Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol salı günü gece geç saatlerde YTN televizyonunda canlı olarak yayınlanan konuşmasında sıkıyönetim ilan etti. Ancak Ulusal Meclis’in sıkıyönetimin kaldırılması yönündeki kararının ardından, karar geri çekilerek sıkıyönetim uygulaması iptal edildi. Seferber edilen askeri birliklerin üslerine geri döndüğü bildirildi.

Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk-yeol salı günü, ülkedeki muhalefeti “parlamentoyu kontrol etmek, Kuzey Kore’ye sempati duymak ve devlet karşıtı faaliyetlerle hükümeti felce uğratmakla” suçlayarak “acil sıkıyönetim” ilan etti. Ülkenin ulusal polis teşkilatı gece yarısı bir toplantı düzenleyerek bütün izinleri iptal ettiğini duyurdu. Polis teşkilatından bir yetkili “gece yarısı toplantı yapıldı ve herkes göreve çağrıldı” dedi. Öte yandan meclis çevresine çok sayıda polis ekipleri sevk edildi.

Yoon açıklamayı televizyonda yayınlanan bir brifing sırasında yaptı ve “Kuzey Kore yanlısı güçleri ortadan kaldırma ve anayasal demokratik düzeni koruma” sözü verdi. Atılan adımların ülkenin yönetimini nasıl etkileyeceği henüz belli değil.

Muhalefetten ve kendi partisinden tepki

Bu gelişme, Güney Kore’de siyasi tansiyonu artırdı. Muhalefetteki Demokratik Parti, Yoon’un açıklamasının ardından acil bir toplantı düzenledi. 2022’deki başkanlık seçimlerinde Yoon’a karşı kıl payı kaybeden muhalefet lideri Lee Jae-myung, Yoon’un açıklamasını “yasadışı ve anayasaya aykırı” olarak nitelendirdi ve “halka karşı” bir hareket olarak kınadı.. Muhalefet liderleri, Devlet Başkanı’nın bu adımını sert bir şekilde eleştirerek, demokrasinin tehlikede olduğunu vurguladılar. Ayrıca, muhalefet milletvekilleri acil toplantılar düzenleyerek kararın derhal geri çekilmesi gerektiğini savundular.

Tek tepki gösteren muhalefet olmadı, kendi Muhafazakar Partisinin lideri Han Dong-hoon da, kararı “yanlış” olarak nitelendirdi ve “halkla birlikte durdurma” sözü verdi.

Yoon, Güney Kore’nin resmi adını kullanarak televizyonda yaptığı konuşmada, “Bu sıkıyönetim sayesinde, ulusal yıkımın derinliklerine düşmekte olan özgür Kore Cumhuriyeti’ni yeniden inşa edecek ve koruyacağım” dedi.

“Devlet karşıtı güçleri mümkün olduğunca çabuk ortadan kaldıracağım ve ülkeyi normalleştireceğim” diyen Yoon, halktan kendisine inanmalarını ve ‘bazı rahatsızlıklara’ tahammül etmelerini istedi.

Yoon Suk Yeol’ün sıkıyönetim ilanının ardından, halk meclis etrafında toplanarak kararı protesto etti ve sıkıyönetimin kaldırılmasını talep etti.

Karar bütçe anlaşmazlığının ardından geldi

Son aylarda onay notu düşen Yoon, 2022’de göreve geldiğinden bu yana muhalefet kontrolündeki parlamentoya karşı gündemini kabul ettirmekte zorlanıyor.

Yoon’un muhafazakâr Halkın Gücü Partisi, gelecek yılın bütçe tasarısı konusunda liberal muhalefetteki Demokrat Parti ile çıkmaza girmişti. Eşinin ve üst düzey yetkililerin karıştığı yolsuzluk ve rüşvet skandallarıyla ilgili bağımsız soruşturma çağrılarını da reddeden Yoon, siyasi rakiplerinden hızlı ve sert tepkiler alıyor.

Ayrıca Öğrenciler ve sivil toplum örgütleri uzun süredir Yoon hükümetini istifaya çağıran protestolar düzenliyordu. Özellikle Kore Üniversitesi Öğrenci İlerleme Birliği (Dae-jin-yeon) üyeleri, Yoon’un politikalarını eleştirerek, demokrasinin korunması gerektiğini vurguladılar. Daha önce de First Lady Kim Keon-hee’nin yolsuzluk iddialarını protesto eden bu grup, “Yoon gidene kadar direneceğiz” sloganıyla biliniyor. Hükümet bu protestoları polis gücüyle bastırmayı tercih etti.

