İran’da 14. Dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için oy verme işlemi yerel saatle 08.00’de başladı.

İran lideri Ayetullah Ali Hamaney, oyunu Tahran’da kabullerini gerçekleştirdiği İmam Humeyni Hüseyniyesi’ndeki salonda kurulan sandıkta kullandı.

İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezinin verilerine göre, 88 milyon nüfusa sahip ülkede, yaklaşık 62 milyon seçmen, 59 binden fazla merkezde kurulan sandıklarda oy kullanabilecek. Ayrıca, 95 ülkede kurulan seçim merkezlerinde ülke dışındaki İran vatandaşları da sandığa gidebilecek.

Yerel saatle 08.00’de başlayan oy verme işlemi 18.00’de sona erecek ancak bu süre ihtiyaç halinde İçişleri Bakanlığına bağlı Seçim Merkezinin kararıyla uzatılabilir.

Seçimlerde reformist aday Mesud Pezeşkiyan, muhafazakâr adaylar Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, eski Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Said Celili ve eski İçişleri Bakanı Mustafa Purmuhammedi yarışıyor.

Muhafazakâr adaylar Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani ve Emir Hüseyin Kadızadehaşimi, “muhafazakâr kanatta birliği sağlamak için” seçime saatler kala adaylıktan çekildi.

Adayların ilk turda seçilebilmesi için yüzde 50+1 oy alması gerekiyor.

İlk turda yüzde 50+1’in üzerine çıkan aday olmaması halinde en fazla oyu alan 2 aday ikinci tura kalacak ve 5 Temmuz’da yapılacak ikinci turda kazanan isim ülkenin 9. Cumhurbaşkanı olacak.

Seçim sonuçlarına dair ilk verilerin gece yarısı yayınlanması ve kesin sonuçların ise yarın açıklanması bekleniyor.

İran’da cumhurbaşkanı 4 yıl süreyle görev yapıyor ve üst üste en fazla 2 defa seçilebiliyor.

İran’daki seçim yarışında Pezeşkiyan önde

Pezeşkiyan anketlerde önde

İranlı Öğrenciler Anket Ajansı (ISPA) tarafından 26 Haziran’da ülke genelinde 3 bin 589 kişiyle yüz yüze gerçekleştirilen kamuoyu yoklamasında, yarışın ilk sırasında yüzde 33,1 ile Pezeşkiyan, ikinci sırasında yüzde 28,8 ile Celili yer alırken diğer muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf ise yüzde 19,1 ile üçüncü sırayı aldı.

İsrail medyasına konuşan ABD’li bir yetkilinin, Tel Aviv’e ağır bomba sevkiyatının “şimdilik beklemede kalacağını” söylediği belirtildi.

The Times of Israel gazetesinin ismi paylaşılmayan ABD’li bir yetkiliye dayandırdığı haberine göre, ABD’nin İsrail’e “göndermediği ağır bombaları içeren bir sevkiyatın şimdilik beklemede kalmaya devam edeceği” kaydedildi.

Öte yandan Washington’da temaslarda bulunan İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant ise yaptığı görüntülü açıklamada, ABD’den ülkesine silah sevkiyatı konusu da dahil olmak üzere ABD’li yetkililerle görüşmelerinde “önemli ilerlemeler kaydettiklerini” öne sürdü.

Gallant ayrıca, ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile görüşmesinde, Gazze’deki saldırılar ve esirlerin geri getirilmesi gibi konuların da ele alındığını belirtti.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Gallant, ABD ile silah sevkiyatına dair yaşanan anlaşmazlık konusunda karşı karşıya gelmişti.

Gallant, ABD ile anlaşmazlıkları “kapalı odalarda çözdüklerini” öne sürerken, Netanyahu ise ABD ile silah sevkiyatı konusunda yaşanan “anlaşmazlıkların haftalardır kapalı odalarda çözülmediğini” savunmuştu.

Netanyahu, 18 Haziran’da ABD’yi ülkesine silah sevkiyatı yapmayı reddetmekle suçladığı bir video paylaşmış, ertesi günkü hükümet toplantısında ise ABD’nin silah yardımlarında “çarpıcı bir düşüş” olduğunu savunmuştu.

Netanyahu ayrıca, ABD’li yetkililerle yaptıkları görüşmelerde sevkiyatın hızlandırılması için defalarca çağrıda bulunduklarını ancak “temel durumun değişmediğini” iddia etmişti.

ABD Dışişleri Bakanlığı ise Netanyahu’nun “ABD’nin silah yardımlarında çarpıcı bir azalma olduğu” yönündeki açıklamasını reddederek, “bunun ne anlama geldiğini anlamadıklarını” belirtmişti.

