Ukrayna, ABD Başkanı Trump’ın Moskova’ya yönelik yaptırımları sıkılaştırmaktan geri adım atması üzerine, Avrupa Birliği’ne Rusya’yı tecrit etmek amacıyla Rus varlıklarına el konulması ve Rusya’dan petrol alanlara yaptırım uygulanması gibi yeni ve kapsamlı adımlar önermeye hazırlanıyor. Kiev, Washington’un konuya ilişkin belirsiz tutumu nedeniyle AB’nin yaptırımlar konusunda daha agresif ve bağımsız bir rol üstlenmesini talep ediyor.

Kiev, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Moskova’ya yönelik yaptırımları sıkılaştırma konusunda geri adım atmasının ardından, gelecek hafta Avrupa Birliği’ne (AB) Rusya’yı daha fazla “tecrit etmeyi” amaçlayan yeni ve kapsamlı adımlar önermeye hazırlanıyor.

Reuters haber ajansının gördüğü ve daha önce kamuoyuna yansımayan strateji belgesine göre Ukrayna, Washington’un gelecekteki rolüne ilişkin belirsizliklerin sürdüğü bir ortamda 27 üyeli ittifakın yaptırımlar konusunda daha agresif ve bağımsız bir tutum sergilemesini talep ediyor.

Ukrayna tarafından AB’ye sunulacak olan 40 sayfalık tavsiye metninde, AB’nin yaptırım uygulanan kişilerin mal varlıklarına el koyma sürecini hızlandıracak ve bu varlıkları Ukrayna’ya gönderecek bir yasal düzenlemeyi kabul etmesi çağrısında bulunuluyor.

Belgede, yaptırım uygulanan kişilerin daha sonra Rusya’dan tazminat talep edebileceği bir mekanizma öneriliyor.

Strateji belgesinde ayrıca, AB’nin yaptırımlarının kendi toprakları dışında daha güçlü bir şekilde uygulanmasını sağlamak için, Rusya’ya yardım etmek amacıyla AB teknolojisini kullanan yabancı şirketlerin hedeflenmesi ve “Rus petrolü alanlara ikincil yaptırımlar getirilmesi” gibi bir dizi adımın değerlendirilmesi isteniyor.

Hindistan ve Çin gibi büyük alıcıları etkileyebilecek bu tür ikincil yaptırımlar, Avrupa’nın şimdiye kadar atmaktan çekindiği büyük bir adım anlamına geliyor.

Başkan Trump, şimdilik harekete geçmeme kararı almadan önce bu konuyu kamuoyunda tartışmaya açmıştı.

Beyaz kitapta ayrıca, AB’nin yaptırımlar konusunda daha fazla çoğunluk kuralıyla karar alma mekanizmasını değerlendirmesi ve böylece bireysel üye devletlerin oy birliği gerektiren tedbirleri engellemesinin önüne geçilmesi çağrısı yapılıyor.

Başkan Trump, pazartesi günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüştükten sonra Rusya’ya yeni yaptırımlar uygulamama kararı almıştı.

Bu karar, haftalardır Moskova üzerindeki baskının artırılması için lobi faaliyeti yürüten Avrupalı liderler ve Kiev için hüsran yaratmıştı.

Reuters‘a konuşan ve görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan bir kaynak, Trump’ın Putin ile yaptığı görüşmenin ardından Ukraynalı ve Avrupalı liderlerle konuştuğunu ve onlara şu anda yaptırım uygulamak istemediğini, görüşmelere zaman tanımak istediğini söylediğini aktardı.

AB ve İngiltere ise dün Rusya’ya karşı ek yaptırımlar uygulayarak Washington’un kendilerine katılmasını hâlâ umut ettiklerini belirtti.

Fakat Avrupalılar, Washington’un artık katılmaya istekli olmaması durumunda Moskova üzerindeki baskıyı sürdürmenin yollarını açıkça tartışıyor.

Ukrayna, Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin şubat ayında Beyaz Saray’da Başkan Trump tarafından sert bir şekilde uyarılmasından bu yana Washington’a yönelik herhangi bir eleştiri imasından kaçınmaya çalışıyor.

Yaptırımlarla ilgili beyaz kitap, AB tarafından şimdiye kadar uygulanan “eşi benzeri görülmemiş” yaptırımları vurguluyor ve daha fazlasını yapma potansiyelinden bahsediyor.

Belge aynı zamanda Trump yönetiminin şimdiye kadarki koordinasyon çabalarına olan bağlılığına dair çarpıcı bir değerlendirme içeriyor.

Belgede, “Bugün pratikte Washington, yaptırımlar ve ihracat kontrolüne odaklanan neredeyse tüm hükümetler arası platformlara katılımı durdurmuştur,” ifadelerine yer verildi.

Ayrıca, Washington’un Rus petrolüne tavan fiyat uygulanmasını denetleyen izleme grubundaki çalışmaları yavaşlattığı, yaptırım ihlallerini soruşturan federal bir görev gücünü lağvettiği ve önemli sayıda yaptırım uzmanını başka sektörlere kaydırdığı belirtildi.

