Belarus Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ruslan Varankov, üçüncü Minsk Avrasya Güvenliği Uluslararası Konferansı’nın 28-29 Ekim’de düzenleneceğini açıkladı. Konferansın ana gündem maddesi, Avrasya’da eşit ve bölünmez bir güvenlik mimarisi ile 21. Yüzyılda Çok Kutupluluk ve Çeşitlilik Şartı’nın geliştirilmesi olacak.

Belarus Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ruslan Varankov, başkent Minsk’in 28-29 Ekim tarihlerinde üçüncü Minsk Avrasya Güvenliği Uluslararası Konferansı’na ev sahipliği yapacağını duyurdu.

Konferansın temel amacı, Avrasya coğrafyasında eşit ve bölünmez bir güvenlik mimarisi ile çok kutuplu ve adil bir dünya düzeninin şekillendirilmesine yönelik diyaloğu devam ettirmek olarak belirlendi.

TASS haber ajansının aktardığına göre Varankov, “Avrasya sahasında eşit ve bölünmez bir güvenlik mimarisinin, çok kutuplu ve adil bir dünya düzeninin oluşturulmasına ilişkin diyaloğun sürdürülmesi planlanıyor,” dedi.

Bölgesel güvenlik ve güven tesisi öncelikli

Sözcü Varankov, forumun bölgedeki mevcut çatışmaların çözümüne, karşılıklı güvenin yeniden inşasına ve güvenliğin pekiştirilmesine katkı sunacak her türlü girişimin ele alınmasına açık olacağını vurguladı.

Varankov ayrıca, Belarus’un geçmişte de benzer müzakereler için defalarca bir platform görevi üstlendiğini hatırlattı.

Çok Kutupluluk Şartı masada

Minsk’te düzenlenecek konferansın kilit gündem maddelerinden biri, “21. Yüzyılda Çok Kutupluluk ve Çeşitlilik Şartı”nın geliştirilmesi sürecindeki gelecek adımların tartışılması olacak.

Toplantıya Büyük Avrasya coğrafyasındaki ülkelerin dışişleri bakanlığı yöneticilerinin davet edildiği bildirildi.

Ayrıca, Avrasya bölgesinde faaliyet gösteren uluslararası kuruluşların, alanında uzman isimlerin ve akademik çevrelerden temsilcilerin de konferansa katılım göstermesi bekleniyor.

Belarus’un başkenti Minsk, daha önce 2023 ve 2024 yıllarında da benzer nitelikte iki ayrı konferansa ev sahipliği yapmıştı.

Rusya ve Belarus, ticarette neredeyse tamamen ulusal para birimlerine geçti

Ukrayna Savunma Bakanı Rustem Umerov, Rusya’yı Ukrayna ile barış görüşmelerini kasten uzatmakla ve ABD’ye yönelik bir ‘diplomasi görüntüsü’ yaratmaya çalışmakla suçladı. Umerov, 2 Haziran’da İstanbul’da yapılan son görüşmenin savaşın sonlandırılması için gereken sonuçları vermediğini belirtti.

Ukrayna Savunma Bakanı ve müzakerelerdeki Ukrayna heyetinin başkanı Rustem Umerov, Rusya’nın Ukrayna ile barış diyaloğunu uzattığını ve diplomasi görüntüsü yarattığını iddia etti.

Umerov’a göre Moskova, çatışmanın çözüm koşullarına ilişkin bir memorandumu ancak bir gün önce, 2 Haziran’da İstanbul’da yapılan toplantı sırasında iletti.

Sonuç olarak, iki haftadan fazla süredir hazırlıkları yapılan toplantı, “savaşın sona ermesi için gereken sonuçları vermedi.”

Umerov, Facebook sayfasından yaptığı açıklamada, “Görünüşe göre Ruslar, gerçek eylemler olmaksızın ABD için bir ‘diplomasi tablosu’ yaratmaya çalışarak yine zaman kazanıyor,” diye yazdı.

Tek kazanım esir takası ve cenaze iadesi

Ukrayna heyetinin başkanı, ikinci tur görüşmelerin tek başarısının, durumu ağır hasta ve ağır yaralı tüm savaş esirleri ile 25 yaşın altındakilerin takası ve “6000’e 6000” formatında ölenlerin cenazelerinin iadesi konusunda varılan anlaşma olduğunu belirtti.

Umerov, “Ayrıca, kaçırılan Ukraynalı çocukların tamamen doğrulanmış bir listesi de teslim edildi. Rusya gerçekten barışa doğru ilerlemek istiyorsa, bunun en azından bir kısmının geri dönmesi insani bir eylem olacaktır,” diye vurguladı.

