üyesinin muhalefetteki meslektaşlarına katılarak lehte oy kullanmasıyla başarılı oldu.

Güney Kore başbakanı cumhurbaşkanı vekilliğine getirildi, ancak muhalefet milletvekilleri Anayasa Mahkemesi yargıçlarının atanması konusundaki anlaşmazlık nedeniyle onu da görevden aldı. Aynı zamanda maliye bakanı olan Başbakan Yardımcısı Choi Sang-mok şu anda devlet başkanlığına vekalet ediyor.

Yoon’un görevden alınması Güney Kore kamuoyunun geniş kesimleri tarafından desteklenirken, çekirdek destekçileri buna karşı çıkıyor.

‘Ekonomimiz mahvoldu’

Eski bir başsavcı olan Yoon, nüfuz ticareti skandalı nedeniyle 2017 yılında görevden alınan muhafazakâr eski Devlet Başkanı Park Geun-hye’nin de aralarında bulunduğu kamuya mal olmuş kişilerle ilgili yüksek profilli soruşturmalar yürüterek adını duyurmuştu. Yoon’un savcılık geçmişi göz önünde bulundurulduğunda, Güney Kore’deki eleştirmenler, davranışlarına ilişkin yasal bir soruşturmada işbirliği yapmayı reddetmesini kınadılar. Sol görüşlü Kyunghyang Shinmun gazetesi cuma günkü başyazısında “Eski bir başsavcı olan Yoon Suk Yeol’un adaletin engellenmesine öncülük etmesi son derece çelişkili” dedi.

Yine cuma sabahı, Yoon’un 3 Aralık’ta sıkıyönetim ilan etmesinden bir ay sonra, muhafazakar Chosun Ilbo gazetesi, uzun süredir devam eden iç kaosun Güney Kore’nin ihracata dayalı ekonomisi için nasıl riskler oluşturduğunu ve para birimi won’un nasıl değer kaybettiğini anlatan bir başyazı yayınladı.

“Siyasi belirsizlik nedeniyle ekonomik duyarlılık donuyor” diye yazan Chosun, ‘Kötü siyasetin ekonomimizi mahvetmesine daha fazla izin verilemez’ diye ekledi.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünyayı kasıp kavuran virüsün ilk kez Çin’in Wuhan kentinde tespit edilmesinden beş yıl sonra Pekin’i koronavirüsün kökenine ilişkin verileri paylaşmaya çağırdı.

DSÖ pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Covid-19’un kökenlerini anlayabilmemiz için Çin’i veri ve erişim paylaşmaya çağırmaya devam ediyoruz. Bu ahlaki ve bilimsel bir zorunluluktur,” dedi.

DSÖ açıklamasında, ülkeler arasında “şeffaflık, paylaşım ve işbirliği” olmadan, dünyanın gelecekteki salgın ve pandemileri “yeterince önleyemeyeceği ve bunlara hazırlanamayacağı” belirtildi.

Çoğu bilim insanı virüsün hayvanlardan insanlara geçtiğine inanıyor. 2021 yılında DSÖ liderliğindeki bir ekip Wuhan’a giderek virüsün muhtemelen yarasalardan insanlara başka bir hayvan aracılığıyla bulaştığını söylemiş, fakat daha fazla araştırma yapılması gerektiğini de eklemişti.

Ne var ki geçen yıl FBI Direktörü Christopher Wray, ajansının Wuhan’daki “büyük olasılıkla potansiyel bir laboratuvar olayının” pandemiye yol açtığını değerlendirdiğini ve tartışmalı “laboratuvar sızıntısı” teorisini desteklediğini söyledi.

ABD istihbaratı bunu destekleyecek doğrudan bir kanıt bulamadı ve Çin de o dönemde bu iddianın “hiçbir inandırıcılığı olmadığını” söyledi.

Cumhuriyetçilerin liderliğindeki bir kongre alt komitesinin bu ayın başlarında salgınla ilgili iki yıllık bir soruşturmanın ardından virüsün Çin’deki bir laboratuardan kaynaklandığı sonucuna varmasının ardından virüsün kaynağı ABD’de de siyasi açıdan tartışmalı bir konu haline geldi.

Komisyondaki Demokratlar ise kendi raporlarını yayınlayarak, soruşturmanın “virüsün kökenini bulmada ya da yeni koronavirüsün nasıl ortaya çıktığına dair anlayışı geliştirmede başarısız olduğunu” savundu.

Pekin, salı günü DSÖ’nün yorumlarına karşılık vererek Covid ile ilgili bilgileri “hiç saklamadan” paylaştığını söyledi.

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mao Ning, “Covid-19 izlenebilirliği konusunda Çin en fazla veri ve araştırma sonucunu paylaştı ve küresel izlenebilirlik araştırmalarına en büyük katkıyı yaptı,” dedi.

