Çin Merkez Bankası Başkanı ve Maliye Bakanı, küresel istikrarsızlık ve jeopolitik rüzgarların arttığı bir ortamda ASEAN, Japonya ve Güney Kore ile daha derin işbirliği çağrısında bulundu.

Maliye Bakanı Lan Foan, pazar günü İtalya’nın Milano kentinde düzenlenen 28. Güneydoğu Asya Uluslar Birliği + 3 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantısı’nda yaptığı konuşmada, Pekin’in makro politika koordinasyonunu güçlendirmek, ticaret ve yatırım bağlarını derinleştirmek ve üretim ve tedarik zincirinin istikrarını korumak için bölgesel ortaklarla işbirliği yapmaya hazır olduğunu söyledi.

Çin’in komşu ülkelerle stratejik güven ve kalkınma entegrasyonunu güçlendirmeyi amaçladığını ve küresel belirsizliğe karşı açık, kapsayıcı ve işbirliğine dayalı bölgesel finansal ortaklıklara bağlı olduğunu vurguladı.

Lan, pazartesi günü Maliye Bakanlığı’nın internet sitesinde yayınlanan bir açıklamada, “Şu anda dünya ekonomisi köklü değişiklikler geçiriyor, küreselleşme ters bir akım yaşıyor, tek taraflılık ve korumacılık yükselişte, istikrarsızlık ve belirsizlik açıkça artıyor” dedi.

Lan’ın açıklamaları, ABD Başkanı Donald Trump’ın nisan ayında çoğu ticaret ortağına yönelik kapsamlı “karşılıklı gümrük vergileri” uygulamasının ardından tırmanan küresel ticaret gerilimleri ortamında geldi. Japonya ve Vietnam da dahil olmak üzere birçok ülke, bir anlaşma müzakere etmek amacıyla ABD ile görüşmelerde bulundu.

Şu ana kadar herhangi bir ticaret anlaşması açıklanmadı.

Çin Merkez Bankası Başkanı Pan Gongsheng de merkez bankasının pazartesi günü yayınladığı açıklamaya göre toplantıya katıldı.

Belirsiz küresel ortamda Pan, Chiang Mai Girişimi’nin (CMI) ve bölgenin finansal güvenlik ağının güçlendirilmesinin önemli olduğunu söyledi.

“Renminbi gibi dolar dışında serbestçe kullanılabilen para birimleriyle finanse edilen hızlı finansman mekanizmasının getirilmesi, CMI kapsamında kullanılabilir kaynakları genişletiyor ve bölgedeki uluslararası para sisteminin çeşitlendirilmesinde bir dönüm noktası oluşturuyor” dedi.

Toplantı katılımcıları, IMF çerçevesine dayalı olarak CMI’yi daha fazla araştırma ve iyileştirme konusunda mutabık kaldı. Bu adım, girişimin kurumsallaştırılması ve daha etkili hale getirilmesi yönünde bir adım olarak görülüyor. Pan ayrıca, bölge ekonomilerini ABD’nin gümrük vergisi artışları karşısında birleşik durmaya çağırdı.

Güney Çin Teknoloji Üniversitesi Kamu Politikası Enstitüsü araştırmacısı Guo Hai, “Toplantı, ASEAN, Çin, Japonya ve Güney Kore’nin mevcut küreselleşme çerçevesini, yani DTÖ merkezli çok taraflı ticaret sistemini korumak istediğini gösterdi” dedi.

South China Morning Post’a konuşan Hai, “Toplantıda ABD veya jeopolitik gerilimlerden hiç bahsedilmemesi, ASEAN ve iki Kuzeydoğu Asya gücünün Çin-ABD rekabetinde taraf tutmak istemediğini gösteriyor. Doğu Asya’daki bölgesel güvenlik manzarası büyük ölçüde değişmedi” değerlendirmesini yaptı.

Guo, Çin ve ASEAN’ın daha derin ekonomik entegrasyon peşinde olacağına dikkat çekerken, yapının geçmişten farklı olacağını da ekledi.

“Daha önce Çin ve ASEAN, üçlü ticaret modelinin parçalarıydı. ASEAN hammadde ve bileşen merkezi, Çin montaj merkezi ve ABD nihai tüketici pazarıydı. Trump’ın korumacı gündemi, bu modelin sürdürülebilirliğine gölge düşürdü” dedi.

