Keith Johnson, Foreign Policy
21.10.2024

Son 25 yıldaki en dikkat çekici gelişmelerden biri, bir yatırım bankacısının gelişmekte olan piyasa ekonomileri dörtlüsü için kullandığı keyfi kısaltmanın bir isyan başlığı haline gelmesidir.

BRICS ülkeleri -ya da BRICS+, Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve daha sonra Güney Afrika’dan oluşan ilk grup o zamandan beri dört üyeyi daha içerecek şekilde genişledi- bu hafta Rusya’nın Volga kıyısındaki gösterişli Kazan kentinde ana zirveleri için bir araya geliyorlar. İran, Mısır, Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin resmi olarak bloğa dahil olmasından sonraki ilk tam zirve olan bu yılın gündeminde, ABD ve Batı hegemonyasına meydan okuyacak gerçek anlamda çok kutuplu bir dünya düzeni yaratmaya yönelik olağan konuşmalar olacak. Bunun büyük bir kısmı, özellikle İran ve Rusya gibi yaptırımlardan zarar gören üyeler için, ABD dolarının küresel hakimiyetine karşı uygulanabilir alternatifler bulma çabaları olacaktır.

Goldman Sachs bankacısı Jim O’Neill’in (şimdi Lord O’Neill) geleceğin ekonomileri gibi görünen ülkeler için şık bir kısaltma olarak “BRICs” terimini icat etmesinden 23 yıl sonra bu yılın en önemli sorusu, giderek birbirinden farklılaşan bu kulübün Batı liderliğindeki uluslararası düzene gerçek bir alternatif oluşturmayı başarıp başaramayacağı ya da sadece özentiler için bir dövüş kulübü haline gelip gelmeyeceğidir.

Brezilya’da bir üniversite ve düşünce kuruluşu olan Getulio Vargas Vakfı’nda BRICS uzmanı olan Oliver Stuenkel, “Rusya için bu, Batı’ya izole olmadığını göstermek için önemli bir an ve diğer ülkelerin Rusya’nın açıkça istediği şeye – BRICS’i şu anda olduğundan daha açık bir şekilde Batı karşıtı yapmak – ne kadar istekli olduklarını görmek gerçekten ilginç olacak” dedi.

“Brezilya ve Hindistan açıkça buna karşı çıkmak istiyor, dolayısıyla Kazan zirvesi bize BRICS ülkeleri arasında küresel güneydeki gerçek siyasi dinamikler hakkında gerçekten ilginç bir fikir verecek” ifadelerini kullandı.

Genişletilmiş BRICS gerçekten de çok çeşitli bir grup. İçinde Marksist-Leninist bir süper güç ve rövanşist bir otoriter devlet var. Dünyanın en büyük demokrasisinin yanı sıra Latin Amerika’nın en büyüğünü de içeriyor. Yeni üyeler arasında ABD güvenlik şemsiyesi altındaki ülkeler ve ABD yaptırımları altındaki ülkeler yer alıyor. Muhtemel üyeler arasında Türkiye gibi NATO ülkeleri ve Kuzey Kore ve Suriye gibi küresel parya ülkeler bile yer alabilir.

Batı, BRICS’i dikkate aldığında, bu gruplaşmayı tutarsız bir torba olarak görme eğilimindedir.

Ancak 1955’te küresel güneyin cesur yeni bir dünya yaratma çabalarını başlatan Bandung Konferansı’nın arkasında olduğu kadar sağlam bir ortak nokta var. Washington, G-7 ve Avrupa Birliği dışında Batı’nın ikiyüzlülüğü ve hegemonyasına karşı duyulan kızgınlığın ne kadar büyük olduğunu anlamak zordur ve bu harç BRICS’in gevşek üyeliğini birbirine bağlamaya yardımcı olmaktadır. Bu durum özellikle Orta Doğu’daki çatışmalar, ABD yaptırımlarının silaha dönüşmesi ve doların fahiş ayrıcalığının orta gelirli ülkelere maliyeti gibi konularda daha da belirgin hale geldi.

Brookings Enstitüsü’nden Aslı Aydıntaşbaş, “Bu uyumlu bir blok değil, ancak alternatif bir küresel düzen arzusuyla ilgili uyumlu mesaj büyük ekonomilerden geliyor” dedi.

BRICS ülkelerinin keyfi kısaltmalarını düzgün bir gruplaşmaya dönüştürmeleri sekiz yıl, alternatif bir küresel düzenin temellerini atmaya başlamaları ise altı yıl sürdü. 2015 yılına gelindiğinde BRICS’in Yeni Kalkınma Bankası (NDB) adında bir bankası vardı ve bu banka Dünya Bankası gibi Batı’nın egemenliğindeki kredi kuruluşlarına bir alternatif sunmayı amaçlıyordu. Bir bakıma işe de yaradı: Dünya Bankası’nın iki finansman aracı tarafından dağıtılan 73 milyar dolara kıyasla NDB’nin geçen yıl yaklaşık 8 milyar ila 10 milyar dolar değerinde kredi vermesi bekleniyordu. Ancak “BRICS Bankası” dolar dışı kredileri artırmayı hedeflerken, yine de gerçeklikle çarpışıyor. NDB, ABD’nin Moskova’ya yönelik yaptırımları nedeniyle üye ülkelerden Rusya’daki faaliyetlerini askıya almak zorunda kalmıştı.

