Bizi Takip Edin

ASYA

Afganistan-İran gerginliği: Su savaşları kapıda mı?

Yayınlanma

Afganistan ve İran birlikleri sınır ötesinde şiddetli çatışmalara girdi, su hakları konusunda hızla tırmanan gerginlikte askerler öldü ve yaralandı.

Çatışmalarda en az iki İranlı sınır muhafızı ve bir Taliban üyesi hayatını kaybederken çok sayıda kişi de yaralandı.

Olayı neyin tetiklediğine dair henüz bir açıklama yapılmadı, ancak kısa bir süre önce İran lideri, iki ülke arasında su hakları konusunda yaşanan gerginliğin ortasında Taliban’ı tehdit etmişti.

Kanlı çatışmalar İran’ın Sistan ve Belucistan eyaleti ile Afganistan’ın güneyindeki Nirmoz eyaleti sınırında meydana geldi. Her iki tarafın yetkilileri çatışmaların yatıştığını ve iki komşunun gerginliği azaltmak için görüşmelere başladığını doğruladı. Her iki taraf da karşı tarafı ilk ateşi açmakla suçladı.

Taliban İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Nafi Takor, Afganistan’a ilk olarak İran sınır güçlerinin ateş açtığını ve Taliban sınır güçlerinin yanıtıyla karşılaştıklarını söyledi.

Takor, durumun şu anda kontrol altında olduğunu ve İslam Emirliği’nin komşularıyla savaşmak istemediğini söylerken, İran’ın adını anmaktan kaçındı.

İran Emniyet Müdür Yardımcısı Kasım Rızai, Taliban güçlerini Sasoli kontrol noktasında ilk ateşi açmakla suçladı ve bunun kararlı bir tepkiye neden olduğunu söyledi. Rızai, Taliban güçlerini kasıtlı olarak yasalara ve komşuluk ilişkilerine riayet etmemekle suçladı.

Taliban Komutanı: “Tutkuyla savaşmaya hazırız”

Harici’ye konuşan Taliban komutanlarından Abdülhamid Horasani İran yönetiminin “Afganistan halkının ve hükümetinin sabrıyla oynamaması gerektiğini” söyledi.

Horasani, İran’ın Afganistan’a doğru sınırdan ateş açmasına atıfta bulunarak “Biz sömürgecilerin kölesi değiliz ve sizin saldırganlıklarınıza müsamaha göstermeyeceğiz” ifadesini kullandı.

Horasani, Taliban güvenlik güçlerinin hiçbir “saldırganlığa” müsamaha göstermeyeceğini belirterek, “Afganistan’a doğru tek bir mermi atılması halinde İran’a şiddetli bir karşılık verileceği” uyarısında bulundu.

“Liderliğimiz itidal gösterdi, aksi takdirde İran’a karşı NATO işgalcilerine karşı verdiğimiz mücadeleden daha büyük bir tutkuyla savaşmaya hazırız” diye ekledi.

Horasani, İslam Emirliği yönetiminin Tahran’a karşı Cihat yürütmelerine izin vermesi halinde İran’ı fethedeceklerini iddia etti ve İran’ı Batılı ülkelere iyi bir dost olmakla suçladı.

Taliban Savunma Bakanlığı Sözcüsü Enayatullah Khowarazmi ise Kabil’in diyalog ve müzakereyi her türlü sorunun çözümü için makul bir yol olarak gördüğünü söyledi.

Sözcü, suçlama oyunları ve menfi eylemlerin her iki tarafın da çıkarına olmadığını söyledi.

İran: “Her türlü saldırıya kararlılıkla karşılık veririz”

İran ise, Taliban saldırısına izin vermeyeceğini ve sınır güçlerinin herhangi bir sınır ötesi saldırganlığa sert bir şekilde karşılık vermek üzere 24 saat teyakkuzda olduğunu söyledi.

İran Emniyet Müdürü Ahmadreza Radan, sınır güçlerinin her türlü sınır ihlali ve saldırganlığa “kararlılıkla karşılık vereceğini” belirtti ve sınır çatışmalarından Taliban yönetimini sorumlu tuttu.

İran Polis Teşkilatı Başkan Yardımcısı Kasım Rızai, Taliban’ın İran’daki bir polis karakoluna her türlü silahla ateş etmeye başladığını söyledi.

