Ukrayna Güvenlik Servisi’nin (SBU), Rusya’daki dört stratejik bombardıman uçağı üssüne kamyonlardan fırlatıldığı iddia edilen insansız hava araçlarıyla saldırdığı bildirildi. ‘Örümcek Ağı’ adı verilen operasyonda nükleer kapasiteli Tu-22M3 ve Tu-95MS bombardıman uçakları ile A-50 erken uyarı uçaklarının hedef alındığı ve 40’tan fazla uçağın vurulduğu öne sürüldü. Rus yetkililer bazı bölgelerde İHA saldırılarını teyit ederken, Rus askeri blog yazarları olayı ‘stratejik bir darbe’ olarak nitelendirdi.

Ukrayna Güvenlik Servisi’nin (SBU), Rusya topraklarındaki dört stratejik bombardıman uçağı üssüne kamyonlardan fırlatıldığı iddia edilen insansız hava araçlarıyla (İHA) geniş çaplı bir saldırı düzenlediği bildirildi.

BBC‘nin SBU’daki kaynaklarına dayandırdığı habere göre, “Örümcek Ağı” adı verilen operasyonda Murmansk oblastındaki Olenya, Ryazan’daki Dyagilevo, İrkutsk’taki Belaya ve İvanovo’daki İvanovo hava üsleri hedef alındı.

Ukrayna kaynakları, saldırılarda nükleer kapasiteli bombardıman uçakları dahil 40’tan fazla Rus uçağının vurulduğunu ve 2 milyar doları aşan hasar meydana geldiğini öne sürdü.

Hedefteki üsler ve bölgesel teyitler

Murmansk Valisi Andrey Çibis, bölgeye yönelik bir İHA saldırısını teyit ederek hava savunma sistemlerinin çalıştığını, kolluk kuvvetleri ve acil durum servislerinin görev başında olduğunu belirtti.

Olenegorsk sakinleri patlama ve yangın sesleri duyduklarını aktarırken, kente giriş ve çıkışların yasaklandığı öğrenildi.

Kolluk kuvvetlerine yakınlığıyla bilinen Baza Telegram kanalı, havaalanına saldıran İHA’ların 1 Haziran sabahı Olenegorsk yakınlarında park halinde bulunan bir kamyondan havalandığını yazdı.

Kanal, kamyon şoförünün yükten haberi olmayabileceğini ve gözaltına alındığını iddia etti. Olenya hava üssünde nükleer silah taşıma kapasitesine sahip Tu-22M3 bombardıman uçakları bulunuyor.

Bunun yanı sıra İrkutsk Valisi İgor Kobzev, İHA’ların Usolskiy bölgesindeki Sredniy köyünde bir askeri birliğe saldırdığını bildirdi. Kobzev ayrıca Novomaltinsk’te “eski bir binaya bir şey bırakıldığını” ifade etti ve Sibirya’nın ilk kez İHA saldırısına maruz kaldığını söyledi.

Murmansk’ta olduğu gibi burada da İHA’ların bir kamyondan fırlatıldığı iddia edildi. FSB, Rosgvardiya ve Acil Durumlar Bakanlığı ekipleri olay yerine sevk edildi.

Usolskiy bölgesinde, envanterinde Tu-22M3 stratejik bombardıman uçakları bulunan 200. Muhafız Ağır Bombardıman Havacılık Brest Kızıl Sancak Alayı’nın konuşlu olduğu Belaya askeri hava üssü yer alıyor. Yerel halk da hedefin bu üs olduğunu belirtti.

Ryazan Valisi Pavel Malkov da bölgeye yönelik saldırıyı teyit etti. Malkov, düşürülen bir İHA’nın parçasının bir evin çatısına zarar verdiğini ancak kimsenin yaralanmadığını açıkladı.

Ostorojno Novosti‘nin haberine göre, saldırının hedefi Tu-95MS ve Tu-22M3 bombardıman uçaklarının bulunduğu Dyagilevo havaalanıydı.

İvanovo havaalanında ise Rus birliklerinin Ukrayna hava savunma sistemlerini tespit etmek için kullandığı A-50 uzun menzilli radar tespit ve kontrol uçaklarının vurulmuş olabileceği belirtildi. Yetkililer bu saldırıya ilişkin bir açıklama yapmadı.

Saldırıyı Ukrayna istihbaratı üstlendi

RBK-Ukrayna‘nın verilerine göre, bizzat SBU Başkanı Vasiliy Malyuk tarafından yönetilen operasyon sonucunda A-50, Tu-95 ve Tu-22M3 dahil olmak üzere 40’tan fazla uçak vuruldu.

