ABD, İsrail ve Ukrayna, Kiev’e sekiz adede kadar Patriot hava savunma sistemi tedarik ederek Rus hava saldırılarına karşı koyma kabiliyetini önemli ölçüde artırmak için görüşmeler yürütüyor.

Financial Times’a (FT) göre henüz kesinleşmemiş olmakla birlikte, anlaşmaya göre Patriot sistemleri Ukrayna’ya teslim edilmeden önce İsrail’den ABD’ye gönderilecek.

Müzakereler hakkında bilgi sahibi beş kişiye göre, İsrail’in Moskova ile ilişkilerinde bir değişime işaret edecek olan anlaşmanın ana hatları üç ülkenin bakanları ve üst düzey yetkilileri arasında görüşüldü.

İsrail nisan ayında yaptığı açıklamada 30 yılı aşkın bir geçmişe sahip sekiz Patriot bataryasını emekliye ayıracağını ve yerlerine daha gelişmiş sistemler yerleştireceğini duyurmuştu.

Fakat Gazze’deki savaşta kullanılan bataryalar, Hizbullah ile kuzeyde yaşanan gerilimin tam anlamıyla bir savaşa dönüşebileceği endişesi nedeniyle henüz kullanımdan kaldırılılmadı.

Gerçekleşmesi halinde böyle bir transfer Ukrayna’nın savunma kabiliyetlerinde önemli bir değişikliği temsil edecek. Ülkede şu anda hem ABD hem de Almanya tarafından tedarik edilen en az dört Patriot sistemi bulunuyor.

Ukrayna sık sık Batılı müttefiklerinden kendisine hava savunma sistemleri, özellikle de ABD yapımı Patriotlar tedarik etmelerini talep ediyor.

Geçtiğimiz hafta ABD, Ukrayna’ya tedarik önceliği vermek için diğer ülkelere Patriot önleme füzelerinin teslimatını durdurduğunu açıklamıştı.

İsrail, Moskova’nın Suriye’de sahip olduğu nüfuz nedeniyle Ukrayna konusunda taraf tutma konusunda temkinli davranıyordu.

Fakat FT’ye göre ABD’li yetkililer Binyamin Netanyahu hükümetini, Rusya’nın İran’la özellikle askeri işbirliği alanında giderek yakınlaşan bağlarının daha acil bir endişe kaynağı olduğuna ikna etmeye çalıştılar.

Öte yandan kaynaklar, sekiz sistemin tamamının transferinin tartışıldığını fakat hepsinin Ukrayna’ya gönderilmeyebileceğini söyledi. Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan üç kişi Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba’nın geçtiğimiz haftalarda ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile konuyla ilgili görüşmeler yaptığını söyledi.

Üç kaynak, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’ın da Ukrayna Devlet Başkanı’nın Özel Kalem Müdürü Andriy Yermak ile konu hakkında en az iki kez görüştüğünü söyledi.

FT’ye konuşan Kuleba görüşmeleri teyit etmese de, “Ukrayna ilave Patriot sistemleri almak için dünyanın çeşitli ülkeleriyle çalışmaya devam ediyor. Bu tür sistemlere sahip olan tüm ülkeleri bir kez daha Ukrayna’ya bu sistemleri sağlamaya çağırıyoruz,” diye ekledi.

ABD ve Ukrayna arasındaki görüşmelerin yanı sıra, diplomasi konusunda bilgi sahibi bir kişi Tel Aviv ve Kiev arasında da Patriotların transferi konusunda doğrudan görüşmeler yapıldığını söyledi.

İsrail’in M901 PAC-2 bataryaları şu anda Ukrayna’da bulunan Patriot sistemlerinin çoğundan daha eski bir tür. Fakat askeri analistlere göre, eski model hâlâ yenileriyle tamamen uyumlu.

İsrail’in cephaneliğinin büyüklüğü hakkında bilgi sahibi olan bir kişiye göre, Tel Aviv’in elinde bu bataryalarla birlikte kullanılmak üzere Kiev’in de ihtiyaç duyduğu önleme füzelerinden bol miktarda bulunuyor.

Analistler ayrıca eski İsrail önleme füzelerinin yeni PAC-3 modelinden daha uzun menzile ve daha büyük bir savaş başlığına sahip olduğunu söylediler.

Eski yetkililer ve analistler İsrail sistemlerinin büyük olasılıkla ABD’ye geri satılacağını, ABD’nin de bunları Ukrayna’ya gönderebileceğini söyledi.

Fakat asıl sorunun, Moskova’nın Tahran’la giderek yakınlaşan ilişkisine rağmen Tel Aviv’in bir zamanlar müttefiki olan Rusya’yı yabancılaştırmaya hazır olup olmadığı olduğunu da eklediler.

İsrail daha önce Ukrayna’nın hava savunma sistemi taleplerini reddetmişti. Ayrıca Rusya ile İsrail jetlerinin Suriye hava sahasına erişimine izin veren bir anlaşması var.

