ABD’li nadir toprak elementleri şirketi MP Materials, Suudi madencilik şirketi Maaden ile Orta Doğu krallığında nadir toprak elementleri endüstrisinin geliştirilmesini “araştırmak” için bir ön anlaşma imzaladı.

Çarşamba günü açıklanan anlaşma, MP’nin stratejik yatırımcısı olan Çinli nadir toprak elementleri devi Shenghe Resources’ın Avustralya borsasına kote olan Peak Rare Earths’ü satın alacağını açıklamasının ardından geldi.

Çin hakim olduğu işleme endüstrisi için hammadde teminini güvence altına almak için harekete geçerken, diğer ülkelerin bu malzemeler için alternatif tedarik zincirleri geliştirmeye çalışmasıyla nadir toprak elementleri tedarikini güvence altına alma yarışının giderek kızıştığı görülüyor.

MP-Maaden anlaşması, ABD Başkanı Donald Trump’ın da katıldığı 2025 ABD-Suudi Yatırım Forumu’nun kenarında imzalandı. Trump yönetimi, görüşmelerin ardından Suudi Arabistan’ın ABD’ye 600 milyar dolar yatırım yapmayı kabul ettiğini açıkladı.

İki şirket ortak açıklamada, madencilik, ayırma, arıtma ve mıknatıs üretimi dahil olmak üzere “Suudi Arabistan’da dikey entegre bir nadir toprak tedarik zincirini ortaklaşa geliştirme fırsatlarını araştırmayı hedeflediklerini” belirtti.

Nadir toprak elementleri, elektrikli araçlar, rüzgar türbinleri ve füzelerdeki aktüatörler ve insansız hava araçlarına güç sağlayan küçük motorlar gibi savunma sistemlerinde kullanılan güçlü mıknatıslar da dahil olmak üzere bir dizi modern teknolojide kullanılan 17 elementtir. MP, ABD’deki tek nadir toprak madenini işleten Mountain Pass’ı işletiyor ve Amerika’da madenden mıknatısa kadar uzanan bir tedarik zinciri kurmayı hedefliyor.

MP CEO’su James Litinsky, iki şirket tarafından imzalanan mutabakat zaptının “yeni teknolojilerin tetiklediği dönüşüm sürecinde küresel tedarik zincirinin yeniden dengelenmesi yolunda atılan önemli bir ilk adım” olduğunu söyledi.

Maaden CEO’su Bob Wilt, şirketin petrol ekonomisinden uzaklaşarak ekonomisini çeşitlendirmeye çalışan Suudi Arabistan’da ileri imalatı desteklemek için bir nadir toprak “merkezi” oluşturmak istediğini belirtti.

Wilt, “Suudi ekonomisinin üçüncü ayağı olarak madencilik sektörünü geliştirmeye devam ederken, bu adım, krallığın ekonomik ve endüstriyel büyümesini sağlayacak madenlerin keşfi ve geliştirilmesinde önemli bir adımdır” dedi.

Ticaret savaşında Çin’in kozu

Çin, dünyadaki nadir toprak kalıcı mıknatısların %90’ından fazlasını üretiyor ve bu malzemelerin işlenmesi ve rafine edilmesinde hakim konumda bulunuyor. Bu avantaj, Washington ile ticaret gerilimleri sırasında Çin’in elinde önemli bir koz idi.

4 Nisan’da Çin, yedi ağır nadir toprağı çift kullanımlı ihracat kontrollerine tabi tuttu. Sektör kaynaklarına göre bu hamle, Çin’den mıknatıs sevkiyatlarını büyük ölçüde dondurdu. ABD ve Çin arasında yakın zamanda varılan ticaret ateşkesi, yeni sistem kapsamında lisansların hızlı bir şekilde verileceği umutlarını artırdı. Pekin çarşamba günü, 28 ABD şirketine uygulanan nadir toprak ihracat yasağının 90 gün süreyle askıya alınacağını duyurdu.

