İtalya’nın en büyük bankası Intesa Sanpaolo, Rusya’daki kendi iştiraki Intesa hariç tüm Rus bankalarından yapılan avro ödemelerini kabul etmeyi durduracak.

Vedomosti gazetesinin haberine göre Intesa Sanpaolo, 15 Ocak 2025 tarihinden itibaren Rusya’daki iştirak bankasının muhabir hesabı için hizmet koşullarını değiştirecek.

Yeni düzenlemelere göre, avro cinsinden ödemeler yalnızca ticari amaçlarla, Intesa’nın kendi hesapları, iştirakleri ve İtalya sınırları içindeki bankalar için geçerli olacak. Banka, müşterilerini şu şekilde uyardı: “Lütfen ödeme planlamalarınızı yaparken bu bilgiyi dikkate alın ve riskleri önceden değerlendirin.”

Bu kararın özellikle Rusya’daki Intesa iştiraki aracılığıyla avro ödemeleri gerçekleştiren kurumsal müşterileri etkileyeceği belirtiliyor.

O2 Consulting hukuk firmasının yönetici ortağı Olga Sorokina, gazeteye verdiği demeçte, kararın daha çok ihracatçıları, ithalatçıları ve hizmet veya sanayi sektöründeki şirketleri ilgilendirdiğini ifade etti.

Bununla birlikte, Intesa’nın son birkaç yıl içinde muhabir hesaplarındaki işlem hacmini büyük ölçüde azalttığını ve çoğunlukla İtalya ile iş yapan şirketlere odaklandığını da vurguladı.

Yaklaşık 15 Rus bankasının Intesa’nın Rus iştiraki nezdinde muhabir hesapları bulunduğunu belirten Nordic Star hukuk bürosunun yönetici ortağı Andrey Gusev, avro üzerinden uzun vadeli sözleşmelerle çalışan müşterilerin şimdi ödeme süreçlerinde zorluklarla karşılaşabileceğine dikkat çekti.

Gusev, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin alternatif ödeme yolları aramak zorunda kalacağını da sözlerine ekledi.

Sorokina’ya göre, Intesa’nın bu kararı almasında Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) baskıları, yaptırım kısıtlamaları ve itibar riskleri önemli rol oynuyor. AMB, Avro Bölgesindeki finansal kuruluşlardan yaptırımlara sıkı bir şekilde uymalarını talep ediyor ve yaptırım altındaki ülkelerle bağlantılı işlemleri yakından izliyor.

Ayrıca, 16 Aralık itibariyle Intesa, tüzel kişilere ve bireysel girişimcilere uyguladığı döviz kontrol ücretlerini artırdı.

Özellikle Rusya’ya mal girişi olmaksızın yapılan alım-satım işlemleri için bazı durumlarda ücretler 10 katına çıktı. Ekim ayında ise banka, kurumsal müşteriler için avro hesap açma ücretini 10 kat artırarak 50 bin rubleye yükseltmişti.

Ekonomik ilişkilerin eski bir biçimi olan takas sistemi, tarihte para öncesi dönemde ürünlerin doğrudan değişimiyle başladı. Ancak günümüzde, özellikle ekonomik krizler ve yaptırımların baskısı altında, takas yeniden önem kazanıyor. Rus iktisatçı Valentin Katasonov, Svobodnaya Pressa‘da yayımlanan makalesinde takasın tarih boyunca tamamen kaybolmadığını, aksine kriz dönemlerinde yeniden canlandığını vurguladı.

Katasonov, 1990’lı yıllarda Rusya’da yaşanan ekonomik kriz sırasında şirketlerin nakit sıkıntısını aşmak için takas yöntemine başvurduğunu ifade ederek şunları söyledi: “Özellikle ekonomik kriz dönemlerinde şirketler ellerinde satılamayan büyük miktarda ürün biriktirirken, nakit sermaye sıkıntısı yaşadıklarında takas kurtarıcı bir yöntem haline geldi. 1990’lı yılların Rusya’sında ciddi bir ödeme krizi yaşandığında, şirketler bu durumdan takas yöntemleriyle kurtulmaya çalıştı. Hatta zaman zaman çalışanlara maaşlar, ‘doğal ürünler’ olarak ödendi. Örneğin, ham maddeler, yakıt veya enerji alımları takas anlaşmalarıyla gerçekleştirildi. Vergiler ve maaşlar bile bu yöntemle karşılanıyordu.”