Savunma Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı teyakkuza geçti

Yoon’un acil sıkıyönetim ilan etmesinin ardından bakanlıktan salı günü yapılan açıklamada, savunma bakanının önemli komutanlara bir toplantı emri verdiği ve daha sıkı teyakkuz çağrısında bulunduğu belirtildi.

Bakan ayrıca orduya acil durum nöbeti tutma emri verdiğini de ekledi.

Bu adım, Yoon’un “Kuzey Kore yanlısı güçleri ortadan kaldırma ve anayasal düzeni koruma” ihtiyacını gerekçe göstererek sıkıyönetim ilan etmesinin ardından geldi.

Ayrıca Maliye Bakanı Choi Sang-mok da, ekonomiyle ilgili kilit yetkililerle acil bir toplantı düzenleyeceğini bildirdi.

Toplantıda Kore Merkez Bankası, Mali Hizmetler Komisyonu ve Mali Denetim Servisi başkanlarının yer alacağını belirten Maliye Bakanlığı, toplantının ardından üst düzey maliye bakanlığı yetkilileriyle ayrı bir oturum yapılacağını da sözlerine ekledi.

Beyaz Saray, Güney Kore hükümetiyle temas halinde olduğunu ve sıkıyönetim ilanının ardından durumu ‘yakından izlediğini’ açıkladı.

Ülkede tüm siyasi faaliyetler yasaklandı

Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol tarafından sıkıyönetim ilan edilmesiyle birlikte kurulan askeri komutanlık, protesto gösterileri ve siyasi partilerin faaliyetleri de dahil olmak üzere tüm siyasi faaliyetleri yasaklayan bir kararname yayınladı.

Komutanlığın başına getirilen dört yıldızlı bir general olan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Park An-su tarafından yayınlanan kararname salı günü ülke saatiyle saat 23:00 itibariyle yürürlüğe girdi.

Park, “Ulusal Meclis, bölgesel meclisler, siyasi partiler, siyasi örgütlerin kurulması, mitingler ve protestolarla ilgili olanlar da dahil olmak üzere tüm siyasi faaliyetler yasaklanmıştır” dedi.

Park, kararnamenin “özgür demokrasiyi savunmak ve ülkeyi devirmekle tehdit eden devlet karşıtı güçlere karşı halkın güvenliğini sağlamak amacıyla” ülke çapında ilan edildiğini söyledi.

Kararname ayrıca tüm medya ve yayıncıları kontrol altına alırken, grevdeki stajyer doktorlara da 48 saat içinde derhal işlerinin başına dönmelerini emrediyor.

Park, “Özgür demokrasiyi inkar etme ya da yıkmaya teşebbüs etme eylemi yasaklanmıştır; yalan haber, kamuoyunu manipüle etme ve yanlış kışkırtma yasaklanmıştır” dedi.

Meclis sıkıyönetimin kaldırılmasını talep etti

Muhalefet liderlerinin çağrısıyla milletvekilleri toplandı ve kararı oyladı.

Ulusal Meclis çarşamba günü erken saatlerde yaptığı oylamada Başkan Yoon Suk Yeol’dan olağanüstü sıkıyönetimi kaldırmasını talep etti. 300 vekilden 190’ı parlamentoda hazır bulundu ve tamamı sıkıyönetimin kaldırılması lehine oy kullandı. Yeterli çoğunluk sağlandı.

Anayasa uyarınca sıkıyönetimin parlamento çoğunluğu talep ettiğinde kaldırılması gerekiyor.

Bunun üzerine, Yoon Suk Yeol çarşamba günü erken saatlerde olağanüstü sıkıyönetimin kaldırıldığını duyurdu ve Genelkurmay Başkanlığı, sıkıyönetimin uygulanması için seferber edilen birliklerin, normallik hissini yeniden tesis eden bir hareketle üslerine döndüklerini açıkladı.

Yoon, Ulusal Meclis’e, hükümet yetkililerine yönelik görevden alma girişimleri de dahil olmak üzere ulusal işlevleri felce uğrattığını iddia ettiği “çirkin” faaliyetleri durdurma çağrısını yineledi.

Yasanın kaldırılmasının ardından muhalefet bloğu üyeleri Yoon’a yönelik eleştirilerini artırdı ve hatta bazıları başkanı görevden almak için bir önerge başlatmayı dillendirdi.