O zamandan bu yana geçen yıllarda üye ülkeler ticaret ve yatırım, diplomasi, hukuk, finans ve daha birçok alanda ilişkileri derinleştirmek için sürekli orta düzey toplantılar yaparak görünmez ama son derece önemli bağlar da kurdular. BRICS’in özünde, gelişmekte olan ekonomilerin leviathan’ı güneşin dışına itmedikleri sürece ortaya çıkamayacakları fikri yatmaktadır.

BRICS’in arkasındaki canlandırıcı fikirler (yeniden şekillendirilmiş küresel yönetişim ve daha fazla siyasi ve mali egemenlik) bugün hala genişleyen üyelerin tamamını barındıracak kadar geniş. (Her zaman olmasa da: Arjantin kulübe katılmaya hazırlanıyordu, ta ki yeni seçilen Başkan Javier Milei, daha derin bir dolarizasyonun savunucusu olarak ülkesinin teklifini geri çevirene kadar).

Her türden ülke, özellikle de BRICS’te jeopolitik etkiden çok ekonomik ağırlığa sahip olanlar, dünyanın yönetilme biçiminde, yani Birleşmiş Milletler’in işleyişinde, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi çok taraflı finans kuruluşlarındaki kota ve liderlikte ve çok daha fazlasında reformlar görmek istiyor.

Bunların hepsi, az ya da çok, uluslararası ilişkilerin düzenleyici ilkesi olarak egemenliğin içgüdüsel bir şekilde yeniden onaylanmasını paylaşmaktadır; Borussia Dortmund’dan daha fazla Vestfalya’cıdırlar. Batı’nın, özellikle de ABD’nin insan hakları, hukukun üstünlüğü, iç politika ve diplomasi gibi alanlara müdahalesi, çoğu zaman ikiyüzlü olduğu için hoş karşılanmıyor.

Hepsi az ya da çok, doların tiranlığından kaçmak için anlaşılabilir bir arzuyu paylaşıyor; Fransa ve Almanya gibi BRICS dışındaki sadık ABD müttefikleri bile doların kelepçelerinden rahatsız oldular.

Ve hepsi de, farklı derecelerde de olsa, düşüşte olan bir Batı’nın artık şehirdeki tek güç olmadığı bir dünya öngörüyorlar ve bu da sonrasında olacaklara hazırlanmayı, hatta acele etmeyi zorunlu kılıyor. Bu durum, son yirmi yılını Batı’yı diğerlerine karşı dengelemekle geçirmiş olan Türkiye gibi müstakbel üyeler için bile geçerli.

Aydıntaşbaş, “BRICS’in popüler olmasının nedeni, ülkelerin Amerikan sonrası düzene karşı kendilerini korumaya almaları” diyor. “BRICS bu ülkelerin çoğu için bir sigorta poliçesi.”

BRICS’i bağlantısız bir dış politika tercihlerinin tezahürü olarak gören Brezilya ve Hindistan gibi üyeler için özellikle vahim olan sorun, bloğun tek bir yöne doğru hizalanıyor olması. Rusya ve Çin’in sertleşen Amerikan karşıtı tutumlarına şimdi İran gibilerin de katılmasıyla blok, Amerikan sonrası bir dünyaya hazırlıklı bir kulüp olmaktan çok onu hızlandırmaya çalışan bir grup haline geliyor. Bu belki de bloğun en büyük çatlağı ve kapatılması zor olabilecek bir çatlak.

BRICS ilk on yılı aşkın bir süre boyunca açık bir soğuk savaşın olmadığı bir dünyada yaşadı. Stuenkel, “Şimdi, jeopolitik gerilimler bağlamında, ülkeler BRICS’in bir parçası olmanın bir maliyeti olup olmadığını, bunun Batı ile ilişkilerinde gerçek bir sürtüşmeye neden olup olmadığını düşünmek zorundalar” dedi ve ekledi: “Rusya, Çin ile birlikte BRICS’i Çin merkezli bir küresel yapının parçası olan Çin-Rusya dünya düzenine bilinçli olarak entegre etmeye çalışıyor.”

BRICS, kuruluşundan bu yana yeni bir küresel düzen yaratma konusunda somut bir şey yapmaktan çok daha fazla konuştu. Çin’in başını çektiği grubun özellikle aktif olduğu alanlardan biri de para. Doların tahttan indirilmesi BRICS’in temel hedeflerinden biri olmuştur ve olmaya da devam edecektir; geçen yılki zirve, bunu gerçeğe dönüştürecek bir planın hazırlanması gibi açık bir misyonla sonuçlandı.

BRICS üyelerinin, şimdilik onları birleştirmeye yarayan ama aynı zamanda genişlemeyi bekleyen çatlakları da ortaya çıkaran doların merkeziliği konusunda farklı şikayetleri var. Çin, Rusya ve İran gibi bazıları için dolara alternatif, ekonomilerini yaptırımlara karşı korumanın bir yolu anlamına geliyor. Rusya ve İran zaten kuşatma altında ve Çin son birkaç yılını mali surlarını güçlendirmekle geçirdi. Batı’nın 2022 başlarında Rusya’nın denizaşırı merkez bankası varlıklarını dondurması ve potansiyel olarak el koyması, egemen bir komşuyu işgal etmeye çalışmasalar bile sıranın kendilerine gelebileceğinden korkan ülkeler için yakıcı ve uyarıcı bir hikaye olmaya devam ediyor.

Dolar, sınır ötesi ticarette en çok kullanılan para birimi ve merkez bankası kasalarındaki ana para birimi olmaya devam ettiğinden ve ABD bankaları nihayetinde neredeyse her dolar işleminde yer aldığından, ABD yaptırımlarının erişimi küresel ve ezici. Rusya ve Çin son birkaç yıllarını Batı ödeme sistemlerine alternatifler inşa etmekle geçirmediler, kaçış kapsülleri inşa ediyorlar.

