Ukrayna’daki savaş nedeniyle Rusya’yı terk eden Batılı şirketlerin geri dönüşüne dair spekülasyonlar artarken, The Bell gazetesinin yaptığı araştırmaya göre, bu şirketlerin büyük çoğunluğu Rusya’ya dönmeyi planlamıyor. Şirketler, geri dönüş için jeopolitik alanda ‘temel ve uzun vadeli’ değişiklikler olması gerektiğini belirtirken, bazıları da Rusya makamlarının varlıklarına ‘yasa dışı şekilde el koyduğunu’ iddia ediyor.

Ukrayna’daki askeri müdahale nedeniyle Rusya’dan ayrılan Batılı şirketlerin geri dönüşüne dair söylentiler artarken, bu şirketlerin büyük bir kısmı geri dönmeyi düşünmüyor.

The Bell gazetesinin 60’tan fazla Batılı şirkete sorduğu soruya 21 şirketten yanıt geldi ve hiçbir şirket Rusya’ya dönme planı olmadığını açıkladı.

Rusya’daki faaliyetlerine yeniden başlamayı düşünmeyen şirketler arasında Finlandiyalı lastik üreticisi Nokian Tyres, Letonyalı elektronik distribütörü ELKO Group, telekomünikasyon holdingi VEON, Alman kimya şirketi Henkel, IKEA’nın sahibi Hollandalı holding Ingka, Japon otomobil üreticisi Nissan, Fransız spor malzemeleri perakendecisi Decathlon ve Alman petrol ve doğalgaz şirketi Wintershall Dea yer alıyor.

Şirketler, Rusya’ya geri dönebilmeleri için jeopolitik arenada “temel ve uzun vadeli” değişikliklerin olması gerektiğini ifade ediyor.

Ayrıca, bazı şirketler Rusya makamlarının varlıklarına yasa dışı şekilde el koyduğunu iddia ediyor. Rusya’da yabancı varlıkların millileştirilmesine yönelik süreçler, Batı’da varlıklara yasa dışı bir şekilde el konulması nedeniyle hızlandırılmıştı.

Rusya, Ukrayna’ya yardım eden şirketlerin ülkeye dönüşünü engelleyecek

Henkel’den yapılan açıklamada, “Varlıkların geri alınması seçeneği, ancak jeopolitik durumda temel ve uzun vadeli değişiklikler olması durumunda değerlendirilecektir. Şu anda böyle bir durum görmüyoruz,” denildi ve şirketin Ukrayna’daki savaşın başlamasının ardından 2022’de Rusya’daki faaliyetlerini “net olarak sonlandırdığı” vurgulandı.

Nissan’dan yapılan açıklamada ise, “Rusya’daki işimizi 2022’de satarken belirttiğimiz gibi, faaliyet koşullarının yeniden sağlanabilmesi için siyasi ortamda daha geniş bir değişiklik olması gerekiyor. Rusya’daki durumu takip etmeye devam ediyoruz, ancak şu anda ek bir yorum yapamıyoruz,” ifadelerine yer verildi.

Wintershall Dea ise, varlıklarına fiili ve hukuki olarak el konulmasının ardından “yasal pozisyonlarını korumak için” Rusya Federasyonu ile dava sürecine devam ettiğini bildirdi.

Rusya’ya dönme planı olmadığını belirten bazı şirketler ise, ülkedeki “durumu gözlemlediklerini” ifade etti.

Petrol sahası hizmetleri şirketi Baker Hughes, Rusya’ya uygulanan yaptırımların kaldırılması durumunda durumu değerlendireceklerini belirtirken, Bosch’un Gazprom Ev Sistemleri ile görüşmeler yaptığı ancak detay vermediği aktarıldı.

Asansör üreticisi Otis ise, geri dönüş için henüz erken olduğunu kaydetti.

2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin ardından McDonald’s’tan Mercedes-Benz’e kadar binden fazla şirket Rusya pazarından çekildi.

Bu şirketler, Rusya’daki varlıklarını sattı, yönetime devretti veya terk etti. Bazıları geri satın alma opsiyonuyla ayrılırken, diğerleri işlerinin geçici olarak kamulaştırılmasının ardından işlerini yerel yatırımcılara satmak zorunda kaldı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçtiğimiz günlerde bazı yabancı şirketlerin ülkeye geri dönüşü için gizli görüşmeler yürüttüklerini açıklamıştı.

Putin, “Bugün bile bazı ortaklarımızın inisiyatifiyle, pazarlarımıza olası dönüşleri hakkında henüz kapalı bir şekilde görüşmeler yapıyoruz. Her şey sakin, saygılı, birbirimize saygı duyarak ve karşılıklı çıkarları gözeterek ilerliyor,” demişti.

