Kazakistanlı muhalif gazeteci ve blog yazarı Aydos Sadıkov, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de 18 Haziran’da vuruldu ve dün hastanede hayatını kaybetti.

Eşi Natalya, Facebook sayfasında yaptığı paylaşımda, suikastın sorumluluğunu Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev’e yükledi.

Natalya, “Aydos Kazakistan için canını verdi, katillerin elinde şehit olmayı kabul etti. 13 gün boyunca yoğun bakımda yaşam mücadelesi verdi, ancak mucize gerçekleşmedi. Onun ölümü Tokayev’in vicdanını sızlatacaktır,” ifadelerini kullandı.

18 Haziran’da Kiev’de kimliği belirsiz bir şahıs, eşi Natalya ile birlikte arabadayken Sadıkov’a birkaç el ateş etti.

Strana gazetesi, katilin susturucu kullandığını yazdı. Sadıkov’un eşi olaydan yara almadan kurtuldu.

Soruşturma kapsamında iki Kazak vatandaşı Meyram Karatayev ve Altay Cakanbayev suikast girişimine karıştıklarından şüpheleniliyor.

Kazakistan Başsavcılığı, 21 Haziran’da Karatayev ve Cakanbayev’in gözaltına alındığını duyurdu. Sadıkov’un eşi Karatayev’in Kazak polisi olduğunu iddia etti.

Olayı yorumlayan Tokayev, Astana’nın Interpol aracılığıyla da dahil olmak üzere Kiev ile iş birliğine hazır olduğunu duyurdu.

Strana‘ya göre Kiev, soruşturma bulgularının Kazakistan’a gönderilmesine karşı çıkıyor ve Cakanbayev ile Karatayev’in Ukrayna’ya iadesini talep etmeyi planlıyor.

Sadıkov, yaklaşık 59 bin aboneli Telegram kanalı Base’in sahibiydi.

Tokayev ve hükümetini ‘Rusya’nın etkisi altındaki bir kukla’ olarak nitelendiren Sadıkov, Kazak yetkilileri hedef alan yayınlarıyla tanınıyor.

Aydos Sadıkov, 2014 yılında Ukrayna’ya gitti ve yaşamına Kiev’de devam etti. Ocak 2022’de Kazakistan’daki protestoları aktif olarak destekledi.

Geçen yıl Astana makamları, Sadıkov’u arananlar listesine aldı.

Alman düşünce kuruluşu SWP: Batı için Kazakistan’ın görevi Rusya ve Çin’i çevrelemek

Hükümet, Avustralya’nın kaynak ve enerji ihracatının geçen mali yılda değer bazında %10 gerilediğini ve Batılı ülkelerin Çin’den daha fazla üretim koparma çabalarının bu ihracatı daha da tehdit edebileceği uyarısında bulundu.

Avustralya Sanayi, Bilim ve Kaynaklar Bakanlığı bu hafta, tahminlere göre Haziran 2024’e kadar olan yılda 417 milyar Avustralya doları (277 milyar $) üreten ülkenin kaynak ve enerji ihracatına ilişkin üç aylık görünümünü yayınladı.

Bu rakam bir önceki 12 ay için 466 milyar Avustralya dolarından daha düşüktü ve daha da düşmesi bekleniyor. Söz konusu ihracat rakamının önümüzdeki haziran ayına kadar olan yılda 380 milyar Avustralya Doları, bir sonraki yılda ise 356 milyar Avustralya Doları olması öngörülüyor.

Kaynaklar Bakanı Madeleine King pazartesi günü yaptığı açıklamada, bu eğilimin Rusya’nın Ukrayna müdahalesinin ardından yükselen emtia fiyatlarının normalleşmesini yansıttığını söyledi.

Avustralya’nın en önemli emtia ihracatı olan demir cevheri fiyatları bu yılın başlarında %30 düştükten sonra istikrar kazandı. Fiyatların önümüzdeki yıllarda da zayıf kalacağı ve 2025 mali yılına kadar bir trilyon tonun üzerine çıkması beklenen yıllık üretime rağmen çelik bileşeninden elde edilen geliri vuracağı tahmin ediliyor.