Diğer BRICS üyeleri de doların hakimiyetinden rahatsızlar ancak bunun nedeni yaptırımlardan korkmaları değil (Etiyopya gibi bazıları da korkuyor). Endişe duydukları şey doların ekonomik hayatlarına hakim olması ve bu konuda hiçbir söz haklarının olmaması. Birçoğu emtia ihracatçısı ve emtia piyasaları dolar cinsinden olduğu için dolarla ticaret yapmaktan başka seçenekleri yok. Dolar kıtlığı ticareti felç edebilir ve kamu maliyesini kutuplaştırabilir. Hepsi, paralarının değerini düşürebilecek, enflasyonlarını yükseltebilecek, sermaye dengelerini bozabilecek ve borçlarını sürdürülemez hale getirebilecek ABD Merkez Bankası faiz oranı kararlarının değişkenliklerine maruz kalmaktadır.

Gerçek şu ki, dolar baskın olmaya devam ediyor. Son yıllarda sınır ötesi işlemlerdeki payını artırdı ve merkez bankaları için tercih edilen başlıca para birimi olmaya devam ediyor (azalsa da). Çin renminbisi sınır ötesi ticaretteki payını biraz artırdı, ancak bunun nedeni çoğunlukla Çin’in çok büyük bir ticaret ülkesi olması ve para biriminin ticaretinin çoğunun Çinli karşı tarafların alım ya da satımını içermesidir; doların dirençli payını dikkate değer kılan şey, ABD’den tamamen uzak üçüncü ülkeler için tercih edilen para birimi olmaya devam etmesidir. Rusya ve Çin, artan sınır ötesi ticaretlerinde renminbi kullanımını artırmak için adımlar atmış ve Çin, yuan ile ödenecek birkaç göstermelik petrol ticareti imzalamış olsa da, bunlar küresel bir para biriminin habercisi değil.

Carnegie Endowment for International Peace uzmanı ve Patomak Global Partners adlı finansal danışmanlık şirketinde başkan yardımcısı olan Robert Greene, “Statüko paradigmasından şikâyet etmek kolay, ancak gerçekçi olarak ulaşılabilir bir alternatifin neye benzeyeceğini tasavvur etmek daha zor” dedi ve ekledi: “Ödemeler için renminbi kullanımının artması ile gerçek anlamda dolarsızlaşma arasında fark var.”

BRICS’in genişlemesi ile doların yerini alma hırsının genişlemesi arasında da buna bağlı bir çarpışma var. Orta halli ülkeler aslında ABD dolarına Çin gibi büyük ekonomilerden daha fazla bağımlı. Pek çok ülke için doları aracı olarak kullanmadan bırakın ödeme yapmayı, para ticareti yapmak bile neredeyse imkansız. BRICS büyüdükçe, dolar kendi üyeleri için daha da yapışkan hale geliyor.

Son olarak, tek ciddi alternatif renminbi iken grubun dolara bir alternatif bulma çabalarında felsefi bir sorun var.

Çin, Çin para birimini ortak ülkelere hazır hale getirmek için ikili takas hatlarını artırmak gibi teknik alanlarda büyük adımlar attı ve bankalar arasındaki işlemleri denetleyen Batı kontrolündeki SWIFT platformunu bir kenara bırakabilecek paralel bir ödeme sistemi oluşturdu. Hatta Çin bir zamanlar Arjantin gibi BRICS’in müstakbel üyelerine, IMF gibi kuruluşlara olan dolar borçlarını ödeyebilmeleri için bol miktarda yuan finansmanı sağladı. Tüm bunlar, bazı yerlerde ve bazı zamanlarda dolara alternatif sağlama yolunda küçük bir yol kat ediyor. Ancak doları tahtından indirmenin ve böylece Washington’u etkisiz hale getirmenin tek yolu Çin’i dünyanın finans ustabaşısı yapmaksa, bu çok kutuplu bir sistem yaratmak değildir. Bu sadece bir efendiyi diğeriyle takas etmek olur.

Greene sordu, “Hindistan’ın renminbinin Asya’da hakim para birimi olduğu bir dünya isteyeceğini düşünüyor muyuz?”

BRICS Zirvesi Putin’in vereceği akşam yemeğiyle başlıyor

Editörün notu: Güney Kore, savunma ürünleri ihracatında çeşitli ülkelerle önemli anlaşmalar imzalayarak küresel silah pazarındaki varlığını güçlendirmeye devam ediyor. 2024’ün başında, LIG Nex1 Suudi Arabistan’a 3,2 milyar dolarlık Cheongung-II hava savunma sistemleri tedarik anlaşmasını tamamladı, ardından Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak ile benzer anlaşmaların yapılması bekleniyor. K239 Chunmoo çok namlulu roketatar sistemine yönelik ilgi Polonya, Norveç, Filipinler ve Romanya’dan geliyor. Ayrıca, Hanwha’nın K21 Redback zırhlı muharebe araçları Avustralya, İtalya ve Romanya gibi ülkelerde tanıtılırken, K9 Thunder kundağı motorlu obüsleri dünya genelinde 8 ülkeye tedarik ediliyor. Güney Kore savunma sanayi şirketleri, müşteri ülkelerde yerel üretim yapma, teknoloji transferi sağlama ve yerinde eğitim ve bakım hizmetleri sunma gibi esnekliklerle rakiplerinden ayrılıyor. Koreliler, ABD ile askeri-teknik iş birliğine büyük önem veriyor ve Çin’e bağımlı olmaktan kaçınarak küresel silah pazarında Washington’un stratejik çıkarları doğrultusunda hareket ediyor. ABD’nin Asya’daki müttefikleriyle olan yakınlaşması, Güney Kore’nin bu pazarda Amerikan dış politikasına katkıda bulunmasını sağlıyor.

