The intercept’in Han’la yakın temasta olan birçok kaynağa dayandırdığı haberine göre, eski Pakistan Başbakanı İmran Han hapishane hücresinden Pakistan Kara Kuvvetleri Komutanı Asim Munir’in siyasi gücü ele geçirme çabasına yönelik eleştirilerini artırdı.

Haberde Han’ın Munir ile geçmişine dair yeni iddialar da yer alıyor. Hapisteki başbakanla temas halinde olanlara göre Han, kendisinin Munir’in ordu şefi olarak atanmasını kabul etmesi karşılığında Pakistan siyasetinde tarafsız kalma anlaşmasını ihlal ettiğine dair yeni iddialarda bulunuyor.

Devrik başbakan ayrıca Munir’in, aralarında eski Başbakan Navaz Şerif’in de bulunduğu sivil siyasi rakipleriyle, Şerif’i sürgüne zorlayan yolsuzluk suçlamalarının düşürülmesi karşılığında kendisine karşı işbirliği yapmaları için komplo kurduğunu iddia ediyor.

Habere göre, Han ve Munir arasında tırmanan kişisel çatışma da iletişimde önemli bir yer tutuyor. Han, Munir’in Pakistan’ın kötü şöhretli istihbarat servisinin ajanlarına kendisini öldürme emri verdiğini ve generalin bir polis soruşturmasını bastırarak ve kamera kayıtlarını gizleyerek suikast girişimlerini örtbas ettiğini iddia ediyor.

Han’ın akıbeti ülke siyasetinin cevaplanmamış en büyük sorusu olmaya devam ederken, hapishane tebliğlerinin, durumun Han ile Munir arasındaki husumetten kaynaklandığını gösterdiği iddia ediliyor.

Han’ın Munir hakkındaki iddialarının, güvenliklerini korumak için isimlerinin açıklanmasını istemeyen kendisine yakın bazı kaynaklar tarafından The Intercept ile paylaşıldığı kaydedildi.

Bu yazışmalarda Munir’in 18 Mart 2023’teki çalkantılı bir mahkemede Han’ı öldürtmek için bir plan hazırladığını gösteren kamera görüntüleri ve diğer kanıtların varlığı iddia ediliyor.

Eski başbakana yakın kaynaklara göre Han, Munir’i kendisine yönelik suikast girişimini örtbas etmekle suçladı.

Han’ın kişisel güvenliğinin tehlikede olduğuna inanan destekçileri arasında, kısa süre önce Senatör Chuck Schumer’in (D-N.Y.) güvenliği konusunda Pakistan hükümetiyle temasa geçmesi için lobi yapan Pakistanlı Amerikalılar da bulunuyor.
Munir’i güvenine ihanet etmek ve cinayetini planlamaya çalışmakla suçlamanın yanı sıra, Han hapishaneden defalarca generalin ülkeyi 1971’deki travmatik bölünmenin tekrarına doğru götürdüğü iddiasını ortaya atmış.

Çin teknoloji devi Huawei’nin son dönemde güçlü satış rakamlarına ulaşan akıllı telefon lansmanları Çin’in çip tedarik zincirindeki ilerlemelerin işaretleri açısından yakından izlenirken, şirket aynı zamanda Pekin’in işletim sistemlerinden araç içi yazılımlara kadar teknolojide kendi kendine yeterlilik vizyonu için hayati önem taşıyan sektörlerde de uzmanlık geliştirdi.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping geçen yıl ÇKP politbürosuna, ABD’nin gelişmiş çip ve diğer bileşenlerin ihracatını kısıtlaması nedeniyle Çin’in işletim sistemlerini ve diğer teknolojileri “mümkün olan en kısa sürede” yerelleştirmek için zorlu bir mücadele vermesi gerektiğini söylemişti.

Huawei tarafından geliştirilen OpenHarmony, Çin’de “ulusal işletim sistemi” olarak yaygın bir şekilde tanıtılıyor.

ABD’li bir savunma politikası grubu olan Jamestown Vakfı’nda yardımcı araştırmacı Sunny Cheung, Reuters’a yaptığı değerlendirmede, “Bu stratejik hamle, yerel ürünler ilgi gördükçe, Android ve Windows gibi Batılı işletim sistemlerinin Çin’deki pazar payını muhtemelen aşındıracaktır” dedi.

Araştırma şirketi Counterpoint, 2024’ün ilk çeyreğinde Huawei’nin HarmonyOS işletim sisteminin şirket içi versiyonunun Apple’ın iOS’u geçerek Android’in ardından Çin’de en çok satan ikinci mobil işletim sistemi haline geldiğini söyledi. Çin dışındaki akıllı telefonlarda piyasaya sürülmedi.

Huawei’nin tüketici iş grubu başkanı Richard Yu, geçen hafta bir geliştirici konferansının açılışında “Harmony, Çin’in cihazlarının geleceği için güçlü bir temel işletim sistemi yarattı” dedi.

