Hizbullah’ın 7 Ekim sonrası Gazze’ye destek için İsrail’e füze ve İHA’larla düzenlediği saldırılarla tetiklenen çatışmalar, 14 ay sonra bu sabah sona erdi. Lübnan’da büyük yıkıma yol açsa da İsrail, Lübnan cephesi için ilan ettiği savaş hedeflerine ulaşamadı. Hizbullah ise büyük yara almasına ve lider kadrosunu kaybetmesine rağmen özellikle İsrail’in kara işgaline karşı direnebildi.

Peki 14 ay sonra neden şimdi ateşkes ilan edildi? Kalıcı olacak mı? Savaşın bir kazananı var mı? Ve bu ateşkes Gazze’yi nasıl etkileyecek?

Dr. Selim Sezer ateşkese giden süreç ve ateşkesin ne anlama geldiği ile ilgili Harici’nin sorularını yanıtladı:

–Ateşkes neden şimdi ilan edildi?

Lübnan’da ateşkesin sağlanması yönündeki girişimler uzun süredir devam ediyordu. Bunun en başta gelen sebebi savaşın uzun müddet boyunca sürdürülebilir olmamasıdır. Ekim 2023’ten itibaren İsrail ve Hizbullah tarafından karşılıklı olarak düzenlenen görece düşük yoğunluklu saldırılardan farklı olarak, geride bıraktığımız 23 Eylül tarihinde İsrail’in “Kuzey Okları” adıyla başlattığı tam kapsamlı savaş hali, Lübnan’da 2006 savaşından çok daha büyük çaplı yıkıma yol açtı. Diğer yandan da Hizbullah’ın verdiği karşılık İsrail’in kuzey bölgelerinde hayatı felç etti. Sınırın her iki tarafında da yüz binlerce kişi yaşadığı yeri terk etti. Öte yandan İsrail kara saldırısında oldukça ağır kayıplar verdi ve öngördüğü ilerlemeyi de gerçekleştiremedi; Hizbullah ise Genel Sekreter Hasan Nasrallah dahil çok sayıda liderini ve yüzlerce nitelikli kadrosunu bu süreçte kaybetti.

Lübnan cephesinde ateşkes başladı: Siviller güneydeki evlerine dönüyor

Hizbullah aynı zamanda, yıllardır ağır bir iktisadi ve siyasi buhran altında bulunan Lübnan’ın uzun süreli bir savaşa sürüklenmesini arzu etmiyordu. Bunun tek nedeni değilse de bir nedeni, uzayıp giden bir savaş halinin ülkedeki dengeleri iyice sarsarak bir iç savaşa yol açması ve hasımlarının siyasi otorite konumuna gelmesi çekincesiydi. İsrail ise yüzbinlerce kişinin kuzeyi, hatta ülkeyi terk etmesi ve ordu için ciddi bir prestij kaybı anlamına gelen saha başarısızlıkları karşısında savaşa daha fazla devam etmek istemiyordu. Son olarak, Biden yönetiminin Beyaz Saray’ı terk etmeden Lübnan cephesini kapatmak istemesi ve tarihsel olarak Lübnan üzerindeki “denetimini” hiç bırakmamış olan Fransa’nın da sükunetin sağlanmasını istemesi sonucunda ateşkes geldi.

–Ateşkesin kalıcı olacağını düşünüyor musunuz?

Bazı haber ve yorumlarda hatalı olarak bunun 60 günlük geçici bir ateşkes olduğu ifade ediliyor. Oysa ki anlaşma, 60 günlük bir geçiş aşamasının ardından kalıcı olmak üzere hazırlandı. Elbette kalıcıdan ne anladığımıza bağlı olarak farklı yorumlar yapmak mümkün. Gelecekteki bir noktada, şu veya bu yoğunluktaki çatışmaların yeniden başlamasına neredeyse kesin gözüyle bakabiliriz. Ancak az önce ifade ettiğim sebeplerden ötürü İsrail’in de Hizbullah’ın da yeni ve uzun bir savaşı istediğini düşünmüyorum, bu sebeple bazı ihlaller olabilse de yakın ve orta vadede ateşkesin tamamen bozulmasını ve yeni bir çatışma döngüsünün başlamasını beklemiyorum.

-Ateşkes şartları uygulanmazsa örneğin Hizbullah Litani’nin kuzeyine çekilmezse ne olacak?

