Rusya ile Ukrayna arasında üç yıllık bir aranın ardından yeniden başlatılan müzakerelerin ikinci turu 2 Haziran’da İstanbul’da gerçekleşti. Yaklaşık bir saat süren ve basına kapalı yapılan görüşmelerde taraflar, kapsamlı bir esir takası ile binlerce cenazenin değişimi konusunda önemli adımlar attı.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, görüşmeleri “muhteşem” olarak nitelendirerek, liderler düzeyinde bir buluşma olması hâlinde ABD Başkanı Donald Trump’ın da katılabileceğini öne sürdü. Görüşmeler Rusça yapıldı.

Rus heyetinin başkanı Vladimir Medinskiy, görüşme sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada, memorandum teatisi dışında bir dizi pratik adım üzerinde anlaştıklarını belirtti. Medinskiy, Rusya’nın gelecek hafta tek taraflı olarak 6 bin Ukraynalı askerin cenazesini Ukrayna’ya teslim edeceğini söyledi.

Ayrıca, Medinskiy, tüm ağır yaralı ve ağır hasta askerlerin yanı sıra 18 ila 25 yaş arasındaki askerlerin “tümüne karşılık tümü” formülüyle en geniş kapsamlı değişiminin kararlaştırıldığını duyurdu.

Medinskiy, “Bu değişimde her iki taraf için toplam tavan en az 1000 kişi olacak, belki daha fazla. Şu anda bu rakamlar netleştiriliyor,” dedi. Rus yetkili, ağır yaralıların değişimi için listelerin oluşturulacağı daimi bir tıp komisyonu kurulduğunu ve bu tür takasların düzenli olarak yapılacağını ekledi.

Medinskiy ayrıca, “Ukrayna tarafı sürekli olarak genel ifadelerle ateşkes gerekliliğinden bahsettiği için, komutanların askerlerinin naaşlarını toplayabilmeleri amacıyla cephenin belirli bölgelerinde 2-3 günlük belirli bir ateşkes önerdik,” ifadelerini kullandı. Bu adımın “gri bölge”deki salgın riskleri nedeniyle gerekli olduğunu açıkladı.

Ukrayna heyetinin başkanı Rustem Umerov ise basın mensuplarına yaptığı açıklamada, Rus tarafının koşulsuz ateşkes ve devlet liderleri düzeyinde bir görüşme teklifini kabul etmediğini bildirdi. Umerov, cenaze değişimi konusunda “6 bine 6 bin” formülü üzerinde anlaşıldığını belirtti.

Rusya’nın Ukrayna için hazırladığı ateşkes memorandumunun tam metni yayımlandı

‘Kiev’in saldırıları görüşmeleri etkilemedi’

Ulusal Araştırma Üniversitesi Ekonomi Yüksek Okulu (VŞE) Kapsamlı Avrupa ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi Direktör Yardımcısı Dmitriy Suslov, Ukrayna’nın Rus hava üslerine yönelik saldırılarının bu müzakerelerin seyrini ve sonuçlarını etkilemediğini düşündüğünü belirtti.

Suslov, RBK gazetesine yaptığı açıklamada, “Eğer taraflar birbirlerinin topraklarının derinliklerine yönelik sözde saldırıların sınırlandırılması ve durdurulması konusunda anlaşmış olsalardı ki böyle bir anlaşma yok, o zaman hava üslerine yapılan saldırıların bir etkisi olduğunu söyleyebilirdik,” dedi.

Ukrayna’nın bu eylemlerinin müzakereleri akamete uğratmayı amaçladığını kaydeden Suslov, “Ve eğer Rusya protesto amacıyla müzakerelerden çekildiğini söyleseydi, bu Kiev ve Avrupa’daki savaş partisi tarafından Moskova’nın barış istemediğinin bir kanıtı olarak anında kullanılacaktı. Bu da Trump’ın Rusya’ya yaptırımlar uygulaması ve ilişkilerin normalleşme sürecini baltalaması için en uygun zaman anlamına gelirdi. Ancak Rusya bu provokasyona gelmedi,” diye ekledi.

Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (MGIMO) Uygulamalı Uluslararası Sorunlar Analizi Bölümü Başkanı İgor İstomin de yaptığı değerlendirmede, Kiev’in, Moskova’yı “aceleci eylemlere” iterek müzakerelerin kesintiye uğramasından sorumlu tutmayı ve Trump’ı Ukrayna’ya sınırsız destek verme politikasına dönmeye ikna etmeyi umduğunu öne sürdü.

İstomin, “Fakat Rus tarafı, yapılan tüm eylemlerin son derece nahoş olmasına rağmen genel durumu değiştirmediğinin farkında. Ukrayna güç pozisyonu açısından hiçbir şey kazanmadı, bu yüzden Rusya bu görüşmeyi reddetmedi,” dedi ve Rusya’nın saldırılara daha büyük bir stratejik etki yaratacağı zaman ve ölçüde karşılık verme olasılığını saklı tuttuğunu ekledi.

İstomin, Ukrayna’nın hava üslerine yönelik saldırıları, Rusya’nın müzakere pozisyonlarını yumuşatması için bir baskı aracı olarak görmüş olabileceğini belirtti.

Ancak uzmana göre, Rus yönetimi tam tersine, çatışmanın çözümünün Ukrayna’dan kaynaklanabilecek her türlü tehdidi dışlaması gerektiği görüşünü pekiştirdi.

Bu bağlamda İstomin, taraflar arasındaki temel anlaşmazlıklardan birinin Ukrayna’nın NATO üyeliği ve silahlı kuvvetlerine yönelik kısıtlamalar olduğunu düşünüyor.

Ukrayna’dan Rus stratejik bombardıman üslerine kamyonlardan kalkan İHA’larla saldırı

‘Elde edilen sonuçlar, prensipte üzerinde anlaşılabilecek ve umut edilebilecek en iyi şey’

Suslov’a göre, Moskova ve Kiev’in nihai çözüm konusundaki pozisyonlarındaki temel uyuşmazlıklar ve Ukrayna’nın bu istişareleri baltalamaya yönelik “umutsuz girişimleri” göz önüne alındığında, müzakerelerin sonuçları oldukça olumlu olarak değerlendirilebilir.

Suslov, “Elde edilen sonuçlar, prensipte üzerinde anlaşılabilecek ve umut edilebilecek en iyi şey,” dedi. Uzmana göre, hiçbir taraf, özellikle “Trump’ın gazabına uğramamak” için müzakerelerin kesintiye uğramasının sorumlusu olarak görünmek istemiyor.

Suslov, “Sonuç olarak, temel konularda anlaşmaya varılamıyor ancak insani konularda ilerleme kaydediliyor. Diplomatik pratikte buna ‘güven artırıcı önlemler’ denir ve bunlar bu diplomatik sürecin devam etmesini sağlar,” diye belirtti.

İstomin ise, tarafların nihai açıklamaları müzakere sürecinin devamını ima etse de, buna büyük umutlar bağlanmaması gerektiğini öne sürdü.

İstomin, “Bugün, tarafların pozisyonlarının ne kadar uzak olduğu göz önüne alındığında, inisiyatif şimdilik askerlerde. Kiev’in pozisyonunu değiştirip değiştirmeyeceği ve eğer değiştirirse ne kadar sürede değiştireceği, temas hattındaki duruma ve genel olarak askeri durumun gelişimine bağlı olacak,” diyerek sözlerini tamamladı.

Rus heyetinin başkanı Vladimir Medinskiy, İstanbul Çırağan Sarayı’nda Ukrayna heyetiyle yaklaşık bir saat süren müzakerelerin ardından yaptığı açıklamada, Ukrayna’ya esir takası, ateşkes ve insani konuları içeren kapsamlı bir muhtıra sunduklarını belirtti. Teklifler arasında en az 1000 esirin takası, 6 bin Ukraynalı askerin cenazesinin iadesi ve cephenin belirli bölgelerinde geçici ateşkes yer alıyor.