Kore’yi Yeniden İnşa Partisi’nin lideri Hwang Un-ha, nadir görülen sıkıyönetim ilanının ardından askeri personelin seferber edilmesini eleştirerek bir azil önergesi verme niyetini dile getirdi.

Sıkıyönetim ilanı ülke genelinde ve ötesinde şok dalgaları yarattı.

ABD: Endişe ile izliyoruz

ABD’li yetkililer “ciddi endişelerini” dile getirdi ve Washington’un Güney Kore’deki “siyasi” anlaşmazlıkların “barışçıl” bir şekilde çözülmesini umduğunu vurguladı.

ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Kurt Campbell, halka açık bir etkinlikte yaptığı konuşmada, “Güney Kore’deki son gelişmeleri büyük bir endişe ile izliyoruz” dedi.

Güney Kore-ABD ittifakının “sağlam” olduğunu kaydeden Campbell, ancak “barışçıl” bir çözüm çağrısında bulundu.

Campbell, “Ayrıca her türlü siyasi anlaşmazlığın barışçıl bir şekilde ve hukukun üstünlüğüne uygun olarak çözüleceğine dair her türlü umut ve beklentiye sahip olduğumuzun altını çizmek istiyorum, durum geliştikçe söyleyecek daha çok şeyimiz olacak” dedi.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping salı günü Pekin’de Nepal Başbakanı KP Sharma Oli’yi ağırlarken, iki ülke altyapı projeleri ve 300 milyon yuan (41 milyon $) nakit yardımı yoluyla bağlarını güçlendirmeyi hedefliyor.

Devlet haber ajansı Xinhua tarafından yapılan açıklamaya göre Çin, Nepal’i önemli bir komşu olarak görüyor ve Xi stratejik ortaklığı ilerletmek istiyor.

Açıklamada Xi’nin, Pekin’in özellikle Çin’in Kuşak Yol Girişimi kapsamında altyapı inşasına verdiği desteği derinleştireceğini söylediği aktarılıyor. Bu destek Nepal’in “karayla çevrili bir ülkeden karayla bağlantılı bir ülkeye” geçişine yardımcı olacak limanları, elektrik şebekelerini ve iletişim ağlarını da içeriyor. Açıklamada ayrıca iki ülke arasında Himalayalar arası bağlantının giderek gerçeğe dönüşmekte olduğu da vurgulandı.

Nepal Dışişleri Bakanlığı’na göre Oli toplantı öncesinde Başbakan Li Qiang ile bir araya geldi ve dokuz anlaşma imzaladı. Bu anlaşmalar Katmandu ile Çin sınırı arasındaki yolculuğu hızlandıracak bir tünelin inşası için Pekin’in desteğinin yanı sıra Nepal’in başkentindeki Basantapur Durbar olarak da bilinen tarihi Durbar Meydanı’ndaki eski bir sarayın yeniden inşasını kapsıyor. Dokuz katlı saray 2015 yılındaki depremde hasar görmüştü.

Nepal ve Çin ayrıca 300 milyon yuan tutarında bir nakit yardımı anlaşması imzalarken, Pekin’in Nepal’deki Pokhara Havaalanı’nın inşası için verdiği 216 milyon dolarlık krediden feragat edilmesine ilişkin herhangi bir açıklama yapılmadı.

Oli’nin perşembe gününe kadar sürecek olan dört günlük Çin ziyareti, selefinin güvensizlik oylamasıyla görevden alınmasının ardından temmuz ayında göreve gelmesinden bu yana gerçekleştirdiği ilk ziyaret. Gezi, Oli’nin Nepal’in yeni liderlerinin geleneksel olarak ziyaret ettikleri ilk ülke olan Hindistan’dan davet alamamasının ardından düzenlendi.

Öte yandan analistler, Nepal hükümetinin Kuşak Yol Girişimi (KYG) kapsamında kredi değil sadece hibe kabul etme yönündeki tutumunun iki ülke arasında bazı zorluklar yarattığını değerlendirdi.

Pazartesi günü KYG kapsamındaki inşaat işleriyle ilgili ayrı bir toplantıda Xi, Çinli yetkilileri “mevcut ciddi ve karmaşık uluslararası ortamda” altyapı odaklı girişimi ihtiyatlı bir şekilde ilerletmeye çağırdı.