Ateşkes şartlarının önemli bir bölümü büyük bir ihtimalle hiçbir zaman uygulanmayacaktır. Yürürlüğe giren anlaşmanın içeriğine baktığımız zaman Hizbullah aleyhinde bazı hükümler içeriyor olsa da 2006 savaşı sonrasındaki koşullar ve BMGK’nın 1701 sayılı kararı aslında daha da ağır hükümler içeriyordu. Hizbullah, sahip olduğu fiili güç ve toplumsal destek sayesinde ne silahlarını bıraktı ne de Güney Lübnan’ı boşalttı. Büyük bir ihtimalle önümüzdeki süreçte de benzer bir durum olacaktır ve büyük bir ihtimalle, Lübnan iç dengelerinin bu hükümlerin uygulanmasına izin vermeyeceğini İsrail de biliyor. Anlaşmanın özü, çatışma ve saldırıların sonlandırılmasıdır; statükoda bir değişim beklenmemelidir.

-Anlaşma, İsrail için zafer mi?

Elbette değil, ancak yenilgi de değil. Eğer yenilgi olsaydı kabineden hiçbir itiraz görmeden bu kadar kolay kabul edilmezdi.

İsrail’in Hizbullah’la ateşkesi: “Mutlak zaferden tam teslimiyete…”

İsrail’in bu savaşta bazı amaçları vardı ve bunların çoğuna ulaşamadı. Hizbullah’a umduğu kadar darbe indiremedi, ülke içinde kalıcı asker bulundurmak için zemin oluşturamadı ve bir iç kargaşayı körükleyemedi. Diğer yandan en temel hedeflerden biri 14 aydır Lübnan’dan gelen saldırılara bir son vermek ve kuzeydeki yerleşimcilerin geri gelmesini sağlamaktı. Anlaşmayla ilkini başarmış oluyor ve ikincisi için de zemin oluşuyor. Yani İsrail, denklem değiştirici düzeyde bir zarara uğramadan kuzeyi şimdilik emniyete almayı başarmış görünüyor. Bunun ötesindeki niyet ve hayalleri ise direnişe kaya gibi çarptı ve İsrail bir daha kolay kolay benzer bir maceraya girişmeyecektir.

-Ateşkes Hizbullah açısından ne anlama geliyor? Hizbullah “Gazze ve Lübnan cephelerinin bir olduğunu” söylüyordu. Ateşkesle birlikte Gazze ve Lübnan cephelerini ayırmış mı oluyor?

Kritik hususlardan biri bu. Hizbullah kendi gücünü ve caydırıcılığını güçlü bir şekilde ortaya koymuş oldu ve anlaşma içeriğinin belirlenmesinde bir düzeyde de olsa bir rol oynayabildi. Eğer bu savaş sadece Lübnan cephesiyle alakalı olsaydı, Hizbullah’ın yıkıma rağmen süreçten tavizsiz bir şekilde çıkabildiğini söylemek mümkün olabilecekti. Ne var ki kuzey cephesi Gazze’ye destek için, İsrail’i Gazze saldırılarını durdurmaya zorlamak için açılmıştı ve şimdi içinde Gazze’nin adının bile geçmediği bir anlaşmayla kapanmış oluyor.

Öte yandan Hamas ve İslami Cihad, Lübnan ateşkesine olan desteğini açıkladı. “Direniş Cephesi” olarak adlandırılan devletler ve devlet dışı aktörler ağının her zaman kendi içinde güçlü bir koordinasyon içinde olduğunu unutmamak gerekir. Eğer Filistin direnişi bu anlaşmaya ilişkin bir şerh düşmüş olsaydı büyük bir ihtimalle Hizbullah bu anlaşmaya rıza göstermezdi.

-Bu ateşkes Gazze’yi nasıl etkileyecek? Yakın gelecekte Gazze için de bir ateşkes öngörüyor musunuz?

Son bıraktığımız noktanın devamı olarak, Hamas ve genel olarak Filistin direnişi Gazze’de ateşkes seçeneğine hazırlanıyor olabilir. Yeni denklem içinde, bazı geçici ve sınırlı tavizlerle – örneğin İsrail askerlerinin takvime bağlanmış bir süre boyunca Netzarim koridorunda kalması, Kuzey Gazze’de küçük bir tampon bölge oluşturulması gibi – bir ateşkes anlaşmasına rıza gösterilebilir. Washington’da başkan değişiminin gerçekleşeceği 20 Ocak’a kadar bunun zemini var olmaya devam edecektir ve bir ihtimalle ABD yönetimi de bu krizi nihayete erdirme yönelimi içinde olabilir.

