Uluslararası Para Fonu (IMF), Ukrayna müdahalesinden bu yana ilk kez Rus ekonomisini incelemek üzere önümüzdeki hafta Moskova’ya personel gönderecek. Avrupa ülkeleri tepki gösterdi.

Washington merkezli kuruluşun yetkilileri Rusya’nın başkentine giderek “paydaşlarla” görüştükten sonra ekonomiye ilişkin bir değerlendirme yayınlayacak ve Kremlin’in ekonomiyi nasıl daha iyi idare edebileceği ve iklim krizi gibi sorunlarla nasıl başa çıkabileceği konusunda tavsiyelerde bulunacak.

IMF, bir üye ülke için 4. Madde gözden geçirmesi yapmanın “karşılıklı bir yükümlülük” olduğunu ve sürecin sadece ekonomik verilerdeki dalgalanma nedeniyle askıya alındığını söyledi. Rusya’daki durum artık “daha oturmuş” durumda denildi.

Cuma günü dokuz Avrupa ülkesi IMF’nin planlarını protesto ederek, “başka bir ülkeyi işgal eden bir ülkeyle diyaloğu yeniden başlatmanın Washington merkezli fonun itibarına zarar vereceğini” savundu.

Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna müdahalesinden bu yana IMF, Rusya ile yıllık istişarelerini durdurmuştu.

Litvanya, Letonya, Estonya, Finlandiya, İsveç, İzlanda, Danimarka, Norveç ve Polonya maliye bakanları IMF genel müdürü Kristalina Georgieva’ya gönderdikleri ve Reuters tarafından görülen mektupta “IMF’nin bu tür planlarından duyduğumuz güçlü memnuniyetsizliği ifade etmek isteriz” dediler.

AB yetkilileri, Georgieva’nın Budapeşte’de AB maliye bakanları ve merkez bankacılarının katılacağı bir toplantıya katılacağını ve burada kendisine IMF’nin planları hakkında sorular soracaklarını söyledi.

“IMF istişarenin sonunda Rusya’ya ne gibi tavsiyelerde bulunmak istiyor? Bir savaş ekonomisi nasıl daha iyi yönetilir?” diye soran üst düzey bir Avro Bölgesi yetkilisi Reuters’e konuştu.

Chatham House adlı dış ilişkiler düşünce kuruluşunda Rusya analisti olan Tim Ash bir blog yazısında şunları söyledi “Açıkçası 4. Madde gözden geçirmeleri gözetimle ilgili olmakla birlikte, aynı zamanda ülkelere nerede yanlış yaptıklarına dair politika tavsiyelerinde bulunmak ve ekonomik çıktılarını nasıl iyileştireceklerine dair tavsiyeler vermeye çalışmakla da ilgilidir. Dolayısıyla IMF yetkililerinin Moskova’ya giderek Rusya’nın ekonomisini iyileştirmesine yardımcı olmaları ve böylece kendilerini Ukrayna’ya karşı savaşın yürütülmesinde Rusya’ya yardım etmekle suçlanmaya açık hale getirmeleri kaçınılmazdır.”

‘Rusya’da ekonomik durum artık daha istikrarlı’

Moskova Federal Devlet İstatistik Servisi’nin son verilerine göre Rusya ekonomisi ikinci çeyrekte yıllık %4 oranında büyüdü. Büyümenin büyük bir kısmı imalat sektöründe gerçekleşti.

Bir IMF sözcüsü perşembe günü Washington’da düzenlenen basın brifinginde şunları söyledi:

“IMF ve tüm üye ülkelerimizin 4. Madde istişarelerini yürütme konusunda karşılıklı yükümlülükleri vardır. Bu bizim anlaşma maddelerimizde yer almaktadır. Aslında Rusya örneğinde, 2022’de Ukrayna’nın işgalinden bu yana ekonomik durum son derece istikrarsızdı ve bu da 4. Madde istişarelerini, özellikle de hem yakın hem de orta vadedeki görünüm ve politika çerçeveleri hakkında düşünmeyi zorlaştırdı. Artık ekonomik durum daha istikrarlı hale geldiğine göre, başta da söylediğim gibi, hem fonun hem de üye ülkenin yükümlülükleri doğrultusunda Rusya ile 4. Madde istişareleri yeniden başlıyor.”

