Rusya, Ukrayna’daki askeri müdahale sonrası ülkeden çekilen petrol devi Shell’e karşı 1 milyar doların üzerinde tazminat talep ediyor. Shell’in Sahalin-2 petrol ve doğalgaz sahasındaki hisselerinden çekilmesiyle başlayan hukuki süreç, Moskova Tahkim Mahkemesi’nde görülecek.

Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin ardından ülkeden çekilen petrol devi Shell’den 1 milyar doların üzerinde tazminat talep ediyor.

Bu talep, Shell’in Rusya’dan çekilme kararı sonrasında varlıklarında 5 milyar dolarlık bir değer kaybına yol açan uzun ve zorlu hukuki mücadelenin son adımı olarak öne çıkıyor.

Shell, Pasifik’teki Sahalin-2 petrol ve doğalgaz sahasında yüzde 27,5 hisseye sahip olduğu ortak girişimden ayrılarak Rusya ile olan ilişkisini sonlandırmıştı.

Dün Rusya Başsavcılığı’nın Shell’e karşı kapsamlı bir dava açtığı bildirimişti.

Başsavcılıktan RIA Novosti’ye yağılan açıklamada, “1 milyar avrodan (yaklaşık 1,09 milyar dolar) fazla tazminat talep ediliyor,” dedi. Dava, Moskova Tahkim Mahkemesi’nde 11 Aralık’ta görülecek.

Dava kapsamında, İngiliz-Hollandalı enerji devine ait sekiz farklı kuruluş davalı olarak gösteriliyor: Shell PLC, Shell Energy Europe Limited, Shell Global Solutions International B.V., Shell International Exploration & Production Services, Shell Sakhalin Services B.V., Shell Sakhalin Holdings B.V., Shell Exploration & Production Services ve Shell Oil and Gas Development LLC.

Mahkeme tutanaklarına göre dava, Gazprom Export, Rusya Enerji Bakanlığı, Sahalin bölgesi yetkilileri ve Rusya Başsavcılığı tarafından açıldı.

Shell’in Rusya’dan çekilmesinin ardından, Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara yanıt olarak Moskova, Sahalin-2 sahasındaki kontrolünü pekiştirdi. Rusya hükümeti, geçtiğimiz yıl bu sahadaki varlıklara el koyarak yerel bir kuruluşa devretmişti.

Gazprom ve Japon şirketleri Mitsui ile Mitsubishi’nin de aralarında bulunduğu sahadaki tüm ortaklara, yeni kurulan işletmede eşdeğer hisseler önerildi. Fakat Shell, bu teklifi reddederek Moskova’nın şirketin hisselerini satmasına neden oldu.

Shell, 2022 yılı yıllık raporunda, Rusya’daki servis istasyonları ve madeni yağ operasyonları da dâhil olmak üzere tüm faaliyetlerinden çekilme niyetinde olduğunu açıklamıştı.

Ayrıca, Rusya ve Almanya’yı bağlayan Kuzey Akım-2 doğalgaz boru hattı projesine yaptığı yatırımları da geri çekmeyi planladığını belirtmişti.

Shell, “ham petrol, petrol ürünleri, doğalgaz ve sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) dahil olmak üzere Rusya’daki tüm hidrokarbon faaliyetlerinden, hükümetin yeni direktiflerine uygun olarak aşamalı şekilde çekileceğini” duyurmuştu.

Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın en büyük konserve gıda üreticisi Glavprodukt Holding ve bağlı şirketlere kayyum atadı. Son yıllarda Danone, Fortum ve Carlsberg gibi yabancı şirketlerin Rusya’daki varlıklarına da kayyum atanmıştı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkenin en büyük konserve gıda üreticisi Glavprodukt Holding’in şirketlerini geçici olarak Federal Mülk Yönetimi Ajansı’nın (Rosimuşçestvo) kontrolüne devretti.

Putin’in imzaladığı kararnameye göre, Baltık Konserve Fabrikası, Birleşik Konserve Fabrikaları, Orelprodukt A.Ş. ve Verhovskiy Süt Ürünleri Konserve Fabrikasına kayyum atandı.

Söz konusu şirketlerin tümü, Promselhozinvest’e ait ve Promselhozinvest de ABD merkezli Universal Beverage Company tarafından kontrol ediliyor.

Glavprodukt Holding, 1999 yılında girişimci Leonid Smirnov tarafından kuruldu. SSCB’de doğan Smirnov, 1970’lerde ABD’ye taşınarak iş hayatına atıldı. 1995 yılında Rusya’ya dönen Smirnov, önce yoğurt üretimine, ardından konserve gıda sektörüne adım attı.