Demir Kore dalgası: Küresel silah pazarında Seul’ün liderliği

Andrey Gubin

Valday Tartışma Kulübü

16 Ekim 2024

Ekim ayının başlarında, Güney Kore’nin Gyeryongdae’deki askeri tesisinde (Seul’un 160 kilometre güneyinde) düzenlenen KADEX-2024, Kore Cumhuriyeti’nin uluslararası savunma sanayi fuarına ev sahipliği yaptı. Etkinliğe yaklaşık 500 şirket katıldı ve 50’den fazla ülkeden gelen ziyaretçilerin toplam sayısı 70 bini aştı. Güney Kore savunma sanayisinin, yerel silahlı kuvvetler için hazırladığı yeni ürünlerin yanı sıra, ihracat için sunulan pek çok silah sistemi de sergilendi; bununla birlikte çeşitli ortak projeler de tanıtıldı. Bu yıl, özellikle çeşitli amaçlar ve ortamlar için geliştirilen insansız sistemler ile kinetik, elektromanyetik ve lazer prensiplerine dayanan anti-drone savunma sistemleri büyük ilgi topladı.

KADEX-2024, Seul’ün küresel silah ve askeri teçhizat (W&ME) pazarında yeni sınırları fethetme amacının net bir göstergesi oldu. Özellikle, ülkenin Savunma Bakanı Kim Yong-hyun, yıl sonuna kadar yeni küresel ihracat teslimatları, askeri teknolojilerin transferi ve uzmanlar için eğitim ve yeniden eğitim programlarının açılması sayesinde ihracatın 15 milyar doları aşacağını ifade etti.

Tehlike sınırında kazançlar

Güney Kore Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı’na göre, 2023 sonunda askeri ürün ve hizmet ihracatının toplam hacmi 14 milyar dolar olarak gerçekleşti ve bu da ülkeyi dünyanın önde gelen silah ihracatçıları arasında 9. sıraya yerleştirdi. 2022 yılında, Seul ilk kez ilk 10’a girdiğinde, bu rakam 17,3 milyar dolarla rekor kırmıştı ve bu yıl 20 milyar dolara ulaşma planları vardı. Fakat, bazı sözleşmelerin muhtemelen ortakların mali zorlukları ve çeşitli alanlarda görüşmelerin durması nedeniyle ertelenmesi bekleniyor. Dikkat çekici bir husus, Güney Kore’nin 2000 yılında dünya çapında silah ve askeri teçhizat üreticileri arasında yalnızca 31. sırada yer alması.

Gelişmiş bir üretim üssü ve ileri teknolojilere erişim, ulusal savunma sanayisinin hem iç talepleri karşılama hem de ihracat siparişlerini yerine getirme konusundaki başarısına büyük katkı sağlıyor. Koreli üreticilerin tanınması ve “Sabah Sakinliği Diyarından” gelen ürünlerin itibarı da savunma sanayisinin başarısında önemli bir rol oynuyor. Aynı zamanda, şirketler kendi teknolojik gelişmelerini aktif olarak kullanarak bunları bağlı kuruluşlara ve taşeronlara devrediyor, bu da net maliyeti düşürse de (fiyatı değil!) önemli bir avantaj sağlıyor. Güney Kore’nin büyük finans ve sanayi grupları, yani “chaebol”lar, siyasi lobi faaliyetleri açısından geniş imkanlara sahip ve bu durum genellikle Seul’ün diplomatik yönelimini belirliyor. Özellikle, Güney Kore’nin en büyük savunma grubu olan Hanwha Group, deniz, kara ve hava silahlarının üretiminin yanı sıra, uzay teknolojisi, elektronik, mühimmat, enerji santralleri ve dronlar üzerinde çalışıyor ve giderek Amerikan Lockheed Martin şirketiyle boy ölçüşebilecek bir üretim ve bütçe ölçeğine yaklaşıyor.

SIPRI’ye göre, 2024 yılı başı itibarıyla, Kore Cumhuriyeti askeri uçak ihracatında dünyada üçüncü, tanklar ve kundağı motorlu topçu sistemleri ihracatında ise imzalanan sözleşmelere göre birinci sırada yer alıyordu.

Yoon Suk Yeol yönetimi, 2027 yılına kadar küresel silah teslimatlarında 4. sıraya yükselmeyi ve dünya genelindeki siparişlerin en az yüzde 5’ini almayı hedefliyor. Aynı zamanda, NATO’nun 2022’deki Madrid zirvesinden sonra, aslında mevcut Güney Kore liderinin kişisel himayesi altında Avrupa ülkeleriyle istikrarlı bağlar kurma fırsatı doğdu.

Kore silahlarının popülaritesi, tehditlerin artması ya da en azından “agresif ve revizyonist devletlerden” kaynaklanan tehlike hissi ile destekleniyor. Seul, bu endişeyi dağıtmak yerine, aksine, müşterilerinin savunma kapasitesini artırmaya hazır olduğunu dile getiriyor.