Avrupalı bir istihbarat ajansından iki kaynağa ve Reuters tarafından aktarılan belgelere göre Rusya geçen yıl Çin motorları ve parçaları kullanarak Ukrayna’daki savaşta kullandığı Garpiya-A1 adlı yeni bir uzun menzilli saldırı dronu üretmeye başladı.

Reuters’a göre, yeni insansız hava aracı için bir üretim sözleşmesi, üretim sürecine ilişkin şirket yazışmaları ve mali belgeleri içeren istihbarat, Rus devletine ait silah üreticisi Almaz-Antey’in bir yan kuruluşu olan IEMZ Kupol’un Temmuz 2023’ten Temmuz 2024’e kadar 2.500’den fazla Garpiya ürettiğini gösterdi.

Çin teknolojisi içeren yeni Rus insansız hava aracının varlığı daha önce rapor edilmemişti. IEMZ Kupol ve Almaz-Antey yorum taleplerine yanıt vermedi.

İki istihbarat kaynağı, Reuters ile paylaştıkları görüntülerin Ukrayna’dan bir Garpiya enkazına ait olduğunu iddia ettiler ancak daha fazla ayrıntı vermedi. Reuters görüntüleri bağımsız olarak teyit edemedi.

Washington DC merkezli bir düşünce kuruluşu olan Center for a New American Security’de kıdemli araştırmacı olarak görev yapan Samuel Bendett Reuters’a yaptığı açıklamada Garpiya’nın, eğer doğrulanırsa, Rusya’nın uzun menzilli insansız hava araçları için İran tasarımlarına olan güveninden bir sapma anlamına geleceğini söyledi.

“Eğer bu gerçekleşiyorsa, Rusya’nın artık yerel gelişime ve tabii ki Çin’e daha fazla güvenebileceğini gösterebilir, çünkü bu savaştaki her iki taraf da insansız hava aracı üretimi için birçok Çin bileşenine bağımlı” dedi.

Rusya Savunma Bakanlığı bu haber için yapılan yorum talebine yanıt vermedi. Çin dışişleri bakanlığı Reuters’e yaptığı açıklamada Pekin’in insansız hava araçları da dahil olmak üzere potansiyel askeri uygulamaları olan ürünlerin ihracatını sıkı bir şekilde kontrol ettiğini söyledi.

Açıklamada “Ukrayna kriziyle ilgili olarak Çin her zaman barış görüşmelerini ve siyasi çözümü desteklemeye kararlı olmuştur” denildi. Açıklamada Çin’in Rusya ile ticaretinde herhangi bir uluslararası kısıtlama bulunmadığı da belirtildi.

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov gazetecilere yaptığı açıklamada, ABD’nin Kiev’in Rusya içinde saldırı düzenlemesine yönelik kısıtlamaları kaldırabileceği yönündeki açıklamalarının Rusya üzerinde psikolojik baskı kurma girişimi olduğunu söyledi.

Ryabkov, “Bu psikolojik savaşın bir unsurudur ve Washington’un uzun süredir ülkemize karşı yürüttüğü hibrid savaşın bir parçasıdır. Bu, ülkemizin özel askeri operasyon için belirlenen tüm hedefleri tam olarak tamamlama yönündeki güçlü ve kesin kararlılığını psikolojik olarak etkilemeye yönelik bir girişimdir” dedi.

ABD’den gelen tırmandırıcı politika ve sinyallerin Rusya’yı rotasını değiştirmeye zorlamayacağını, aksine Washington ve müttefikleri için ek riskler yaratacağını vurguladı: “Bugün tanık olduğumuz sinyaller ve eylemler tırmanmaya yöneliktir. Bu açıklamalar bizi rotamızı değiştirmeye zorlamayacak, aksine nerede olurlarsa olsunlar ABD ve müttefikleri, müşterileri ve uyduları için ek riskler ve tehlikeler yaratacaktır.”