İran’ın resmi haber ajansı Tasnim’e göre, çatışmalarda hafif ve yarı hafif silahlar ile toplar kullanıldı.

Gerilim, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 18 Mayıs’ta Sistan-Belucistan’a yaptığı ziyaret sırasında Taliban yönetimini Sistan halkına su haklarını vermesi konusunda uyarmasının ardından geldi.

Reisi ayrıca Taliban’ı sözlerini “ciddiye alması” konusunda uyarmış ve Kabil’i İran’ın 1973 anlaşması kapsamındaki su haklarına riayet etmeye çağırmıştı. Ancak Taliban, Reisi’nin tehdit olarak algılanan sözlerini reddetti.

Su krizi

Geçtiğimiz haftalarda İran ve Afganistan arasında su hakları konusundaki gerilim artmış, İran Afganistan’ı su akışını engellemekle suçlamış ve daha fazla su verilmesi çağrısında bulunmuştu.

Taliban anlaşmanın ihlal edildiğini defalarca reddetmiş, Helmand Nehri’ndeki su seviyesinin düşük olduğunu söylemiş ve İran’ın güneydoğusundaki Sistan-Belucistan eyaletine su akışının engellendiğini reddetmişti.

BM Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre İran yaklaşık 30 yıldır kuraklıkla mücadele ediyor ancak bu durum son on yılda daha da kötüleşti.

Bu arada, İran Meteoroloji Örgütü, ülkenin tahminen yüzde 97’sinin şu anda bir seviyede kuraklıkla karşı karşıya olduğunu söyledi.

Taliban Ağustos 2021’de, ABD ve NATO birliklerinin 20 yıllık savaşın ardından ülkeden çekilmelerinin son haftalarında Afganistan’da yönetimi ele almıştı.

İran, Taliban hükümetini doğrudan kabul etmemekle birlikte Afganistan’ın yeni yöneticileriyle ilişkilerini sürdürdü. Tahran ayrıca Taliban’a kadınların ve kız çocuklarının okula gitmesine izin vermesi çağrısında bulundu.

Diplomasi işe yaramadı

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan daha önce Afgan mevkidaşı Amir Khan Muttaki’yle bir telefon görüşmesi yapmış ve Helmand Nehri üzerindeki Kajaki Barajı’nın kapaklarının yeniden açılmasını ve her iki taraftaki insanların suya kavuşturulmasını istemişti.

Görüşmenin hemen ardından Muttaki, İran’ın Kabil Büyükelçisi Hassan Kazemi Kom’la bir araya gelerek su konusu da dahil olmak üzere ikili ilişkilere dair meseleleri ele aldı.

Afganistan Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Twitter’dan yaptığı açıklamada “Dışişleri Bakanı ayrıca iki taraf arasındaki sorunların karşılıklı diyalog ve anlayış yoluyla daha iyi çözülebileceğini belirtti” dedi.

Muttaki daha önce Taliban’ın 1973 anlaşmasına bağlı kaldığını ancak Afganistan ve bölgedeki kuraklığın da göz ardı edilmemesi gerektiğini söylemişti.

Afganistan kuraklıkta üçüncü yılını yaşıyor ve Uluslararası Kurtarma Komitesi tarafından yayınlanan 2023 acil durum izleme listesinde üçüncü sırada yer alıyor.

22 Mayıs’ta Taliban Dışişleri Bakanlığı İran’a çağrıda bulunarak medyada su hakkında konuşmaktan kaçınmasını ve bunun yerine soruna yerel bir çözüm bulmak için doğrudan Kabil’le görüşmelere başlamasını istedi.

Taliban’ın 2021’de ülkenin kontrolünü ele geçirmesinden bu yana Afganistan ve İran sınır güçleri arasında ilk kez kanlı bir çatışma yaşandı.

ASYA

Hindistan ve Yeni Zelanda 2 ay içinde serbest ticaret anlaşması imzalamayı hedefliyor

Yayınlanma

Yeni Zelanda Başbakanı Christopher Luxon salı günü yaptığı açıklamada, Hindistan ve Yeni Zelanda’nın önümüzdeki iki ay içinde bir serbest ticaret anlaşması imzalamayı hedeflediğini ve bunun tarım, havacılık ve yenilenebilir enerji sektörlerinde ikili ticareti genişletebileceğini söyledi.

