Kırgızistan’da, Rusya’ya yapılan ödemeleri kolaylaştırması beklenen devlet şirketi, Rus ithalatçıların yaptırım uygulanan ürünlerin transit geçişine göz yumulması talebini reddetti.
Ağustos ayının sonunda Kırgız hükümeti, ABD’nin baskıları sonucunda, yurt dışından alınan ürünlerin ödemesinin ülke dışına aktarılmasını bir yıl boyunca yasakladı.
Bu karar, Rus şirketlerinin Çin ve Avrupa’daki ürün ve hizmetlere (yaptırım altındaki ürünler dahil) ödeme yapmasını sağlayan yaygın yöntemi engelledi.
Daha önce Rus şirketleri, Kırgızistan’daki aracılar vasıtasıyla yabancı tedarikçilere dolar, yuan veya ruble gönderiyordu. Bu yöntemle ürünler Kırgızistan’a uğramadan doğrudan Rusya’ya ulaşıyordu. Bu süreç hızlı ve maliyet açısından avantajlıydı; ödemeler birkaç gün içinde tamamlanıyor ve masraflar ödemenin sadece yüzde 1 ila 2’sine denk geliyordu.
Ancak Kırgızistan Merkez Bankası, bu tür ödemelerle alınan ürünlerin 60 gün içinde ülkeye giriş yapması gerektiğini belirtti.
Vergi danışmanı Mihail Juhovitsky, Moscow Times gazetesine yaptığı açıklamada, ABD Hazine Bakanlığı’ndan bir heyetin Bişkek’teki Kırgız bankalarını yaptırımları ihlal eden işlemleri durdurmaları konusunda uyardığını ve dolar ödemelerini kesmekle tehdit ettiğini ifade etti.
Bu nedenle bankalar, müşterilerinden ek garanti taahhütleri imzalamasını talep etmeye başladı. İthalatçılar, bu durumun Kırgızistan üzerinden ödeme yapmayı hem pahalı hem de zaman alıcı hale getirdiğini dile getirdi.
Bu sınırlamaların dışında tutulan tek bir istisna vardı: Hükümet tarafından yetkilendirilen bir devlet şirketi, herhangi bir taahhüt olmaksızın yurt dışına ödeme gönderebiliyordu. Eylül ayında, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı, Kırgız Cumhuriyeti Devlet Ticaret Şirketini kurdu.
Fakat bu şirketin faaliyetleri Rus ithalatçılarda hayal kırıklığı yarattı. Şirket, yaptırım altındaki ürünler için ödeme yapmayı reddettiği gibi hizmet ücretleri de oldukça yüksek seviyelerdeydi.
Büyük bir Rus ithalatçı, şirketi “Sıradan bir acente gibi, pek kullanışlı değil ve oldukça pahalı,” diyerek eleştirdi. Ayrıca, şirketin hizmet maliyetlerinin sabit olmadığını, her ödeme için komisyon oranının ek bir anlaşmayla belirlendiğini belirtti.
Diğer ithalatçılar da benzer görüşler dile getirdi. Bir ithalatçı, “Sıradan plastik ev eşyaları için bile yüzde 4 ve yüzde 6 oranında komisyon teklif edildi. Üstelik dönüşüm sırasında da zarar ettik, çünkü Kırgızistan artık ruble kabul ediyor ve bize yerel banka kurları üzerinden para satıyor. Ancak bu işlemlerden sonra ödemeyi yurt dışına yapabiliyoruz,” ifadelerini kullandı.
Bu oranların ticari açıdan cazip olmadığını belirten ithalatçılar, VTB Bankası üzerinden Şanghay’daki iştiraklere yapılan transferlerin maliyetinin aynı seviyelerde olduğunu fakat daha hızlı çalıştığını ifade etti.
Ayrıca, VTB’nin küçük ve orta ölçekli işletmeler için komisyon oranını yüzde 2,5’e düşürdüğü de hatırlatıldı. Sonuç olarak, Kırgız yetkililer Rusya’nın dış ticaret operasyonlarından kazanç sağlama çabalarına katılsa da bu süreçte Rus şirketlerine yeterince destek sağlamadı.