ABD, İsrail’e 7 Ekim 2023’te Gazze’ye yönelik saldırılarının başlamasından bu yana milyarlarca dolar yardımda bulunurken, ABD Temsiciler Meclisi ise 8 Mayıs’ta, İsrail’e yaklaşık 250 ila 1000 kilogram ağırlığındaki bombaların tedarikinin durdurulduğunu bildirmişti.

İsrail’in 7 Ekim 2023’ten bu yana karadan, havadan ve denizden on binlerce ton bomba yağdırdığı Gazze Şeridi’ndeki saldırılarında en az 15 bin 694’ü çocuk, 10 bin 279’u kadın olmak üzere 37 bin 718 Filistinli öldü, 86 bin 377 kişi yaralandı.

Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu bildirilirken, halkın sığındığı hastane ve eğitim kurumları hedef alınarak sivil altyapı da tahrip ediliyor.

ABD Gazze ile ilgili savaş sonrası planlarını uygulamaya koymadan önce Arap ülkelerinin desteğini almaya çalışıyor. Konuyla ilgili bilgi sahibi üç yetkilinin The Times of Israel’e verdiği bilgiye göre, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken bölgeye yaptığı son ziyaret sırasında mevkidaşlarına Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin savaş sonrası Gazze güvenlik gücüne katılmaya hazır olduğunu söyledi.

ABD; İsrail ile Hamas arasında şimdiye kadar başarı sağlayamadığı ateşkes girişimlerini sürdürürken Gazze’nin savaş sonrası yönetimine ilişkin vizyonu üzerinde de çalışıyor. Savaş sonrası Gazze’de Arap müttefiklerini de rol biçen ABD’nin bu konuda ilerleme kaydettiği ileri sürüldü.

Bir Arap yetkili, bir ABD’li yetkili ve konuya aşina üçüncü bir kaynağa göre Blinken iki hafta önce Katar, Mısır, İsrail ve Ürdün’e yaptığı ziyaretler sırasında muhataplarına ABD’nin yerel Filistinli subaylarla birlikte çalışacak bir gücün oluşturulması için Kahire ve Abu Dabi’den destek aldığını bildirdi.

Ancak yetkililere göre Mısır ve BAE böyle bir güce katılmak için bağımsız Filistin devletine giden yolun açılması başta olmak üzere bazı şartlar öne sürdüler.

Mısır’ın İsrail güçlerinin Gazze’den tamamen çekilmesini talep ederken BAE Gazze güvenlik gücüne ABD’nin de katılmasını istedi.

Ancak Netanyahu yönetimi hem bağımsız Filistin devletinin kurulmasına karşı hem de Gazze’de genel güvenlik kontrolünü sürdürmekte kararlı. Dolayısıyla bu taleplerin İsrail’in reddiyle karşılaşması olası.

Kaynak, Blinken’ın ABD’nin kendi askerleriyle bu güce katkıda bulunmayacağını açıkladığını söyledi.

Kaynaklar, Blinken’in muhataplarına ABD’nin güvenlik gücünün kurulmasına ve eğitilmesine yardımcı olacağını ve gücün geçici bir yetkiye sahip olmasını sağlayacağını, böylece sonunda tamamen Filistinli bir organla değiştirilebileceğini söylediğini aktardı. Kaynağa göre bu düzenlemenin amacı Filistin Yönetimi’nin sonunda Gazze’yi devralması ve böylece Gazze Şeridi ve Batı Şeria’nın tek bir yönetim altında yeniden birleştirilmesi. ABD bunu, nihai iki devletli çözüme doğru atılacak ayrılmaz bir adım olarak görüyor.

12 Haziran’da Doha’da düzenlenen basın toplantısında Blinken, ABD ve ortaklarının Gazze’nin savaş sonrası yönetimine ilişkin planlarını yakında açıklayacaklarını söylemişti: “Önümüzdeki haftalarda, yönetişim, güvenlik ve yeniden yapılanmanın nasıl yönetileceğine dair somut fikirler içeren, savaş sonrasının temel unsurlarına ilişkin önerilerimizi ortaya koyacağız.”

The Times of Israel’e konuşan yetkililer, Washington’un Suudi Arabistan’ın da yeniden inşa çabalarına öncülük etmesini umduğunu söyledi.

Konuyla ilgili ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, The Times of Israel’ın sorusu üzerine şu açıklamayı yaptı: “Filistin Yönetimi, kilit ortaklar ve İsraillilerle Gazze’nin ertesi gün planlaması konusunda, yönetim, güvenlik ve yeniden inşayı da kapsayacak şekilde görüşmelere devam ediyoruz. Gazze için ertesi gün planı, çatışmaya kalıcı bir son vermenin yanı sıra savaşın sonunu adil ve kalıcı bir barışa dönüştürmek ve bu barışı daha entegre, daha istikrarlı ve daha müreffeh bir bölge inşa etmek için bir temel olarak kullanmak için kilit önemde olacaktır.”