Kore silahlarının popülerliğinin sebeplerinden biri de Ukrayna’daki çatışma. NATO ülkeleri, çatışmalara dolaylı olarak dahil olduktan sonra, nispeten ucuz ve çeşitli amaçlar için kullanılabilecek, ittifak standartlarına yakın büyük miktarda teçhizata ihtiyaç duymaya başladılar. Bu talep, Kiev’e yapılan teslimatlar nedeniyle kendi stoklarının tükenmesinden ve özenle körüklenen Rusya karşıtı histerisinden kaynaklanıyor. Orta Doğu ve Asya-Pasifik bölgesindeki bazı ülkeler, Avrupa’nın güvenlik sorunlarına ya da ABD-Çin çekişmesine doğrudan dahil olmamalarına rağmen, kendi savunma kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlıyor ve bağımsız bir ortak olarak Güney Kore’yi tercih ediyor. Bunun yanı sıra Koreliler, uluslararası fuarlara katılım ve askeri ürünlerini modern teknoloji alanındaki askeri olmayan etkinliklerde bile sunarak agresif bir pazarlama stratejisi izlemeye başladılar. Yazar, Seul’ün wunderwaffe (mucize silah) reklamlarına, oldukça masum akademik seminerlerde bile tanık oldu.

Panterler yine sınırda

Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol’un Temmuz 2023’te Polonya’ya gerçekleştirdiği resmi devlet ziyareti, Kore tarihindeki en büyük silah ihracatı sözleşmesinin imzalanmasıyla sonuçlandı. Varşova ile yapılan anlaşmalar kapsamında, yaklaşık 1000 adet K2 Black Panther tankı, 672 adet K9 Thunder kundağı motorlu obüs, 48 adet FA-50 Golden Eagle hafif saldırı uçağı, 288 adet K239 Chunmoo çok namlulu roketatar sistemi (MLRS) ve 400 adet KIA Raycolt zırhlı keşif aracı üretimi ve teslimatı üzerinde mutabık kalındı. Toplamda 15 milyar doları aşan bu dev anlaşma, Kore savunma sanayisi açısından önemli bir dönüm noktası oldu. 180 tank, 212 kundağı motorlu topçu ve 12 uçaktan oluşan ilk büyük parti 2025 yılına kadar teslim edilecek; zırhlı araçlardan oluşan deneme partisi ise Aralık 2022’de Polonya’ya ulaşmıştı. Aynı zamanda, tüm bu sistemler sadece Güney Kore’den satın alınmakla kalmayıp, Polonya’daki yerli işletmeler tarafından da yerli ve yabancı bileşenler kullanılarak üretilecek. Ayrıca, bakım üsleri ve profesyonel eğitim merkezleri de kuruluyor. Haziran 2023’te, Kore-Polonya Savunma ve Askeri Sanayi İş birliği Ortak Komitesi’nin ilk toplantısı yapıldı. Gelecek vadeden projeler arasında 120 mm ve 155 mm mermi üretimi için bir tesis inşası, K808 Baekho zırhlı personel taşıyıcı temelli ortak üretimler, KSS-II ve KSS-III denizaltılarının olası ihracatı, Cheongung-2 hava savunma sistemleri, el bombası atıcılar ve taşınabilir hava savunma ve tanksavar füze sistemleri (MANPADS ve ATGM) yer alıyor. Varşova, Türkiye’nin yaptığı gibi, Kore teknolojilerinin transferi sayesinde dış pazarlara açılmayı hedefliyor.

Seul, KOEXIM Bank aracılığıyla kredi ve garanti şeklinde mali destek sağlıyor, ancak bu kurumun limitleri yalnızca sözleşmelerin bir kısmını kapsıyor. Polonya ile olan iş birliği gibi daha fazla anlaşmayı teminat altına almak için yeni yardım paketleri 15,6 milyar dolardan fazla kaynak gerektirecek ve bu durum doğrudan devlet müdahalesini ve yasal finansman ve sigorta limitlerinde değişiklikleri zorunlu kılacak. Mart 2024’te, Kore Cumhuriyeti Ulusal Meclisi, yabancı ortaklarla yapılacak işlemlerin sınırını yıllık 18,1 milyar dolara çıkaran ve sözleşme sayısını ve değerini artırmayı mümkün kılan ilk askeri-teknik iş birliği teşvik yasasını kabul etti.

Silah ağları

Seul’ün savunma ürünleri yelpazesini ve iş ortaklarını çeşitlendirme hedefini doğrulayan temaslar arasında bazıları özel bir dikkati hak ediyor. 2024’ün başlarında, LIG Nex1 şirketi, Suudi Arabistan’a toplamda 3,2 milyar dolar değerinde Cheongung-II (Iron Hawk) hava savunma sistemleri tedariki için bir sözleşme imzaladı. Bu sözleşmenin ardından Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak ile de sözleşmelerin yapılması bekleniyor. Ayrıca Riyad, büyük Polonya siparişinden etkilenmiş olmalı ki, 800 milyon dolar değerinde bir K239 Chunmoo çok namlulu roketatar sistemi (MLRS) siparişi verdi. Norveç, Filipinler ve Romanya da bu sistemle yakından ilgileniyor. K239 Chunmoo, modüler bir tasarıma sahip ve çok kalibreli bir yapıda, yani farklı tipte güdümsüz ve güdümlü 130 mm, 227 mm, 239 mm ve daha büyük mühimmatları kullanabiliyor. Koreliler, bu sistemin operasyonel-taktik füzeleri fırlatacak şekilde modifiye edilmesini de mümkün görüyor.

