ABD, 11 Eylül olayından sonra terörle mücadele bahanesiyle Afganistan’a girdi. O zamanlar Afganistan, mevcut Afganistan yönetimi olan Taliban’a ve El Kaide terörist grubuna ev sahipliği yapıyordu. ABD, ölümcül olaydan dolayı adı çıkmış El Kaide’yi suçladı ve intikam sözü verdi. El Kaide’nin kurucusu ve ilk lideri olan Usame bin Ladin’i 2011’de Pakistan’da ve halefi Eymen El Zevahiri’yi geçenlerde Afganistan’da bir insansız hava aracı saldırısında öldürmeyi başardı.

Ancak mesele şu ki, ABD Afganistan’a girdiğinde sadece Taliban hükümeti ve El Kaide terör grubu vardı, peki ABD’nin Ağustos 2021’de 20 yıllık askeri varlığı sona erdirdikten sonra şimdi Afganistan’da kaç terörist grup faaliyet gösteriyor? Çok daha fazla! ABD varlığının ve Batılı ülkeler tarafından desteklenen Afgan istihbaratının hemen burnunun dibinde ortaya çıkan İŞİD de dahil olmak üzere 20’den fazla terörist grup var.

IŞİD ilk olarak 2014’te ortaya çıktı ve hafife alındı ​​ve hatta camileri, türbeleri, hastaneleri, kliniklerini, düğün salonlarını, yolcu otobüslerini, Sih tapınağını, Hindu Gurdwara’yı vb. yerleri hedef alan birkaç ölümcül saldırı gerçekleştirene kadar varlıkları şiddetle reddedildi. Bu saldırılar kapsamında IŞİD’in, Irak ve Suriye’de başarısız olduktan sonra, mezhep savaşı ideolojisi izlediği görülmektedir.

IŞİD, yıllardır Taliban komutanlarına, El Kaide savaşçılarına, Özbekistan İslami Hareketi ve Doğu Türkistan İslami Hareketi’ne, bağları güçlendirmek ve onların destekleriyle Afganistan’da güçlü bir dayanak bulmak için tam hazırlıklarla yaklaştı.

Taliban’ın ünlü komutanlarından Abdulrauf Hadim, 2013’te Pakistan’da Taliban’ın kurucusu ve lideri Molla Ömer’in ölümünün ardından IŞİD’e katıldı ve bazı üyeler de gruba bağlılık sözü verdi, ancak bu 2015’te kamuoyuna açıklandı.

Taliban IŞİD’e karşı savaşta kararlı

Ancak Taliban, IŞİD’e hiçbir zaman merhamet göstermedi ve asla kabul etmedi. Taliban, IŞİD teröristleriyle savaşmak ve onları Afganistan’dan ortadan kaldırmak için güçlü bir kararlılığa sahip.

Taliban, 15 Ağustos’ta iktidarının başlamasından itibaren son üç ayda 670’in üzerinde IŞİD militanını tutukladı ve ayrıca zaman içinde başkent Kabil’de ve doğu Nangarhar vilayetinde grubun 25 saklanma yeri imha edildi. Taliban ayrıca, eski Eşref Gani hükümetini, savaş sırasında Taliban’a karşı kullanmak için IŞİD’i güçlendirmekle suçladı.

Ama yine de IŞİD, Afganistan için büyük bir tehdit oluşturuyor ve aynı zamanda komşu ülkeler ve ötesindeki ülkeler için de endişe kaynağı. IŞİD Afganistan’da kan dökmeye devam ediyor ve son birkaç ayda saldırılarını yoğunlaştırdı ve görünüşe göre Taliban, bu terörü azaltmak için çabalıyor. Son birkaç ayda terör grubu, Balkh, Kunduz, Kabil’de en az 100 kişinin öldüğü ve 200 kişinin de yaralandığı ölümcül, dehşet verici saldırılar düzenledi.

Rusya, Çin ve İran yardım edebilir

IŞİD, dünyayı Darül İslam ve Darül Küfür olarak ikiye bölerek revizyonist bir politika izliyor ve ulus devlete sıfır tolerans ilkesini kabul ediyor. Rusya, Çin ve İran’ın diğer bölge ülkeleri arasında IŞİD’in Afganistan’daki varlığını kendi toprak bütünlükleri ve bölgenin barış ve güvenliği için büyük bir tehdit olarak tanımlamasının temel nedeni budur.

Harici’ye konuşan üst düzey bir Taliban yetkilisi, IŞİD’in dış güçler tarafından mevcut hükümeti korkutmak ve istihbarat departmanının kapasitesini baltalamak için baskı aracı olarak Taliban’a karşı kullanıldığını söyledi.

İsmini vermek istemeyen Taliban yetkilisi, “Masum insanlarımıza karşı bu ölümcül komployu durduracağız. IŞİD’li teröristleri etkisiz hale getirmek için gece gündüz çalışmaya başladık” dedi.

Yetkili, herhangi bir ülkenin adını belirtmeden, bazı Batılı ülkelerin Taliban yönetiminden memnun olmadığını ve Taliban’ı taleplerini kabul etmeye zorlamak için IŞİD’i desteklemeye yöneldiklerini söyledi. “Bağımsızlık için savaştık, yabancı ülkelerin mantıksız taleplerini asla kabul etmiyoruz” diyen Taliban yetkilisi, Afgan vatandaşlarına Taliban güvenlik güçlerinin Afganların barış ve güvenliğini sağlayacağına dair güvence verdi.

