Diplomasi
Çin: Gazze için ateşkes metni muğlak ve kırılgan

BM Güvenlik Konseyi (BMGK) pazartesi günü yerel saatle Gazze’deki savaşı sona erdirmek üzere ABD tarafından üç aşamalı olarak hazırlanan kapsamlı bir ateşkes anlaşmasına varılmasını amaçlayan bir kararı kabul ederken, lehte oy kullanan Çin, tüm BMGK kararlarının kapsamlı ve etkili bir şekilde uygulanması çağrısında bulundu, ancak ABD tarafından hazırlanan metnin bazı açılardan hala muğlak olmasından duyduğu endişeyi dile getirdi.
Çinli analistler salı günü yaptıkları açıklamada, ABD’nin İsrail’in anlaşmayı kabul ettiğini iddia etmesine ve Filistinli grup Hamas’ın da anlaşmayı kabul ettiğini ve ayrıntılar üzerinde müzakereye hazır olduğunu söylemesine rağmen, çatışan tarafların karşılıklı güven eksikliği nedeniyle kararın ne ölçüde uygulanabileceğinin hala soru işareti olduğunu söyledi. Çinli analistlere göre, İsrail ve Hamas arasındaki ateşkesin üç aşaması boyunca başka olaylar ya da anlaşmazlıklar yaşanırsa çatışma devam edecek, dolayısıyla ABD tarafından hazırlanan anlaşma “kırılgan”.
14 lehte ve Rusya’nın çekimser oyuyla büyük bir çoğunlukla kabul edilen 2735 sayılı karar, çatışmanın her iki tarafını da önerinin şartlarını “gecikmeksizin ve koşulsuz” tam olarak uygulamaya çağırıyor.
ABD tarafından hazırlanan metin, Hamas’ın 31 Mayıs’ta ABD Başkanı Joe Biden tarafından açıklanan ve “İsrail tarafından zaten kabul edilmiş olan” ateşkes önerisini kabul etmesi çağrısında bulunuyor. Hamas’ın üst düzey yetkilisi Sami Ebu Zuhri salı günü Reuters’a yaptığı açıklamada Hamas’ın anlaşmayı kabul ettiğini belirtirken İsrail’in anlaşmaya uymasını sağlamanın Washington’a bağlı olduğunu vurguladı.
Kaygılar
Çin’in BM Büyükelçisi Fu Cong, pazartesi günü BMGK toplantısında Çin’in karar tasarısına verdiği oyu açıklarken şunları söyledi: “Taslak pek çok açıdan hala belirsizliğini koruyor. İlgili tarafların ateşkes önerisini kabul edip etmeyeceği ve üç aşama arasındaki geçişlerin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği konusunda hala geçerli endişelerimiz var.”
“Kalıcı bir ateşkesin derhal gerçekleştirilmesi aylardır Çin’in ve diğer konsey üyelerinin güçlü çağrısı olmuştur. Ve bu, derin acılar içindeki Gazze sivillerinin en umutsuz arzusu olmuştur. Daha fazla ölümün durdurulması ve insani felaketin hafifletilmesi için acil ihtiyaç perspektifinden bakıldığında, Çin karar tasarısı lehinde oy kullanmıştır,” diyen Fu, şunları ekledi: “Çin, Gazze’de erken bir ateşkes sağlanması ve Filistin-İsrail meselesinin mümkün olduğunca erken bir zamanda iki devletli çözümün doğru yoluna geri getirilmesi için tüm taraflarla birlikte çalışacaktır.”
Endişelerini dile getiren Rus Büyükelçi ve Daimi Temsilci Vassily Nebenzia da şunları söyledi: “Konsey’in nihai ana hatlarını belki de arabulucular dışında kimsenin bilmediği bir anlaşmayı memnuniyetle karşıladığı Amerikan karar taslağına ilişkin bir dizi soru işaretimiz var.”
Karar Hamas’a “sözde anlaşmayı” kabul etme çağrısında bulunsa da, kararda yazıldığı şekliyle İsrail’in resmi anlaşması konusunda bir netlik yok.”
İsrailli liderlerin Hamas tamamen yenilinceye kadar savaşın devam edeceği yönündeki açıklamalarına dikkat çeken Rus temsilci, “İsrail tam olarak neyi kabul etti?” diye sordu.
Zhejiang Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi Akdeniz Kıyısı Çalışmaları Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olan Li Xinggang salı günü Global Times’a verdiği demeçte “kararın kabul edilmesinin uluslararası hukuk anlamında çatışmanın her iki tarafı üzerinde de bağlayıcı bir etkisi olacağını ve Gazze’deki durumun yatışmasının gerçekten gerçekleştirilmesinde yapıcı bir rol oynadığını ve olumlu bir öneme sahip olduğunu” söyledi.