ABD’nin gerçekten kendi güvenliğiyle ilgileniyorsa, hükümetinin Ukrayna’nın füze saldırıları konusundaki kışkırtıcı açıklamalarına son vermesi ve Kiev hükümetine silah sağlamayı durdurması gerektiğini söyledi:

“Eğer iddia ettikleri gibi ABD kendi güvenliğini güçlendirmekle ilgileniyorsa, bu tür kışkırtıcı açıklamaları derhal durdurmalı ve doğal olarak özel askeri operasyon bölgesine her türlü silahı teslim etmekten kaçınmalıdır.”

Daha önce Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Batı’nın Kiev’e uzun menzilli füzelerle Rus topraklarına saldırı düzenleme yetkisi verdiğini söylemişti. Sözcüye göre bu karar kitle iletişim araçlarında resmileştiriliyor.

İngiliz The Times gazetesi, Kiev’e giden ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy’nin, Ukrayna’nın Rus topraklarını vurmak için uzun menzilli füzeler kullanmasına izin verme olasılığını görüşmeyi planladıklarını bildirdi. Washington’un böyle bir izin verme planları Bloomberg tarafından haberleştirildi. CIA direktörü Bill Burns de ABD’nin tutumunu yeniden gözden geçirebileceğini söyledi.

‘Rusya-İran askeri işbirliği uluslararası hukuka aykırı değil’

Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Batı’nın İran karşıtı yaptırımlarını yorumlarken, Rusya ile İran arasındaki askeri-teknik işbirliğinin uluslararası hukuku ihlal etmediğini ve bölgesel dengeler üzerinde hiçbir etkisi olmadığını söyledi.

“Ülkelerimiz arasındaki askeri-teknik işbirliği, a) BM Güvenlik Konseyi’nin ilgili kararları da dahil olmak üzere uluslararası hukuka aykırı hiçbir unsur içermeyecek ve ülkemizin ulusal mevzuatını hiçbir şekilde ihlal etmeyecek ve b) bu işbirliğinin Orta Doğu’daki bölgesel denge üzerinde hiçbir etkisi olmayacak şekilde yürütülmektedir. Eğer Amerikalılar İran’dan Rusya’ya bazı tedariklerin yapıldığı konusunu gündeme getirmeye devam ederlerse, bu onların sorunudur. Böyle bir işbirliğinin olmadığına dair kapsamlı açıklamalar defalarca yapılmıştır” dedi.

Bununla birlikte Ryabkov, Rusya’nın politikası ve diğer ülkelerle işbirliğine ilişkin Washington’dan duyulan tek şeyin “kötü niyetli iddialar” olduğunu söyledi.

Diplomat sözlerini şöyle sonlandırdı: “Dolayısıyla bunu sağduyunun ötesinde bırakıyoruz ve kesinlikle kendi çıkarlarımız ve İran İslam Cumhuriyeti de dahil olmak üzere bizim gibi bu konuya ilgi gösteren tüm ülkelerle karşılıklı yarar ve eşit işbirliği hedeflerimiz doğrultusunda harekete geçeceğiz.”

İngiltere 10 Eylül’de Rusya’ya yardım ettikleri iddiasıyla İranlı yedi kişi ve kuruluşa yaptırım uygulamıştı. Bunlar arasında Baharestan Kish Company ve Saad Sazeh Faraz Sharif drone üreticileri de vardı. Tespit edilmesi halinde bu kişilerin İngiltere’deki hesapları dondurulacak. Ayrıca salı günü Almanya, İngiltere ve Fransa ortak bir bildiri yayınlayarak bu ülkelerin İran’a ve İran’dan uçuşlara ilişkin anlaşmayı derhal feshetme ve İran Havayolu şirketine karşı yaptırımlar uygulama niyetinde olduklarını açıkladılar. ABD Dışişleri Bakanı Blinken da İran’ın Rusya’ya balistik füze sevkiyatı yaptığını iddia etti ve yaptırımların yolda olduğunu açıkladı.

Moskova ve Tahran, İran’dan Rusya’ya silah sevkiyatı yapıldığı ve bu silahların Ukrayna’da kullanıldığı iddialarını reddetti.