Bizi Takip Edin

ASYA

Çinli profesör Wang Jisi: Çin-ABD ilişkilerinin gidişatı konusunda iyimser değilim

Yayınlanma

Aşağıda çevirisi yer alan Çin-ABD ilişkilerine dair makale, Çin Uluslararası İlişkiler disiplininin öne çıkan akademisyenlerinden, Pekin Üniversitesi Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün Başkanı Prof. Wang Jisi tarafından kaleme alındı.

Çalışmalarında Çin ve ABD dış politikası üzerine yoğunlaşan ve ABD’nin seçkin üniversitelerine de çok kez davet edilen Wang Jisi, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile ABD Başkanı Joe Biden arasında gerçekleşen zirve öncesi kaleme aldığı yazıda, iki ülke ilişkilerinin geleceği için neden ‘pek de iyimser olmadığını’ anlatıyor.

***

Çin-ABD İlişkileri İstikrar Kazanacak mı?

Wang Jisi

Ekim ayı başında Çin-ABD akademik değişim etkinliğine katılırken bazı Amerikalı yetkililer, düşünce kuruluşu üyeleri, uzmanlar ve akademisyenlerle bir araya geldim. Duyduklarım Çin-ABD ilişkileri konusunda hem ilham verici hem de endişe vericiydi. İlham vericiydi çünkü tüm Amerikalılar ikili ilişkilerin ivme kazanması, serbest düşüşün durdurulması ve istikrara kavuşması konusunda olumlu görüşler dile getirdiler. Biden yönetiminin üst düzey yetkilileri, her iki siyasi partinin senatörleri ve Henry Kissinger gibi aydınlar Çin’i ziyaret etti ve insanlar arası değişimler toparlanmaya başladı.

ABD’nin Çin’i yüksek teknoloji alanlarında baskı altına alma çabalarını iki katına çıkarması ve iki hükümetin diğer alanlardaki stratejik farklılıklarının azalmaması ise endişe vericiydi. ABD’de genel seçim yılı olan 2024’e yaklaşılırken ikili ilişkiler hala belirsizliklerle karşı karşıya ve şiddetli iç siyasi mücadeleler ile Ukrayna ve Filistin krizleri gibi jeopolitik çatışmalar iki ülke ilişkileri üzerinde daha da büyük olumsuz etkiler yaratabilir.

2021’de göreve gelen ABD Başkanı Joe Biden, Çin’i Amerika’nın en büyük jeopolitik meydan okuması olarak gören Trump yönetiminin Çin politikasının temel çerçevesini devraldı. Yönetim, Çin ile siyaset, ekonomi, teknoloji, askeri, diplomasi ve uluslararası güvenlik gibi alanlarda rekabete girerek sistematik bir Çin politikası oluşturdu. Bu arada ABD Kongresi de Çin karşıtı bir dizi yasayı ezici çoğunlukla kabul ederek iki büyük siyasi partinin Çin konusunda geniş bir mutabakata vardığını gösterdi.

Şubat 2022’den sonra yaptığım dört ABD ziyaretinde de, Rusya-Ukrayna çatışması gibi jeopolitik zorluklara ve ABD’de politika yapıcı çevrelerin Çin konusunda farklı görüşlere sahip olmasına rağmen, Çin’i uzun vadeli stratejik bir rakip olarak tanımlama konusunda neredeyse hiç anlaşamadıklarını gördüm. Dolayısıyla gelecek yıl yapılacak seçimlerin sonucu ABD’nin Çin stratejisinin gidişatını değiştirmeyecektir.

Aynı zamanda, görüştüğüm Amerikalıların çoğunluğu Çin ile askeri çatışma veya savaştan kaçınmayı umduklarını ifade etti. Son ziyaretim sırasında Amerikalıların neredeyse tamamı Çin-ABD ilişkilerinin istikrara kavuşmasını bekliyordu, ancak iyileşme beklemiyorlardı. Bu da ABD’nin stratejik rekabet pozisyonunu korumak istediği ve Çin’e üstünlük sağlamak için bazı ekonomik çıkarlarını feda etmekten ve bazı siyasi bedeller ödemekten çekinmeyeceği anlamına geliyor. Öte yandan, ABD’nin genel küresel stratejisini etkilememek veya iç çelişkileri yoğunlaştırmamak için ilişkilerin genel istikrarını korumaya çalışacaktır.

