Sri Lanka’da cumartesi günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerini, neredeyse 80 yıldır Güney Asya ülkesinde iktidarı elinde tutan siyasi elitleri şoke eden sonuçla sol görüşlü muhalif milletvekili Anura Kumara Dissanayake kazandı.

Dissanayake Sri Lanka’nın dokuzuncu lideri olma yolunda ilerlerken, “Bu başarı tek bir kişinin çalışmasının değil, binlercenizin kolektif çabalarının sonucudur” dedi. 17 milyon seçmenden 13 milyondan fazlası oy kullandı. Dissanayake’nin zaferi büyük bir değişim olarak yorumlanıyor. İttifak, yaygın siyasi yolsuzluk ve 2022’de patlak veren ekonomik krizin ardından ülkenin sıkıntıları nedeniyle halkın öfkesinden faydalandı. Sol eğilimli politikaları ve halktan yana duruşuyla bilinen Dissanayake, özellikle yolsuzlukla mücadele ve sosyal reform vaatleriyle dikkat çekiyor. Sri Lanka’nın zorlu ekonomik sorunlarını çözme ve halkın güvenini yeniden inşa etme konusundaki yaklaşımı, ülkenin siyasi sahnesinde büyük bir değişim dalgası yaratıyor.

Dissanayake, seçim kampanyası sırasında, milyonlarca yoksul Sri Lankalının yükünü hafifletmek amacıyla, Uluslararası Para Fonu’nun 3 milyar dolarlık kurtarma paketi için ortaya koyduğu reformları “yeniden gözden geçireceğine” söz vermişti.

Analistler, Dissanayake’nin zaferini, NPP’nin ortaya koyduğu, yenilikçi ama aynı zamanda Marksist parti öncüllerinden de beslenen plana bağlıyor. Para siyasetine aşina olan eski, daha büyük yerleşik partileri hazırlıksız yakaladı.

Londra merkezli Uluslararası Kriz Grubu’nun Sri Lanka kıdemli danışmanı Alan Keenan, “Sabırlı, sürdürülebilir köy düzeyindeki örgütlenme sayesinde kampanya, 2022 protesto hareketinin ‘sistem değişikliği’ taleplerini seçimlere kanalize edebildi. Dissanayake’nin zaferi, partisinin kendisini iktidar için ciddi bir yarışmacı olarak kurmadaki önceki başarısızlıkları göz önüne alındığında özellikle etkileyici.” dedi.

Rusya Bilimler Akademisi Çin Enstitüsü, Kore Yarımadası’nda savaş ihtimalini değerlendirdi. Enstitü, Güney Kore ile Kuzey Kore arasında askeri bir çatışma ihtimalinin düşük olduğunu ve yüzde 20’yi geçmeyeceğini öngördü.

Rusya Bilimler Akademisi Çin ve Modern Asya Enstitüsü, Kore Yarımadası’ndaki duruma ilişkin olumlu, orta derecede olumlu ve askeri şeklinde üç olası senaryo belirledi.

İlk senaryoda, yüzde 10 olasılıkla, ülkeler arasında diyaloğun yeniden kurulacağı öngörülüyor. Ancak şu an için böyle bir gelişmenin gerçekleşmesi için gerekli koşullar mevcut değil.

İkinci senaryo, yüzde 70 olasılıkla, Kore Yarımadası’ndaki gerginliklerin, ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki Soğuk Savaş dönemindeki çatışma modeline benzeyeceğini öne sürüyor.

Üçüncü senaryo ise yüzde 20 olasılıkla silahlı bir çatışmanın patlak vermesi ihtimalini ele alıyor. Bu senaryoda bir dizi alt seçenek sunuluyor.

En olası seçenek: Çatışmanın, ülke liderlerinin bilinçli kararıyla değil, öngörülemeyen bir nedenle başlaması. Daha düşük olasılıklı seçenekler: Çatışmanın Güney Kore veya Kuzey Kore’nin inisiyatifiyle başlaması.

Genel değerlendirmede, kısa ve orta vadede Güney ve Kuzey Kore arasında savaş ihtimali düşük görülüyor. Uzun vadede ise bu olasılık artıyor, ancak yine de ağır basmıyor.

Güney Kore ve Kuzey Kore arasındaki ihtilaf 1950’li yıllardan bu yana devam ediyor. Geçtiğimiz eylül ayında Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, ülkesinin nükleer gücünü geliştirme ve silahlı kuvvetlerini ‘tam teyakkuz’ durumuna geçirme çağrısında bulundu.