Kendi kendine yeterlilik

Huawei Harmony’yi ilk kez Ağustos 2019’da, Washington’un sözde güvenlik endişeleri nedeniyle ticari kısıtlamalar getirmesinden üç ay sonra tanıttı. Huawei, ekipmanlarının bir risk oluşturduğunu reddediyor.

O zamandan bu yana Çin, kendi kendine yeterlilik çabalarını hızlandırdı, ana kod paylaşım merkezi Github’dan koptu ve yerel bir sürüm olan Gitee’yi destekledi.

Çin 2014 yılında devlet bilgisayarlarında Windows kullanımını yasakladı ve artık çoğunlukla Linux tabanlı işletim sistemleri kullanıyorlar.

Başkanının bu ay yaptığı açıklamaya göre Microsoft, gelirinin yalnızca %1,5’ini Çin’den elde ediyor.

Başlangıçta açık kaynaklı bir Android sistemi üzerine inşa edilen Huawei, bu yıl Çin’in uygulama ekosistemini dünyanın geri kalanından daha da ayıran bir hareketle, artık Android tabanlı uygulamaları desteklemeyen HarmonyOS’un ilk “saf” sürümünü piyasaya sürdü.

Huawei 2023 yıllık raporunda, OpenHarmony’nin geçen yıl akıllı cihazlar için en hızlı büyüyen açık kaynaklı işletim sistemi olduğunu, 70’ten fazla kuruluşun buna katkıda bulunduğunu ve finans, eğitim, havacılık ve endüstri alanlarında 460’tan fazla donanım ve yazılım ürünü üretildiğini söyledi.

Reuters’in ziyaret ettiği Harmony Ekosistem İnovasyon Merkezi Müdür Yardımcısı Charlie Cheng, açık kaynak haline getirmenin amacının Android’in kullanıcılar için lisans maliyetlerini ortadan kaldırmadaki başarısını tekrarlamak ve şirketlere kendi ürünleri için özelleştirilebilir bir sıçrama tahtası sağlamak olduğunu söyledi.

“Harmony kesinlikle ana akım bir işletim sistemine dönüşecek ve dünyaya iOS ve Android’in yanı sıra yeni bir işletim sistemi seçeneği sunacak” dedi.

Google, Apple ve Microsoft yorum taleplerine yanıt vermedi.

Analistler, Çin’in daha önceki büyük açık kaynak projeleri oluşturma çabalarının geliştiriciler arasında ilgi çekmekte zorlandığını, ancak Huawei’nin büyüyen akıllı telefon pazar payı ve daha geniş bir ekosistem geliştirmek için yaptığı ekstra çalışmaların Harmony’ye bir avantaj sağladığını söyledi.

Huawei’den Yu bu ay yaptığı açıklamada, akıllı telefonlar, saatler ve araba sistemleri de dahil olmak üzere 900 milyondan fazla cihazın HarmonyOS üzerinde çalıştığını ve 2,4 milyon geliştiricinin ekosistemde kodlama yaptığını söyledi.

Araştırma firması Canalys’in analistlerinden Emma Xu, Reuters’a, “OpenHarmony’nin daha fazla zamana ve yinelemeye ihtiyacı olacak ki bu geliştiriciler OpenHarmony ile çalışma konusunda kendilerine daha fazla güvenebilsinler,” dedi ve ekledi: “Ancak HarmonyOS’un elde ettiği itibar, davranış ve güven kesinlikle olumlu bir etki yaratacaktır.”

Çin lideri Xi Jinping, Küresel Güney’in uluslararası ilişkilerde daha fazla söz sahibi olması çağrısında bulundu, ABD’ye üstü kapalı bir şekilde yüklenen Xi, çok kutupluluk vurgusu yaparak dünyada “güçlü olanın sözünün geçtiği” bir anlayışa asla izin verilmemesi gerektiğini söyledi. Ülkesinin asla hegemonya arayışına girmeyeceğini yineleyen Çin lideri, Küresel Güney işbirliğini daha iyi desteklemek için bir Küresel Güney araştırma merkezi kurma sözü verdi.

Xi’nin cuma günkü konuşması, Çin’in dış politikasının temel taşı olarak gördüğü “Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi”ni formüle etmesinin 70. yıldönümü münasebetiyle düzenlenen bir etkinlikte gerçekleşti.

Çin, “egemenliğe ve toprak bütünlüğüne karşılıklı saygı, karşılıklı saldırmazlık, karşılıklı olarak birbirlerinin iç işlerine karışmama, eşitlik ve karşılıklı yarar ve barış içinde bir arada yaşama” olarak sıraladığı beş ilkeyi, “uluslararası ilişkiler için açık, kapsayıcı ve evrensel olarak uygulanabilir temel normlar ve uluslararası hukukun temel ilkeleri” olarak görüyor.