Katasonov, 1930’lardaki küresel ekonomik kriz döneminde birçok ülkenin ithalat ihtiyaçlarını karşılamak için takas yöntemine başvurduğunu belirterek, “Takas, yalnızca yerel pazarlarda değil, uluslararası ticarette de geniş bir kullanım alanı buldu. Örneğin, 1930’lardaki küresel ekonomik kriz döneminde veya ekonomik açıdan yoksul ve genelde ‘monokültürel’ (tek ürün ihracatına bağımlı) ekonomilerde takas sıkça kullanılan bir yöntemdi. Bu tür ülkelerde, örneğin muz gibi tek bir ihracat ürünü üzerinden ithalat ihtiyaçları karşılanıyordu. ‘Muz karşılığında traktör’, ‘muz karşılığında otomobil’ gibi anlaşmalar, uluslararası tekellerin domine ettiği sistemlerde yaygındı,” anımsatmasını yaptı.

1930’larda Sovyetler Birliği’nin sanayileşme hamlesi sırasında makine ve ekipman ihtiyaçlarını karşılamak için petrol, tahıl ve kereste gibi ürünlerle karşıladığına işaret eden Katasonov, şöyle devam etti:

“Sovyetler Birliği, 1930’larda sanayileşme sürecinde makine ve ekipman ihtiyacını karşılamak için takas sözleşmeleri yaptı. Petrol, tahıl, kereste ve cevher gibi ürünler Batı’dan makine ve ekipman ithalatında kullanıldı. Ayrıca, Ekonomik Karşılıklı Yardım Konseyi çerçevesindeki ticaretin bir kısmı da takas anlaşmalarıyla yürütülüyordu. Takasın bir benzeri olan ‘kompansasyon anlaşmaları’ da oldukça yaygındı. Bu sistemde bir ülke, diğerine komple bir tesis inşa edecek ekipman sağlarken, tesisin ürettiği ürünlerle borç geri ödeniyordu. Örneğin, Sovyetler Birliği, 1970’ler ve 80’lerde Amerikan girişimci Armand Hammer’ın inşa ettiği amonyak fabrikalarının bedelini amonyak ihracatıyla ödedi.”

Katasonov’un analizine göre, modern dönemde takas sistemi özellikle ekonomik yaptırımlardan etkilenen ülkelerde yeniden canlanıyor:

“Takas ticareti, modern dönemde özellikle ekonomik yaptırımların etkisiyle yeniden önem kazanıyor. Batı’nın yaptırımları, para transferleri üzerinde sıkı kontroller uyguladığı için, takas işlemlerinin kontrol edilmesi oldukça zor. İran, Kuzey Kore, Venezuela gibi yaptırımlara maruz kalan ülkeler, takas sistemine daha fazla yöneliyor. Rusya da 2014’te başlayan yaptırımlardan bu yana takas ticaretine daha çok ilgi göstermeye başladı.”

2021 yılında Çin’in Qingdao şehrinde kurulan Sınır Ötesi Takas Ticareti Platformu (CBTA), takas sisteminin modern teknolojilerle birleştiği bir örnek olarak dikkat çekiyor:

“Dijital teknolojilerden yararlanan bu platform, bilgi paylaşımı, ticari eşleştirme, kalite kontrol ve lojistik yönetimi gibi birçok hizmet sunuyor. Türkiye gibi yaptırım tehdidi altında olmayan ancak bölgesel ticarette alternatif yollar arayan ülkeler için de takas, yeni fırsatlar sunabilir. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler arasında takas sisteminin yaygınlaşması, ticaret maliyetlerini düşürüp nakit akışını kolaylaştırabilir.”

Rusya ve Pakistan, yaptırımları aşmak için ticarette takasa yöneliyor

Rus ekonomist Mihail Hazin, rubleyi küresel bir para birimi haline getirmek için Rusya’nın mevcut ekonomik gücünün yeterli olup olmadığını değerlendirdi. Hazin, dünya dolar sisteminden çıkışın zorunlu olduğunu vurgularken, Rusya’nın parasallaşma seviyesini artırması gerektiğine dikkat çekiyor.