Bazı Amerikalılar, önümüzdeki yıl siyasi kampanyalar kızışmadan önce, Biden yönetimi Çin ile ilişkileri geliştirmeyi başarırsa, sözde Çin şahinlerinin Çin’e karşı çok yumuşak davranmakla suçlayacaklarını ve bunun da Demokrat Parti’nin kampanya çabalarına zarar vereceğini tahmin ediyor. Aynı şekilde, Çin ile ilişkiler ciddi şekilde bozulur ve ABD’nin ekonomik çıkarlarına ya da ulusal güvenliğine temelden zarar verirse, bu da Demokratlara yardımcı olmayacaktır. ABD tarafının Çin ile ilişkileri “istikrara kavuşturma” yönündeki mevcut çabalarının ardında yatan iç siyasi düşünce budur.

Bu çerçevede ABD, Çin ile resmi, yarı resmi ve hükümet dışı değişimler konusunda artan bir heves göstermiştir. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in daveti üzerine ÇKP Politbüro üyesi ve Dışişleri Bakanı Wang Yi ABD’yi ziyaret ediyor ve Başkan Biden ile görüşebilir. Bunun ardından kasım ayı ortasında San Francisco’da yapılacak APEC liderler toplantısı çerçevesinde Çin ve ABD liderleri arasında olası bir ikili görüşme gerçekleşebilir ki bu da Başkan Xi Jinping’in Nisan 2017’de Donald Trump ile yaptığı resmi görüşmeden bu yana iki ülkenin üst düzey liderlerinin ABD’de yapacağı ilk görüşme olabilir.

ABD’nin seçim yılına girmesinin ardından Çin ve ABD devlet başkanlarının bir araya gelmesi için çok fazla fırsat olmayacaktır. Bu nedenle San Francisco toplantısı son derece önemli olacaktır. Yakın gelecekte istikrarlı Çin-ABD ilişkilerinin tonunu belirleyebilir ve gelecek yılki resmi ikili etkileşimler için düzenlemeler yapabilir.

ABD tarafı Çin ile ilişkilerinde fentanil konusunu gündeme getirmiştir. 1960’ta ortaya çıkan sentetik bir uyuşturucu olan fentanil başlangıçta tıbbi anastezi için kullanılıyordu. Anestezi gücü eroinden onlarca kat daha güçlü olduğundan ve yapımı ucuz ve kolay bağımlılık yapıcı olduğundan, uyuşturucu satıcıları onu diğer çeşitli uyuşturucularla karıştırdı.

Son yıllarda uyuşturucu kullanımı silah şiddetini ve trafik kazalarını geride bırakarak ABD’de kaza sonucu ölümlerin 1 numaralı nedeni haline gelmiştir. Bunlar arasında fentanil gibi opiat türü uyuşturucuların kötüye kullanımı en ciddi olanıdır ve yılda 100.000’den fazla ölüme neden olmaktadır. Bu nedenle fentanil konusu ABD’de en çok endişe yaratan sosyopolitik konulardan biri haline gelmiştir.

Amerikan tarafı, Çin kimyasallarının Meksika’ya ve oradan da fentanile dönüştürüldükten sonra ABD’ye aktığını iddia ediyor ve Çin’den yasadışı fentanil ticaretinin engellenmesine yardımcı olmasını istiyor. Yakın zamanda ABD, fentanilin kimyasal öncülleri ve ilgili ekipmanların üretimi ve satışına karıştıkları iddiasıyla bazı Çinli firmalar ve vatandaşlar hakkında suç duyurusunda bulundu ve yaptırım uyguladı.

Çin hükümeti fentanil konusuna büyük önem atfetmektedir. Fentanil ve analoglarını kontrollü maddeler olarak listelemiş; üretimi, satışı, kullanımı, ithalatı ve ihracatı üzerinde sıkı denetim ve düzenleme uygulamış; yasadışı üretim, kaçakçılık ve istismarı önlemek için aktif çaba göstermiş ve süreçte önemli bir rol oynamıştır. Çin ve ABD arasında çok katmanlı, çok kanallı uyuşturucuyla mücadele işbirliği mekanizmaları kurulmuştur. Fentanil sorunu esas olarak Amerika’nın kendi gevşek düzenlemelerinden kaynaklanan insani bir felaket olmasına ve sorumluluğun Çin’e yüklenmemesi gerekmesine rağmen, Çin hükümeti uyuşturucuyla mücadele işbirliğini sürdürecektir.