Çin Dışişleri Bakanlığının resmi internet sitesinde yayınlanan Xi Jinping’in konuşmasının tam metninin çevirisini aşağıda bulabilirsiniz:

***

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping tarafından, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesinin 70. Yıldönümü Münasebetiyle Düzenlenen Konferans’ta yapılan konuşma;

28 Haziran 2024

Değerli Konuklar,
Diplomatik Elçiler,
Bayanlar ve baylar,
Arkadaşlar,

Yetmiş yıl önce, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi resmen başlatıldı. Bu, uluslararası ilişkiler tarihinde çığır açan bir başarıya işaret ediyordu. Bugün burada, bu ilkeleri yeni koşullar altında ileriye taşımak, insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir toplumu birlikte inşa etmek ve insanlığın ilerlemesi için güçlü bir itici ivme sağlamak amacıyla 70. yıldönümünü anmak üzere toplanmış bulunuyoruz.

Sözlerime başlarken, Çin hükümeti ve halkı adına ve kendi adıma, burada bulunan tüm seçkin konuklara ve dostlara sıcak bir hoş geldiniz diyorum!

İnsan toplumunun modern tarihi boyunca, devletler arası ilişkileri iyi idare etmek, dünya barışını ve huzurunu ortaklaşa korumak ve insanlık için kalkınma ve ilerlemeyi teşvik etmek her zaman tüm ulusların zihnindeki önemli konular olmuştur.

Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi zamanın çağrısına cevap verdi ve başlatılması kaçınılmaz bir tarihi gelişmeydi. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından ulusal bağımsızlık ve kurtuluş hareketleri tüm dünyayı kasıp kavurdu ve dünyanın dört bir yanındaki sömürge sistemi parçalanarak çöktü. Aynı zamanda dünya Soğuk Savaş’ın kara bulutlarının gölgesinde kalmıştı ve “güçlü olan haklıdır” yaygaralarının tehdidi altındaydı. Yeni bağımsızlığını kazanan ülkeler egemenliklerini korumak ve ulusal ekonomilerini büyütmek istiyordu. Yeni Çin bağımsızlık ilkesini takip etti, tüm ülkelerle aktif bir şekilde barış içinde bir arada yaşamaya çalıştı ve özellikle komşuları olmak üzere dış çevresini iyileştirmeye gayret etti. Bu çerçevede Çin liderliği, egemenliğe ve toprak bütünlüğüne karşılıklı saygı, karşılıklı saldırmazlık, karşılıklı olarak birbirlerinin iç işlerine karışmama, eşitlik ve karşılıklı yarar ve barış içinde bir arada yaşama olmak üzere Beş İlke’yi ilk kez tam olarak belirlemiştir. Çin-Hindistan ve Çin-Myanmar ortak açıklamalarında Beş İlke’ye yer verilmiş ve bu ilkelerin devletten devlete ilişkilerde temel normlar haline getirilmesi için ortak çağrıda bulunulmuştur.

Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi Asya’da doğdu ama hızla dünya sahnesine çıktı. 1955 yılında 20’den fazla Asya ve Afrika ülkesi Bandung Konferansına katıldı. Beş İlke temelinde devletler arası ilişkilerin ele alınması için on ilke önerdiler ve Bandung dayanışma, dostluk ve işbirliği ruhunu savundular. 1960’larda yükselen Bağlantısızlar Hareketi, Beş İlke’yi yol gösterici ilkeler olarak benimsedi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun (BMGK) 1970 yılındaki 25. oturumunda kabul edilen Uluslararası Hukuk İlkeleri Bildirgesi ve BMGK’nın 1974 yılındaki Altıncı Özel Oturumunda kabul edilen Yeni Uluslararası Ekonomik Düzenin Kurulmasına İlişkin Bildirge de Beş İlke’yi onaylamıştır. Önemli uluslararası belgelerde yer almalarıyla birlikte Beş İlke uluslararası toplum tarafından geniş çapta tanınmış ve gözetilmiştir.

Geçtiğimiz 70 yıl boyunca, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi zaman ve mekânı aşmış ve yabancılaşmanın üstesinden gelerek sağlam bir direnç ve sonsuz bir geçerlilik göstermiştir. Uluslararası ilişkiler için açık, kapsayıcı ve evrensel olarak uygulanabilir temel normlar ve uluslararası hukukun temel ilkeleri haline gelmişlerdir. İnsanlığın ilerleme davasına silinmez tarihi katkılarda bulunmuşlardır.