Rus heyetinin başkanı Vladimir Medinskiy, İstanbul Çırağan Sarayı’nda Ukrayna tarafıyla gerçekleştirilen ve yaklaşık bir saat süren müzakerelerin ardından açıklamalarda bulundu.

Medinskiy, Rusya’nın Ukrayna’ya esir takası, ateşkes ve çocukların durumu gibi bir dizi “pratik meseleyi” içeren somut öneriler sunduğunu bildirdi.

Görüşmelerde, her iki taraftan 25 yaş altı en az 1000 askerin takası ve Rusya’nın 6 bin Ukraynalı askerin cenazesini tek taraflı olarak iade etmesi gibi konular ele alındı.

Rusya’dan kapsamlı ateşkes muhtırası

Medinskiy, görüşmelerde Türk tarafına iki bölümden oluşan bir muhtıra ilettiklerini belirtti. Rus heyeti başkanı, “İlk bölüm, gerçek ve uzun vadeli bir barışa nasıl ulaşılacağıyla ilgili. İkinci bölüm ise tam teşekküllü bir ateşkesin mümkün olması için atılacak adımları içeriyor. Hatta ikinci bölümde, bu yolda mı yoksa şu yolda mı gidileceğine dair seçenekler de mevcut. Muhtıra oldukça ayrıntılı ve tarafımızca iyi çalışılmış durumda. Bu nedenle Ukrayna tarafı incelemek üzere aldı. İnceleyip cevap verecekler, biz de bakacağız,” dedi.

Pratik konulara da değinen Medinskiy, önemli insani adımlar attıklarını vurguladı.

Medinskiy, “İlk olarak, tek taraflı olarak Ukrayna tarafına 6 bin ölmüş Ukraynalı askerin dondurulmuş cenazesini teslim ediyoruz. Bizde saklanıyorlardı. Mümkün olan her şeyi yaptık, kimliklerini tespit ettik, DNA testleri yaptık, kim olduklarını belirledik. Tamamen organize bir şekilde. Gelecek hafta bu cenazeleri Ukrayna tarafına teslim edeceğiz ki onları insanca defnedebilsinler. Onların tarafında herhangi bir [takas teklifi] olup olmadığını, cenazeleri olup olmadığını henüz bilmiyoruz,” diye konuştu.

En büyük çaplı esir takası konusunda anlaştıklarını belirten Medinskiy, “Tüm ağır yaralılar ve ağır hastalar ‘hepsi hepsiyle’ prensibine göre takas edilecek. Bu, bizim tarafımızdan insani bir jesttir. Aynı formülle, ‘hepsi hepsiyle’, 25 yaş altı genç askerler de takas edilecek. Bu durumda toplam takas tavanı her iki taraftan en az bin kişi olacak. En az bin. Belki daha fazla olur. Şu anda bu rakamlar netleştiriliyor,” ifadelerini kullandı.

Ayrıca, tarafların büyük siyasi kararları beklemeden ağır yaralı askerlerin takası için listeler oluşturacağı daimi tıbbi komisyonlar kurulması konusunda anlaştıklarını da ekledi.

Medinskiy, bu tür takasların düzenli olarak, çalışma düzeni içinde gerçekleşeceğini kaydetti.

Kısa süreli ateşkes teklifi

Medinskiy, Ukrayna tarafının sık sık ateşkes gerekliliğinden bahsetmesi üzerine somut bir öneride bulunduklarını açıkladı:

“Bizim tarafımızdan sunulan son teklif ise, cephenin belirli bölgelerinde iki-üç günlük somut bir ateşkes yapılması oldu. Bu, şimdi askeri uzmanlarımızla Ukraynalılar tarafından ele alınacak. Kısa süreli ateşkes neden yapılıyor, insansız hava araçları vesaire devre dışı bırakılarak? Komutanların askerlerinin cenazelerini toplayabilmesi için. Hava sıcak. Gri bölgede sağlık açısından elverişsiz bir durum var. Salgın tehlikesi bulunuyor.”