Hindistan ve Yeni Zelanda, Hindistan’ı ziyaret etmekte olan Başbakan Narendra Modi ve Luxon arasındaki görüşmenin ardından, on yıllık bir aradan sonra bir ticaret anlaşması için müzakerelere yeniden başladı.

Luxon iş dünyası liderlerinden oluşan bir topluluğa yaptığı açıklamada “Bu ilişkiyi ileriye taşıyalım ve 60 gün içinde Başbakan Modi ile bu anlaşmayı imzalamayı dört gözle bekliyorum” dedi.

Görüşmeler, ABD Başkanı Donald Trump’ın Hindistan da dahil olmak üzere birçok ülkeden ithal edilen mallara karşılıklı gümrük vergisi uygulama kararının ardından küresel ticaret gerilimlerinin arttığı bir ortamda gerçekleşiyor.

ABD politikasının etkisini hafifletmek isteyen Hindistan, Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık ile ticaret anlaşmaları yapma çabalarını da hızlandırıyor.

Hindistan Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Hindistan ve Yeni Zelanda arasındaki ikili ticaret bir önceki yıla göre %30’un üzerinde artarak 2024 yılında 1,2 milyar dolara ulaştı.

Hindistan Ticaret Bakanı Piyush Goyal, Yeni Zelanda ile önerilen bir serbest ticaret anlaşmasının tarım ürünleri, kritik mineraller, ilaç ve turizm gibi alanlarda ikili bağları önemli ölçüde güçlendirebileceğini söyledi ve ticaretin sadece on yıl içinde on kat artabileceğini öne sürdü.

Goyal, “Yeni Zelanda’dan çıkan büyük miktardaki inovasyon fırsatı Hindistan üzerinden tüm dünyaya ulaşabilir” dedi. “Hindistan’da dünya için rekabetçi fiyatlarla üretim yapmak bu ortaklığı daha yükseklere taşımamıza yardımcı olabilir” diye ekledi.

Ancak analistler, süt ürünleri tarifeleri ve ticaret dışı konulardaki farklılıklar nedeniyle ticaret müzakerelerinde gecikmeler yaşanabileceği uyarısında bulunuyor.

Hint müzakereciler, milyonlarca küçük çiftçinin geçimini tehdit edebileceği gerekçesiyle, AB ve Yeni Zelanda’nın da aralarında bulunduğu birçok ortakla yürütülen serbest ticaret görüşmelerinde, başta süt ürünleri olmak üzere tarım ürünlerine uygulanan %30 ila %60 arasında değişen gümrük vergilerinin düşürülmesi yönündeki baskılara direniyor.

Goyal, her iki ülkenin de “birbirlerinin hassasiyetlerine saygı duyarak” müzakereleri hızlandırmayı planladığını söyledi.

“Her zaman söylediğim gibi hiçbir serbest ticaret anlaşması kimsenin kafasına silah dayayarak müzakere edilmez” dedi.

Luxon, Yeni Zelanda’nın Hindistan ile havacılık ve yenilenebilir enerji gibi alanlarda gelişmiş bir ortaklık beklediğini söyledi.

Okumaya Devam Et

ASYA

Çin’den dış ticaret firmalarının iç pazara açılmasına yardımcı olacak tedbirler

Yayınlanma

Çin, ABD ile yoğunlaşan ticaret savaşının etkilerini dengelemeye çalışırken, dış ticaret firmalarının iç pazara açılmasına yardımcı olacak tedbirleri hayata geçirmeyi planlıyor.

Devlet yayın kuruluşu CCTV’ye bağlı bir sosyal medya hesabı olan Yuyuan Tantian’a göre, Ticaret Bakanlığı şu anda ihracatçıların iç pazara yönelmelerine yardımcı olmanın en etkili yollarını araştırıyor ve bakan Wang Wentao hafta sonu Şanghay’da bir tekstil ticaret şirketini ziyaret etti.