İlk olarak, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi uluslararası ilişkiler ve uluslararası hukukun üstünlüğü için tarihi bir mihenk taşı oluşturmuştur. Bu ilkeler, BM Şartı’nın amaç ve ilkelerine, çağımızın gelişen uluslararası ilişkiler trendine ve tüm ulusların temel çıkarlarına tamamen uygundur. Ayrıca, devletten devlete ilişkilerin ele alınmasında karşılıklılık ve eşitliğin önemini vurgulayarak, uluslararası hukukun üstünlüğünün özünü, yani tüm ülkelerin hak, yükümlülük ve sorumluluklarının karşılıklı ilişkisini vurgulamaktadır. Beş İlke, siyasi, güvenlik, ekonomik ve diplomatik alanlarda ülkeler arasında barış içinde bir arada yaşamaya yönelik bir dizi temel norm sunmaktadır. Uluslararası hukukun üstünlüğü ruhunu teşvik etmek ve birbirleriyle iyi geçinmenin doğru yolunu bulmak için tüm ülkelerin izlemesi gereken kesin ve etkili bir davranış kuralı oluştururlar.

İkinci olarak, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi, farklı sosyal sistemlere sahip ülkeler arasındaki ilişkilerin kurulması ve geliştirilmesi için başlıca rehber olarak hizmet etmiştir. Beş İlke takip edildiğinde, sosyal sistem, ideoloji, tarih, kültür, inanç, kalkınma aşaması ve büyüklük açısından birbirinden farklı olan ülkeler bile karşılıklı güven, dostluk ve işbirliği ilişkisi kurabilir. Beş İlke, tarihi meselelerin ve uluslararası anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözümüne yönelik yeni bir yol sunmakta, blok siyaseti ve etki alanı gibi eskimiş, dar görüşlü, düşmanca ve çatışmacı zihniyetlerin önüne geçmektedir.

Üçüncüsü, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi, gelişmekte olan ülkelerin birlik yoluyla işbirliği ve öz güç sağlama çabalarının ardındaki güçlü bir toparlayıcı güç olmuştur. Bu ilkeler, gelişmekte olan ülkelerin geleceklerini iyileştirme, reform ve ilerleme konusundaki derin düşüncelerini yansıtmaktadır. Beş İlke’den ilham ve cesaret alan Asya, Afrika ve Latin Amerika’da giderek daha fazla ülke birbirlerine destek vermiş, dış müdahalelere karşı durmuş ve bağımsız bir kalkınma yoluna girmiştir. Beş İlke aynı zamanda Güney-Güney işbirliğini artırmış ve Kuzey-Güney ilişkilerini iyileştirmiş ve daha da geliştirmiştir.

Dördüncü olarak, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi uluslararası düzenin reformu ve iyileştirilmesine tarihi bir bilgelikle katkıda bulunmuştur. Beş İlke, küçük ve zayıf ülkelerin çıkarlarını ve arayışlarını güç politikalarından korumak amacıyla başlatılmıştır. Emperyalizme, sömürgeciliğe ve hegemonyacılığa kategorik olarak karşı çıkmakta ve orman kanununun kavgacı ve zorba uygulamalarını reddetmektedir. Daha adil ve hakkaniyetli bir uluslararası düzen için önemli bir entelektüel temel atmıştır.

Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi, 70 yıllık olağanüstü bir yolculuğun ardından, uluslararası toplumun değer vermesi, miras alması ve daha da ileriye götürmesi gereken ortak bir değerdir. Şu anda, Beş İlke’yi ortaklaşa başlatan eski nesil liderleri derin bir hayranlıkla anıyorum. Ayrıca Beş İlke’yi yıllar boyunca azimle destekleyen tüm ülkelerin vizyonerlerini de takdirle anmak istiyorum!

Hanımefendiler ve Beyefendiler,
Arkadaşlar,

Tarihin bayrağı nesilden nesile aktarılmakta ve insanlık çağın sorularına cevap ararken insanlığın ilerleme davası da bir çağdan diğerine ilerlemektedir. Yetmiş yıl önce, sıcak savaşların belasını ve Soğuk Savaş’ın çatışmasını yaşayan atalarımız, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi’nin barışı ve egemenliği korumanın en önemli yolu olduğu sonucuna vardılar. Bu cevap uluslararası değişimlerin testine dayanmış ve eskimek yerine daha cazip hale gelmiştir. Yetmiş yıl sonra bugün, “nasıl bir dünya kurulmalı ve nasıl kurulmalı” şeklindeki tarihi soruyla karşı karşıya kalan Çin, insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir toplum önererek zamanın çağrısına cevap vermiştir. Bugün Çin’in bu girişimi uluslararası bir mutabakat haline gelmiştir. Bu güzel vizyon üretken eylemlere dönüştürülmüştür. Dünyayı barış, güvenlik, refah ve ilerleme dolu parlak bir geleceğe taşımaktadır.

İnsanlık İçin Ortak Geleceğe Sahip Bir Toplum İnşa Etme Vizyonu, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi ile aynı ruhu taşımaktadır. Her ikisi de “Komşuna karşı nazik ol”, “Dürüstlük yoluyla dostluk ara” ve “Tüm uluslar arasında uyumu teşvik et” gibi geleneksel Çin değerlerine dayanmaktadır. Her ikisi de Çin’in kendine güven, özgüven, adalet, dezavantajlıların korunması ve yardımseverlik gibi diplomatik ilkelerini kanıtlamaktadır. Her ikisi de Çin Komünist Partisi’nin insanlığa daha fazla katkıda bulunmaya yönelik geniş vizyonunu ortaya koymaktadır. Her ikisi de Çin’in barışçıl kalkınma yolunu takip etme konusundaki kesin kararlılığını ortaya koymaktadır. İnsanlık İçin Ortak Geleceğe Sahip Bir Toplum İnşa Etme Vizyonu, yeni koşullarda Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesini sürdürmek, teşvik etmek ve yükseltmek için en etkili hamledir.