Çelik üretiminde yakıt olarak kullanılan metalürjik kömürden elde edilen kazancın, yine zayıflayan fiyatlar nedeniyle bu mali yılda reel olarak %15 düşeceği tahmin ediliyor. Sıvılaştırılmış doğal gaz kazançlarının düşmesi ve bazı gaz rezervlerinin tükenmesi nedeniyle hacmin azalması bekleniyor.

Rapor, görünümü destekleyen faktörler olarak talepteki nispeten zayıf büyümeye ve artan arza işaret ediyor ancak bu yıl dünya genelinde iyileşen ekonomik faaliyetlerin – Çin’in sanayi sektöründeki güçlü büyüme de dahil olmak üzere – mart raporuna kıyasla tahminlerin yukarı yönlü revize edilmesine yol açtığını ekliyor.

Raporda ayrıca, özellikle Avustralya’nın gelirinin %35’ini Çin’den yapılan kaynak ve enerji ihracatından elde etmesi nedeniyle jeopolitik risklere de dikkat çekiliyor.

Dünyanın en büyük ikinci ekonomisinin artan ihracatı ABD ve Avrupa ile gerilimi tırmandırdı. Washington mayıs ayında Çin’den gelen elektrikli araçlar, yarı iletkenler ve çelik de dahil olmak üzere bir dizi ürüne gümrük vergisi getirdi. Brüksel de geçtiğimiz ay Çin’den gelen elektrikli araçlara gümrük vergisi getirdiğini açıkladı.

Yazarlar, “Çin’in iç talebi Avustralya kaynakları için birincil talep olmaya devam edecek olsa da, yaygın ticaret önlemleri Çinli üreticilerin rekabet gücünün Avustralya’nın tedarik ettiği Japonya ve Güney Kore gibi diğer Asya ticaret ülkelerine göre kötüleştiğini görebilir” diye yazdı.

“Ancak, Çin’in üretim üssünün bir kısmının Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’ya kayması halinde Avustralya’nın ihracatı zarar görebilir zira yüksek nakliye maliyetleri bazı üreticilerimizin bu pazarlara erişimini engelleyebilir” denildi.

Avrupa ve ABD, Çin’e olan bağımlılıklarını azaltmak için stratejiler izliyor. Lityum ve nikel gibi batarya mineralleri, arzdaki artış ve elektrikli araçlara olan talepteki düşüşün ardından geçtiğimiz yıl büyük fiyat düşüşleri yaşadı.

Avustralya’nın lityumdan elde ettiği kazancın, üç yıl önceki 20 milyar dolardan Haziran 2026’ya kadar olan mali yıl için 9 milyar dolara düşeceği tahmin ediliyor, çünkü çevrimiçi hale gelen ek kaynaklar kalıcı arz fazlasını daha olası hale getiriyor.

Rapora göre Avustralya dünyanın en büyük lityum ihracatçısı ve lityum içeren cevher olan spodümen maden üretiminin görünüm dönemi boyunca yılda yaklaşık %10 artacağı tahmin ediliyor.

Nikel konusunda, küresel arzın %55’inden fazlasından sorumlu olan Endonezya ve Çin’in üretimindeki artış Avustralya’daki sektörü etkilemeye devam ediyor.

Yazarlar, “Madencilik ve rafine edilmiş arzdaki güçlü büyümenin görünüm dönemi boyunca devam edeceği öngörüldüğünde, ortaya çıkan arz fazlasının nikel fiyatlarını 2026 yılına kadar sınırlaması muhtemeldir” diye yazdı.

Çinli ve Filipinli yetkililer salı günü Güney Çin Denizi’ni görüşmek üzere bir araya gelirken, Pekin Manila’yı tartışmalı sularda “barış ve istikrarı baltalamakla” suçladı.

Haber portalı rappler.com’un haberine göre Filipinler Dışişleri Bakanı Enrique Manalo, ocak ayından bu yana ilk kez yapılan görüşmelerin Manila’da gerçekleştiğini doğruladı ve “en iyisini umduğunu” söyledi.