Çin’in ihracatçıları için yurt içinde satışa geçmek, farklı tüketici tercihlerine, ödeme sistemlerine ve düzenleyici rejimlere uyum sağlamak da dahil olmak üzere bir dizi zorluğu beraberinde getiriyor.

Yuyuan Tantian haberinde, “İç ve dış ticaretin entegre edilmesi ve ihracatçı firmaların yerel satışlarını genişletmelerinin desteklenmesi, dış şoklara geçici bir yanıt olmaktan ziyade uzun vadeli bir strateji olacaktır” denildi.

Bu hamle, ABD Başkanı Donald Trump’ın Washington’un tüm Çin mallarına uyguladığı gümrük vergilerini %20 oranında artırdığı ve önümüzdeki ay daha geniş bir karşılıklı gümrük vergisi rejimi uygulamaya hazırlandığı bir dönemde geldi.

Pekin de buna bir dizi ABD ürününe gümrük vergisi koyarak ve bazı kritik minerallere yönelik ihracat kısıtlamalarını sıkılaştırarak misilleme yaptı. Ancak ticaret savaşı Çin ekonomisinin genelinde hissedilmeye başlandı bile.

Çin’in ihracatı 2025 yılının ilk iki ayında yıllık bazda %2,3 oranında artarak aralık ayında kaydedilen %10,7’lik büyümeye kıyasla önemli bir yavaşlama gösterdi.

Bu arada Pekin, ABD’li perakende devinin yüksek gümrük vergilerinin etkisini telafi etmek için Çinli tedarikçilerine fiyatlarını düşürmeleri yönünde baskı yaptığına dair haberlerin ardından geçen hafta Walmart yöneticilerini görüşmeye çağırdı.

Ticaret Bakanı Wang, ticaret savaşının merkezinde yer alan bir sektör olan tekstil ticareti firmasına yaptığı ziyaretle ihracatçılara bir destek gösterisi daha sundu.

ABD, Çin’in tekstil ve hazır giyim endüstrisi için önemli bir pazar. Yuyuan Tantian’a göre geçen yıl Çin’in tekstil ve hazır giyim ihracatının yaklaşık %17’si Amerika’ya yapılırken, Çin malları ABD’nin ithalatının yaklaşık %24’ünü oluşturdu.

Hükümetin yurtiçi satışlara yönelmenin birçok firma için basit bir süreç olmayacağının farkında olduğu ifade ediliyor.

Ticaret Bakanlığı geçişi kolaylaştırmak amacıyla ihracatçılara satış kanallarını ve ürün standartlarını iç pazara uyarlama konusunda tavsiyelerde bulunmak üzere ülke çapında bir dizi fuar düzenlemeyi planlıyor.

Haberde, “Dış ticaret firmaları için yurtiçi satışları genişletmek, satılamayan ihracatı elden çıkarmak değil, yüksek kaliteli dış ticaret ürünlerini iç pazara getirmekle ilgilidir” denildi.

Bu strateji Pekin’in iç talebi artırmaya yönelik artan çabalarıyla örtüşüyor. Pazar günü hükümet, çocuk bakım maliyetlerinin azaltılmasından emlak ve hisse senedi piyasalarının istikrara kavuşturulmasına kadar her şeyi kapsayan kapsamlı bir tüketim artırma planı açıkladı.

İyileşme işaretleri yavaş yavaş ortaya çıkıyor. Pazartesi günü açıklanan veriler, Çin’in perakende satışlarının 2025 yılının ilk iki ayında yıllık bazda yüzde 4 artarak piyasa beklentilerini aştığını gösterdi.

Okumaya Devam Et

ASYA

Japonya Doğu Çin Denizi yakınlarına uzun menzilli füzeler konuşlandıracak

Yayınlanma

Japon basınında yer alan bir habere göre Japonya, Tayvan Boğazı’nda artan çatışma korkularının ortasında, Doğu Çin Denizi yakınlarındaki güneybatı adası Kyushu’ya uzun menzilli füzeler konuşlandırmayı planlıyor.

Japon haber ajansı Kyodo pazar günü, söz konusu füze konuşlandırmasının acil bir durumda “karşı saldırı yeteneklerini” güçlendireceğini bildirdi.

Japon hükümet kaynaklarına dayandırılan haberde konuşlandırmanın önümüzdeki yılın mart ayı sonunda başlayacağı belirtildi.