Vizyon, tüm ülkelerin ortak bir geleceğe ve iç içe geçmiş çıkarlara sahip olduğu gerçeğini yakalamakta ve uluslararası ilişkiler için yeni bir eşitlik ve bir arada yaşama modeli oluşturmaktadır. Çin, büyüklükleri, güçleri ve zenginlikleri ne olursa olsun tüm ülkelerin uluslararası toplumun eşit üyeleri olduğuna inanmaktadır. Uluslararası ilişkilerde ortak çıkarları, ortak hakları ve ortak sorumlulukları vardır. Tüm ülkeler zorlukların üstesinden gelmek, ortak refaha ulaşmak, kalıcı barış, evrensel güvenlik ve ortak refahın olduğu açık, kapsayıcı, temiz ve güzel bir dünya inşa etmek ve insanlık için daha fazla güvenlik ve refah ile barış içinde bir arada yaşamayı gerçekleştirmek için el ele vermelidir.

Vizyon, dünyada hakim olan barış, kalkınma, işbirliği ve kazan-kazan eğilimine yanıt vermekte ve barış ve ilerleme için yeni perspektifler açmaktadır. Çin, tüm ülkeleri insanlığın geleceğini ve insanların refahını göz önünde bulundurmaya ve eşitlik, karşılıklı yarar ve barış içinde bir arada yaşama konusundaki temel taahhütlerini sürdürmeye çağırmaktadır. Hepimiz insanlığın ortak değerlerini savunmalı, ortak fayda için kapsamlı istişare ve ortak katkıyı içeren küresel yönetişimi teşvik etmeli ve yeni bir tür uluslararası ilişkiler geliştirmeliyiz. Küresel Kalkınma Girişimi, Küresel Güvenlik Girişimi ve Küresel Medeniyet Girişimini uygulamak, yüksek kaliteli Kuşak ve Yol işbirliğini ilerletmek ve tüm halklara daha fazla fayda sağlamak için hep birlikte çalışmalıyız.

Vizyon, çok kutupluluk ve ekonomik küreselleşme yönündeki tarihi eğilime ayak uydurmakta ve kalkınma ve güvenliğe ulaşmanın yeni yollarına ilham vermektedir. Çin, insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir toplum inşa etmek üzere derin ve gerçek tedbirler almak için tüm taraflarla birlikte çalışmaktadır. Vizyonun ikili ilişkilerden çok taraflı ilişkilere, bölgesel ilişkilerden küresel ilişkilere, kalkınmadan güvenliğe ve işbirliğinden yönetişime doğru genişleyerek tarihi başarılar elde etmesini birlikte sağladık. Bu, eşit ve düzenli çok kutuplu bir dünya ve evrensel olarak faydalı ve kapsayıcı bir ekonomik küreselleşme çabalarını yönlendirdi ve güçlendirdi. Uluslararası topluma geniş bir barış ve istikrar perspektifi sunmuş ve dünyaya daha fazla refah ve kalkınma sağlamıştır.

Tarihin bu kritik anında geçmişe ve geleceğe baktığımızda, insan uygarlığının iyileştirilmesine yönelik arayışlarımızın sona ermeyeceğine ve daha iyi bir dünya için çabalarımızın bitmeyeceğine inanıyoruz. Dünya nasıl gelişirse gelişsin, temel bir gerçek değişmeyecektir. Evrende sadece tek bir Dünya Gezegeni vardır ve tüm insanlığın ortak bir evi vardır. Ortak geleceğimiz Dünya’ya bağlıdır. Ona iyi bakmalı ve gelecek nesillerimize mutlu bir ülke bırakmalıyız.

Gelecek umut vaat ediyor ve zorlukların üstesinden gelinmesi gerekiyor. İnsanlığın barış ve savaş, refah ve durgunluk, birlik ve çatışma arasında seçim yapmak zorunda kaldığı bu tarihi anda, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesinin özünü her zamankinden daha fazla savunmalı ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir toplum inşa etme yüce hedefi için her zaman yorulmadan çaba göstermeliyiz.