Devlet medyası People’s Daily’ye göre Xi, “fırsatların zorluklardan daha ağır bastığını” kabul etse de “her türlü risk ve zorluğun uygun şekilde yönetilmesi ve jeopolitik çatışmaların etkisinin etkin bir şekilde ele alınması” için çaba gösterilmesi çağrısında bulundu.

Çin, 150’den fazla ülke ve 30’dan fazla uluslararası enstitü ile KYG işbirliği belgeleri imzaladı.

Pakistan hükümeti, hapisteki eski Başbakan İmran Han’a verilen desteği bastırmak için uğraşıyor.

Geçen hafta İslamabad yakınlarında Han’ın Pakistan Tehreek-e-Insaf partisinin (PTI) öncülük ettiği kitlesel protestoları bastıran yetkililer, şimdi de kale konumundaki Khyber Pakhtunkhwa eyaletinde partiyi görevden uzaklaştırmak için harekete geçti.

Hükümet ayrıca geçen yıl yolsuzluk ve şiddeti kışkırtmak gibi bir dizi suçlamayla hapse atılan eski başbakana büyük bir darbe vurabilecek bir hareket olarak PTI’nın ulusal düzeyde yasaklanması için bastırıyor.

PTI’ya operasyon hazırlığı

Han’ın azılı rakibi Başbakan Şahbaz Şerif’in kabinesi cuma günü, federal hükümetin güvenlik kaygıları ya da idari başarısızlıklar nedeniyle yönetilemez bulduğu herhangi bir eyalette iktidarı ele almasına olanak tanıyan anayasal bir kuralı devreye sokmak üzere oylama yaptı.

Oylama, kuzeybatı eyaletinde düzenlenen hükümet karşıtı protestolara liderlik eden PTI’ya sadık Hayber Pakhtunkhwa Başbakanı Ali Amin Gandapur’un görevden alınmasının yolunu açtı. “Valinin kuralı” olarak adlandırılan yöntemin uygulanması Gandapur’un kabinesini feshedecek ve Han’ın kurduğu partiyi yönettiği tek vilayette iktidardan uzaklaştıracak. Ancak uzmanlara göre bu büyük bir hata ve eyaleti şiddet sarmalına sürükleyebilir.

Wilson Center Güney Asya Enstitüsü Direktörü Michael Kugelman Nikkei Asia’ya verdiği demeçte, “bu uygulamayı dayatmak büyük bir hata olacaktır… çünkü eyaleti daha fazla istikrarsızlığa ve şiddete itecektir ki federal hükümet bunu göze alamaz” dedi.

Pakistan’ın ulusal hükümeti, 1947’deki bağımsızlıktan bu yana 10 kez bir eyalet hükümetini görevden almak için bu yasayı kullandı. Sonuncusu on yıldan uzun bir süre önce, ayrılıkçı bir isyanla boğuşan, kaynak zengini bir eyalet olan Belucistan’da yaşandı.

Bu yılın başlarında İslamabad, Pakistan’ın bir sonraki başyargıcını kendisinin seçmesine izin vermek için anayasayı değiştirerek benzeri görülmemiş bir adım attı. Uzmanlar bunun, Han dostu bir yargıcın en üst görevi üstlenmesini ve muhtemelen siyasi amaçlı olduğunu söylediği suçlamalarla hapisten çıkmasını engellemeyi amaçladığını söyledi.

Şerif hükümeti ayrıca PTI’ya il düzeyinde ulusal bir yasak getirmek için de zemin hazırlıyor. Belucistan’da geçen haftaki olaylar üzerine bir yasaklama önergesi oylandı ve Pencap eyaletinde de benzer bir önergenin oylanması bekleniyor.

Han’ın popülaritesi hala yüksek

Han’ın partisi geçen hafta bir düzine destekçisinin güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü ve 1,000’den fazla kişinin tutuklandığını söyledi. Hükümet ise hiçbir protestocunun öldürülmediğini bildirdi ve bunun yerine dört güvenlik personelinin ölümünden PTI’yı sorumlu tuttu.

Gösteriler 72 yaşındaki Han’ın hapisten çıkması için yaptığı “son çağrı” ile tetiklendi. Han, ülkenin güçlü ordusuyla ters düştükten sonra 2022 yılında güvensizlik önergesiyle iktidardan düşürüldü ve ertesi yıl hapse atıldı, ancak hala yaygın bir popülariteye sahip.

Şubat ayında yapılan seçimlerin ardından ordu ve siyasi müttefikleri, en çok sandalyeyi kazanmasına rağmen PTI’nın iktidara gelmesini engelledi.