Japonya çarşamba günü, Tokyo ve Batılı müttefikleri arasında artan işbirliğini vurgulayan bir hareketle, Beş Göz istihbarat ortaklığından üst düzey askeri üyelerin toplantısına ev sahipliği yaptı. İlk kez üye olmayan bir devlet böyle bir toplantıya ev sahipliği yapmış oldu.

Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda’dan oluşan grubun üyeleriyle yapılan toplantı, Tokyo’da Öz Savunma Kuvvetleri’nden (SDF) üst düzey personel arasında düzenlenen daha geniş kapsamlı bir konferansın bir parçası olarak gerçekleşti.

Toplantıda Japonya’yı temsil eden Hava Öz Savunma Kuvvetleri Komutanı Osamu Kai, Japan Times’a yaptığı açıklamada “Beş Göz ülkelerini bu SDF toplantısına davet etmek için büyük bir fırsat gördük, böylece asker liderlerimiz diğer ülkelerdeki durumla ilgili anlayışlarını genişletebilirler” dedi ve bir diğer önemli hedefin de Japonya’nın “Özgür ve Açık Hint Pasifik” vizyonunu desteklemek olduğunu sözlerine ekledi.

Bu toplantı bir Beş Göz ülkesi dışında ev sahipliği yapılan ilk toplantı olsa da Japonya bu tür toplantılara ilk kez katılmıyor. Örneğin SDF personeli geçtiğimiz ay Kanadalı üst düzey askerlerin katıldığı benzer bir konferansa davet edilmişti.

En üst düzey karar alıcılar olmasalar da, bu seviyedeki personel komutanlara kritik tavsiyelerde bulunmak da dahil olmak üzere kilit görevler üstlenmektedir.

“Çatışmanın patlak verdiği gün birlikte hareket edeceğimizin ve müttefiklere ve ortaklara ihtiyacımız olacağının farkındayız” diyen Kanada Silahlı Kuvvetleri Baş Muhabere Subayı Robert McCann, bu toplantıların “bize sadece birlikte oturup notlarımızı karşılaştırma ve aynı zorluklara sahip olduğumuzu fark etme değil, aynı zamanda ortak ve benzer düşünen uluslarla birlikte çalışabilirlik yaratma şansı da sunduğunu” söyledi.

McCann amaçlarından birinin de bilgi paylaşım ağlarını geliştirmek olduğunu belirtti: “Bu etkileşimler birbirimizi bilgilendirmemizi, beyin fırtınası yapmamızı ve bu bölgede yol alırken farklı bakış açıları edinmemizi sağlayarak bizi daha bilgili kılıyor. Bu da bizi daha iyi silahlı kuvvetler haline getiriyor çünkü bu bilgiyi geri alabilir ve üzerine inşa edebiliriz.”

Bu gelişme Tokyo’nun istihbarat ortaklığının altıncı üyesi olma konusundaki ilgisini uzun zamandır dile getirdiği bir dönemde gerçekleşti.

Shingo Yamagami geçen yıl Tokyo’nun Canberra Büyükelçisi olarak görevinden ayrılmadan önce The West Australian gazetesine verdiği demeçte Tokyo’nun diğer ülkelerle zaten yüksek düzeyde işbirliği içinde olduğunu ve Çin’in artan askeri ve siber yetenekleri karşısında bunun daha da güçlendiğini söyledi.

Büyükelçi, “Beş Göz’deki dostlarımıza sunacak çok şeyimiz var çünkü Japonya birkaç yüzyıldır bu bölgenin karşı karşıya olduğu stratejik zorlukların ön cephesinde yer alıyor. Aramızdaki notları karşılaştırarak, karşılıklı olarak fayda sağlayabileceğimizi düşünüyorum” dedi.

Uzmanlara göre, Japonya’nın Beş Göz’e resmen katılabilmesi için, Tokyo’nun personel izni ve incelemesi, bilgi sınıflandırması ve bilgi paylaşımı açısından Beş Göz standartlarını benimsemesi gerekiyor.