Saldırıların toplam maliyetinin 2 milyar doları aştığı kaydedildi. Ukrayna kaynaklarından gelen patlama görüntülerinin yer aldığı bir videoda, Malyuk’a ait olduğu değerlendirilen bir sesin, “Belaya havaalanı, düşmanın stratejik havacılığı şimdi ne kadar güzel görünüyor,” dediği duyuluyor.

Rus Telegram kanallarındna tepkiler: ‘Kara gün’

Fighterbomber Telegram kanalı, İHA’ların çok kısa mesafeden kullanıldığını, bu nedenle uçakları saldırıdan kurtarmanın “Pantsir, S-300 ve benzeri sistemlerle karşı koymak gibi imkansız olduğunu” yazdı.

Yazar, “Bugün daha sonra Rus uzun menzilli havacılığının kara günü olarak anılacak. Ve gün henüz bitmedi,” ifadelerini kullandı.

Rıbar Telegram kanalı ise Tu-95 ve Tu-22 uçaklarının uzun süredir üretimde olmadığını, dolayısıyla kayıpların telafi edilemeyeceğini hatırlattı.

Kanalın yazarı, “Bu, abartısız bir şekilde, hem istihbarat kurumlarının çalışmalarındaki ciddi hesap hatalarından hem de tüm saldırılardan sonra bile korunak olmadan açık alanda bekletilen hava araçlarına yönelik ihmalkar tutumdan kaynaklanan, stratejik bileşene yönelik çok ciddi bir darbedir,” değerlendirmesinde bulundu.

Amerikan teknoloji devi Microsoft, Rusya pazarından kesin olarak çekilme kararı aldı. Şirketin yerel iştiraki ‘Microsoft Rus’, Gazprombank ile yaşadığı hukuki sürecin ardından Moskova Tahkim Mahkemesi’ne iflas başvurusunda bulunacağını duyurdu.

Amerikan teknoloji devi Microsoft, Rusya pazarından tamamen çekilme yönünde nihai adımını atıyor.

Fedresurs portalında yayımlanan açıklamaya göre, şirketin Rusya’daki iştiraki “Microsoft Rus”, Moskova Tahkim Mahkemesi’ne kendi iflasını isteme amacıyla başvuruda bulunmaya hazırlandığını duyurdu.

Bu kararın arkasındaki önemli etkenlerden biri, Rus enerji şirketi Gazprom’a bağlı Gazprombank’ın açtığı dava oldu.

Gazprombank’ın alacak davası etkili oldu

Gazprombank, bu yılın başında “Microsoft Rus” aleyhine sebepsiz zenginleşme iddiasıyla 90,9 milyon rublelik bir tazminat davası açmıştı.

Dava dosyasına göre, talepler Eylül 2021’de imzalanan ve 12 Eylül 2022’ye kadar geçerli olan bir teknik destek sözleşmesine dayanıyordu.

Gazprombank, “Microsoft Rus” şirketinin Nisan 2022’den itibaren sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyi durdurduğunu, ancak ödemenin tamamını aldığını söyledi.

Nisan ayında mahkeme, Gazprombank’ın talebini kısmen kabul ederek “Microsoft Rus” şirketinin sebepsiz zenginleşme nedeniyle 887 bin Amerikan doları ve 62 bin Amerikan doları faiz olmak üzere toplam 949 bin Amerikan doları ödemesine hükmetti.

Ayrıca, fiili ödeme anına kadar kredilere uygulanan ortalama ağırlıklı faiz oranı üzerinden faiz işletilmesine karar verildi.

Ukrayna savaşı sonrası başlayan kademeli çekilme

Microsoft, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri müdahalesinin ardından 2022 baharında Rusya’daki faaliyetlerini daraltmaya başlamıştı.

Ancak şirket, yakın zamana kadar ülkedeki hukuki varlığını sürdürüyordu. 7 Mart 2025’te yayınlanan bir şirket raporuna göre, Aralık 2024-Ocak 2025 döneminde Moskova, St. Petersburg, Yekaterinburg, Novosibirsk, Vladivostok ve Krasnodar dahil olmak üzere 13 Rus şehrindeki Microsoft ofisleri kalıcı olarak kapatıldı.

Raporda, o tarihte şirketin Rusya’daki tüzel kişiliğinin tasfiyesinin gündemde olmadığı belirtilmişti.

“Microsoft Rus” şirketinin operasyonel faaliyetleri, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesini gerekçe göstererek kayda değer ölçüde azalmıştı.

Şirketin 2021 yılında 6,9 milyar ruble olan cirosu, 2024 yılında 161,6 milyon rubleye kadar geriledi. Bununla birlikte, muhasebe kayıtlarına göre şirket, 2024’te 174,1 milyon ruble net kâr elde etmeyi başardı.