Geçen yılın nisan ayında Putin, Rus sahiplerinin “hasım” ülkelerdeki mülklerine el konulması durumunda, Rusya’daki yabancı varlıklara el konulabileceğine dair bir kararname imzalamıştı.

Finlandiyalı enerji şirketi Fortum ve eskiden Almanya’nın en büyük Rus gazı alıcısı olan Uniper, bu kararname kapsamında ilk müdahale edilen şirketler oldu.

Temmuz 2023’te ise Fransız gıda devi Danone’un Rusya’daki varlıklarına el konuldu ve bu varlıkların, Çeçenistan lideri Ramzan Kadirov’un yeğeni Yakub Zakriyev’e devredilmesine karar verildi.

Aralık 2023’te Rosimuşçestvo, Kıbrıs merkezli Delance Limited’in Rusya’daki bayisi olan Rolf’un hisselerinin yönetimini de devraldı.

Öte yandan, Danimarkalı Carlsberg Grubu’na ait Baltika Bira Fabrikaları da kamulaştırıldı. Putin, bu şirketin yönetimini Taymuraz Bolloyev’e devretti.

Bu yılın nisan ayında Putin, Hollandalı AgroTerra Holdings’e ait olan ve Forbes’un “Rusya’nın En Büyük Toprak Sahipleri” listesinde 15. sırada yer alan AgroTerra tarım holdinginin varlıklarını Rosimuşçestvo’ya devretti. Temmuz ayında ise dünyanın en büyük beş ambalaj üreticisinden biri olan Silgan Holdings’in Rusya’daki varlıkları da fiilen kamulaştırıldı.

Rusya’nın en büyük dijital hizmet sağlayıcısı Rostelekom’un başkan yardımcısı Darii Halitov, Rusya’daki Android kullanıcılarının Google hizmetlerinden mahrum kalabileceği konusunda uyarıda bulundu.

Rostelekom’un bilgi teknolojilerinden sorumlu başkan yardımcısı Darii Halitov, Android işletim sistemine dayalı akıllı telefon kullanan Rus kullanıcıların Google hizmetlerine erişiminin kesilebileceğini söyledi.

Halitov, RTVI‘ye verdiği demeçte, “Bu hizmetlerin şu ya da bu şekilde engellenme riski oldukça yüksek,” ifadesini kullandı.

Bahsettiği hizmetler arasında Google Drive, Gmail, çeşitli coğrafi konum etiketleri, hava durumu tahminleri, anlık bildirimler ve benzeri Google Mobil Hizmetleri bulunuyor.

Halitov, Rus kullanıcıların tüm yabancı hizmetlerin “temelde ortadan kalkabileceğini ya da bunları kullanmanın çok daha zahmetli hale geleceğini” anlamaları gerektiğini vurguladı.

Yetkili, “Bu, ne yazık ki, birlikte yaşamak zorunda olduğumuz bir gerçek,” diye ekledi.

Ayrıca Android işletim sisteminin Rusya’ya ait olmadığını ve “teknolojik olarak bağımsız” olduğunu hatırlatan Halitov, son yıllarda yaşanan olayların bu dünyada her şeyin olabileceğini gösterdiğini söyledi.

Halitov, “Bu nedenle, genel anlamda, YouTube hizmetleri ve Android tabanlı telefonlar aniden bir balkabağına dönüşmeyecek belki, ancak kullanıcılarımız bazı zorluklarla karşı karşıya kalabilir,” diye uyardı.

Temmuz ayında Rostelekom, Google’ın Rusya’daki ekipmanlarında “teknik sorunlar” ortaya çıktığını açıklamıştı.

Bu bağlamda, devlete ait şirket YouTube’daki video indirme hızlarında olası bir yavaşlama konusunda uyarıda bulunmuştu.

Daha sonra Roskomnadzor, YouTube’u yavaşlatmaya başladı ve Devlet Duması Bilişim Politikaları Komisyonu Başkanı Aleksandr Hinştayn, “Rus yasalarının ihlali” gerekçesiyle böyle bir adım atıldığını doğruladı.

Ardından Dijitalleşme Bakanlığı, Google’ın Rusya’daki kullanıcılar için yeni hesap oluşturma işlemlerini kısıtladığını duyurdu.

Bakanlık, Google’ın Rus cep telefonu numaralarına hesap doğrulama kodları göndermeyi durdurduğunu iddia etti. Google hizmetleri kullanıcılarına verilerini yedeklemeleri ve yerel platformlara geçmeleri tavsiyesinde bulundu.

Google ise iddiaları reddetti ve Rus kullanıcılarına ücretsiz hizmet sunmaya devam edeceğini açıkladı. Şirket, Rusya’daki kullanıcıların yaşadığı sorunların farkında olduğunu ve bu sorunları çözmek için çalıştığını öne sürdü.