Ayrıca iç istihbarata karşı önlemlerinin ve yeni mevzuatının devlet sırlarını yeterince koruyabileceğine diğer üyeleri ikna etmesi gerekecektir.

Tokyo, siber savunmasını güçlendirme sözü vererek ve parlamentoya yeni bir “güvenlik izni” sistemi oluşturacak bir yasa tasarısı sunarak bu yönde adımlar attı bile.

Ancak uzmanlar Japonya’nın bu önlemleri hayata geçirmesi ya da Beş Göz ülkelerininkine benzer bir standartta olması için daha kat etmesi gereken çok yol olduğunu söylüyor.

Liberal Demokrat Parti liderliğindeki bloğun Alt Meclis seçimlerindeki kötü performansının ardından hükümetin, siber saldırılara karşı önleyici eylemlere izin veren “aktif siber savunma” sistemi getirecek bir tasarıyı sunmayı gelecek yıla ertelemesi bekleniyor.

Japonya’nın ihracatı, Çin ve Asya’nın geri kalanından gelen talebin denizaşırı pazarlarda artan belirsizliklere rağmen güçlü kalması nedeniyle ekim ayında beklenenden daha fazla arttı.

Maliye Bakanlığı’nın çarşamba günü bildirdiğine göre ihracat, özellikle Çin’e yapılan satışlar olmak üzere çip üretim ekipmanı sevkiyatlarındaki güçlü büyümenin öncülüğünde bir yıl öncesine göre %3,1 arttı. Büyümeye dönüş, eylül ayında ihracatta son 10 ayın ilk düşüşünün ardından gerçekleşti. Ekim ayı sonucu, ekonomistlerin %1’lik kazanç tahminini aştı ve ABD’ye yapılan tıbbi ürün sevkiyatlarıyla da desteklendi.

İthalat, ekonomistlerin %1,9’luk düşüş tahminine kıyasla %0,4 arttı. Ticaret açığı 294,1 milyar Yen’den 461,2 milyar Yen’e (2,98 milyar $) genişledi.

Beklenenden daha güçlü büyüme, ticaretin yenilenen desteği ile Japonya ekonomisinin toparlanma yolunda kalabileceğine dair umutları artıracak. Ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılası eylül ayına kadar olan dönemde üst üste ikinci çeyrekte de genişlerken, net ihracatın genel sonuçlar üzerindeki baskısı nedeniyle büyüme hızı yavaşladı.

Itochu Araştırma Enstitüsü’nde kıdemli araştırma görevlisi olan Hiroshi Miyazaki, “Bugünkü veriler Ekim-Aralık çeyreğinde dış talebin canlanacağına dair umutları artırıyor,” dedi ve ekledi: “Çin hükümetinin teşvik tedbirleri ekonomilerindeki kötüleşmeyi durdurdu ve önceki düşüşü tersine çevirdi.”

Geçtiğimiz ay Çin’e yapılan ihracat eylül ayındaki %7.3’lük düşüşün ardından %1.5 artarken, yarı iletken üretim teçhizatı ihracatı üçte bir oranında artış gösterdi. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin’de, hükümetin yoğun teşvik çabalarının bazı sektörlerde meyvelerini vermeye başladığına ve tüketimi artırdığına dair işaretler var.

Ekim ayında Japon ihracatı, yenin dolar karşısında geçen yılın aynı dönemine göre güçlenmesine rağmen arttı. Bakanlık, geçen ay yenin dolar karşısında ortalama 145,87 Yen ile bir önceki yıla göre %2 daha güçlü olduğunu söyledi.