MP Materials hisseleri, Suudi Arabistan’ın açıklamasının ardından çarşamba günü geç saatlerde %1,5 değer kazandı. Madencilik şirketi, yüksek maliyetler nedeniyle ilk çeyrekte 22,6 milyon dolar net zarar açıklamıştı. Sonuçlar, Shenghe’nin gümrük vergileri nedeniyle Mountain Pass’tan sevkiyatları durdurması nedeniyle nisan ayında aldığı bir darbeyi yansıtmıyordu.

Shenghe, Çin’deki devasa işleme faaliyetleri için nadir toprak konsantresi hammaddesi biriktirmek amacıyla dünya çapında projelere yatırım yaparak, nadir topraklar alanında dünyanın en önemli oyuncularından biri haline geldi.

Çarşamba günü geç saatlerde Çinli şirket, Tanzanya’da nadir toprak elementi içeren bir mineral olan bastnaesit madeni işleten Avustralya merkezli Peak Rare Earths’ün %100’ünü satın alacağını duyurdu. Shenghe’nin bu hamlesi, geçen yıl temmuz ayında Tanzanya hükümetinin %16 hissesine sahip olduğu madende %50 hisse satın alma planının yerine geçiyor.

Shenghe, Peak’in en büyük hissedarıydı ve kayıtlı hisselerin %20’sinden biraz azına sahipti. Peak’in 7,5 milyon Avustralya doları tutarında hak teklifi yoluyla sermaye artırımı tamamladıktan sonra, madencilik şirketini 150,5 milyon Avustralya doları (96,9 milyon ABD doları) karşılığında satın alacağını açıkladı. Peak, hissedarlara yaptığı açıklamada, Shenghe’nin sermaye artırımı tutarına eşit bir miktar ödemeyi kabul ettiğini de belirtti.

Sermaye artırımı, ekim ayında tamamlanması beklenen ve Tanzanya ve Çin’deki düzenleyici kurumların onayına ve hissedarların oylamasına tabi olan devralma sürecinde Peak’in masraflarını karşılamak için gerekli.

Hak teklifinin tamamı gerçekleştirilirse, devralma işlemi Peak hissedarlarına, Peak’in 20 günlük hacim ağırlıklı ortalama hisse fiyatı olan 0,12 Avustralya dolarına kıyasla %160 prim sağlayacak.

Shenghe’nin yönetim kurulu çarşamba günü Şanghay borsasına yaptığı açıklamada, satın almanın “şirketin maden geliştirme temelini daha da sağlamlaştırmak ve küresel operasyonel yapısını optimize etmek” amacını taşıdığını belirtti.

Shenghe, geçen yıl ASX’te işlem gören başka bir şirket olan Strandline Resources’tan Strandline Resources UK’yi 43 milyon Avustralya doları karşılığında satın almıştı. Bu satın alma ile Çinli madencilik şirketi, Afrika’nın güneydoğusundaki Nyati Mineral Sands projesinde %84 hisseye sahip oldu.

OPEC’in aylık raporuna göre, anlaşmaya dahil olan OPEC+ ülkelerinin nisan ayı petrol üretimi mart ayına göre düşerek planlanan seviyenin altında kaldı. Kazakistan ve Irak kotalarını aşarken, Rusya hedefin gerisinde kaldı.

OPEC’in aylık raporunda sunulan verilere göre, anlaşmaya dahil olan OPEC+ ülkeleri nisan ayında petrol üretimini mart ayına kıyasla günlük 26 bin varil azaltarak 35 milyon 462 bin varile düşürdü.

Bu seviye, daha önce eksik yapılan kesintilerin telafisi göz önüne alındığında ve nisan ortasında sunulan takvime göre planlanan üretim düzeyinin günlük 66 bin varil altında kaldı.

Raporda, nisan ayında taahhüt edilen seviyenin üzerinde üretim yapan ülkeler arasında Kazakistan ve Irak’ın öne çıktığı belirtildi.

Kazakistan, mart ayına göre üretimini günlük 41 bin varil azaltarak 1 milyon 823 bin varile düşürmesine rağmen, belirlenen kotanın günlük 413 bin varil üzerinde kaldı.