Mevcut Çin-ABD görüşmelerinde Tayvan sorunu Çin tarafının en önemli endişesi olmaya devam etmektedir. Tayvan ocak ayında siyasi liderlerini seçecek, ancak yeni liderler mayıs ayına kadar göreve gelmeyecek. Bu dönemin Tayvan Boğazı ve Çin ile ABD arasındaki ilişkiler açısından hassas bir dönem olacağı öngörülebilir. Çin tarafı, ABD tarafının Tayvan’a ilişkin söz ve eylemlerinde ihtiyatlı olmasını istemekte haklıdır.

Çin-ABD temaslarının sıklığı ve düzeyi arttıkça, birbiri ardına yapılacaklar listesi önerilebilir. Örneğin, Ukrayna ve Filistin gibi çok taraflı güvenlik krizleri Çin ve ABD’nin eşgüdüm içinde hareket etmesini gerektiriyor. Bunların Çin-ABD stratejik ayrılıklarını artıran faktörler haline gelmesine izin verilmemelidir. Çin-ABD ilişkilerinin yakın zamanda dibe vurduğu noktadan yükselmeyeceğinin farkında olmalıyız. Herhangi bir kazanın kötü idare edilmesi, zor kazanılan ivmeyi en dip noktasına geri getirebilir.

Ekim ayı başında Washington’a yaptığım ziyaret sırasında Amerikalı bir yetkili bana Çin-ABD ilişkilerinin gidişatı konusunda “ihtiyatlı bir iyimserlik” içinde olduğunu söyledi ve fikrimi sordu. Cevabım, “Sadece ihtiyatlıyım ama iyimser değilim” oldu. Keşke haklı olsaydı.

ASYA

Honda ve Nissan birleşme görüşmelerine başladı

Yayınlanma

Konu hakkında bilgi sahibi kişiler, Nissan ve Honda’nın 52 milyar dolarlık bir Japon devi yaratacak iki otomobil üreticisinin birleşmesi konusunda başlangıç görüşmeleri yaptığını söyledi.

Financial Times’ın (FT) haberine göre iki şirket, geleneksel otomobil üreticilerinin hızla büyüyen Çinli elektrikli araç üreticileriyle ve elektrikli araçlara yönelik beklenenden daha yavaş tüketici talebiyle boğuştuğu bir dönemde daha iyi rekabet etmelerine yardımcı olacak bir birleşme yolu üzerinde çalışıyor.

Nissan hisseleri, anlaşmanın şirkete sağlıklı bir prim getireceği beklentisiyle Çarşamba günü Tokyo’da yüzde 23,7 artışla kapandı. Honda’nın hisseleri ise yüzde 3’ün biraz üzerinde düşüşle kapandı.

Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan bir kişi, görüşmelerin henüz erken bir aşamada olduğunu ve ülkenin en köklü iki otomobil markasının birleşmesinin önemli işten çıkarmalarla sonuçlanabileceği için Japonya’da olası bir siyasi tepkiden endişe edildiğini söyledi.

Nissan ve Honda mart ayında elektrikli araçlar geliştirmek üzere bir araya geleceklerini açıklamış ve Donald Trump’ın ABD başkanı olmasının otomobil endüstrisi için ne anlama geleceğine dair belirsizlik ortamında görüşmelerini derinleştirmişlerdi.

Çarşamba gününden önce Renault ile çapraz ortaklık yapısına sahip olan Nissan’ın hisseleri bu yıl yüzde 40 düşerek piyasa değerini 8,2 milyar dolara indirmişti. Honda’nın piyasa değeri ise 44 milyar dolar.,

Birleşik şirket, geçen yılki satış hacmine göre Toyota ve Volkswagen’in ardından dünyanın en büyük üçüncü otomobil üreticisi konumuna gelecek ve Tesla ve Çinli BYD ile rekabet edebilmek için yatırım yapabilecek ölçeğe sahip olacak.

Nissan Kasım ayında 9.000 kişinin işten çıkarılmasını içeren acil bir plan açıkladı ve küresel üretim kapasitesini yüzde 20 oranında azaltacağını söyledi. Şirket, Temmuz-Eylül çeyreğinde zarar ettikten sonra bu yıl ikinci kez kâr beklentisini düşürdü.

Nissan birkaç aydır bir yatırımcı arayışında ve FT geçen ay Honda ile birleşme de dahil olmak üzere “tüm seçeneklerin” değerlendirildiğini bildirdi.

Tokyo’daki fon yöneticileri, Nissan ve Honda’nın işlerinin örtüşmesi ve büyük işten çıkarma ve zarar etme olasılığı nedeniyle herhangi bir birleşmeye oldukça şüpheyle yaklaşacaklarını söyledi.