Belgede, biri hükümet diğeri ise Trump yanlısı senatör Lindsey Graham tarafından olmak üzere iki büyük ABD yaptırım paketinin hazırlandığı ancak Başkan Trump’ın bunlardan herhangi birini imzalayıp imzalamayacağının “belirsiz” olduğu kaydedildi.

ABD’nin tutumundaki belirsizliğin ekonomik karşı tedbirlerin ve çok taraflı koordinasyonun hızını yavaşlattığı, ancak bunun “Avrupa Birliği’nin yaptırım baskısını hafifletmesine neden olmaması” gerektiği ifade edildi.

Aksine, “Bu durum, AB’yi bu alanda öncü bir rol üstlenmeye teşvik etmelidir,” denildi.

Kıdemli bir Ukraynalı hükümet yetkilisi Reuters‘a yaptığı açıklamada, “Amerika’nın yaptırım rejiminden çekilmesi, AB’nin birliğine büyük bir darbe olur. Çok büyük,” dedi.

Bunun yanı sıra Harvard Üniversitesi Davis Merkezi’nden Rus enerji uzmanı Craig Kennedy, Avrupa’nın kararlı durması halinde ABD’nin Rusya’ya yönelik yaptırımları hafifletmesinin yabancı yatırımcıların ve yatırımların önemli ölçüde geri dönüşünü sağlamayacağını belirtti.

Kennedy, “Avrupa, sandığınızdan çok daha fazla karta sahip,” iddiasında bulundu.

AB’nin Rusya’ya yeni yaptırım tehdidi havada kalabilir

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, bütçe görüşmelerinde Senato önünde verdiği ifadede, Şam’daki yeni hükümete destek vermemenin alternatifinin “iç savaş” olacağını öne sürdü.

Senatörlerin dış siyaset sorularına yanıt veren Rubio, Suriye’deki yeni yönetim ve Beyaz Saray’ın bu ülkeye yönelik yaptırımları hafifletme kararı hakkında da konuştu.

Bakan, Dışişleri Bakanlığı’nın Türkiye’deki büyükelçi de dahil olmak üzere personelinin Suriye’deki yerel yetkililerle çalışmasına izin vereceğini söyledi.

Zaman içindeki hedefinin, “standartları karşıladıkları takdirde” Suriye’nin “terör destekçisi ülke” statüsünün değiştirilmesi olduğunu belirten Rubio, “Onlara [HTŞ yönetimine] yardım etmeliyiz. Bu hükümetin başarılı olmasını istiyoruz, çünkü alternatif tam ölçekli bir iç savaş ve kaos olur ve bu da elbette tüm bölgeyi istikrarsızlaştırır,” dedi.

Türkiye’deki Amerikan büyükelçilik personelinin Suriyeli yerel yetkililerle birlikte çalışarak ne tür yardıma ihtiyaçları olduğuna karar vereceklerini söyleyen bakan, “İnsani yardım mı? Kolluk kuvvetlerinin veya yönetim işlevlerinin iyileştirilmesi mi? Bunun yeni modelin ilk sınavı olacağını düşünüyoruz, fakat kararlarımız ve kararları alma gücümüzün ve aldığımız kararların ve girdilerin çoğu durumda yukarıdan aşağıya değil, aşağıdan yukarıya doğru yönlendirilmesi ve dünyanın farklı bölgelerinde farklı öncelikler ve dikkat gerektiren benzersiz faktörler olduğu gerçeğine odaklanması gerektiğine inanıyorum,” ifadelerini kullandı.

Rubio, hükümetin “karşı karşıya olduğu zorluklar göz önüne alındığında, birkaç ay değil, birkaç hafta içinde çöküşe ve epik boyutlarda bir iç savaşa, yani ülkenin bölünmesine” yol açabilecek bir durumun eşiğinde olduğunu da ileri sürdü.

Rubio şaka yollu, “[Suriye’deki] Geçiş dönemi yetkilileri, FBI’ın sicil araştırmasından geçemediler,” derken, HTŞ yönetim ile işbirliği yapmalarının işe yarayıp yaramayacağını bilmediğini, ama HTŞ ile işbirliği yapmasalardı, “işe yaramayacağının kesin olduğunu” öne sürdü.

Perşembe günü Türkiye’de Suriye Dışişleri Bakanı ile de bir araya gelen Rubio, İran’ın “Esad’ın kalıntılarıyla” işbirliği yapmaya çalıştığını savundu.

Rubio, komşu ülkedeki hedefleri bombalamaya devam eden İsrail’in Suriye’nin gidişatına ilişkin endişelerini kabul etti.

Öte yandan son günlerde iki kez İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşen Rubio, “saldırıların üssü” olarak kullanılmayan daha istikrarlı bir Suriye’nin “İsrail’in güvenliği için olağanüstü bir başarı” olacağını söyledi.