Rusya’nın önde gelen ekonomistlerinden Mihail Hazin, Radyo Sputnik‘e verdiği röportajda, rubleyi küresel bir para birimi yapma fikrini ve bunun zorluklarını ele aldı.

Hazin’e göre, Rusya’nın mevcut gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) ve parasallaşma seviyesi, bu hedefi gerçekleştirmek için yetersiz kalıyor. Ancak doğru politikalarla, bu durumun değiştirilebileceğini belirtiyor.

Hazin, “Rubleyi küresel bir para birimi yapmak istiyorsanız, dünya dolar sistemine entegre bir ekonomi olmaktan çıkmanız gerekir,” ifadelerini kullandı. Bu süreçte Rusya’nın, yatırım düzeyini artırarak parasallaşmayı gerçek GSYİH’ye dönüştürmesi gerektiğini vurguladı.

Rusya’nın mevcut ekonomik gücü yeterli mi?

Soruları yanıtlayan Hazin, Rusya’nın küresel GSYİH içerisindeki payını da değerlendirdi. Ukrayna’ya dönük askeri müdahale başlamadan önce Rusya’nın dünya GSYİH’sindeki payının yüzde 1,7 olduğunu hatırlatan Hazin, satın alma gücü paritesine göre bu oranın yüzde 3,5’e çıkabileceğini söyledi.

Fakat dünya ekonomisinde güçlü bir yer edinmek için daha fazla parasallaşmanın gerektiğine dikkat çekti.

Hazin, “Rusya’nın küresel GSYİH’deki payı yüzde 8 seviyesine ulaşsa bile, ABD’nin yüzde 15’lik payının altında kalıyoruz. Bu farkı kapatmak için Merkez Bankası’nın politika değişikliklerine gitmesi şart,” değerlendirmesinde bulundu.

Rubleyi güçlendirme ve dünya para birimi haline getirme konusunda yatırımın önemine değinen Hazin, mevcut durumda parasallaşma eksikliğinin Rusya’nın ekonomik gücünü sınırladığını belirtti. Ayrıca, Rusya Merkez Bankası’nın mevcut politikalarının, bu hedefe ulaşılmasını engellediğini ifade etti.

Hazin, “Rubleyi küresel bir para birimi yapmak için sadece ekonomik güç yeterli değil. Parasallaşmayı artırmak için daha fazla yatırım yapmamız gerekiyor, ancak Merkez Bankası bu konuda yetersiz kalıyor,” diye konuştu.

Rusya Merkez Bankası’ndan rubledeki dalgalanmalara faizle müdahale

Rubledeki dalgalanmanın siyasi boyutu

Mihail Hazin, rubledeki değer değişikliklerinin büyük ölçüde siyasi nedenlerle gerçekleştiğini savundu. Dolardaki yükseliş ve düşüşlerle ilgili soruları yanıtlayan Hazin, rublenin eylül ayında devalüasyona uğrayacağını öngördüğünü belirtti. Ayrıca, döviz kurlarının ekonomi yerine siyasi oyunlarla belirlendiğini ifade etti.

Hazin, “Rubledeki dalgalanmalar ekonomiyle değil, tamamen siyasi stratejilerle ilgili. Bu durum karşısında, rubleye yönelik politikaları ekonomik temellere dayandırmamız gerekiyor,” dedi.

Ruble için yol haritası

Rubleyi küresel bir para birimi yapmak için Rusya’nın izlemesi gereken yol haritasını da özetleyen Hazin, yatırım, parasallaşma ve küresel dolar sisteminden çıkışın önemine dikkat çekti.

Bunun yanı sıra, bu süreçte siyasi oyunların da ekonomik planlamadan ayrı tutulması gerektiğini vurguladı.

Hazin, “Rusya’nın ekonomik potansiyeli büyük, ancak bu potansiyeli doğru bir şekilde kullanmamız gerekiyor. Parasallaşmayı artırmalı, yatırımları teşvik etmeli ve küresel dolar sisteminden çıkış için adımlar atmalıyız,” diye ekledi.

Nabiullina’dan yılbaşı sürprizi: Rusya Merkez Bankası faiz artışına gitmedi