İsrail ordusunun Lübnan’ın güneyindeki işgali ve yıkımı belgelendi

Burada belirleyici olan şey İsrail’in tavrı olacaktır. Sınırlı kazanımlarla savaşı bitirip ekonomisini ve itibarını restore etmek, aynı zamanda sağ kalan son İsrailli esirleri teslim almak ile, sonu belirsiz bir yolda devam ederek Gazze’de tam hakimiyet kurmak için kontrolsüz güç kullanmak arasında bir seçim yapması gerekebilir. Ne yazık ki hükümetin mevcut bileşimi ve hatta Yoav Gallant gibi bir soykırımcının bile kısmi şerhleri ve çekinceleri sebebiyle Netanyahu tarafından kovulması, ikinci seçeneğin daha kuvvetli ihtimal olduğunu gösteriyor.

İsrail saldırıları nedeniyle zorla yerinden edilen Lübnanlılar, bu sabah yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasının ardından evlerine dönmek için yollara düştü. Bazı köylerde Lübnanlıların henüz çekilmeyen İsrail tankları yakınına kadar gittikleri görüldü. İsrail Savunma Bakanı, orduya kendilerine yaklaşan olması durumunda “vur” emri verdi, “Eğer İsrail askerlerini tehlikeye atarlarsa, vurulmaları gerekir” dedi.

İsrail ile Hizbullah arasında 8 Ekim 2023’te başlayan “kontrollü” çatışmalar son aylarda genişleyerek savaşa dönüştü. Saldırılar nedeniyle 5,3 milyon nüfusa sahip Lübnan’da yaklaşık 1,9 milyon kişi zorla yerinden oldu. Çatışmaları sonlandıran İsrail ile Lübnan arasında varılan ateşkes bu sabah Türkiye saatiyle 05.00’te yürürlüğe girdi.

Lübnan cephesinde ateşkes başladı: Siviller güneydeki evlerine dönüyor

Ateşkesin yürürlüğe girmesiyle Lübnan’da kutlamalar yapıldı. İsrail saldırıları nedeniyle zorla yerinden edilen Lübnanlılar ise evlerine dönmeye başladı. Güneye giden yollarda yoğun trafik oluştu.

Lübnan ordusu, yaptığı yazılı açıklamayla sınır bölgesindeki köy ve belde sakinlerinden evlerine dönmek için İsrail askerlerinin işgal ettikleri yerden çekilmelerini beklemeleri uyarısı yaptı. İsrail ordusu da benzer bir açıklama yayınlayarak Lübnanlılara evlerine dönüş için bir tarih vereceklerini söyledi.

Ancak televizyon kanalları Lübnan’ın güneyindeki bazı köylerde İsrail tanklarına yakın mesafede dolaşan sivilleri yayınladı.

Hemen ardından İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, İsrail birliklerinin bulunduğu köylere girişini engellemek için orduya kendilerine yaklaşan olması durumunda “güçlü” bir şekilde harekete geçme emri verdiğini açıkladı. Katz, “Eğer İsrail askerlerini tehlikeye atarlarsa, vurulmaları gerekir” dedi.

Birçoğu evlerini yerinde bulamayacak

Ateşkesin ardından sevinçle evlerine dönmek için yollara düşen binlerce Lübnanlı ise yuvalarını yerinde bulamayacak.

Zira İsrail ordusu kara ve hava saldırıları nedeniyle başta sınır bölgeleri olmak üzere Lübnan’ın birçok bölgesinde geride ağır yıkım bıraktı.

İsrail ordusunun Lübnan’ın güneyindeki işgali ve yıkımı belgelendi

İsrail ordusu kara saldırılarında “Hizbullah’a ait hedefler olduğu” iddiasıyla sınır hattındaki birçok köyü ve beldeyi haritadan sildi.

Lübnan haber ajansına göre, İsrail ordusu kara saldırılarında Lübnan’ın güneyinde şu ana kadar 37 köy ve beldeyi yerle bir etti ve buralardaki 40 binden fazla konutu yıktı.

Başkent Beyrut başta olmak üzere Sur, Sayda, Baalbek gibi birçok kent de İsrail’in yoğun hava saldırılarına hedef oldu. Bu kentlerde de hava saldırıları nedeniyle yüzlerce konutun tamamen veya kısmen yıkıldığı belirtiliyor.

İsrail’de 60 bin kişi yerinden olmuştu

Hizbullah’ın roket ve insansız hava aracı saldırıları nedeniyle İsrail’in Lübnan sınırına yakın bölgelerindeki yerleşim yerlerinde yaşayanlar da göç etmek zorunda kalmıştı.

Çatışmalar nedeniyle İsrail’in kuzeyinde 60 bin kişi yerinden oldu.

İsrail, Lübnan’a kara saldırısı başlatmasının tahliye edilen vatandaşlarının kuzey sınırındaki evlerine dönebilmeleri için gerekli olduğunu iddia etmişti.