Ayrıca, Avustralya ile yapılan 129 K21 Redback zırhlı muharebe aracı (IFV) tedarik anlaşmasından (başlangıçta 450 araç planlanmıştı) sonra, Koreli şirket Hanwha bu aracı İtalya, Romanya ve Letonya’da da tanıtmaya başladı. Koreli silah üreticilerinin şüphesiz en büyük başarı öykülerinden biri de 8 ülkeye (Türkiye, Polonya, Hindistan, Finlandiya, Norveç, Estonya, Avustralya ve Mısır) halihazırda tedarik edilen K9 Thunder kundağı motorlu obüs. Bu araç, dünya pazarındaki bu segmentin yaklaşık yarısını elinde bulunduruyor. Dünyanın pek çok ülkesinde yeniden silahlanma için verilecek olası siparişler, Güney Kore tarafından yakından takip ediliyor ve bu süreçte kullanım ömrü verileri ve askeri yetkililerin açıklamaları dikkatle izleniyor. Ancak bazı durumlarda yabancı rakipler, Koreli firmaları ihalelerden saf dışı edebiliyor. Örneğin, Çinliler Tayland’a denizaltı ve Malezya’ya MLRS tedarikini “kapmış” durumda, ayrıca Filipin Donanması muhtemelen Fransız dizel-elektrikli denizaltılarını satın alacak (ancak Koreliler, Endonezyalı gemi yapımcılarını sürece dahil ederek hâlâ bir şansa sahip). Görünüşe göre Almanya da Norveç için ana muharebe tankı sözleşmesini almış durumda. Fakat Güney Koreli üreticiler, ülkenin liderliğinin doğrudan desteğiyle, kendi ürünlerini tanıtma konusunda son derece ısrarcı davranıyorlar.

Güney Kore savunma sanayi şirketleri, diğer rakiplerinden farklı olarak, kendi tasarımları olan ekipmanların müşterinin ülkesinde üretimini organize etmeye, ek sistemlerin ve bileşenlerin üretimini yerelleştirmeye ve yerinde bakım hizmeti ile eğitim sunmaya hazır olmalarıyla öne çıkıyor. Ayrıca, sözleşmelerin imzalanmasından ilk ürünlerin teslimine kadar geçen süre sadece birkaç ay sürüyor. Bu başarı, yükleniciler arasındaki iş dağılımının iyi organize edilmesi, iç bürokratik engellerin azaltılması ve Seul’ün ihracat taleplerini karşılamak için yerel siparişlerin bir kısmını erteleme yeteneği sayesinde gerçekleşiyor.

Yine de Koreliler, askeri-teknik alanda ileri çözümlerin ana kaynağını hâlâ ABD’de görüyorlar ve “kritik” alanlarda Çin’e bağımlı hale gelmekten kaçınmaya çalışıyorlar. Bu karar, Washington’un Pekin’i kapsamlı bir şekilde sınırlama stratejisine de uyuyor. Bu strateji, Güney Kore’yi, Amerikan sanayisinin yükünü hafifletmek ve Rusya ile Çin’i küresel silah ve askeri teçhizat pazarından çıkarmak için “resmi olarak bağımsız” bir aktör olarak kullanmayı içeriyor. Bununla birlikte, Ağustos 2023’te imzalanan Camp David Anlaşması sonrasında ABD’nin iki ana Asyalı müttefikiyle yakınlaşması göz önüne alındığında, Seul’ün yabancı ülkelerle askeri-teknik iş birliğini geliştirmesi, Amerikan dış politika araçlarına faydalı bir katkı sağlıyor. Bu durum, hegemonik gücün doğrudan müdahalede bulunmadan etkisini yaymasına olanak tanıyor.

Beyrut, İsrail’in hava saldırıları ve Hizbullah’la yaşanan çatışmaların ortasında yeniden mezhepsel gerilimlerle yüzleşiyor. Şii ailelerin evlerinden sürülerek Hıristiyan ve Sünni bölgelere gelmesi, Lübnan’daki topluluklar arasında gerginlikleri artırıyor. Aşağıda çevirisini okuyacağınız haber İsrail’in tam da bunu hedeflediğine, Lübnan halkını Şii topluluğa karşı kışkırtmaya çalıştığına dikkat çekiyor. Habere göre İsrail şimdiye kadar başarılı olamadı ancak Şii mültecilerin sığındığı Hıristiyan bir köyün vurulması dengeleri değiştirmeye başladı:

***

Beyrut bölündü: İsrail saldırıları Lübnan’daki mezhepsel gerilimi körüklüyor

Ülkenin güney bölgelerinden yerinden edilmiş insanların gelişi paranoyanın artmasına ve toplumlar arası şiddet korkularının yükselmesine neden oluyor.

Chloe Cornish ve Raya Jalabi 

Müslüman çoğunluğun yaşadığı Beyrut’un batısı ile çoğunlukla Hıristiyanların yaşadığı Beyrut’un doğusunun kesiştiği noktada, St. Elias Maronite Kilisesi’nde bulunan Rahip Antoine Assaf, endişeli cemaatine komşularına karşı nazik olmalarını öğütlüyor. Bu mesajın her zamankinden daha önemli olduğunu biliyor.

Sessiz kilisesinin ötesinde gürültülü, karmakarışık bir felaket yaşanıyor: 1 milyondan fazla insan İsrail ile Lübnanlı Şii militan grup Hizbullah arasındaki savaş nedeniyle evlerini terk ederken İsrail’in bombaları Lübnan’ın üç ana dini grubu arasındaki hassas dengeyi tehdit ediyor.

60 yaşındaki Maruni rahip Assaf, Lübnan’ın daha önce mezhep kavgaları neredeyse yok olmanın eşiğine geldiğini görmüş biri. 1990’da sona eren 15 yıllık iç savaş, ülkeyi ve başkentini dini hatlar üzerinden bölmüştü. Savaş ağalarının siyasi liderlere dönüştüğü sonraki on yıllarda, topluluklar birbirine karşı daha da sertleşti.