Kiev’in Haziran ayı sonuna kadar Ukrayna ve Rusya liderleri düzeyinde bir görüşme yapmaya hazır olduğunu, ancak Rus tarafı için müzakerelerin zaman kazanma girişimi olması durumunda “cevabın tek olması, yani uluslararası yaptırımların sıkılaştırılması gerektiğini” gerektiğini de sözlerine ekledi.

‘Rusya provokasyona gelmedi’

Zelenskiy’den Rusya’nın ateşkes teklifine ret

Moskova ile Kiev arasında 2022 baharından bu yana ilk doğrudan görüşmeler 16 Mayıs’ta İstanbul’da yapılmıştı. Bu görüşmeler, savaş boyunca “1000’e 1000” formülüyle en büyük esir takasıyla sonuçlanmıştı.

ABD Başkanı Donald Trump bu sonucu memnuniyetle karşılamış ve daha fazla ilerleme kaydedileceği yönündeki umudunu dile getirmişti.

İkinci tur görüşmeler sırasında Rusya, ölenlerin naaşlarını toplamak için cephenin belirli bölgelerinde ateşkes ilan edilmesini önermişti. Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy bunu reddetti.

Saldırıların durdurulması için ateşkese ihtiyaç duyulduğunu ve Ukrayna’nın bu konudaki tutumunu değiştirmediğini ifade eden Zelenskiy, en az 30 gün boyunca koşulsuz ateşkes sağlanmasında ısrar etmişti.

Rusya’nın sunduğu memorandum

Ukrayna tarafına sunulan memorandumda Rusya, savaşı sona erdirmek için iki seçenek önerdi.

Birincisi, Ukrayna ordusunun Rus güçleri tarafından kısmen kontrol edilen dört bölgeden Rusya Federasyonu sınırlarından “anlaşmaya varılmış” bir mesafeye aşamalı olarak çekilmesini içeriyor.

İkinci senaryo ise doğrudan toprakların teslim edilmesi talebini içermiyor ancak Ukrayna’da seferberliğin durdurulması, uluslararası silah sevkiyatının kesilmesi ve Rusya Federasyonu topraklarında “sabotajların” sona erdirilmesinin garanti edilmesi gibi 12 koşul içeriyor.

Zelenskiy, Rus memorandumunun hükümlerini yorumlarken, bunların Rusya’dan gelen “ültimatomvari şeyler” olduğunu savundu.

TASS ajansı, Rusya’nın bugün İstanbul’daki müzakerelerde sunduğu Ukrayna’da ateşkese ilişkin memorandumun tam içeriğini kamuoyuyla paylaştı. Memorandum, Ukrayna güçlerinin belirli bölgelerden çekilmesini öngören birinci seçenek ile asker sevkiyatının yasaklanması, dış yardımın durdurulması ve Kiev’in ‘yıkıcı faaliyetlerden’ vazgeçmesini içeren kapsamlı bir ikinci paket teklif sunuyor. Nihai çözüm için ise Kırım, Donbass ve Novorusya’nın Rusya toprağı olarak tanınması gibi şartlar sıralanıyor.

TASS ajansı, Rusya’nın Ukrayna’da çatışmaların durdurulması amacıyla bugün İstanbul’da gerçekleştirilen müzakerelerde sunduğu memorandumun tam metnini yayımladı.

Memorandumda, ateşkesin sağlanması için iki farklı seçenek sunulurken, nihai bir çözüme ulaşılması için de bir dizi koşul sıralanıyor.

Bu koşullar arasında Ukrayna’nın belirli bölgelerden askerlerini çekmesi, yabancı askeri yardımların durdurulması, Ukrayna’nın tarafsızlığı ve bazı bölgelerin Rusya toprağı olarak tanınması gibi maddeler bulunuyor.

Ateşkes için iki farklı yol haritası

Rusya tarafından sunulan memorandumda Kiev yönetimine iki ateşkes seçeneği öneriliyor.

İlk seçenek, Ukrayna ordusunun Donetsk Halk Cumhuriyeti (DHC), Lugansk Halk Cumhuriyeti (LHC), Zaporojye ve Herson oblastlarından tamamen çekilmesini içeriyor. Bu çekilme, taraflarca üzerinde anlaşmaya varılacak bir mesafeye kadar Rusya sınırlarından uzaklaşmayı kapsıyor.

İkinci seçenek ise “paket teklif” olarak adlandırılıyor ve daha kapsamlı maddeler içeriyor. Bu seçeneğe göre, asker sevkiyatının yasaklanması, Ukrayna’ya yönelik dış askeri yardım ve istihbarat paylaşımının sonlandırılması, seferberliğin durdurularak terhis işlemlerinin başlatılması ve üçüncü ülkelerin Ukrayna topraklarındaki askeri varlığının ortadan kaldırılması talep ediliyor.

Ayrıca, Kiev’in Rusya ve vatandaşlarına yönelik “yıkıcı ve bozguncu faaliyetlerden” vazgeçmesi de garanti altına alınması istenen şartlar arasında yer alıyor.