Geçen hafta Manalo, iki taraf arasındaki görüşmelerin gerginliğin yönetilmesine yardımcı olacağını umduğunu söylemişti.

İki taraf bu yıl ihtilaflı sularda bir dizi çatışmaya karıştı.

Bunlar arasında 17 Haziran’da Çinli sahil güvenlik görevlilerinin İkinci Thomas Sığlığı’nda konuşlu birliklere ikmal yapmak üzere yola çıkan Filipin donanmasının yolunu keserek müdahale ettiği olay da bulunuyor. Filipinler bu müdahalede bir denizcinin yaralandığını duyurmuştu.

Çin’in müdahalesi, Çin’in kendisine ait olduğunu iddia ettiği sularda seyreden yabancı “gemilere binme teftişleri” yapmalarına izin veren yeni kuralların yürürlüğe girmesinden bu yana yapılan ilk müdahaleydi.

Manila, bu müdahalenin “kasıtlı, planlı ve tırmandırıcı” ve son yıllardaki “en saldırgan” eylemler olduğunu savunmuştu.

O zamandan bu yana iki taraf karşılıklı suçlamalarda bulunmaya devam etti ve son olarak Pekin, pazartesi günü Spratly Adaları’ndaki Sabina Sığlığı’ndaki bir sahil güvenlik gemisine malzeme gönderdiği için Filipinler’i “barış ve istikrarı baltalamakla” suçladı.

Çin, üç Filipin sahil güvenlik gemisinin “yasadışı olarak karaya oturan” gemiye “personel ve malzeme nakletmesi” nedeniyle “tüm süreci takip ettiğini ve denetlediğini” söyledi.

Çin ayrıca karaya oturan Filipin gemisini “Çin’in toprak egemenliğini ve denizcilik hak ve çıkarlarını ihlal etmekle” suçladı.

Çin sahil güvenliğinin “kendi yetkisi altındaki sularda hakları koruyacağını ve yasaları uygulayacağını ve Çin’in toprak egemenliğini ve denizcilik hak ve çıkarlarını kararlılıkla savunacağını” belirtti.

İki taraf ve Vietnam arasında ihtilaflı olan Sabina Sığlığı, Manila’nın toprak iddialarını ileri sürmek için İkinci Thomas Sığlığı’na kasıtlı olarak karaya oturtulan İkinci Dünya Savaşı gemisi BRP Sierra Madre’de konuşlu birliklere ikmal görevinde bulunan Filipin gemilerinin buluşma noktası olarak da hizmet veriyor.

İkinci Thomas Sığlığı son yıllarda iki taraf arasında tekrarlanan çatışmalara sahne oldu ve Çinli sahil güvenlik görevlileri resife ikmal misyonlarını düzenli olarak engelledi. Pekin, bu görevlerin yaşlanan gemiyi güçlendirmek ve Filipinlerin buradaki varlığını güçlendirmek için inşaat malzemelerini transfer etmek için kullanılabileceğinden endişe ediyor.

Bu arada Manila, Pekin’i Filipin adası Palawan’a 75 deniz mili (140 km) uzaklıktaki Sabina Sığlığı’nda “yapay bir ada” yaratmaya çalışmakla suçladı.

Çin iddiaları reddetti ve diğer tarafın resif üzerinde bir ileri karakol inşa etmeye çalışmasından ve Filipinler ile müttefiklik içerisindeki ABD birliklerinin buraya yerleştirilmesinden endişe duyuyor.

Bu arada dünyanın en büyük sahil güvenlik gemisi olduğuna inanılan Çin’in 12,000 tonluk Ship 5901’i, İkinci Thomas Sığlığı ve Filipinlerin kontrolündeki Thitu adası yakınlarında görülürken, Shandong uçak gemisi de ülkenin en büyük adası olan Luzon’un yaklaşık 200 deniz mili açığında görüldü.

Salı günü Filipin Donanması her iki gemiden de “haberdar olduğunu” söyledi.