Şimdi ise İsrail’in askerî harekâtı Şii aileleri evlerinden çıkarıp Hıristiyan ve Sünnilerin çoğunlukta olduğu bölgelere sürüyor ve bu durum silahlarla dolu bu küçük ülkede eski kırılganlıkları derinleştirip toplumlar arası şiddet korkularını artırıyor.

Rahip, “Her Pazar, insanları birbirlerine yardım etmeye ve misafirperver olmaya teşvik ediyorum” diyor. Ancak İsrail bombalarının merkez Beyrut’a ve Hıristiyan ve Sünni bölgelerine kadar ulaşmasıyla, Assaf cemaatini tetikte olmaları konusunda da uyarıyor.

“Yardım etmeleri gerekiyor ama dikkatli olmak gerektiğini de unutmadan” diye ekliyor: “Eğer yakınlarımızda yabancı biri yaşıyorsa, onun durumunun farkında olmalıyız; Hizbullah’ta resmi bir görevde olup olmadığını bilmeliyiz.”

İsrail’in Lübnan’da ateşkes için öne sürdüğü şartlar BMGK kararlarına aykırı

Assaf, kaçan Şii aileleri suçlamıyor; birçok Lübnanlı gibi o da genişleyen İsrail hava saldırılarını, halkı birbirine karşı kışkırtmayı amaçlayan kasıtlı bir politika olarak görüyor. Beyrut merkezli düşünce kuruluşu The Policy Initiative’in direktörü Sami Atallah ise şunları söylüyor: “İsrailliler, Lübnan halkını Şii topluluğa karşı kışkırtmaya çalışıyor. Şii toplumu kendini gerçekten izole olmuş hissediyor. Onları Hıristiyan bölgelerinde vurmak iç çatışmaya davetiye çıkarmaktır.”

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu bu ay bu şüpheleri güçlendirerek Lübnanlılara Hizbullah’a karşı ayaklanmalarını yoksa “Gazze’de gördüğümüz gibi yıkım ve acıya yol açacak uzun bir savaşla” karşı karşıya kalacaklarını söyledi.

Çoğu Lübnanlı, Netanyahu’nun çağrısını alayla karşıladı. Kuaför Anne-Marie (36) “Bizim ne derse yapacağımızı düşünecek kadar ucuz olduğumuzu sanıyor” diyor.

Şii militan gruptan hoşlanmıyor. Ama “Hizbullah’ı sevmemem İsrail’i sevdiğim anlamına gelmez. Bu, Lübnanlı dostlarıma karşı düşmanımın yanında yer alacağım anlamına da gelmez” ifadelerini kullanıyor.

İsrail ve İran destekli Hizbullah arasında bir yıl süren savaşın ardından, İsrail’in bu ay başlattığı şiddetli hava saldırıları ve kara işgali bir milyondan fazla insanı evlerinden etti. Binlerce insan Beyrut’un güney banliyölerinden, Lübnan’ın güneyinden ve Hizbullah’ın hakim olduğu Şii çoğunluklu Bekaa Vadisi’nin doğusundan kaçtı.

Kaçan Şii aileler, Hizbullah’tan haz etmeyen Sünni çoğunluğun yaşadığı Beyrut’un batısına akın etti. Batı sakinleri, sevilen Sünni lider ve eski Başbakan Refik Hariri’nin 2005’teki suikastından Hizbullah’ı sorumlu tutuyor ve Hizbullah militanlarının 2008’de Beyrut’un batısını ele geçirdiğini hatırlıyor.

İsrail ordusunun Lübnan’ın güneyindeki işgali ve yıkımı belgelendi

Hükümet barınaklarının çoğu dolu olduğu için insanlar Beyrut’un şahane deniz kıyısı boyunca yırtık pırtık şilteler üzerinde uyuyor. Bazıları gece kulüplerinden dönüştürülmüş alanlarda yaşıyor; diğerleri ise apartman dairelerine sıkışmış durumda. Araç akınına yer kalmadığı için çift yönlü park eden arabalar bitmek bilmeyen bir sıkışıklığa neden oluyor.

Önemli bir ticaret merkezi olan Hamra’da yaşayanlar yeni gelenlerden bunaldıklarını söylüyor.

Dükkân sahibi 56 yaşındaki Haşim, “Onlar için üzülüyorum, gerçekten. Ama artık bu sokakta kendimi güvende hissetmiyorum, artık bütün gün ve bütün gece etrafta dolaşan [nargile içen] erkek grupları var. Kim olduklarını bilmiyoruz ve müşterilerimi korkutup kaçırıyorlar” diyor.

Diğerleri gibi o da kanun ve düzenin bozulmasından korkuyor. Çaresiz kalan yerinden edilmiş insanlar birkaç boş binaya girip kamp kurmuş ve bu durum ev sahiplerini güvenlik görevlileri tutmaya itmiş. Diğer ev sahipleri dikenli teller çekmiş, hatta binaları toptan yıkma yoluna gitmiş.

Haşim, “Devletin olmadığını biliyoruz ama polis de yok, etrafta yeterince asker de yok, bu yüzden insanlar kendi yasalarını kendileri uygulayacaklar. Beyrut düzensizliği hissediyor” diyor.

Geçen hafta Beyrut’un güneyinde Şiilerin çoğunlukta olduğu Ghobeiry’de boş evlere giren hırsızlar yakalandı. Şüpheliler bölge sakinleri tarafından dövüldü, gözleri bağlandı ve boyunlarına “hırsız” yazılı tabelalar asılarak direklere bağlandı.