Avrupa Birliği’nin Sırbistan ve Kosova arasında tıkanan müzakerelere yeni bir soluk getirme girişimi, Sırbistan Cumhurbaşkanı ve Kosova Başbakanının planlandığı gibi bir araya gelememesiyle suya düştü.

İki liderin en son bir araya gelmelerinden yaklaşık bir yıl sonra gerçekleşmesi beklenen görüşme, defalarca başarısızlıkla sonuçlanan müzakerelerin ardından gerçekleşti.

Hem Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic hem de Kosova Başbakanı Albin Kurti AB temsilcileriyle ayrı ayrı görüştüler, fakat AB baş diplomatı Josep Borrell’e göre anlaşmanın uygulanmasında hiçbir ilerleme sağlanamadı ve üçlü bir toplantı olmadı.

Sırbistan ve Kosova arasında, ilişkilerin normalleşmesinin önünü açacak önemli bir anlaşmaya varılmasını amaçlayan görüşmeler geçen yıl çökmüştü.

Mart 2023’te Kuzey Makedonya’da yapılan bir zirve sırasında Vucic, sağ elinde “muhtemelen yıllarca” sürecek bir ağrıyı gerekçe göstererek AB ve ABD destekli Ohri anlaşmasını imzalamayı reddetmişti.

Diplomatlar anlaşmanın uygulanması için çağrıda bulunmaya devam etti fakat imzalanmayan anlaşma her iki tarafça da uygulanmadı.

Borrell, AB’nin “Kosova ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi için tüm çabalarını ve kapasitesini ortaya koymaya devam edeceğini” söyledi.

Borrell, bu çabaların iki müzakereciyi Brüksel’de ağırlayacağı önümüzdeki hafta da devam edeceğini söyledi.

Vucic görüşmelerin gerçekleşmemesinden Kurti’yi sorumlu tutarak Kosovalı mevkidaşının “görüşmeye cesaret edemediğini” söyledi.

Kurti ise Vucic ile görüşmenin gerçekleşmesi için, geçen yıl eylül ayında Kosova polis devriyesini pusuya düşüren bir komando timini yönettiğini itiraf eden Kosova’nın önde gelen Sırp partisinin eski başkan yardımcısı Milan Radoicic’in teslim edilmesi de dahil olmak üzere şartlar öne sürdüğünü söyleyerek karşılık verdi.

Geçen yılki görüşmeler çökerken, Kosova’nın kuzeyinde Sırpların çoğunlukta olduğu bölgelerde huzursuzluk patlak vermişti.

Priştine yönetiminin şubat ayında avroyu kendi topraklarında tanınan tek yasal para birimi haline getirmesi ve Sırp dinarının kullanımını fiilen yasaklamasının ardından gerilim tırmanmaya devam etti.

Bu durum Sırbistan’ın Kosovalı Sırplar için paralel bir sağlık, eğitim ve sosyal güvenlik sistemini finanse etmeye devam etme kabiliyeti üzerinde baskı yarattı.

Kurti bu hamleyi, Sırbistan’dan Kosova’ya akan büyük miktardaki paranın önünü kesmek ve organize suç gruplarını dize getirmek için bir araç olarak savundu.

Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan, ülkesinin Türkiye ile diplomatik ilişki kurma zamanının geldiğine inandığını söyledi.

TASS haber ajansının aktardığına göre Mirzoyan, düzenlediği basın toplantısında “Ermenistan, Türkiye ile ilişkilerini tamamen düzeltmeye, diplomatik ilişkiler kurmaya ve sınırları açmaya hazırdır,” dedi.

Mirzoyan, ayrıca Ermenistan ve Türkiye’nin üçüncü ülke vatandaşları ve diplomatik pasaport sahibi kişiler için sınırların açılmasına ilişkin anlaşmaları olduğunu belirtti.

Bakan, “Türk muhataplarımızla diyalogumuz sırasında, sınırların açılması ve tam normalleşme yönünde atılabilecek adımların ana hatlarının belirlenmesi ve üçüncü ülke vatandaşlarının yanı sıra diplomatik pasaport sahibi Ermenistan vatandaşlarına da sınırların açılması konusunda somut anlaşmalara vardık,” ifadelerini kullandı.

Diğer yandan Mirzoyan, “Bu konudaki kararlılığımızı sürekli teyit ediyoruz ve düzenlemeleri hayata geçirmenin zamanının çoktan geldiğine yürekten inanıyorum,” diye ekledi.

18 Haziran’da Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaptıkları telefon görüşmesinde iki ülke arasındaki ilişkilerin tam ve koşulsuz olarak normalleştirilmesi yönündeki siyasi iradeye dikkat çekmişti.

Ayrıca liderler, Erivan ile Ankara arasındaki görüşmelerin devam etmesinin önemine işaret etmişti.

Fyodor Lukyanov ile mülakat: Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesi ve hatta belki de daha fazlası mümkün