“Gelecekte Çin, ABD’deki tüketici tabanının kaybını kısmen telafi etmek için ASEAN üyelerine pazarını daha fazla açmalı ve ASEAN’ın sanayileşmesini desteklemek için Japonya ve Güney Kore ile daha yakın işbirliği içinde çalışmalıdır” değerlendirmesini yaptı.

Lan, Çin-Japonya-Güney Kore Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Toplantıları ile ilk 10+3 Maliye Bakanları kapalı kapı toplantısına da başkanlık etti. Bu toplantılarda, ekonomik büyümeyi orta ve uzun vadeli mali sürdürülebilirlikle etkili bir şekilde dengelemek ve yaşlanan nüfusun getirdiği zorlukları ele almak için Pekin’in maliye politikalarını vurguladı.

Çin ayrıca, makroekonomik gözetim ve finansal istikrar için bölgesel kapasite geliştirmeyi destekleyen bir girişim olan AMRO Teknik Yardım Güven Fonu’na 4 milyon ABD doları ek katkı taahhüt etti.

Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba, salı günü sona erecek Altın Hafta tatilinin ardından, yurt içinde ve yurt dışında bir dizi zorlu sorunla uğraşmak zorunda kalacak.

ABD Başkanı Donald Trump yönetimi tarafından belirlenen yüksek gümrük vergisi politikasına ilişkin Japonya-ABD müzakerelerinin seyri, Ishiba hükümetinin karşı karşıya olduğu en büyük zorluk olarak değerlendiriliyor.

Siyasi analistler, devam eden ikili müzakerelerin sonucunun, bu yaz yapılacak olan Senato (parlamentonun üst meclisi) seçimleri üzerinde büyük bir etki yaratacağını ve Ishiba yönetiminin kaderini etkileyebileceğini belirtiyor.

Ishiba, cumartesi günü resmi konutunda gazetecilere yaptığı açıklamada, Tokyo’nun ABD tarafına gümrük vergilerini gözden geçirme çağrısı yaptığı tutumunu yineledi.

Ancak Tokyo ile Washington arasındaki uçurum büyük, zira ABD tarafı, otomobil, çelik ve alüminyum gümrük vergilerini görüşme gündemine almadan, “karşılıklı” gümrük vergilerini gündeme getirmeyi planlıyor.

Karşılıklı tarifelerin ülkeye özgü ek kısımlarının 90 günlük askıya alınma süresi 9 Temmuz’da sona ereceğinden, her iki tarafın da bu ayın ortasında ve sonrasında bakanlar düzeyinde yoğun görüşmeler yapması bekleniyor.

Japonya’nın çift meclisli ulusal yasama organı Diyet’in olağan oturumu uzatılmazsa, üst meclis seçimleri 20 Temmuz’da yapılacak ve resmi seçim kampanyası 3 Temmuz’da başlayacak.

Seçmenlerin Japonya-ABD müzakerelerinin sonucunu değerlendirmek için bir fırsatı olacak.

Hükümette bazıları, Ishiba Kabinesi’ne halkın desteğinin düşük olduğu bir dönemde, Japonya’nın müzakereler yoluyla ABD’nin yeni gümrük vergilerini önleyebilirse, hükümetin seçimler öncesinde bir ivme kazanacağını düşünüyor.

Ishiba’nın iktidardaki Liberal Demokratik Partisi ve müttefiki Komeito, geçen ekim ayında yapılan önemli genel seçimlerde koalisyonun yaşadığı başarısızlığın ardından Temsilciler Meclisi’ndeki çoğunluğunu kaybetti.

Ishiba yönetimi, bir yandan ikili gümrük vergisi müzakereleriyle uğraşırken, diğer yandan da seçimlere odaklanacak.

Japon tarafı, haziran ortasında Kanada’da yapılacak G7 zirvesi sırasında Ishiba-Trump görüşmesi düzenlenmesi olasılığını da değerlendirecek.

Pirinç gündemi

İkili görüşmelerde ticaret konusu da gündeme gelebilir, ancak pirinç, pirinç çiftçilerinin LDP’nin önemli destekçileri olması nedeniyle Japonya için önemli bir “kutsal alan” olarak görülüyor.

Bir LDP yetkilisi, “Yukarı Meclis seçimleri göz önüne alındığında pirinç konusunda taviz veremeyiz” dedi.