Ateşkesin detayları ve kontrol mekanizması

Memorandumun ateşkes koşulları bölümünde, Ukrayna ordusunun Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporojye oblastlarından çekilmesi ilk opsiyon olarak belirtiliyor.

Ukrayna ordusunun, Rusya’nın Donbass ve Novorusya dahil kendi toprağı olarak tanımladığı bölgelerden çekilmeye başlamasıyla birlikte 30 günlük bir ateşkes rejiminin kurulacağı ifade ediliyor. Çekilmenin de bu 30 günlük süre zarfında tamamlanması öngörülüyor.

İkinci “paket” opsiyon ise 10 maddelik bir çözüm önerisi sunuyor. Bu öneri, Ukrayna ordusunun Rusya sınırlarından üzerinde anlaşılan mesafeye çekilmesi dışındaki tüm yer değiştirmelerinin yasaklanmasını içeriyor.

Batı ülkelerinden Ukrayna’ya silah ve istihbarat sağlanmasının durdurulması, yabancı uzmanların Ukrayna safındaki askeri faaliyetlere katılımının sonlandırılması ve Kiev tarafından sıkıyönetimin kaldırılması da bu paketin önemli maddeleri arasında.

Ateşkes rejiminin denetlenmesi ve kontrolü için ise iki taraflı bir Merkez kurulması planlanıyor. Kiev’e, nihai çözüme ilişkin hükümleri yerine getirmek üzere bir anlaşma imzalaması teklif ediliyor.

İstanbul görüşmelerinde Rusya’dan Ukrayna’ya memorandum ve kısmi ateşkes teklifi

Nihai çözümün şartları belirlendi

Memorandumda, nihai bir çözüme ulaşılması için Ukrayna’nın kabul etmesi beklenen şartlar da detaylandırılıyor.

Bu şartların başında Kırım, Donbass ve Novorossiya’nın uluslararası alanda Rusya’nın bir parçası olarak tanınması geliyor.

Rusça konuşan nüfusun tüm hak, özgürlük ve çıkarlarının güvence altına alınması, Rusçaya resmi dil statüsü verilmesi, Nazizm ve neo-Nazizm’in propagandası ile yüceltilmesinin yasalarla yasaklanması da talep ediliyor.

Ayrıca, Ukrayna Ortodoks Kilisesi (UOK) üzerindeki tüm kısıtlamaların kaldırılması, Ukrayna’daki milliyetçi oluşumların dağıtılması, “siyasi tutuklular” için karşılıklı af ilan edilmesi ve alıkonulan askerler ile sivil şahısların serbest bırakılması da çözüm koşulları arasında sıralanıyor.

Belgede, Ukrayna topraklarına nükleer silahların kabulü, sevkiyatı ve konuşlandırılmasının kesin bir dille yasaklanması ve Ukrayna’nın tarafsız statüye sahip olması gerektiği vurgulanıyor.

Ukrayna ordusunun personel sayısı, silah ve askeri teçhizat miktarına sınırlama getirilmesi, Ukrayna’nın Rusya’ya yönelik mevcut tüm yaptırımlarını kaldırması ve yenilerini uygulamaktan vazgeçmesi de isteniyor.

Çatışmalardan kaynaklanan zararlar için karşılıklı tüm hak iddialarından vazgeçilmesi ve doğalgaz sevkiyatı da dahil olmak üzere diplomatik ve ekonomik ilişkilerin aşamalı olarak yeniden tesis edilmesi öngörülüyor.

Barışa giden adımlar ve takvim

Memorandumun üçüncü bölümünde, adımların sırası ve uygulama takvimi de belirleniyor. Buna göre, Rusya’nın hayatını kaybetmiş 6 bin Ukraynalı askerin naaşını Ukrayna tarafına teslim etmesinin hemen ardından, “tüm hükümlerinin uygulanmasına yönelik somut tarihlerin ve gelecekteki Nihai Çözüm Anlaşması’nın imza tarihinin belirlendiği Ateşkes Memorandumu’nun imzalanması” aşamasına geçilecek. Bunu takiben 30 günlük bir ateşkes rejimi ilan edilecek.

Sonraki aşamalar ise “Ukrayna topraklarında seçimlerin yapılması, yönetim organlarının oluşturulması” ve ardından “anlaşmanın imzalanması” olarak sıralanıyor.

Ukrayna makamlarının, sıkıyönetimin kaldırılmasından sonra en geç 100 gün içinde yapılması gereken cumhurbaşkanlığı ve Verhovna Rada (parlamento) seçimlerinin tarihini ilan etmesi gerekiyor.

Rusya ile Ukrayna arasındaki barış anlaşmasının, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin yasal olarak bağlayıcı bir kararıyla onaylanması da memorandumda yer alan son koşul olarak dikkat çekiyor.