Haberde bu hamlenin, Japonya’nın güneybatısında yer alan ve Ryukyus olarak da bilinen, Tayvan’a yakınlığı nedeniyle stratejik önem kazanan ve en yakın noktasında aralarında yaklaşık 110 km (70 mil) mesafe bulunan bir ada zinciri olan Nansei adalarının güvenliğini artırmayı amaçladığı belirtildi. Raporda ayrıca anakara Çin’in boğaz ötesi bir saldırısına ilişkin “artan korkulara” da değinildi.

Kyodo News’in kaynaklara dayandırdığı habere göre, Kyushu’daki olası konuşlanma alanlarının değerlendirilmesi devam etmekte olup, Japon kara savunma kuvvetlerinin Oita vilayetindeki Yufu’da bulunan karadan gemiye füze alayı garnizonları ve Kumamoto şehri muhtemel iki yer olarak öne çıkmaktadır.

Ancak haber ajansına konuşan kaynaklar, Okinawa vilayetinin Pekin ile gerilimi artırabileceği endişesiyle füzeye ev sahipliği yapma ihtimalinin düşük olduğunu söyledi. Nansei zincirinin bir parçası olan Okinawa vilayeti çok sayıda ABD askeri üssüne ev sahipliği yapıyor ve Çin anakarası ile Tayvan’a Kyushu’dan daha yakın.

Konuşlandırılacak füzeler Japonya’nın Type-12 karadan gemiye güdümlü füzesinin geliştirilmiş bir versiyonu olup menzili 1.000 km’ye kadar çıkabilmektedir – Kyushu’ya yerleştirilmesi halinde Kuzey Kore ve Çin anakarası kıyılarına ulaşabilecek kadar.

Japonya son yıllarda, Japonya’dan Tayvan’a ve Filipinler’e kadar uzanan ve giderek güçlenen Pekin’in Pasifik Okyanusu’na doğru ilerlemesine karşı bir savunma hattı görevi gören “birinci ada zincirinin” bir parçası olan güneybatı adalarının güvenliğini güçlendiriyor.

Tokyo’nun hamleleri, Pekin ile çakışan toprak ve kaynak iddialarının bulunduğu Doğu Çin Denizi ve Tayvan Boğazı gibi parlama noktalarında çatışma riskine ilişkin endişelerin artığı bir dönemde geldi.

Kasım ayında Kyodo, ABD’nin, ABD-Japonya operasyon planının bir parçası olarak Nansei adaları boyunca Himars roketatar sistemi ile donatılmış bir ABD deniz kıyı alayını konuşlandırmayı planladığını bildirdi.

Acil durum planı aynı zamanda Güney Çin Denizi’nde rakip iddia sahibi Pekin ile artan gerilimler yaşayan ve halihazırda ABD Typhon orta menzilli füze sistemlerine ev sahipliği yapan bir diğer Amerikan antlaşması müttefiki Filipinler’e ABD uzun menzilli füze birimlerinin yerleştirilmesini de içeriyor.

Mayıs 2023’te Japonya, Tayvan’ın sadece 111 km doğusunda yer alan Yonaguni adasının yanı sıra Okinawa vilayetine bağlı Miyako ve Ishigaki adalarına da ABD yapımı Patriot III uçaksavar füzeleri yerleştirdi.

Çin Dışişleri Bakanlığı pazartesi günü, Tokyo’nun 1972 yılında Pekin ile Tayvan’ın statüsüne ilişkin yaptığı ortak açıklamanın “yasal olarak bağlayıcı olmadığını” ve Japon yerel hükümet yetkililerinin Tayvan’daki faaliyetlerini kısıtlamadığını iddia ettiği haberlere cevaben Tayvan’ın “Çin topraklarının devredilemez bir parçası olduğunu” yineledi.

Bakanlık sözcüsü Mao Ning “Dünyada tek bir Çin vardır” dedi ve ekledi: “Çin, Çin’in Tayvan bölgesi ile Çin ile diplomatik bağları olan ülkeler arasında herhangi bir şekilde resmi etkileşime kesinlikle karşıdır. Tek Çin ilkesi Çin-Japonya ilişkilerinin siyasi temelidir.”

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English