Rubio, “Bölgedeki ülkeler yardım almak, onlara yardım etmeye başlamak istiyorlar, ama yaptırımlarımızdan korktukları için bunu yapamıyorlar,” dedi.

Rubio, Trump’ın, Esad yönetimi altındaki “ihlallere ilişkin hesap verebilirliği sağlamak” amacıyla Suriye’ye yatırımları yasaklayan Sezar Yasası’nı da kaldırmayı planladığını söyledi.

Öte yandan bu tür muafiyetler geçici olacak ve Suriye, ABD tarafından “terör destekçisi ülke” olarak sınıflandırılmaya devam edecek, bu da ticari ilişkiler için büyük bir engel teşkil ediyor.

ABD Başkanı Trump’ın, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy’e ve Avrupalı liderlere, Ukrayna ile Rusya’nın savaşı sona erdirmek için kendi aralarında anlaşmaları gerektiğini söylediği bildirildi. New York Times‘ın (NYT) haberine göre Trump, Avrupa’nın Rusya’ya yönelik yeni yaptırımlarına katılmayacaklarını da belirtti.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ve Avrupalı liderlere, Rusya ve Ukrayna’nın savaştan çıkış yolunu kendi başlarına bulmak zorunda kalacaklarını söylediği bildirildi.

New York Times (NYT) gazetesinin konuya vakıf altı kaynağa dayandırdığı haberine göre Trump, bu açıklamayı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile 19 Mayıs’ta yaptığı telefon görüşmesinin ardından Avrupalı mevkidaşlarına yaptı.

Kaynaklara göre Trump, Avrupa’nın Rusya’ya karşı uygulamaya koyacağı yeni yaptırımlara katılma yönündeki “kendi tehditlerinden” de vazgeçti.

Avrupalı yetkililer, Washington’ın yakın zamanda Moskova’ya karşı yeni kısıtlamalar getirmesini beklememeleri gerektiğini kaydetti.

NYT, bu yaklaşımın sadece Amerikan’ın Rusya üzerindeki baskısının sona erdiğini değil, aynı zamanda Putin’in başından beri hedeflediği NATO içinde derin bir ayrışmanın ortaya çıktığını gösterdiğini belirtti.

Başlangıçta savaşı 24 saatte bitirme sözü veren ve Putin ile görüşmesinden birkaç gün önce çatışmaya ancak kendisinin çözüm bulabileceğini söyleyen Trump’ın bu pozisyon değişikliği birçokları için beklenen bir durumdu.

ABD’nin eski Kiev Büyükelçisi Bridget Brink, “Trump yönetiminin politikası başından beri saldırgan Rusya’ya değil, kurban Ukrayna’ya baskı yapmaktı,” ifadesini kullandı.

Üst düzey Avrupalı bir yetkili ise NYT‘ye verdiği demeçte, Trump’ın Rusya’nın ateşkese yanaşmaması durumunda yaptırımlara katılmakla hiçbir zaman gerçekten ilgilenmediğine inandığını söyledi.

Yetkili, ABD başkanının kısıtlama getirme yönündeki sayısız tehdidini “göstermelik” olarak nitelendirdi.

Önceki gün, 20 Mayıs’ta, Avrupa Birliği Rusya’ya karşı 17’nci yaptırım paketini onaylarken, Birleşik Krallık da yaptırım listesini genişleterek 82 tüzel ve gerçek kişiyi listeye eklemişti.

Trump ise Moskova ile Kiev arasında bir çözüme şans tanımak için ABD’nin şimdilik kısıtlamalara katılmayacağını belirtti. Aynı zamanda Trump, “yeni yaptırımların uygulanacağı zamanın gelebileceğini” de göz ardı etmedi.

Putin, Trump ile yaptığı görüşmenin ardından Rusya’nın Ukrayna ile gelecekteki barış hakkında bir memorandum imzalamaya hazır olduğunu söyledi.

Belgede çözüm ilkelerinin, barış anlaşmasının imzalanması için zaman çizelgesinin ve olası ateşkes koşullarının belirtilmesi bekleniyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Kiev’in memorandumun Rus versiyonunu bekleyeceğini kaydetti.

Kremlin ise belgenin hazırlanması için “herhangi bir takvim olmadığını ve olamayacağını” vurguladı.

Bu arada, Bloomberg‘in Kremlin’e yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre Putin, Rusya ordusunun yıl sonuna kadar Ukrayna savunmasını yarabileceğine ve Ukrayna’nın dört oblastını (Lugansk, Donetsk, Zaporojye ve Herson) tamamen ele geçirebileceğine inanıyor.

Savaşın başlamasından bu yana üç yıl aradan sonra ilk kez 16 Mayıs’ta İstanbul’da yapılan Rusya-Ukrayna doğrudan görüşmelerinde, Rus heyetinin başkanı Vladimir Medinskiy, Kiev’den bu dört oblastı teslim etmesini talep etmiş ve reddetmeleri hâlinde Harkov ve Sumi olmak üzere iki oblastı daha ele geçirmekle ve sonsuza kadar savaşmakla tehdit etmişti.