Kim, Kuzey Kore’nin sorumlu bir nükleer güç olduğunu vurgularken, ‘ABD öncülüğündeki askeri düzenin’ genişlemesi karşısında ülkesinin ciddi bir tehditle karşı karşıya olduğunu ve savunma amaçlı nükleer güçlerini geliştirmesi gerektiğini vurguladı.

Güney Kore lideri Yoon: Rusya, iki Kore arasında seçim yapmalı

Pekin ve İslamabad, Pakistan’da çalışan Çin vatandaşlarına yönelik ölümcül saldırıların ekonomik ilişkilerini tehdit etmesinin ardından ortak güvenlik şirketleri kurma konusunda anlaşmayı planlıyor.

Nikkei Asia’ya konuşan çok sayıda kaynak, söz konusu anlaşmanın Çinli güvenlik personelinin Pakistan’da çalışmasını sağlayacağını ve İslamabad’ın Pekin’in artan baskısına rağmen buna daha önce direndiğini söyledi. Anlaşma ayrıca Çin vatandaşlarının zırhlı araçlarla taşınmasını da sağlayabilir.

Pakistan’ın en büyük yatırımcısı Çin, vatandaşlarının son yıllarda bir dizi ölümcül saldırıda hedef alınmasının ardından gelecekteki anlaşmalar konusunda giderek daha temkinli hale geldi. Binlerce Çin vatandaşının Güney Asya ülkesindeki projelerde çalıştığı düşünülüyor.

Pakistan, hükümeti devirmeyi amaçlayan İslamcılardan, 50 milyar dolarlık Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru’nun (CPEC) en önemli parçası olan Gwadar limanına ev sahipliği yapan güneybatı Belucistan’daki ayrılıkçılara kadar uzanan militan faaliyetlerindeki artışla boğuşuyor.

Pekin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin önemli bir bileşeni olan CPEC’in ikinci aşamasına ilişkin son müzakereler sırasında Pakistan’a vatandaşlarını korumak için daha fazla önlem alması ve zırh korumalı araçlar için baskı yaptı.

Müzakereler hakkında bilgi sahibi bir kaynak Nikkei’ye isminin açıklanmaması kaydıyla yaptığı açıklamada “Önerilen ortak güvenlik şirketleri çerçevesinde Pakistanlı personel dış kordonda, Çinli personel ise Çin vatandaşlarının korunması için iç kordonda yer alacak” dedi. “Amaç Çinli güvenlik personeli ile sıradan Pakistan vatandaşları arasında minimum temas sağlamak” diye ekledi.

Pakistan’da gelecekte yapacağı yatırımları terörle mücadele ve daha iyi güvenlik konularında işbirliğine bağlayan Çin, 2022 yılından bu yana Pakistan’dan Çinli güvenlik şirketlerinin vatandaşlarını korumasına izin vermesini talep ediyor.

İslamabad bu talebi defalarca reddetti, ancak Uluslararası Para Fonu’ndan (IMF) defalarca alınan kurtarma paketleri ile desteklenen paramparça ekonomisi için daha fazla yatırıma ihtiyaç duyuyor.

Pekin, ortak güvenlik anlaşmasını kabul etmesi halinde Pakistan’a CPEC kapsamındaki altyapı, enerji ve ulaştırma projeleri için daha fazla finansman da dahil olmak üzere ek yatırımlar teklif ediyor. Pakistan medyasının bildirdiğine göre Pekin’in müzakerecileri, Pakistan’ın kuzeybatısındaki Peşaver şehrini güneydeki sahil merkezi Karaçi’ye 2.600 kilometreden fazla bir demiryolu ile bağlayacak en büyük tek CPEC projesi olan 7 milyar dolarlık Ana Hat 1 demiryolunun hızlı bir şekilde yeniden başlatılacağını da ima etti.

Çin ayrıca Belucistan’daki ayrılıkçılara ve Çin vatandaşlarına saldıran Pakistan Talibanı militanlarına karşı İslamabad ile daha derin bir terörle mücadele işbirliği önerdi.

Yakın savunma bağları olan iki ülke halihazırda personel eğitimi, ortak askeri tatbikatlar ve Çin tarafından tedarik edilen askeri teçhizat yoluyla terörle mücadele konusunda işbirliği yapıyor. Yeni işbirliği koşullarının istihbarat paylaşımı için bazı resmi düzenlemeleri ve suçluların iadesi anlaşmasının kapsamının terör şüphelilerini de içerecek şekilde genişletilmesini içerebileceği düşünülüyor.