Mao, “DSÖ’nün uluslararası uzmanları, Çin’e yaptıkları ziyaret sırasında gitmek istedikleri tüm yerlere gittiklerini ve görmek istedikleri tüm insanlarla buluştuklarını defalarca söylediler,” diye ekledi.

2023 yılında Wuhan’daki bir canlı gıda pazarından toplanan genetik veriler Çinli bilim insanları tarafından Covid-19’u rakun köpekleriyle ilişkilendiren uluslararası bir veri tabanına yüklendi. Uluslararası araştırmacılardan oluşan bir ekip, bu köpeklerin hastalığın “en olası taşıyıcıları” olduğunu söyledi.

Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba, çarşamba günü yayınlanan bir radyo programında, azınlık hükümetinin yönetimindeki çıkmazı kırmanın bir yolu olarak “büyük bir koalisyon kurma seçeneğinin muhtemel olacağını” söyledi.

Ishiba bu yorumu, yönetimini istikrara kavuşturmak için büyük iktidar ve muhalefet partilerinden oluşan bir büyük koalisyonu düşünüp düşünmediği sorulduğunda yaptı.

Başbakan ayrıca 24 Aralık’ta kaydedilen radyo programında, net bir amaç olmaksızın büyük bir koalisyon kurmamak için dikkatli olunması gerektiğini vurguladı.

Çarşamba günü yayınlanan başka bir radyo programında, Ishiba’nın Liberal Demokrat Partisi’nin (LDP) küçük ortağı Komeito’nun başkanı Tetsuo Saito da büyük koalisyon kurma olasılığından bahsetti.

“Büyük koalisyonun önündeki engel mevcut seçim sistemidir” diyen Saito, Japonya parlamentosunun en önemli alt kanadı olan Temsilciler Meclisi için tek sandalyeli seçim sistemi reformuna ilişkin tartışmaların hızlandırılması gerektiğini belirtti.

Önceden kaydedilen radyo programında konuşan Saito, “Bence büyük bir uzlaşmaya varmamızı sağlayacak bir sistem üzerinde düşünmenin zamanı geldi” dedi.

İktidardaki LDP ve Komeito koalisyonu Ekim 2024 seçimlerinde Alt Meclis çoğunluğunu kaybederken, ana muhalefetteki Japonya Anayasal Demokrat Partisi (CDP) ve yine bir muhalefet partisi olan Halk için Demokrat Parti (DPP) büyük kazanımlar elde etti.

CDP’nin kıdemli milletvekillerinden Ichiro Ozawa çarşamba günü yaptığı açıklamada muhalefetin bazı politikaları hayata geçirmek için LDP ve Komeito ile işbirliği yapmak yerine onlardan iktidarı alması gerektiğini söyledi.

“Seçmenlerin ekim seçimlerinde LDP-Komeito koalisyonunu reddettiği açıktı. Muhalefet partilerinin bu iradeyi neden tam olarak karşılayamadıklarını bilmiyorum,” dedi Ozawa.

LDP ve Komeito, yasaları geçirmek üzere desteklerini kazanmak için esas olarak DPP ve Nippon Ishin no Kai ile müzakere ediyor. Buna karşılık DPP ve Nippon Ishin de kendi politikalarını desteklemeleri için onları yanlarına almaya çalışıyor.

Çarşamba günü yayınladığı ayrı bir Yeni Yıl mesajında Ishiba, “mümkün olan en geniş” uzlaşmaya varmak amacıyla diğer partilerin görüşlerini dikkatle dinleyeceğini söyledi.

Başbakan ayrıca ülkeyi yeniden canlandırma sözü verdi.

Japonya’nın azalan nüfusunun “sessiz bir ihtimal” olduğunu söyleyen Ishiba, ülke ekonomisinin ve bölgelerin azalan canlılığına ilişkin bir kriz duygusunu ifade etti.

“Japonya’ya bir bütün olarak canlılığını yeniden kazandıracağız” diyen Ishiba, yönetiminin Bölgesel Canlandırma 2.0 girişimini harekete geçirerek ‘Tokyo’daki aşırı yoğunlaşmayı düzelteceğini ve cazip bölge ve şehirlerin birbirine bağlı olduğu bir Japonya inşa edeceğini’ sözlerine ekledi.

Ishiba ayrıca, ücret artışları ve yatırımların öncülük ettiği “büyüme odaklı bir ekonomi” yaratmak amacıyla ücret artışlarının ve kurumsal sermaye harcamalarının teşvik edilmesine yardımcı olma sözü verdi.

Rusya-Ukrayna savaşı ve Kuzey Kore’nin nükleer ve füze gelişimine atıfta bulunan Ishiba, “aynı madalyonun iki yüzü gibi” diplomasi ve ulusal savunmayı teşvik ederek “Japonya’nın (ulusal) çıkarlarını koruyacağız” dedi.