Egemen eşitlik ilkesine sahip çıkmalıyız. Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi egemen eşitlik ilkesine odaklanmaktadır. Ve bu temelde, her ülke için eşit hakları, eşit fırsatları ve eşit normları teşvik etmektedir. Büyüklerin küçükleri bastırmasını, güçlülerin zayıflara zorbalık yapmasını ve zenginlerin fakirleri sömürmesini reddeder. Eşit ve düzenli çok kutuplu bir dünya, her ülkenin çok kutuplu bir sistemde yerini bulabilmesi ve uluslararası hukuk uyarınca gereken rolü oynayabilmesi anlamına gelir; böylece çok kutuplulaşma süreci bütünüyle istikrarlı ve yapıcı olur.

Karşılıklı saygı temelini sağlamlaştırmalıyız. Ülkeler eşitlik, karşılıklı saygı ve karşılıklı güveni angajmanın temel kuralları haline getirmelidir. Farklı tarihi ve kültürel geleneklere ve farklı kalkınma aşamalarına, birbirlerinin temel çıkarlarına ve başlıca kaygılarına ve tüm ülkelerin halkları tarafından bağımsız olarak seçilen kalkınma yollarına ve sistemlerine saygı göstermelidirler. Müdahale etmemenin “altın kuralını” birlikte savunmalı ve kendi iradesini başkalarına dayatma, blok çatışmasını körükleme, küçük daireler yaratma ve başkalarını taraf seçmeye zorlama eylemlerine birlikte karşı çıkmalıyız.

Barış ve güvenlik vizyonunu gerçeğe dönüştürmemiz gerekiyor. Geçmiş ve günümüz, tüm ülkelerin barış için ortak sorumluluklarını üstlenmeleri ve barışçıl bir kalkınma yoluna girmeleri gerektiği konusunda bizi aydınlatmıştır. Barışı aramak, barışı korumak ve barışın tadını çıkarmak için birlikte çalışmalıdırlar. Günümüzün birbirine bağımlı dünyasında mutlak güvenlik ve münhasır güvenlik geçerli değildir. Çin’in önerdiği Küresel Güvenlik Girişimi ortak, kapsamlı, işbirliğine dayalı ve sürdürülebilir güvenlik vizyonunu savunmayı amaçlamaktadır. Girişim, işbirliği yoluyla kalkınma ve güvenliğe ulaşmayı ve daha dengeli, etkili ve sürdürülebilir bir güvenlik mimarisini hayata geçirmeyi amaçlamaktadır.

Refaha ulaşmak için tüm güçleri birleştirmemiz gerekiyor. Eski bir Çinli filozof şöyle der: “İyilikseverler başkalarına sevgiyle yaklaşır, bilgeler ise başkalarının faydalarını paylaşır.” Bir Latin Amerika atasözünün dediği gibi, “Karlı bir şekilde ulusal olmanın tek yolu cömertçe evrensel olmaktır.” Bir Arap atasözü de şöyle der: “Birlik olursa ateş büyür; birlik olmazsa ateş söner.” Ekonomik küreselleşme çağında ihtiyaç duyulan şey, bölünme uçurumları değil iletişim köprüleri, çatışma demir perdeleri değil işbirliği otoyollarıdır. Çin, evrensel olarak faydalı ve kapsayıcı bir ekonomik küreselleşmeyi savunmakta, yüksek kaliteli Kuşak ve Yol işbirliğini teşvik etmekte ve Küresel Kalkınma Girişimi’ni hayata geçirmeye çalışmaktadır. Amacımız, kalkınma fırsatından herkesin faydalanması, kalkınma yollarının çeşitlendirilmesi, tüm ulusların kalkınma meyvelerini paylaşmasına yardımcı olunması, küresel köydeki tüm ülkeler için ortak kalkınma ve refahın teşvik edilmesi ve kazan-kazanı sağlam bir uzlaşıya dönüştürmektir.

Hakkaniyet ve adalete bağlı kalmalıyız. Bunlar olmadan güç politikaları günün düzeni olacak ve zayıflar güçlülerin merhametine kalacaktır. Yeni gelişmeler ve güçlükler karşısında Birleşmiş Milletler’in otoritesi ve merkezi rolü zayıflatılmak yerine güçlendirilebilir. BM Şartı’nın amaç ve ilkeleri hiçbir zaman eskimez ve her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Çin, ortak fayda için kapsamlı istişare ve ortak katkı içeren küresel yönetişim vizyonunu savunmaktadır ve Çin gerçek çok taraflılığa inanmaktadır. Amacımız uluslararası kuralların tüm ülkeler tarafından konulması ve bunlara uyulmasıdır. Dünya meseleleri, daha fazla güce sahip olanlar tarafından dikte edilerek değil, kapsamlı istişareler yoluyla ele alınmalıdır.