Ancak Li, ABD tarafından hazırlanan anlaşmanın kırılganlığını koruduğunu düşünüyor. Li, “Birinci aşama ateşkes muhtemelen gerçekleşecek, ancak bunun Gazze çatışmasının bu turunda sürdürülebilir bir ateşkes sağlanabileceği anlamına gelip gelmediğini göreceğiz” dedi.
Üç aşama
Karara göre, birinci aşama “kadınlar, yaşlılar ve yaralılar da dâhil olmak üzere rehinelerin serbest bırakılması, öldürülen bazı rehinelerin cesetlerinin iadesi ve Filistinli tutukluların takası ile birlikte derhal, tam ve eksiksiz bir ateşkesi” içeriyor.
İsrail güçlerinin Gazze’nin “nüfusun yoğun olduğu bölgelerden” çekilmesi, Filistinlilerin kuzey de dâhil olmak üzere Gazze’deki evlerine ve mahallelerine geri dönmesi ve insani yardımın güvenli ve etkin bir şekilde dağıtılması çağrısında bulunuyor.
İkinci aşamada “Gazze’de bulunan diğer tüm rehinelerin serbest bırakılması ve İsrail güçlerinin Gazze’den tamamen çekilmesi karşılığında” çatışmaların kalıcı olarak sona erdirilmesi öngörülüyor.
Üçüncü aşamada ise “Gazze için çok yıllı büyük bir yeniden inşa planı” başlayacak ve Gazze’de ölen rehinelerin kalıntıları İsrail’e iade edilecek. BMGK ayrıca teklifin birinci aşama için müzakerelerin altı haftadan uzun sürmesi halinde ateşkesin müzakereler devam ettiği sürece devam edeceği hükmünün de altını çizdi.
Kararda İsrail’in anlaşmayı “kabul ettiği” ve Hamas’ı da aynı şeyi yapmaya “çağırdığı” belirtiliyor. Ayrıca BMGK’nın Gazze Şeridi’nde demografik ya da bölgesel değişikliklere yönelik her türlü girişimi reddettiğini belirtiyor.
Metinde ayrıca konseyin, İsrail ve Filistin olmak üzere iki demokratik devletin, uluslararası hukuk ve ilgili BM kararları ile uyumlu, güvenli ve tanınmış sınırlar içerisinde barış içinde yan yana yaşadığı iki devletli çözüm vizyonuna “sarsılmaz bağlılığı” yinelenmektedir.
Kararda “Bu bağlamda Gazze Şeridi’nin Filistin Yönetimi altındaki Batı Şeria ile birleştirilmesinin önemi vurgulanmaktadır” deniyor.
Xi’an’daki Northwest Üniversitesi Orta Doğu Çalışmaları Enstitüsü’nde doçent olan Wang Jin Global Times’a yaptığı açıklamada hem İsrail’in hem de Hamas’ın barış çağrısına hayır demeyeceğini çünkü bunun uluslararası toplumun çağrısı olduğunu, bu nedenle prensipte anlaştıklarını söyleyeceklerini ancak uygulama sırasında ayrıntılar üzerinde çalışmanın karmaşık olacağını söyledi.
Çinli uzmanlar bu süreçte BMGK’nın kararın bağlayıcılığından ne ölçüde emin olabileceğinin, ateşkesin etkinliğini belirleyeceğini kaydettiler.
Diplomasi
Trump’tan Merz’e: Kuzey Akım 2’yi ben durdurdum

Beyaz Saray’da Alman Şansölyesi Friedrich Merz’i ağırlayan ABD Başkanı Donald Trump, Kuzey Akım 2 boru hattını kendisinin engellediğini öne sürdü.
Projeyi durdurması nedeniyle artık “ölü” olduğunu savunan Trump, Almanya ile Rusya’yı enerji transferi ile birbirine bağlayan bu projeyi engellemesine rağmen kendisini hâlâ “Putin’in dostu” dediklerini söyledi.
Trump devam ederek, önceki yönetimin boru hattını inşa eden şirkete yaptırımları kaldırma kararını kastederek, boru hattını Joe Biden’ın “inşa edilmesine izin verdiğini” ileri sürdü.
Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile iki saat süren bir görüşme yaptığını ve bu görüşmede muhatabına “parkta kavga eden iki çocuk” benzetmesi yaptığını söyledi.
Başkan, “Bazen onların bir süre kavga etmelerine izin vermek daha iyidir,” dedi.