Tüm bölge için tehdit oluşturuyor

Afgan uzman Dr. Hikmetullah Hikmet Harici’ye verdiği demeçte, “IŞİD sadece Afganistan’a değil, bölge ve ötesine de tehdit oluşturan bir olgudur” dedi.

IŞİD ile ilgili endişelerin çeşitli boyutları ve yönleri var ve Dr. Hikmet’a göre bu, bölge ve dünya güçleri tarafından Taliban liderliğindeki mevcut Afgan hükümetine karşı yürütülen bir proje.

IŞİD’in mevcut hükümete karşı savaştığı çok net bir gerçek, ancak olumlu olan nokta Taliban’ın bu acımasız gruba karşı net bir bakış açısına sahip olması ve şimdiden düzinelerce kişiyi tutuklamış olması.

Dr. Hikmet, “Ama yine de büyük bir endişe var. Bölge ülkeleri ve diğerlerinin Afganistan’da çıkarları bozulursa, IŞİD’i birbirlerine karşı kullanmaya ve Afgan topraklarını suistimal etmeye yönelebilirler” dedi.

Dr. Hikmet, böyle bir senaryoda Çin, Rusya, İran ve Orta Asya ülkelerinin kendi kaygıları olduğunu ve bölgede barış adına IŞİD’e karşı her türlü çabayı desteklediklerini söyledi.

IŞİD’e karşı bölgesel bir koalisyonun kurulmasına ihtiyaç var, aksi takdirde yangın kısa sürede diğer ülkelere de sıçrayacak ve daha büyük bir vahşi yılanla uğraşmak çok daha maliyetli olacaktır.

Aynı zamanda, aktif olmayan diğer aşırılık yanlısı gruplar da yakında aktif hale gelebilir. Afgan uzman, “Aşırılıkçı gruplar Afgan halkı için kabul edilemez ve El Kaide lideri Ayman el-Zawahiri’nin öldürülmesi Afganların yaralarına daha fazla tuz basıyor” dedi.

Pakistan tartışması

Gerçekten de Taliban, IŞİD’e karşı, güçlü bir bağlılık ve dürüstlükle savaşıyor, ancak yine de IŞİD’in etkisini kontrol altına alamadı ve Afgan halkını terör belasından kurtaramadı.

Ancak, bu konudaki tüm suçlama tartışmalı komşu Pakistan’a atfediliyor ve Pakistan bu tür projeleri “batı ve doğudan” almakla ve uygulamakla suçlanıyor.

Başka bir savaş uzmanı, “Afganistan’daki çıkarlarını korumak için ABD ve İngiltere ile birlikte çalışan Pakistan ordusu ve istihbaratı (ISI) ve ne yazık ki Pakistan’ın yanlış politikası, terörist grupların bölgeye etki etmesine yol açıyor” diyor.

İyimser ve kötümser senaryolar

Bu arada, Taliban, IŞİD’in ciddi bir tehdit olduğu yönünde artan bölgesel algılardan faydalanabilir, Rusya, Çin ve İran gibi ülkeler Taliban’ın bu grupla savaşmasına yardım edebilir. Ayrıca, Taliban’ın terörle mücadele amacıyla diğer ülkelerden destek alma şansını da artırıyor.

İyimser bir durumda, IŞİD Afgan toplumu üzerinde önemli bir etkiye sahip olmayacak ve yabancı kökenli olması nedeniyle Afganlardan istediği karşılığı alamayacak, ancak bu sefer daha ölümcül saldırılar gerçekleştirebilir. Afganistan’ın başkenti Kabil’de Çarşamba akşamı bir camide meydana gelen patlamada 30’dan fazla kişi öldü ve düzinelerce kişi yaralandı.

Kötümser bir bakış açısıyla ise IŞİD, Taliban’ın Ağustos’ta iktidara geldikten kısa bir süre sonra ilan ettiği genel af doğrultusunda hapishanelerden serbest bırakılan suçluları toplama yoluna gidecek. Ayrıca yoksulluk, IŞİD’in kendisini güçlendirmek için kullandığı temel fırsatlardan biridir. Kış aylarında, birçok Afgan’ın yemek bulabilmek için mücadele ettiği zamanlarda, IŞİD personel toplamaya odaklandı, ancak çok geçmeden hemen yaz başında ölümcül saldırılara geçti.

Yoksulluğu kullanıyorlar

IŞİD, savaşının temel nedeni olarak İslami kuralları ve düzenlemeleri kullanamaz, ancak halkının ciddi bir insani krizle karşı karşıya olduğu bir ülkede kesinlikle işsizlik ve yoksulluğu propaganda aracı olarak kullanır. Sıradan Afganların dolar karşılığında IŞİD’e katılması büyük bir karar değil.

Üst düzey bir Taliban yetkilisi, “Afganistan asla IŞİD’in kalesi olmayacak, vatandaşlarımıza söz veriyoruz” dedi.

Afganlar, savaş nedeniyle son 43 yılda sefil bir şekilde acı çekti. Yetkili, Afganistan’ın kendisi, komşuları ve dünya ile barış içinde, aşırılıkçı gruplardan uzak yaşaması için çalışacağını garanti etti.