Büyük, uzun vadeli bir fonun başkanı, “Honda’nın Japon hükümetinden bir tür sübvansiyon ya da garanti almadan bunu yapacağını hayal etmek zor, çünkü Honda’nın Nissan’ın hangi parçalarını gerçekten isteyeceğini belirlemek zor,” dedi.

Okumaya Devam Et

ASYA

Güney Kore Anayasa Mahkemesi Yoon’un görevden alınmasını inceliyor

Yayınlanma

Güney Kore Anayasa Mahkemesi pazartesi günü Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un görevden alınmasına ilişkin incelemesini başlattı.

Altı mahkeme hakimi, Ulusal Meclis’in cumartesi gecesi 300 üyeli yasama meclisinin 200’ünün üçte iki çoğunluğu olan 204 oyla azil önergesini kabul etmesinin ardından ilk toplantılarını yaptıktan sonra 27 Aralık’ta davanın ilk duruşmasının yapılmasına karar verdi.

Mahkeme, Ulusal Meclis ve Yoon’dan temsilcilerin davanın karara bağlanması için prosedürleri belirlemek üzere duruşmaya katılacağını söyledi. Mahkeme ayrıca konuyu incelemek üzere bir görev gücü oluşturmaya karar verdi.

Yargıç Kim Hyung-du toplantı başlamadan önce gazetecilere yaptığı açıklamada, “Bunu hızlı ve adil bir şekilde yapacağız. Hazırlık işlemlerini nasıl organize edeceğimizi tartışacağız” dedi.

Kim, mahkemenin ay sonuna kadar boşalan üç koltuğu doldurarak dokuz üyeye ulaşmasını beklediğini söyledi. Ulusal Meclis geçen hafta üç yargıcın seçilmesi için önergeler sundu ve bu hafta içinde bu yargıçlar için onay oturumları düzenlemeyi planlıyor.

Azil kararının onaylanması için altı yargıcın azil lehinde oy kullanması gerekiyor.

Mahkeme toplantısı, Yoon’un savcıların çağrısına uymayı reddetmesinden bir gün sonra, yetkililerin kendisini bu ayın başlarında sıkıyönetim ilan etmesiyle ilgili bir ayaklanma davasında şüpheli olarak adlandırmasının ardından gerçekleşti. Yonhap Haber Ajansı’nın haberine göre, pazartesi günü savcılar Yoon’u tekrar çağırdı ancak ne zaman geleceği belli değildi.

Pazartesi günü ayrıca polis, Yoon’u çarşamba günü ayaklanma ve görevi kötüye kullanma iddialarıyla ilgili olarak sorgulanmak üzere çağıracağını söyledi. Yoon daha önceki bu tür taleplere henüz yanıt vermedi.

İktidar partisinde çalkantı

Yoon, Anayasa Mahkemesi’nde bir görevden alma davası ve kolluk kuvvetlerinin soruşturmalarıyla karşı karşıya kalırken, Halkın Gücü Partisi (PPP) de görevden alma oylamasının yol açtığı sert bir çekişme içinde .

PPP lideri Han Dong-hoon, azli destekleyerek ve yeterli sayıda PPP milletvekilini tedbir lehinde oy kullanmaya ikna ederek parti üyelerinin çoğunluğuna karşı geldikten sonra pazartesi günü istifa etti.

Han düzenlediği basın toplantısında “Yönetim kurulu üyelerinin istifalarının ardından işimi yapamadığım için Halkın Gücü Partisi liderliğinden istifa ediyorum” dedi. Kurulun dokuz üyesinden beşi, Han’ın azil meselesini ele alış biçiminden duyulan memnuniyetsizlik de dahil olmak üzere çeşitli gerekçeler öne sürerek istifa etti.

Milletvekili olmayan Han, partideki milletvekillerinden görevden almayı desteklemelerini istediği için istifa baskısı altında kaldı. Oylama gizli oyla yapıldığından, 192 muhalif ve bağımsız milletvekilinin tamamının lehte oy kullanması, parti içinde aleyhte oy kullanma yönünde bir mutabakat olmasına rağmen PPP’den 12 milletvekilinin de lehte oy kullandığı anlamına geliyor.