İflas başvurusunun ardından şirketin Rusya’daki tüm operasyonlarının resmen sona ermesi bekleniyor.

Rusya, Microsoft’taki kesintiden neden etkilenmedi?

Rusya Merkez Bankası, iki yıldır süren faiz artışlarının ardından politika faizinde yakın zamanda bir indirime gidebileceğinin sinyalini verdi. Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Filip Gabuniya, ekonomik verilerdeki değişimle birlikte 6 Haziran’daki toplantıda faiz ve sinyal konusunda daha çeşitli seçeneklerin masada olacağını belirtti.

Rusya Merkez Bankası, ekonomiye ve finans piyasalarına sürpriz bir şekilde yakın zamanda politika faizinde indirim olabileceği yönünde umut verdi.

Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Filip Gabuniya, yaptığı açıklamada, “Durum bir miktar değişti, 6 Haziran’daki Yönetim Kurulu toplantımızda tartışmamızın ilginç olacağı pek çok yeni gelişme ortaya çıktı. Faiz oranı ve sinyal konusundaki karar seçeneklerimizin Nisan ayına göre daha çeşitli olacağını düşünüyorum,” ifadelerini kullandı.

Rusya’da politika faizi, son iki yıldır aralıklarla artarak 2023’ün ilk yarısındaki yüzde 7,5 seviyesinden, 2000’li yılların başından bu yana rekor olan yüzde 21 seviyesine yükselmiş ve son yedi aydır bu düzeyde tutuluyordu.

Merkez Bankası, son ana kadar yalnızca faiz artışı olasılığından bahsederken, 25 Nisan’da sinyalini yumuşatarak gelecekteki faiz kararlarının “enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki düşüşün hızına ve sürdürülebilirliğine bağlı olarak alınacağını” belirtmişti. Banka yetkilileri daha önce yakın bir toplantıda faiz indirimi olasılığına hiç değinmemişti.

İndirim beklentileri güçleniyor

Uzmanların çoğu, Merkez Bankası’nın haziran toplantısında faiz indirimi olasılığını gündeme getirmesini ve temmuz ayında nihayet indirime gitmesini bekliyordu. Bu senaryo hâlâ ana beklenti olsa da, sürpriz olasılığı arttı.

St. Peterburg Bankası analisti Viktor Grigoryev, “Regülatör, faiz kararıyla şaşırtabilir,” değerlendirmesinde bulundu.

Faiz indirimi için gerekçeler birikiyor. Bunların başında enflasyonun, kredilendirme faaliyetlerinin ve ekonominin yavaşlaması geliyor.

Maliye Bakanı Anton Siluanov ve İktisadi Kalkınma Bakanı Maksim Reşetnikov da Merkez Bankası’na faiz indirimi yönünde telkinlerde bulunmuştu.

İlk çeyrekte Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) artışı sadece yüzde 1,4 olarak gerçekleşirken, birçok sivil sektörde durgunluk hatta daralma yaşanıyor ve yıllık enflasyon yüzde 10’un altına geriledi.

Tüketici kredileri azalırken, perakende krediler genel olarak durgun, kurumsal krediler ise neredeyse hiç artmıyor; tahviller dahil ilk dört ayda artış sadece yüzde 1,1 oldu (ancak bu dönemde bütçeden yapılan avans ödemeleri arttı).

Sorunlu kredilerin oranı yükseliyor ve Merkez Bankası en büyük şirketler arasında iflas olasılığını bile değerlendiriyor.

Analistlerin hesaplamalarına göre, haftalık verilere dayanarak mayıs ayında mevsimsellikten arındırılmış cari fiyat artış hızları yüzde 4’lük hedef seviyeye yavaşladı.

Eğer bu eğilim tersine dönmezse, geçen yılki hızlı fiyat artışı dönemlerinin baz etkisinden kademeli olarak çıkılmasıyla yıllık enflasyon düşmeye devam edecek.

Merkez Bankası temkinli yaklaşımını koruyor

Merkez Bankası, geçen yıl olduğu gibi bir geri dönüş yaşanmasından endişe ediyor. 2023’ün ikinci yarısında politika faizini yüzde 16’ya çıkaran banka, yedi ay boyunca bu seviyeyi korumuştu. Düşmeye başlayan enflasyon yeniden hızlanmış ve yıl sonunda yıllık bazda yüzde 10’a yaklaşmıştı.

Bu nedenle Merkez Bankası, sinyalinde de dahil olmak üzere her zaman enflasyon ve beklentilerdeki “sürdürülebilir” düşüşün önemini vurguluyor.