İsrail ile Hizbullah arasında 14 aydır devam eden çatışmaları sona erdiren ateşkes anlaşması bu sabah yürürlüğe girdi. İsrail’in hava ve kara saldırıları nedeniyle Lübnan’ın güneyini terk etmek zorunda kalan Lübnanlılar İsrail’in “henüz dönmeyin” uyarısına rağmen evlerine dönmeye başladı.

ABD Başkanı Joe Biden’ın Lübnan ile İsrail hükümetlerinin onaylamasının ardından duyurduğu ateşkes antlaşması bugün 05.00 itibarıyla yürürlüğe girdi.

Biden, Lübnan Silahlı Kuvvetlerinin 60 gün içinde Lübnan’ın güney sınırına konuşlanarak bu bölgenin kontrolünü sağlayacağını belirtti. Antlaşmanın, söz konusu bölgeden Hizbullah unsurlarının silahsızlandırılarak Litani Nehri’nin kuzeyine geçirilmesini öngördüğünü kaydeden Biden, 60 günlük süreç zarfında İsrail askerlerinin kademeli şekilde bölgeden geri çekileceğini söyledi.

Biden, bu süreçte Lübnan’da herhangi bir Amerikan askerinin görev almayacağını da kaydederek, ABD ve Fransa’nın öncülüğünde uzun süren diplomatik çabaların sayesinde anlaşmaya varıldığını vurguladı.

İsrail’in Hizbullah’la ateşkesi: “Mutlak zaferden tam teslimiyete…”

Biden ayrıca, ABD ve Fransa’nın başını çektiği bir uluslararası koalisyonun ateşkes antlaşmasının uygulanması konusunda destek vereceğini belirtti.

Biden, İsrail saldırıları sebebiyle yerinden edilen Lübnanlılar ile İsrail’in kuzeyindeki Yahudi yerleşimcilerin evlerine dönmesinin sağlanacağını da dile getirdi.

Ateşkesin yürürlüğe gireceğinin açıklanmasından önce basına yansıyan iddialara göre, İsrail ordusunun ve Hizbullah’ın çekildiği İsrail-Lübnan sınırından Litani Nehri’ne kadar olan bölgeye 5 bin ila 10 bin kadar Lübnan askeri konuşlandırılacak.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 1701 sayılı kararına uygun olarak Lübnan’daki söz konusu grupların yeniden silahlanmasını önlemek için, Lübnan’a silah satışı veya Lübnan içinde silah üretimi Lübnan hükümeti tarafından denetlenecek.

Öte yandan basında yer alan diğer bir iddiaya göre, “ABD, Hizbullah’ın antlaşmayı ihlal ettiği tespit edilirse İsrail’e yeniden saldırma hakkı tanıyan ve antlaşma metninde olmayan bir taahhütte bulundu.”

Trump’a “hediye” mi sahadaki gerçek mi?

Ateşkes yürürlüğe girerken, İsrail ordusu Arapça sözcüsü Albay Avichay Adraee, Lübnanlı sivilleri henüz Lübnan’ın güneyindeki köylere dönmemeleri konusunda uyardı.

Adraee, “Ateşkes anlaşmasının yürürlüğe girmesi ve hükümleri doğrultusunda, İsrail ordusu Lübnan’ın güneyindeki mevkilerinde hazır bulunmaya devam ediyor. İsrail ordusunun tahliye ettiği köylere ya da bölgedeki İsrail ordu güçlerine doğru hareket etmeyin. Kendi güvenliğiniz ve ailenizin emniyeti için bu bölgeye gitmekten kaçının” dedi. Adraee, İsrail ordusunun sivillere “evlerine dönmeleri için tarih vereceğini” de sözlerine ekledi.

Buna rağmen Reuters, aylardır devam eden çatışmalar nedeniyle yerinden edilen insanları taşıyan araçların güneye doğru ilerlediğini bildirdi.

Hizbullah’ın füze ve İHA saldırıları nedeniyle İsrail’in kuzeyindeki evlerini terk eden İsraillilerin ise ne zaman bölgelerine döneceği belli değil.

Hizbullah, Hamas’ın 7 Ekim 2023’te İsrail’in güneyine düzenlediği baskından bir gün sonra İsrail’e ateş açmaya başlamış, İsrail’in kuzeyinde yaşayan yaklaşık 60 bin kişi evlerini terk etmek zorunda kalmıştı. Eylül ayı sonlarında yoğunlaşan çatışmalarda İsrail, 1 Ekim’den itibaren Lübnan’ın güneyine karadan girmeye çalışmış ancak sıcak çatışmaların yoğunluğundan dolayı fazla ilerleme sağlayamamıştı.