Ancak müzakereler başarısız olursa ve Japonya karşılıklı gümrük vergileriyle karşı karşıya kalırsa veya otomobiller, çelik ve alüminyum üzerindeki mevcut ek gümrük vergilerinin gözden geçirilmesini sağlayamazsa, Ishiba yönetimi ciddi bir darbe alacaktır.

Uzmanlar, LDP’nin üst meclis seçimlerinde çok sayıda sandalye kaybetmesi halinde Ishiba’nın istifası için çağrıların artacağını tahmin ediyor.

Gıda ürünlerine tüketim vergisinin kaldırılması talebi

Yurt içindeki fiyat artışlarının etkisini hafifletmek için alınacak önlemler de Ishiba yönetiminin odak noktası olacak.

Ana muhalefet partisi olan Japonya Anayasa Demokratik Partisi (CDP), üst meclis seçim kampanyasında gıda ürünlerine uygulanan tüketim vergisini bir yıl süreyle kaldırmayı vaat edecek.

Tüketim vergisinin indirilmesi, Japonya’nın Yeniden Doğuş Partisi (Nippon Ishin no Kai) ve Halkın Demokratik Partisi (DPP) gibi diğer muhalefet partileri ile Üst Meclis’teki LDP milletvekilleri ve Komeito tarafından da talep ediliyor.

Ishiba ve LDP liderliği tüketim vergisinin indirilmesine temkinli yaklaşırken, vergi indirimi de dahil olmak üzere yeni ekonomi canlandırma önlemlerinin alınması, önümüzdeki dönemde parlamentodaki tartışmaların ana gündem maddelerinden biri olacak.

LDP’nin rüşvet skandalıyla yeniden gündeme gelen para ve siyaset meselesi hâlâ çözüme kavuşmadı.

CDP lideri Yoshihiko Noda, partisinin bu sorunu gündeme getirmeye devam edeceğini söyledi.

Ishiba, eski Başbakan Shinzo Abe’nin liderliğini yaptığı, şu anda feshedilmiş olan LDP fraksiyonunun eski yöneticilerinin, rüşvet skandalıyla ilgili olarak yeminli tanık olarak Diet’e çağrılması ve iktidar ve muhalefet kamplarının üzerinde anlaşmaya varamadığı, şirketler ve diğer kuruluşlardan gelen siyasi bağışların ne yapılacağı konusunda bir karar vermesi istenebilir.

Güvensizlik önergesi gündemde

Bir diğer odak noktası ise muhalefet tarafının Ishiba Kabinesi’ne Diyet’e güvensizlik önergesi sunup sunmayacağıdır.

Muhalefet partileri birleşirse, iktidar bloğu mecliste çoğunluğa sahip olmadığı için bu önerge kabul edilebilir.

DPP lideri Yuichiro Tamaki, Noda’nın olası güvensizlik önergesi konusunda kilit bir isim olduğunu belirtti.

Ishiba Kabinesi’nden bir bakan, “güvensizlik önergesi kabul edilirse, başbakanın meclisi feshetmekten başka seçeneği kalmayacak” dedi.

Noda’nın, Japonya-ABD gümrük vergisi müzakerelerini yakından takip ederken, güvensizlik önergesi sunma olasılığını dikkatlice değerlendirmesi bekleniyor.

Noda, “Kapsamlı bir karar verilmesi gerekecek” dedi.

Çinli ihracatçılar, ABD Başkanı Donald Trump tarafından uygulanan gümrük vergilerinden kaçınmak için, mallarını üçüncü ülkeler üzerinden sevk ederek gerçek menşeini gizlemeye yönelik çabalarını artırıyor.

Financial Times’ın (FT) haberine göre, Çin’den gelen mal akını, aslında ABD’ye yönelik ticaretin aktarma noktası haline gelmekten çekinen komşu ülkelerde alarm zillerini çaldırdı.

Bu taktiğin giderek yaygınlaşması, Trump’ın Çin mallarına uyguladığı yüzde 145’e varan yeni gümrük vergilerinin, ihracatçıların en önemli pazarlarından birine erişimini engelleyeceği yönündeki endişelerini vurguluyor.

Çin’in güneyindeki Zhongshan şehrinde bulunan ihracatçı Baitai Lighting’in satış elemanı Sarah Ou, FT’ye verdiği demeçte, “Gümrük vergisi çok yüksek” dedi ve ekledi: “[Ancak] malları komşu ülkelere satabiliriz, komşu ülkeler de bunları ABD’ye satar ve böylece vergiler azalır.”