Benzer şekilde sistematik olarak kotalarını aşan Irak da üretimini mart ayına kıyasla günlük 5 bin varil azaltarak 3 milyon 964 bin varile indirdi ancak bu rakam, anlaşılan seviyenin günlük 72 bin varil üzerinde gerçekleşti.

Rusya’nın nisan ayı üretimi ise günlük 8 milyon 981 bin varil olarak kaydedildi.

Söz konusu miktar, mart ayına göre günlük 12 bin varillik artış anlamına gelse de planlanan seviyenin 17 bin varil altında kaldı.

Genel olarak, anlaşmaya katılan OPEC ülkeleri, nisan ayında günde toplam 21 milyon 256 bin varil petrol üretti.

Bu rakam, mart ayına göre günlük 18 bin varillik artışa ve anlaşma kapsamında hedeflenenin günlük 64 bin varil üzerine işaret ediyor.

Buna karşılık, anlaşmaya dahil olan OPEC dışı ülkeler nisan ayında üretimlerini mart ayına göre günlük 45 bin varil azaltarak 14 milyon 200 bin varile düşürdü ve planın günlük 130 bin varil altında kaldı.

Bu grupta en büyük üretim düşüşleri Azerbaycan (günlük 83 bin varil), Meksika (günlük 304 bin varil) ve Malezya’da (günlük 58 bin varil) gözlendi.

Raporda ayrıca, anlaşmaya dahil olmayan İran, Venezuela ve Libya’nın nisan ayında üretimlerini sırasıyla günlük 30 bin, 34 bin ve 14 bin varil azalttığı bilgisi paylaşıldı.

Rusya, pandemiden bu yana en düşük petrol fiyatlarına hazırlanıyor

Bloomberg, Trump yönetiminin Ukrayna’daki çözüm paketine ek olarak Rusya-NATO Konseyi’nin çalışmalarının yeniden başlatılmasını önerdiğini duyurdu. Konsey, Kırım’ın 2014’te Rusya’ya katılmasının ardından pratik işbirliğini askıya almış ve son toplantısını Ocak 2022’de gerçekleştirmişti.  

Bloomberg‘ün haberine göre, ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, Rusya-NATO Konseyi‘nin (RNK) çalışmalarının yeniden başlatılmasını teklif etti. Ajans, Amerikalı yetkililerin bu fikri Ukrayna’daki duruma ilişkin çözüm paketlerine yeni bir unsur olarak eklediğini bildirdi.

Adı açıklanmayan bir kaynağa dayandırılan haberde, “ABD o zamandan bu yana teklifini, Rusya-NATO Konseyi çerçevesinde güvenlik müzakerelerinin yeniden başlatılmasını önermek de dahil olmak üzere yeni ayrıntılarla destekledi,” ifadelerine yer verdi.

Rusya-NATO Konseyi, Rusya Federasyonu ile Kuzey Atlantik İttifakı arasında istişare, uzlaşı, işbirliği, ortak karar ve ortak eylem için bir mekanizma olarak 2002 yılında kurulmuştu.

İttifak, Kırım’ın Nisan 2014’te Rusya’ya katılmasının ardından Rusya ile tüm pratik sivil ve askeri işbirliğini askıya almış, ancak RNK dahil olmak üzere siyasi diyalog kanallarını açık tutmuştu.

O tarihten bu yana, Ukrayna’nın gündemin ilk sırasında yer aldığı 11 toplantı gerçekleştirildi.

Rusya-NATO Konseyi’nin son toplantısı Ocak 2022’de yapılmıştı.

Ukrayna’da çatışmaların başlamasının ardından NATO ülkeleri, aynı yılın haziran ayında düzenlenen Madrid Zirvesi’nde NATO’nun artık Rusya’yı bir ortak olarak göremeyeceği konusunda anlaşmaya varmıştı. Bu kararın ardından istişareler yapılmamıştı.

Fakat NATO yetkilileri, “riski azaltmak ve gerilimin tırmanmasını önlemek için” Moskova ile iletişim kanallarını açık tuttuklarını belirtmişlerdi.