Putin, geri dönmek isteyenlere özel bir ayrıcalık beklememeleri gerektiğini de sözlerine eklemişti.

Öte yandan Moskova, Batılı şirketlerin Rusya’ya dönüşü için katı koşullar getiriyor.

Örneğin, Maliye Bakanlığı şubat ayı sonunda yaptığı açıklamada, “hasım” ülkelerden gelen işletmelerin Rusya pazarına yalnızca yabancı yatırımlar konusunda hükümet komisyonundan izin aldıktan sonra dönebileceğini belirtmişti.

McDonald’s’tan Visa’ya: Rusya’ya hangi Batılı şirketlerin dönmesi mümkün?

Ukrayna ordusu, Rusya’nın karşı saldırıları sonucu, Kursk oblastındaki toprakların neredeyse tamamından çekildi. Askeri analistler ve askerler, Ukrayna’nın Rusya topraklarını ele geçirme ve işgal etme girişiminin Moskova’nın karşı saldırıları karşısında sona ermekte olduğunu belirtiyor. Ukrayna ordusunun, Rusya-Ukrayna sınırında dar bir alanda tutunmaya çalıştığı bildiriliyor.

New York Times (NYT) gazetesine konuşan askeri analistler ve askerlerin aktardığına göre, Ukrayna ordusu, Rusya’nın Kursk oblastındaki toprakların neredeyse tamamından çekildi.

Moskova’nın karşı saldırıları neticesinde, Ukrayna’nın Rusya topraklarını ele geçirme ve işgal etme yönündeki aylardır süren harekâtı sona yaklaşıyor.

Taarruzun en yoğun olduğu dönemde Ukrayna ordusu, yaklaşık 1295 kilometrekarelik Rusya toprağını kontrol ediyordu.

Finlandiya merkezli Black Bird Group askeri analisti Pasi Paroinen’in aktardığına göre, pazar günü itibarıyla Ukrayna ordusu, Rusya-Ukrayna sınırı boyunca uzanan ve yaklaşık 78 kilometrekarelik dar bir alanda tutunmaya çalışıyordu.

Paroinen, gazeteye yaptığı açıklamada, “Savaşın sonu geliyor,” dedi.

Ukrayna’nın kontrolünde bulunan Rusya topraklarının miktarı bağımsız kaynaklarca doğrulanamazken, bölgede şiddetli çatışmaların yaşandığı bildirildi.

Rusya’nın aralıksız hava saldırıları ve drone saldırılarıyla desteklenen hızlı ilerleyişiyle birlikte, Ukrayna ordusu geçtiğimiz hafta Kursk oblastındaki birçok köyden ve kontrol altında tuttukları ana şehir olan Sudja’dan çekildi.

Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı, birliklerin Rusya içindeki daha savunulabilir bölgelere çekildiğini ve yaklaşan Rus kuvvetlerine karşı daha iyi ateş kontrolü sağlamak için engebeli araziden faydalandığını açıkladı.

Pazar günü, Ukrayna’nın Kursk oblastında henüz kontrol ettiği dar alanı gösteren bir harita yayımladı.

Ancak Ukrayna ordusunun bu bölgeyi ne kadar süreyle elinde tutabileceği belirsizliğini koruyor.

Ukraynalı askerler, Kursk’taki devam eden çatışmaların artık Rus topraklarını tutmaktan ziyade, Rusların Ukrayna’nın Sumi oblastına girmesini ve savaşta yeni bir cephe açmasını engellemek için en iyi savunma pozisyonlarını kontrol etmekle ilgili olduğunu ifade etti.

Kendisini sadece telsiz kodu olan Boroda olarak tanıtmak isteyen bir taarruz bölüğü komutanı telefonla yaptığı açıklamada, “Kursk cephesindeki pozisyonlarımızı korumaya devam ediyoruz,” dedi ve ekledi: “Tek fark, pozisyonlarımızın sınıra önemli ölçüde yaklaşmış olması.”

Askeri uzmanlar, Ukrayna’nın Kursk oblastının büyük bölümünden çekilmesi hızlı olsa da Rusya’nın aylarca süren saldırıları ve bombardımanları sonucunda Ukrayna’nın bölgedeki dayanağının giderek zayıflaması ve ikmal yollarının kesilmesiyle gerçekleştiğini, bunun da sonunda geri çekilmeyi zorunlu kıldığını belirtiyor.