Açık ve kapsayıcı bir zihniyet benimsemeliyiz. Tüm ülkeler aynı dev gemide yer almaktadır. Bu gemi sadece barış, ekonomik refah ve teknolojik ilerleme arzularını değil, aynı zamanda medeniyetlerin çeşitliliğini ve insan türünün devamını da taşıyor. Tarihte farklı medeniyetler etkileşim yoluyla birbirlerinin gelişmesine yardımcı olmuş ve insanlık için büyük bir ilerleme ve refah sağlamıştır. Bu da bize çeşitli medeniyetler arasında karşılıklı güçlenme ve karşılıklı öğrenmeye dair görkemli bölümler bırakmıştır.  Çin tarafından önerilen Küresel Medeniyet Girişimi, halklar arasında anlayış ve dostluğu artırmayı ve medeniyetler arasında hoşgörü ve karşılıklı öğrenmeyi teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Dünya, tüm ülkelerin ortak gelişimini ve ortak ilerlemesini barındıracak kadar büyüktür. Farklı medeniyetlerin birlikte gelişmesi ve eşit bir zeminde karşılıklı öğrenme yoluyla birbirlerine ilham vermesi tamamen mümkündür.

Hanımefendiler ve Beyefendiler,
Arkadaşlar,

Geçtiğimiz 70 yıl, ülkelerin zorluklarla birlikte mücadele etmelerinin ve daha iyi bir gelecek yaratmalarının etkili yolunun birlik, işbirliği, iletişim ve anlayışı geliştirmek olduğunu defalarca kanıtlamıştır. Dünyadaki tüm güçler arasında Küresel Güney, güçlü bir ivme ile öne çıkmakta ve insanlığın ilerlemesinde hayati bir rol oynamaktadır. Yeni bir tarihi başlangıç noktasında duran Küresel Güney, daha açık ve daha kapsayıcı olmalı ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir toplum inşa etmede öncülük etmek üzere el ele vermelidir.

Birlikte, barış için sadık bir güç olmalıyız. Uluslararası anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünü teşvik etmeli ve uluslararası ve bölgesel sıcak nokta sorunlarının siyasi çözümüne yapıcı bir şekilde katılmalıyız. Birlikte, açık kalkınma için temel itici güç olmalıyız. Kalkınmayı uluslararası gündemin ana maddesi haline getirmeli, kalkınma için küresel ortaklıkları yeniden canlandırmalı ve Güney-Güney işbirliğinin yanı sıra Kuzey-Güney diyaloğunu da derinleştirmeliyiz. Birlikte küresel yönetişimin inşa ekibi olmalıyız. Küresel yönetişim sisteminin reformuna ve geliştirilmesine aktif olarak katılmalı, tüm tarafların ortak çıkarlarını genişletmeli ve küresel yönetişim mimarisini daha dengeli ve etkili hale getirmeliyiz. Birlikte, medeniyetler arasında değişimin savunucuları olmalıyız. Medeniyetler arası iletişim ve diyaloğu geliştirmeli ve yönetişim konusunda deneyim paylaşımını güçlendirmeliyiz. Eğitim, bilim, teknoloji ve kültür alanlarındaki değişimlerin yanı sıra ulus-altı, halktan halka ve gençlik etkileşimlerini derinleştirmeliyiz.

Küresel Güney işbirliğini daha iyi desteklemek için Çin bir Küresel Güney araştırma merkezi kuracaktır. Önümüzdeki beş yıl içerisinde Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi Mükemmeliyet Bursu kapsamında 1.000 burs ve Küresel Güney ülkelerine 100.000 eğitim fırsatı sağlayacaktır. Ayrıca bir Küresel Güney gençlik liderleri programı başlatacaktır. Çin, Çin-BM Barış ve Kalkınma Fonu, Küresel Kalkınma ve Güney-Güney İşbirliği Fonu ve İklim Değişikliği Güney-Güney İşbirliği Fonunu iyi bir şekilde kullanmaya devam edecek ve Küresel Güney ülkelerinde büyümeyi kolaylaştırmak amacıyla Küresel Kalkınma Girişiminin uygulanması için üçlü bir mükemmeliyet merkezi kurmak üzere ilgili taraflarla birlikte çalışacaktır. Çin-IFAD Güney-Güney ve Üçgen İşbirliği Tesisini yenileyecek ve Küresel Güney’in tarımsal kalkınmasını desteklemek için kullanılmak üzere 10 milyon ABD Dolarına eşdeğer ek renminbi katkısında bulunacaktır. Çin, daha fazla Küresel Güney ülkesiyle serbest ticaret düzenlemelerini görüşmeye, DTÖ’nün Ticaret için Yardım girişimini desteklemeye ve DTÖ’nün Çin Programına katkısını yenilemeye hazırdır. Daha fazla Küresel Güney ülkesinin Dijital Ekonomi ve Yeşil Kalkınma için Uluslararası Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Çerçevesi Girişimine katılmasını memnuniyetle karşılamaktadır. Bugün ile 2030 yılları arasında Çin’in gelişmekte olan diğer ülkelerden yaptığı ithalatın 8 trilyon ABD dolarını aşması beklenmektedir.