ABD ticaret yasaları, malların gümrük vergisi açısından menşe ülkesi olarak kabul edilebilmesi için, genellikle önemli bir değer katan işleme veya imalat dahil olmak üzere, bir ülkede “önemli bir dönüşüm” geçirmelerini gerektiriyor.

Ancak Xiaohongshu gibi Çin sosyal medya platformlarındaki reklamlar, ihracatçılara mallarını Malezya gibi ülkelere göndererek, orada yeni menşe belgesi almalarını ve ardından ABD’ye göndermelerini teklif ediyor.

“ABD Çin ürünlerine gümrük vergisi mi uyguladı? Malezya üzerinden transit geçerek Güneydoğu Asya mallarına ‘dönüştürün’!“ diye yazan bir reklam, bu hafta Xiaohongshu’da ‘Ruby — Üçüncü Ülke Transshipment’ adlı bir hesap tarafından yayınlandı.

“ABD Çin menşeli ahşap döşeme ve sofra takımlarına sınırlama mı getirdi? Malezya’da ‘menşei yıkayın’ ve gümrük işlemlerini sorunsuz geçirin!” diye ekledi.

Güney Kore gümrük idaresi geçen ay, bu yılın ilk çeyreğinde menşe ülkesi sahte olan 29,5 milyar won (21 milyon dolar) değerinde yabancı ürün bulduğunu, bunların çoğunun Çin’den geldiğini ve neredeyse tamamının ABD’ye gönderildiğini açıkladı.

Ajans yaptığı açıklamada, “ABD hükümetinin ticaret politikasındaki değişiklikler nedeniyle, farklı gümrük tarifeleri ve kısıtlamalardan kaçınmak için ülkemizin ürünlerin geçiş noktası olarak kullanıldığı vakalarda son zamanlarda keskin bir artış görüyoruz” dedi.

Vietnam Sanayi ve Ticaret Bakanlığı geçen ay, yerel ticaret birlikleri, ihracatçılar ve üreticilere hammadde ve girdi mallarının menşe kontrollerini güçlendirmeleri ve sahte sertifikaların düzenlenmesini önlemeleri çağrısında bulundu.

Tayland Dış Ticaret Bakanlığı da geçen ay, gümrük vergilerinden kaçınmayı önlemek için ABD’ye gönderilen ürünlerin menşe kontrollerini sıkılaştırmaya yönelik tedbirler açıkladı.

Baitai’den Ou, birçok Çinli üretici gibi, şirketin malları “gemide teslim” olarak sevk ettiğini ve bu durumda mallar kalkış limanından çıktıktan sonra sorumluluğun alıcıya geçtiğini, böylece ihracatçının yasal riskinin azaldığını söyledi.

“Müşteriler sadece Guangzhou veya Shenzhen’de liman bulmak zorundadır ve [mallar] oraya ulaştığı sürece görevimizi tamamlamış oluruz. [Bundan sonra] bizim işimiz değildir” dedi.

İki lojistik şirketinin satış elemanları, malları Malezya’nın Port Klang limanına gönderebileceklerini, buradan malları yerel konteynerlere aktaracaklarını ve etiketlerini ve ambalajlarını değiştireceklerini söyledi. İsimlerini vermek istemeyen satış elemanları, FT’ye verdikler demeçte, şirketlerin Malezya’daki fabrikalarla bağlantıları olduğunu ve bu fabrikaların menşe belgelerinin düzenlenmesine yardımcı olabileceğini söyledi.

Malezya Yatırım, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı ise, ülkenin “uluslararası ticaret uygulamalarının bütünlüğünü korumaya kararlı olduğunu” ve “malların değeri veya menşei ile ilgili olsun olmasın, yanlış veya sahte beyanlarla gümrük vergilerini atlatmaya yönelik her türlü girişimi ciddi bir suç olarak gördüğünü” belirtti.

“Bu haberlerin doğruluğu tespit edilirse, gümrük idaresi ve ABD yetkilileriyle işbirliği içinde soruşturma başlatacak ve gerekli önlemleri alacağız” diye ekledi.

Çin dışişleri ve ticaret bakanlıkları Financial Times’ın Çinli ihracatçılar ile ilgili yorum taleplerine yanıt vermedi.