Geçtiğimiz ay Kursk sınırındaki Ukrayna’nın Sumi oblastını ziyaret ederek Ukraynalı komutanlarla görüşen Avusturyalı askeri analist Franz-Stefan Gady, “Son birkaç ayda yaşananlar, başarılı bir ilerleme için koşulları hazırlayan bir operasyondu,” değerlendirmesini yaptı.

Sivil toplum kuruluşu Ukrayna Güvenlik ve İşbirliği Merkezi Başkanı Serhiy Kuzan ise, “Ukrayna birliklerinin kuşatılması tehlikesi yoktu ve aksini gösteren hiçbir kanıt bulunmuyor,” dedi.

Diğer yandan Trump’ın Orta Doğu özel temsilcisi ve aynı zamanda Rusya ile arabuluculuk yapan Steve Witkoff, pazar günü CNN‘e yaptığı açıklamada, Trump’ın bu hafta Putin ile görüşmesini beklediğini söyledi.

Witkoff, Putin ile geçen hafta üç ila dört saat süren olumlu bir görüşme yaptığını belirtti. Görüşmelerinin ayrıntılarını paylaşmaktan kaçınan Witkoff, bir anlaşmaya varılmasının hâlâ mümkün olduğuna dair iyimserliğini koruduğunu ifade etti.

Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma, ülkenin katılmadığı uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapanlara hapis ve mal varlığına el koyma cezası getiren bir yasa tasarısı hazırladı. Tasarı, aynı zamanda yabancı acenta siciline kaydedilen Rusya vatandaşlarına yönelik mevcut yasaları daha da sertleştirmeyi amaçlıyor. Yeni düzenlemelerle, bazı davaların sanıkların katılımı olmadan görülebileceği ve yabancı acenta siciline kaydedilen şahısların haklarının daha da kısıtlanabileceği belirtiliyor.

Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma, Rusya’nın dahil olmadığı uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapanlara yönelik cezaları ağırlaştırmaya hazırlanıyor.

Duma Başkanı Vyaçeslav Volodin’in açıklamasına göre, bu tür kuruluşlarla “kiralık veya ücretli olarak işbirliği” yapanlar, 7 yıla kadar hapis cezası ve mal varlıklarına el konulmasıyla cezalandırılabilecek.

Volodin, ayrıca yabancı acenta siciline kayıtlı ve Rus yetkililerini alenen eleştiren, Ukrayna ile savaşı kınayan yurt dışındaki Rusya vatandaşlarına yönelik mevcut yasaların daha da sertleştirileceğini duyurdu.

Söz konusu şahısların bazı davaları “sanığın katılımı olmadan” görülebilecek. Volodin, bu durumun orduyu “itibarını zedelemek”, “yalan haber” yaymak, “Nazizmi aklamak”, “askeri mezarlara ve anıtlara zarar vermek” gibi suçları kapsayacağını belirtti.

Ayrıca “teröre, aşırıcılığa”, “toplumsal ayaklanmalara”, “saldırgan savaş başlatmaya” ve “Rusya’nın toprak bütünlüğünü ihlal etmeye” teşvik edenler de gıyaben yargılanabilecek.

Volodin’in önerileri arasında, ülkenin katılmadığı uluslararası kuruluşların kararlarının uygulanmasına yardımcı olanların da yabancı acenta siciline kaydedilmesi yer alıyor. Örneğin, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Vladimir Putin hakkında çıkardığı yakalama kararını uygulamaya çalışanlar bu kapsama girebilir.

Benzer şekilde, “Rusya’nın güvenliğine karşı faaliyetlerde bulunan yabancı devlet organlarına yardım edenler” ve “vatandaşları askeri-teknik faaliyetler hakkında bilgi toplamaya dahil edenler” de “yabancı acenta” olarak kabul edilebilecek.

Aynı zamanda milletvekilleri, Ceza Kanunu’na ordunun “itibarını zedelemek” ve Rusya’ya karşı “yaptırım çağrısında bulunmak” için yeni bir ağırlaştırıcı gerekçe ekleyecek.

“Bencil güdülerle veya kiralık olarak” hareket edenler, mal varlıklarına el konulmasıyla birlikte 5 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıya kalabilecek.

Volodin, bu adımın Rusya’yı ve vatandaşlarını “hasım ülkelerin müdahalesinden” “koruyacağını” ve ülkenin “anayasal düzeninin temellerini, savunma kabiliyetini ve güvenliğini baltalamaya yönelik suçları engelleyeceğini” vurguladı.

Volodin, “Ülkemize ihanet edenler, yurt dışında olsalar bile adaletten ve sorumluluktan kaçma fırsatına sahip olmamalı,” diye ekledi.