Trump, iki ülke arasında “çok fazla husumet” ve Putin ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy arasında büyük bir nefret olduğu için savaşı durdurmanın zor olduğunu söyledi.
Trump’a Rusya’ya yeni yaptırımlar uygulayıp uygulamayacağı sorulduğunda, “Anlaşma yapmayacağımız anı, bu durumun durmayacağı anı gördüğümde,” yanıtını verdi.
Başkan, bu konuda bir son tarih olup olmadığı sorusunu ise, “Kafamda var. Durmayacağı anı gördüğümde çok sert davranacağız. Bu her iki ülke için de geçerli olabilir. Tango iki kişiyle yapılır,” diye cevapladı.
O dönemde başkan olsaydı savaşın asla çıkmayacağını söyleyen Trump, Merz’e “Hiç şans yok, sıfır,” dedi.
Trump, “savaşta ölenlerin sayısı”nın haberlerde bildirilenden “çok daha fazla” olduğunu söylerken Merz, “Hepimiz bu korkunç savaşı sona erdirmek için önlemler arıyoruz,” dedi.
“Amerika, bu savaşı sona erdirmek için bir kez daha çok güçlü bir konumda,” diye ekleyen Merz, Ukrayna’yı birlikte desteklemeleri ve Rusya’ya baskı yapmaları gerektiğini söyledi.
Trump, eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel’i ülkesini mültecilere açtığı için eleştirerek, halefine “Bunun olmaması gerektiğini söyledim,” dedi.
Trump, önceki gün açıkladığı 19 ülkeye yönelik kapsamlı seyahat kısıtlamaları hakkında da soru aldı. Trump, Merz’e, Almanya’da mültecilerin karıştığı bir dizi saldırıya atıfta bulunarak, “Kötü insanları ülkemizden uzak tutmak istiyoruz… Tabii ki, sizin de ülkenize kabul edilen bazı kişilerle ilgili küçük bir sorununuz var,” dedi ve Merz, “Evet, var” diye yanıtladı.
Trump devamında, “Bu sizin suçunuz değil… Böyle olmamalıydı. Ona [Merkel’e] böyle olmaması gerektiğini söyledim, ama oldu. Ama bu konuda sizin de kendi zorluklarınız var, bizim de var,” dedi.
Trump, Washington’un yıllardır talep ettiği savunma harcamalarını GSYİH’nin %5’ine çıkarmayı kabul eden Almanya’yı övdü. Bir Alman gazetecinin Berlin’in “savunma konusunda yeterince çaba gösterip göstermediğini” sorması üzerine Trump, “Şu anda savunmaya daha fazla para harcadığınızı biliyorum. Oldukça fazla para. Bu olumlu bir gelişme,” dedi.
Öte yandan salonda gergin kahkahalar atılmasına neden olacak şekilde Trump, “MacArthur’un bunu olumlu bulup bulmayacağından emin değilim,” diye espri yaptı. Bu sözleriyle, İkinci Dünya Savaşı sonrası silahsızlanma konusuna odaklanan müttefik güçlerin başkomutanı General MacArthur’a atıfta bulundu.
Merz’in Normandiya Çıkarmasının yıl dönümüne (6 Haziran, “D-Day”) atıf yapmasına ve ABD’nin buradaki rolüne atıf yapmasının ardından Trump, bu günün şansölye için “hoş bir gün olmadığını” ileri sürdü.
Merz ise cevaben, “Uzun vadede, Sayın Başkan, bu, ülkemin Nazi diktatörlüğünden kurtuluşuydu,” diye düzeltti.
Merz, Trump’a 1885 yılında Almanya’dan göç eden dedesi Friedrich Trump’ın altın çerçeveli doğum belgesini ve ABD’deki Alman göçmenlerin Almanya’daki ailelerine yazdıkları mektupların derlendiği “Özgürlük Ülkesi’nden Haberler – Alman Göçmenler Evlerine Yazıyor” adlı kitabı hediye etti.
Merz, “Bu, ona ailesini hatırlatması için küçük bir hediye,” dedi. Ayrıca Trump’ı, büyükbabasının doğduğu köyü ziyaret etmek üzere Almanya’ya davet etti.
Diplomasi
NATO, Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük silahlanma programını onayladı

NATO, Soğuk Savaş döneminden bu yana en kapsamlı silahlanma programını kabul etti. Brüksel’de savunma bakanları tarafından alınan kararla, ittifakın caydırıcılık ve savunma kabiliyetlerinin önümüzdeki yıllarda büyük ölçüde artırılması hedefleniyor. Program, özellikle uzun menzilli silah sistemleri, hava savunma ve mobil kara kuvvetleri gibi kapasitelere öncelik veriyor.