Sevkiyatlardaki artış, yetkililerin Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönmeye hazırlandığı şu günlerde küresel ticaretin geleceği konusunda endişelenmelerine yol açıyor. Küresel iş dünyası liderleri, Trump’ın Çin’den yapılan ithalatın %60’ına ve dünyanın geri kalanından yapılan ithalatın %20’sine kapsamlı gümrük vergileri uygulama sözünü yerine getirmesi halinde artan korumacılığın etkilerine hazırlanıyor.

Bazı bölgelerde şimdiden talepte yavaşlama görülüyor. Ekim ayında ABD’ye yapılan sevkiyatlar %6,2, Avrupa’ya yapılan sevkiyatlar ise %11,3 düşerek bir önceki aya göre azalmaya devam etti.

Japonya Merkez Bankası dış talebin gidişatını yakından takip ediyor. Japonya Merkez Bankası Başkanı Kazuo Ueda pazartesi günü yaptığı açıklamada, Federal Rezerv’in yumuşak bir iniş gerçekleştirme olasılığının arttığını belirtirken, bankanın ABD ekonomisine ilişkin olanlar da dahil olmak üzere çeşitli riskleri ve bunların olası etkilerini dikkatle değerlendirmesi gerektiğini söyledi.

İleriye dönük ticaretle ilgili en büyük endişe, Trump’ın mallara gümrük vergisi getirme vaadi. Stanford Üniversitesi Çin Ekonomisi ve Kurumları Merkezi’nin araştırmasına göre, 2018-19’daki bir önceki ABD-Çin ticaret savaşının emsali, tarifeler dahil ihracat fiyatlarındaki %1’lik bir artışın Çinli ihracatçıların kar marjlarında yüzde 0,35 puanlık bir düşüşe yol açması nedeniyle potansiyel etkinin altını çiziyor. Benzer bir dinamik, Japon firmaları için yendeki değer kaybının faydalarını dengeleyerek karlılık kazanımlarını aşındırabilir.

The Japan Times’a konuşan Miyazaki, “Henüz Trump’ın gümrük vergisi politikalarının ihracat hacimlerini veya ihracatçıların davranışlarını açıkça etkilemeye başladığı bir aşamada değiliz” dedi. “Ancak hala bir belirsizlik hissi var. Gelecek Trump yönetiminin politika duruşunu izlemeye devam etmemiz gerekiyor” diye ekledi.

Asya Kalkınma Bankası (ADB), Özbekistan hükümetinin “iklim dönüşümü” çalışmalarını desteklemek üzere 250 milyon dolarlık kredi paketi duyurdu.

İklim dönüşümünü hızlandırma programı kapsamında kurumsal yapıların ve kamu mali yönetiminin güçlendirilmesi; su ve toprak yönetimi, tarım ve sosyal güvenlik ağlarında iklim direncinin artırılması; ulaşım ve enerji sektörlerinde düşük karbonlu ekonomiye geçişin ivmelendirilmesi şeklinde üç temel reform alanı belirlendi.

ADB Orta ve Batı Asya Genel Müdürü Yevgeniy Jukov, Reuters ajansına yaptığı açıklamada “Bu program, bir yandan ekonominin karbondan arındırılmasına ve doğal afetlere karşı direncin artırılmasına öncelik verirken, diğer yandan risk altındaki nüfus gruplarını da gözetiyor,” değerlendirmesinde bulundu.

ADB verilerine göre, dünyanın en yüksek enerji tüketim oranlarına sahip ülkelerinden biri olan Özbekistan, program sayesinde 2030 yılına kadar gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) birimi başına düşen sera gazı emisyonlarını yüzde 35 azaltmayı hedefliyor.

Program ayrıca, su güvenliğini sağlamak ve hızla ilerleyen çölleşmeyle mücadele etmek amacıyla modern sulama sistemlerine ve akıllı su yönetimine yatırımı teşvik edecek yasal düzenlemeleri de destekleyecek.

Özbekistan’ın 1995 yılında üye olduğu ADB, o tarihten bu yana ülkeye 12,5 milyar dolar tutarında kredi, hibe ve teknik destek sağladı.