Rusya ordusunun ilerlediğini ve gri bölgede Ukrayna askerlerinin cenazelerinin çok daha fazla olduğunu belirten Medinskiy, “Bu nedenle, ölenlerin cenazelerinin toplanması ve hemen orada, Hristiyan usullerine göre karşı tarafa defnedilmek üzere teslim edilmesi için bir imkân yaratmak istiyoruz. Böyle bir teklif geldi. Ukraynalı askerler bunu en kısa sürede değerlendireceklerini vaat ettiler,” dedi.

Rusya’nın Ukrayna için hazırladığı ateşkes memorandumunun tam metni yayımlandı

‘Çocuk kaçırma iddiaları PR’

Çocuklar konusunun da müzakerelerde gündeme geldiğini belirten Medinskiy, bu konudaki iddialara sert yanıt verdi.

Rus heyeti başkanı, “Son zamanlarda ne duyduk? Önce bir buçuk milyon Ukraynalı çocuk Ruslar tarafından kaçırıldı. Sonra 200 bin Ukraynalı çocuk Ruslar tarafından kaçırıldı. Şimdi resmi rakam 20 bin çocuk Ruslar tarafından kaçırıldı. Biz her zaman bunu belgelemeye çalıştık. Gösterin, hangi çocuklar bunlar, bize [bilgileri] verin. Ebeveynlerin başvuruları. Kim bunlar? Listelerde yoktu. Sadece boş rakamlar,” şeklinde konuştu.

Medinskiy, Rusya’da çocuk hakları ombudsmanının sürekli çalıştığını ve zor durumda kalan çocukların tahliye edildiğini, ebeveynleri veya akrabaları bulunduğunda aileleriyle kavuşturulduğunu ifade etti.

Gerçek rakamların farklı olduğunu savunan Medinskiy, şunları söyledi: “Nihayet tam bir liste aldık. Gördüğünüz gibi, burada bir buçuk milyon ya da 20 bin değil, 339 soyadı var. Her biri üzerinde çalışacağız, zira gerçek rakam aslında şu: Son zamanlarda tüm benzer başvuruları istisnasız değerlendiriyoruz. Çocuk hakları ombudsmanlığımız 101 çocuğu iade etti, Ukrayna tarafından ise 22 çocuk geri döndü, çünkü orada da aynı durum söz konusu, bizim çocuklarımız da çatışma bölgesinde kalıp ebeveynleriyle temaslarını kaybedebiliyorlar.”

Ebeveynler veya yasal temsilciler (teyze, büyükanne, büyükbaba) bulunur bulunmaz aile birleşmesinin sağlandığını vurgulayan Medinskiy, “Bu 339 soyadlık liste, çocuk kaçırma konusunun maalesef Ukrayna makamları tarafından merhametli Avrupalılara yönelik bir PR olduğunu bir kez daha gösteriyor. Biliyorsunuz, sanırım Wag the Dog filmini izlemişler. Hatırlıyor musunuz? Gözyaşı döktürmek istiyorsanız, terk edilmiş bir çocuğu gösterin, daha iyisi kediyle bir çocuğu. İşte onu gösteriyorlar,” dedi.

Medinskiy, gerçekte onlarca çocuktan bahsedildiğini, bu çocukların kimse tarafından kaçırılmadığını ve kaçırılmış tek bir çocuk olmadığını ifade etti.

Yetkili, “Askerlerimiz tarafından hayatları pahasına kurtarılan, çatışma bölgesinden risk alarak çıkarılan, götürülen çocuklar var. Ve biz ebeveynlerini arıyoruz. Ebeveynleri ortaya çıkarsa onları iade ediyoruz. Ve aslında onlarca çocuk var,” diye ekledi.

Bu 339 kişilik listedeki çocuklardan kaçının gerçekten Rusya’da, kaçının Donbass ve Novorusya topraklarında olup hiçbir yere kaybolmadığının araştırılması gerektiğini belirten Medinskiy, “Sıklıkla bazılarının Avrupa’ya gittiği ortaya çıkıyor, zira yakın zamanda benzer bir listedeki 150 çocuk Almanya’da bulundu. Ancak iddialar Rusya’ya yönelikti,” değerlendirmesini yaptı.