NATO, Rusya’ya karşı Soğuk Savaş’tan bu yana en büyük silahlanma programını yürürlüğe koydu. dpa ve AFP haber ajanslarının Brüksel’deki müzakere çevrelerinden edindiği bilgilere göre, program önümüzdeki yıllarda ittifakın caydırıcılık ve savunma kabiliyetlerinin olağanüstü düzeyde artırılmasını öngörüyor.
Uzun menzilli silah sistemleri, hava savunma ve mobil kara kuvvetleri gibi kapasiteler bu programda en üst düzey önceliğe sahip bulunuyor.
Silahlanma programına ilişkin karar, ittifak üyesi ülkelerin savunma bakanlarının Brüksel’de gerçekleştirdiği bir toplantıda alındı. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, sabah saatlerinde paketi “tarihi” olarak nitelendirmişti.
Yeni askeri hedefler ve gizlilik politikası
Ayrıntılı olarak bakıldığında, silahlanma programı askeri kabiliyetler için yeni hedef belirtimlerinden oluşuyor.
Bu hedeflerle, her bir müttefikin gelecekte ortak caydırıcılık ve savunmaya ne katkıda bulunması gerektiği kesin bir şekilde tanımlanıyor.
Gerekli kabiliyetler, yeni savunma planları temel alınarak belirlendi. NATO‘yu “Rusya için mümkün olduğunca öngörülemez bir rakip” haline getirmek amacıyla, somut yeni planlama hedefleri “çok gizli” olarak sınıflandırıldı.
Ancak dpa‘nın edindiği bilgilere göre, askeri kabiliyetler için şimdiye kadar geçerli olan hedefler yaklaşık yüzde 30 oranında artırıldı.
Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un açıklamalarına göre, Alman ordusunun (Bundeswehr) yeni NATO hedeflerini karşılayabilmesi için 60 bin ek aktif askere ihtiyacı olacak.
Mevcut açıklar ve artan harcama taahhütleri
Yeni hedeflerin özellikle büyük bir zorluk teşkil etmesinin nedeni, mevcut hedeflere henüz ulaşılamamış olması. Üst düzey askeri yetkililer son olarak yüzde 30’luk bir açıktan bahsetmişti.
Mevcut eksiklikler ve yeni planlama hedefleri, savunma harcamaları için planlanan yeni hedefi de beraberinde getiriyor.
Buna göre, tüm NATO üyelerinin ay sonunda yapılacak zirve toplantısında, gelecekte ulusal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYİH) en az yüzde 3,5’i kadar bir meblağı savunmaya yatırmayı taahhüt etmeleri bekleniyor.
Buna ek olarak, altyapı gibi savunmayla ilgili harcamalar için GSYİH’nın yüzde 1,5’i daha eklenebilir, böylece ABD Başkanı Donald Trump’ın talep ettiği yüzde beşlik orana ulaşılabilir.
Almanya’da ise savunma harcamalarının Alman ekonomik üretimine oranının beş ila yedi yıllık bir süre içinde yılda yüzde 0,2 puan artırılması planlanıyor.
Geçen yılki yüzde 2,1’lik orandan hesaplandığında, 2032 yılına kadar yüzde 3,5’lik bir orana ulaşılabileceği öngörülüyor.
Şansölye Friedrich Merz’e göre, Almanya için her bir yüzdelik puan artışı, mevcut durumda yaklaşık 45 milyar avro ek savunma harcaması anlamına geliyor.
Diplomasi
Pentagon, Ukrayna’ya verilecek dron savar füzelerini Orta Doğu’daki ABD birliklerine yönlendirdi

Trump yönetimi, Ukrayna’nın Rus insansız hava araçlarıyla mücadelesinde kullandığı füzelere takılan kritik tapa teknolojisini kendi birliklerine yönlendirdi. Pentagon, bu adımı “savunma bakanı tarafından tespit edilen acil bir sorun” ile gerekçelendirdi.
Donald Trump yönetimi, Ukrayna’nın Rus insansız hava araçlarıyla (İHA) mücadelesinde kullandığı kilit bir teknolojiyi kendi birliklerine yönlendirdi.
The Wall Street Journal‘ın (WSJ) haberine göre, Pentagon’un bu adımı Ukrayna’ya yönelik askeri destekte bir zayıflamaya işaret ederken Kongre’de rahatsızlığa yol açtı.
Ukrayna, daha önce kendisi için satın alınmış olan ve Ukrayna ordusunun Rus İHA’larına karşı kullandığı füzelere takılan tapaları alamayacak.