En önemli faktörlerden biri rublenin güçlenmesi. Merkez Bankası, bunun sürdürülebilirliğinden şüphe duyuyor; ayrıca yüksek politika faizi, rublenin güçlenmesinin neredeyse ana nedeni.

Faiz indirimi, döviz piyasasında bir geri dönüşe ve neredeyse tüm uzmanların beklediği rublenin değer kaybetmesine yol açabilir.

İktisadi Kalkınma Bakanlığı’nın nisan sonunda güncellenen tahminine göre yıl sonunda dolar kurunun 98,7 ruble olması bekleniyor.

Merkez Bankası’nın anketine katılan analistler ise yıl ortalamasında 91,5 ruble (Gazprombank analistlerinin hesaplamalarına göre yıl sonunda dolar başına 98-100 ruble) tahmin ediyor.

Enflasyon sepetindeki farklı eğilimler

Merkez Bankası analistleri (bu, kurumun resmi tutumu değil), bankanın şüpheleri için bir başka nedene dikkat çekti: Tüketici sepetindeki bileşenler farklı davranışlar sergiliyor.

Gıda dışı ürünlerin fiyatları döviz kurlarını takiben (mevsimsellikten arındırılmış olarak) düşüşe geçerken, gıda ürünleri ve hizmetler hızla pahalanmaya devam ediyor.

Analistlere göre, fiyat artışlarının sürdürülebilir bir şekilde yavaşlaması ve fiyat istikrarının sağlanması için tüketici sepetindeki farklı bileşenlerin dinamiklerinde ve fiyat artış hızlarında çok daha büyük bir homojenlik gerekiyor.

Merkez Bankası, mevcut faiz oranıyla iş yapmanın imkansız olduğuna ve ekonominin resesyona doğru sürüklendiğine inanmıyor.

Krediye aşırı bağımlı şirketlerin iflas olasılığını kabul etmekle birlikte, genel olarak tüm sektörlerin durumunun normal olduğunu düşünüyor.

Binlerce işletmeyle yapılan anket sonuçlarına göre hesapladığı iş dünyası iklim göstergesi pozitif bölgede kalmaya devam ediyor.

Merkez Bankası buradan, iş aktivitesinin azalmadığı, sadece daha yavaş büyüdüğü sonucunu çıkarıyor. Ancak, göstergeyi pozitif bölgeye taşıyan beklentiler olurken, mevcut durum değerlendirmeleri yılbaşından bu yana negatifte seyrediyor.

Beklentiler ve istihdam piyasasındaki belirsizlik

Enflasyon beklentileri de çelişkili bir tablo sunuyor. İş dünyasının beklentileri neredeyse hedef seviyeye (Mayıs’ta yüzde 4,4) düşerken, halkın beklentileri son iki aydır —mayıs anketine göre yüzde 13,4— artıyor.

Ekonomist Dmitriy Polevoy, nisan anketinin petrol fiyatlarındaki düşüşe denk gelmesi, mayıs anketinde ise hükümetin 2026 bütçesine dahil ettiği kamu hizmetleri tarifelerindeki yüksek oranlı zammın aktif olarak tartışılmasının bunda etkili olmuş olabileceğini belirtti.

Ancak temmuz ayından itibaren yapılacak tarife zammı, geçici de olsa enflasyonu hızlandıracak.

Bu yıldan itibaren Gelir Vergisi’ndeki artış nedeniyle halkın gelirlerinde ne olduğu hakkında net bir şey söylemek zor. Şirketler, mümkün olduğunca ikramiye ödemelerini Aralık ayına kaydırdı, bu da ilk çeyrek verilerinin oldukça “gürültülü” olmasına neden oldu.

Tvyordıh Tsifr analistleri, maaş dinamikleri hakkında nisan ayı verileri geldiğinde yorum yapılabileceğini, ancak mart ayı rakamlarının iş gücü piyasasında bir soğumadan bahsetmeye izin vermediğini belirtiyor.

İşsizlik ise mart ayında yüzde 2,3 ile tarihi düşük seviyesine geri döndü. Tvyordıh Tsifr analistleri, ekonomideki yavaşlamanın geçici olabileceğini, “gerçek” bir resesyonun işsizlik artışıyla birlikte geleceğini ifade ediyor.

Bu nedenle Merkez Bankası, faiz indirimi için argümanlar birikmeye devam etse de temkinli davranıyor. Çoğunluk, 6 Haziran’da sinyalin yumuşatılmasını beklerken, bazıları faiz indiriminin kendisini bekliyor.

Yazı dizisi: Rusya ekonomisinin dönüşümü – 5