Rus askerlerinin Berlin’deki Sovyet askerleri gibi davrandığını söyleyen Medinskiy, “Hatırlayın, Berlin’in merkezinde ateş altından Alman bir kızı çıkaran Çavuş Masalov’un canlı bir anıtı var. İşte bizde de aynı şey oluyor. Bunu sorumlulukla söylüyoruz. Ve bu utanç verici PR kampanyasının elbette sona erdirilmesi gerekiyor. Her çocuk mutlaka ebeveynlerine kavuşacak, tüm aileler birleşecek. Hem o tarafta hem de bu tarafta bunun için çalışıyoruz. Bu bir onur meselesi,” diyerek sözlerini tamamladı.

Rusya Savunma Bakanlığı, 1 Haziran akşamından 2 Haziran sabahına kadar Rusya toprakları üzerinde 162 insansız hava aracının önlenerek imha edildiğini bildirdi. En fazla İHA Kursk oblastında düşürülürken, saldırılar sonucu bazı bölgelerde binalarda hasar meydana geldi ve bir kişi yaralandı.

Rusya Savunma Bakanlığı, 1 Haziran akşamı saat 20.10’dan 2 Haziran sabahı saat 02.00’ye kadar geçen sürede Rusya’nın çeşitli bölgeleri üzerinde toplam 162 insansız hava aracının (İHA) önlenerek imha edildiğini duyurdu.

İHA saldırıları sonucu bazı yerleşim yerlerinde binalarda hasar oluştuğu ve bir kişinin yaralandığı bildirildi.

En fazla İHA Kursk oblastında düşürüldü

Bakanlığın açıklamasına göre, en fazla sayıda İHA, 57 adet ile Kursk oblastında etkisiz hale getirildi. Belgorod oblastında 31, Lipetsk oblastında 27, Voronej oblastında 16, Bryansk ve Ryazan oblastlarında ise 11’er İHA imha edildi.

Oryol’da altı, Tambov’da bir İHA’nın püskürtüldüğü belirtilirken, Kırım üzerinde de iki İHA’nın düşürüldüğü kaydedildi.

Kursk’ta evler ve araçlar zarar gördü

Kursk Belediye Başkan Vekili Sergey Kotlyarov, düşen İHA parçalarının çok katlı bir apartman ile birkaç müstakil eve ve bazı araçlara zarar verdiğini bildirdi.

Lipetsk’te bir kişi yaralandı, evlerde hasar oluştu

Lipetsk Valisi İgor Artamonov, bölgede bir kişinin yaralandığını aktardı. Lebedyan kentinde ise düşen parçaların iki evin camlarına zarar verdiğini belirtti. Vali Artamonov ayrıca, “halkın İHA parçalarının imhasıyla bağlantılı patlama sesleri duyabileceği” konusunda uyarıda bulundu.

Voronej’de enerji hattı hasar gördü, otoyol kapatıldı

Voronej Valisi Aleksandr Gusev, bir İHA’nın enerji nakil hattının üzerine düşmesi sonucu M-4 Don otoyolunda yüksek gerilim hattının koptuğunu ve Rostov istikametindeki yolun bir bölümünün trafiğe kapatıldığını ifade etti.

Gusev ayrıca, düşen parçaların kent civarındaki yerleşim yerlerinden birinde birkaç müstakil evin camlarına zarar verdiğini ekledi.

Ryazan’da ev ve araçlarda hasar

Ryazan Valisi Pavel Malkov ise Ryazan kentinde bazı evlerin camlarının kırıldığını ve park halindeki araçların hasar gördüğünü söyledi.

Rusya Savunma Bakanlığı, bir önceki akşam yaptığı açıklamada, bir buçuk saat içinde Kursk, Belgorod, Bryansk ve Oryol oblastlarında toplam 53 İHA’nın düşürüldüğünü bildirmişti.

Ukrayna’dan Rus stratejik bombardıman üslerine kamyonlardan kalkan İHA’larla saldırı