Şehir, İsrail insansız hava araçlarının sürekli vızıldayan sesi, ses duvarını aşan savaş uçakları ve yankılanan hava saldırılarıyla birleşen gerginlik nedeniyle diken üstünde.

WSJ: ABD, İsrail’in Lübnan işgalini fırsata çevirmeye çalışıyor

Ancak Beyrut, iç mültecilerin çoğunluğu Hıristiyan olan doğudan uzak durması nedeniyle eski iç savaş hatları boyunca bölünmüş durumda. Beyrut’un batısının aksine doğusu normalden daha sessiz. Daha varlıklı ailelerin birçoğu dağlara gitmiş ya da Lübnan’dan ayrılmış durumda, çünkü çoğu insan, kendilerinin bir parçası olmadığını düşündükleri ve Hizbullah ile onun destekçilerini savunmakla suçladıkları bir savaşa dahil olmak istemiyor.

Analistlerin söylediğine göre, mültecilerin Beyrut’un doğusundan uzak durmalarının bir diğer nedeni ise yüksek kira ücretleri ve toplumsal bağların eksikliği. Üç hafta önce güneydeki Sur şehrinden kaçan yoga eğitmeni İmane Jaffal, Beyrut’un doğusunda oğlunun yanında kalıyor ve kendini iyi hissettiğini söylüyor. “Herkes biraz tetikte olmaya hakkı var. Çünkü İsrail her yeri vurabiliyor” diyor.

Ancak sağcı Hıristiyan partilerinin görünür varlığı, yerinden edilmiş insanları caydırıyor. Şehrin doğusundaki Sassine kavşağında, sağcı Lübnan Kuvvetleri*’nin amblemini taşıyan yeni bayraklar dalgalanıyor.

Bir bölge sakini, Beyrut’un doğusundaki Hıristiyanların “bir istiladan korktuğunu” söyledi: “Bayraklar herkese burada olduğumuzu hatırlatmak için.”

İkiye bölünmüş Beyrut’un ötesinde tablo daha karmaşık. Ülkenin kuzeyindeki Hıristiyan ve Sünni topluluklar yeni evsizleri temkinli bir şekilde karşılıyor, -bazen fahiş fiyatlarla- ev ve daire kiralıyor ve yardım ediyor.

Ancak İsrail’in geçen hafta Hıristiyan köyü Aitou’da bir eve düzenlediği ve çoğu yerinden edilmiş kadın ve çocuklardan oluşan 23 kişinin ölümüne neden olan hava saldırısıyla birlikte hava değişti. Yerel bir yetkili İsrail’in hedefinin yerinden edilenlere aylık maaş dağıtan bir Hizbullah yetkilisi olduğunu söyledi.

The Policy Initiative’den Atallah şunları söyledi: “[İsrail ordusunun] Hizbullah yetkilisini arabasında değil de evinde vurması bir mesaj gönderiyor: Yerinden edilenlere ev sahipliği yaparsanız ödeyeceğiniz bedel budur.”

Beity Derneği Başkanı Josephine Zgheib, dağlık Kfardebian bölgesinde yerinden edilmiş yaklaşık 700 kişiye barınak bulunmasına yardımcı olduğunu söyledi.

Ancak Aitou saldırısından sonra komşuları Zgheib’e “Onları tanıyor musun, kimlikleri var mı, Hizbullah’tan olmadıklarından emin misin?” diye soruyor.

Zgheib gelen iki Hizbullah üyesini görmüş. Adamların gözleri kör olmuştu, “bu yüzden patlayan çağrı cihazlarının onlarda olduğunu anlamıştık” dedi. İsrail’in Hizbullah teçhizatına yönelik sabotajı bir ay önce çağrı cihazlarının ve telsizlerin patlamasına neden olmuş, Hizbullah üyeleri ve aralarında çocukların da bulunduğu yüzlerce kişi yaralanmıştı.

Ayrılmaları istenen yaralılar bir hafta sonra ortadan kayboldu.

İsrail “karada” ilerleyemiyor

Ancak çoğunlukla kimin Hizbullah üyesi olup olmadığını bilmek mümkün değil. Geniş bir alana yayılan örgüt, ilaç dağıtımından mikro kredi vermeye ve füze fırlatmaya kadar geniş bir alanda faaliyet yürütüyor. Hizbullah’ın sivil üyeleri önceden tehlikeli görünmeyebilirdi ancak İsrail Hizbullah ile bağlantılı sağlık tesisleri gibi askeri olmayan kuruluşları artık daha fazla hedef alıyor.

Ne yapacağını bilemeyen Zgheib, sığınacak yer arayan insanların isimlerini kontrol etmesi için Lübnan ordu istihbaratına gönderiyor.

Artan paranoyaya rağmen, Lübnan halkı, zayıf devletin sunduğu yetersiz yardımları ev yapımı yemeklerden hijyen kitlerine kadar her şeyle desteklemek için harekete geçiyor.

Beyrut’un batı sınırında yaşayan Assaf, bu ihtiyaç anının topluluklar arasında yeni bağlar kurmaya yardımcı olabileceğini umuyor. “Bu yüzden bu bölgede papazım. Topluluklar arasında köprüler inşa etmekle meşgulüm… şu an bir fırsat var.” Ama kabul ediyor, “bu çok zor.”

***

*Lübnan Kuvvetleri,1976 yılında Lübnan İç Savaşı’nda Hıristiyan bir milis güç olarak kurulan ve FKÖ ile Suriye Ordusu’na karşı savaşan siyasi parti.

“Şok ve dehşet” zafer demek değil