Hanımefendiler ve Beyefendiler,
Arkadaşlar,

Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi çok önceden Çin Anayasasına yazılmıştır. Bu ilkeler Çin’in bağımsız barışçıl dış politikasının temelini oluşturmaktadır. Şu anda Çin, her bakımdan büyük ve modern bir sosyalist ülke inşa etmek ve Çin’in modernleşme yolunda ulusal gençleşmeyi sağlamak için çalışmaktadır. Bu yeni yolculukta, Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesini savunmaya, insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir toplum inşa etmek üzere tüm ülkelerle birlikte çalışmaya ve dünya barışının korunması ve ortak kalkınmanın teşvik edilmesine yeni ve daha büyük katkılarda bulunmaya devam edeceğiz.

Çin’in barışçıl kalkınma yolunda kalma kararlılığı değişmeyecektir. Sömürgeci yağmacılığın çiğnenmiş yolunu ya da güçlendiğinde hegemonya arayışına girmenin yanlış yolunu asla seçmeyeceğiz. Barışçıl kalkınmanın doğru yolunda kalacağız. Dünyanın büyük ülkeleri arasında barış ve güvenlik konusunda en iyi sicile sahip ülke Çin’dir. Sıcak nokta sorunlarının çözümünde Çin’e özgü bir yaklaşım arayışı içindedir. Ukrayna krizi, Filistin-İsrail çatışması ve Kore Yarımadası, İran, Myanmar ve Afganistan ile ilgili konularda yapıcı bir rol oynamaktadır. Çin’in gücündeki her artış, dünya barışı umutlarının da artması anlamına gelmektedir.

Çin’in tüm ülkelerle dostluk ve işbirliğini geliştirme kararlılığı değişmeyecektir. Eşitlik, açıklık ve işbirliğine dayalı küresel ortaklıkları aktif bir şekilde genişletecek ve tüm ülkelerle ortak çıkarları genişletmeyi taahhüt edeceğiz. Çin, büyük ülkeler arasında koordinasyonu ve sağlam etkileşimleri teşvik edecek ve barış içinde bir arada yaşama, genel istikrar ve dengeli kalkınmayı içeren büyük ülke dinamiklerini geliştirmek için çalışacaktır. Çin, komşularıyla dostluk ve ortaklık geliştirme politikasının yanı sıra dostluk, samimiyet, karşılıklı yarar ve kapsayıcılık ilkelerine bağlı kalacaktır. Komşu ülkeleriyle dostluk, güven ve ortak çıkarları derinleştirmeye çalışacaktır. Çin, gelişmekte olan ülkelerle samimiyet, gerçek sonuçlar, dostluk ve iyi niyet ilkelerine bağlı kalacak ve dostluk ve çıkarlar konusunda doğru yaklaşımı benimseyecektir. Gelişmekte olan ülkelerle birlik ve işbirliğini güçlendirecek ve ortak çıkarlarımızı koruyacaktır. Çin gerçek çok taraflılığı uygulayacak ve küresel yönetişim sisteminin reformu ve iyileştirilmesinde aktif rol alacaktır.

Çin’in dünya genelinde ortak kalkınmayı teşvik etme kararlılığı değişmeyecektir. Çin ekonomisinin yüksek kaliteli gelişimi dünya ekonomik büyümesine güçlü bir ivme kazandıracaktır. Çin’de yaşayan 1.4 milyar insanın modernleşmesi, tüm gelişmiş ülkelerin toplamından daha büyük yeni bir süper büyük pazar anlamına gelmektedir. Çin kendisini dış dünyaya daha da açacaktır. Kapısı asla kapanmayacaktır. Reformu her alanda daha da derinleştirmek ve kurumsal açılımı genişletmek için önemli adımlar atmayı planlıyoruz ve bazı durumlarda zaten atıyoruz. Piyasa ve hukukun üstünlüğüne daha sağlam bir şekilde dayanan ve uluslararası standartlara uygun bir iş ortamı inşa edeceğiz. “Yüksek çitli küçük bahçe”, ayrışma ve sanayi ve tedarik zincirlerinin koparılması tarihin akışına ters düşmektedir. Bunlar uluslararası toplumun ortak çıkarlarına zarar vermekten başka bir işe yaramayacaktır.

Hanımefendiler ve Beyefendiler,
Arkadaşlar,

Çin devriminin öncülerinden biri yüzyıl önce şöyle yazmıştı: “Tarihin akışı asla pürüzsüz değildir. Bazen zorluklar ve engellerle kuşatılmıştır. Kahramanca bir ruh dışında hiçbir şey bunların üstesinden gelmeye yardımcı olamaz.” Bugün, dünya barışını ve kalkınmasını ilerletme tarihi bayrağı bizim neslimize geçmiştir. Barış İçinde Bir Arada Yaşamanın Beş İlkesi’nin 70. yıldönümünü bir başlangıç noktası olarak kabul edelim, tarihi misyonları omuzlayalım ve insanlık için ortak bir geleceğe sahip bir toplum inşa etmek ve insanlık için daha da iyi bir geleceğe öncülük etmek için birlikte ilerleyelim.

Teşekkür ederim.