Azil için bastıran ana muhalefet Demokrat Parti, mahkeme Yoon’un akıbeti hakkında karar verene kadar siyasi inisiyatifi ele geçirmeye çalışıyor. Demokrat lider Lee Jae-myung, başbakan ve şu anda cumhurbaşkanı vekili olan Han Duck-soo’dan ülke için kilit gündemleri tartışacak bir organ kurmasını istedi.

Lee pazar günü düzenlediği basın toplantısında “Ulusal Meclis’in Kore Cumhuriyeti’nin ulusal işlerini aktif bir şekilde yönetmesinin zamanı geldi” dedi. “Halkın Gücü Partisi artık iktidar partisi değil. İktidar partisi artık yok” diye ekledi.

Okumaya Devam Et

ASYA

Çin’de zayıf perakende satışlar Pekin üzerindeki ekonomiyi canlandırma baskısını artırıyor

Yayınlanma

Çin’de perakende satışlar kasım ayında beklentilerin altında kalarak, Devlet Başkanı Xi Jinping’in geçen hafta dünyanın en büyük ikinci ekonomisini canlandırmak için hane halkı tüketimini teşvik etmek istediğinin sinyalini vermesinin ardından politika yapıcılar üzerindeki baskıyı artırdı.

Tüketim ölçütü, Reuters anketindeki yüzde 4,6’lık tahminin ve geçen ayki yüzde 4,8’lik artışın altında, yıllık yüzde 3 arttı. Sanayi üretimi yüzde 5,4 ile tahminlerin biraz üzerinde arttı.

Beklenmedik bir şekilde zayıflayan büyüme, Komünist Parti liderliğinin geçen hafta düzenlenen yıllık Merkezi Ekonomik Çalışma Konferansı’nda tüketimi ve iç talebi artırmak için “güçlü” çabalar gösterilmesi çağrısında bulunmasından günler sonra geldi.

ING’nin büyük Çin baş ekonomisti Lynn Song bir araştırma notunda, “perakende satışlar hem fikir birliğinden hem de tahminlerimizden çok daha düşük geldi” dedi.

Pekin, şu anda dördüncü yılına giren emlak yavaşlaması ve deflasyon nöbetleri karşısında güveni artırmak için mücadele etti. Hükümet eylül ayı sonunda hisse senedi piyasalarını canlandırmak ve geçen ay yerel yönetim borçlarını yeniden finanse etmek için bir dizi önlem açıkladı.

Çin hisse senetleri pazartesi günü düştü. Mavi çipli anakara şirketlerinden oluşan CSI 300 endeksi yüzde 0,5 düşüşle kapanırken Hong Kong’un Hang Seng endeksi yüzde 0,9 düştü.

Çin’in 10 yıllık devlet tahvili getirisi 0,06 puanlık düşüşle yüzde 1,73’e gerilerken 30 yıllık getirisi de ilk kez yüzde 2’nin altına düştü.

Konferansın geçen haftaki çalışma raporunda tüketim, Xi’nin yaklaşımının temel direği olarak ortaya çıkan “yeni üretici güçlerin” önünde, 2025 yılı için dokuz ekonomik öncelikten ilki olarak sıralandı.

Bu vurgu, geçen hafta on yılı aşkın bir süredir ilk kez para politikası duruşunun “ihtiyatlı”dan “ılımlı gevşek”e kaydırılması da dahil olmak üzere, hükümetin artan aciliyetinin birkaç işaretinden biri olarak değerlendirildi.

Kasım ayında tüketici fiyatları %0,2 artarak son beş ayın en düşük seviyesine geriledi. Fiyatlar ocak ayından bu yana her ay artış gösterdi, ancak büyüme deflasyonist bölgeye yakın kaldı ve iç talebin gücüne ilişkin endişeleri artırdı.

Tüketici harcamaları, hükümetin virüsün yayılmasını önlemek için sıkı karantina uyguladığı Covid-19 salgını sırasında Çin’de ekonomik bir endişe kaynağı oldu ve neredeyse iki yıl önce yeniden açılmasından bu yana tam olarak geri dönemedi.

Ancak Goldman ve diğer ekonomistler, genel olarak göstergelerin bu yıl yıllık büyümenin hükümetin resmi hedefi olan yüzde 5’e yakın bir seviyede gerçekleşeceğini gösterdiğini söyledi.

Xi geçen hafta Çin’in “dünyanın en büyük ekonomik büyüme motoru olarak rolünü oynamaya” devam edeceğini söyleyerek hedefe ulaşma sözü verdi.

Çin 2025 için düzenlenen ekonomi konferansında iç talebi genişletme sözü verdi

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English