Bu tapalar, füze İHA’ya yaklaştığında harp başlığını aktive ederek hedefi imha ediyor.
Habere göre, Savunma Bakanı Pete Hegseth, geçen ay yayımladığı iç genelgeyle, bakanlığın komutanlıkların silah ihtiyaçlarını karşılamakla görevli birimine, başlangıçta Ukrayna için tedarik edilmiş olmalarına rağmen tapaların ABD Hava Kuvvetleri’ne verilmesi talimatını verdi.
Geçen hafta ise Pentagon, Senato Silahlı Hizmetler Komitesi’ne bu tapaların artık Orta Doğu’daki birliklere tahsis edileceğini gizlice bildirdi.
Karar Kongre’de tepkiye yol açtı
Pentagon, bu kararın gerekliliğini “savunma bakanı tarafından tespit edilen acil bir sorun” olarak açıkladı. Ancak bu karar, Kongre’deki Ukrayna destekçileri arasında tepkiye neden oldu.
Destekçiler, Pentagon’un bu adımın Ukrayna savunması üzerindeki etkisini ve ABD Hava Kuvvetleri’nin tapalara olan ihtiyacının ne kadar acil olduğunu açıklamadığını savunuyor.
WSJ‘ye konuşan Demokrat bir senatörün yardımcısı, “Savaşın bu kritik anında Ukrayna’ya bu kadar gerekli bir silahı vermeyi reddetmek akıl almaz. Böyle bir adımın gerekliliğini açıklayamamak ise bunun bir ceza olarak değerlendirilebileceği düşüncesini akla getiriyor,” dedi.
Çarşamba günü Savunma Bakanı Hegseth, Ukrayna’ya askeri yardımı organize etmeyi amaçlayan Ramstein formatındaki toplantıya katılmadı. Bu, Pentagon şefinin savaşın başından bu yana 50 ülkeden oluşan koalisyonun toplantısını ilk kez kaçırması anlamına geliyor.
Ukrayna istihbaratına göre, Rusya şu anda günde 300 insansız hava aracı üretiyor ve mayıs ayında şehirlere ve altyapı tesislerine yönelik yüzlerce İHA kullanılarak gerçekleştirilen hava saldırıları savaşın başından bu yanaki en büyük çaplı saldırılar oldu.
Putin: Kiev terör eylemlerine geçti, müzakereler provokasyonlara gelinmeden sürmeli
Teknoloji hem Ukrayna hem ABD için hayati önemde
Joe Biden yönetiminde eski bir üst düzey Savunma Bakanlığı yetkilisi olan Celeste Wallander, bu teknolojinin şu anda Ukrayna’nın Rus saldırılarına karşı çok katmanlı hava savunması için hayati önem taşıdığını belirtti.
Wallander, “Ancak Amerikan personelini ve Orta Doğu’daki üsleri Husilerin ve muhtemelen İran’ın insansız hava aracı saldırılarından acilen korumak da gerekiyor,” diye ekledi.
Tapaların tedariki Biden yönetimi döneminde organize edilmişti ancak bu ve diğer askeri teçhizatın teslimatlarının bu yıl ve hatta gelecek yıl boyunca yapılması planlanıyordu. Ukrayna, bu tapaları birkaç yıldır alıyordu.
Ukrayna ordusu, bunları lazer güdümlü APKWS sistemiyle donatılmış karadan havaya füzelere takarak yüksek hassasiyetli mühimmata dönüştürüyordu.
-
Dünya Basını2 hafta önce
Çin’de üretilen güneş panelleri ve bataryalar neden bu kadar ucuz?
-
Diplomasi2 hafta önce
Lavrov’un ziyareti ve Ermenistan’da son durum: Denge mi, savrulma mı?
-
Görüş2 hafta önce
Rusya ile müzakerelerde aklıselimin galip gelme ihtimali
-
Görüş2 hafta önce
Trump’ın Rusya-Ukrayna barışını teşvik girişimi stratejik açmaza dönüştü
-
Söyleşi2 hafta önce
Eski AP Türkiye Raportörü Kati Piri Harici’ye konuştu: AB’nin tutarlı bir Türkiye stratejisi yok
-
Dünya Basını2 hafta önce
Tantura katliamı: İsrail’in örtbas ettiği savaş suçu
-
Görüş2 hafta önce
Silahlar sustu, şimdi artılar eksiler hanesine bakma zamanı – 1
-
Avrupa6 gün önce
Max Otte: Alman ekonomisinde bir gerileme değil, çöküş yaşanıyor