ABD merkezli bir düşünce kuruluşundaki araştırmacılar, uydu görüntülerine dayanarak Kuzey Kore’nin Rusya’nın Ukrayna’da kullandığı bir tür kısa menzilli füzenin montajını yapan önemli bir silah üretim kompleksini genişlettiğini öne sürdü.

11 Şubat fabrikası olarak bilinen tesis, Kuzey Kore’nin doğu kıyısındaki ikinci büyük şehri Hamhung’daki Ryongsong Makine Kompleksi’nin bir parçası.

Reuters’a göre, Monterey’deki Middlebury Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü’nde bulunan James Martin Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Çalışmaları Merkezi’nde (CNS) araştırma görevlisi olan Sam Lair, tesisin Hwasong-11 sınıfı katı yakıtlı balistik füzelerin üretildiği bilinen tek tesis olduğunu söyledi.

Ukraynalı yetkililer Batı’da KN-23 olarak bilinen bu mühimmatların Rus güçleri tarafından Ukrayna’ya yönelik saldırılarında kullanıldığını söylüyor.

Kompleksin genişlemesi daha önce rapor edilmemişti.

Hem Moskova hem de Pyongyang, Kuzey Kore’nin Rusya’nın Ukrayna’ya karşı kullanması için silah transfer ettiği iddialarını yalanladı. Rusya ve Kuzey Kore haziran ayındaki bir zirvede karşılıklı savunma anlaşması imzalamış ve askeri bağlarını güçlendirme sözü vermişlerdi.

Kuzey Kore’nin Birleşmiş Milletler misyonu bu haber için yapılan yorum talebine yanıt vermedi.

CNS’deki araştırmacıların analizine göre, ticari uydu firması Planet Labs tarafından ekim ayı başlarında çekilen uydu görüntüleri, yapım aşamasında olan ek bir montaj binasının yanı sıra muhtemelen işçiler için tasarlanmış yeni bir konut tesisi gibi görünüyor.

Ayrıca Pyongyang’ın kompleksteki bazı yeraltı tesislerinin girişlerini iyileştirdiği de görülüyor.

Lair, bir tünel girişinin önünde bulunan ve kolay erişimi engelleyen kullanılmayan bir köprü vincinin kaldırıldığını, bunun da tesisin bu kısmına önem verdiklerini gösterdiğini söyledi.

Lair, “Bunu, bu fabrikanın verimini büyük ölçüde artırdıklarına ya da önemli ölçüde artırmaya çalıştıklarına dair bir öneri olarak görüyoruz” dedi.

Yeni montaj binası, füzelerin montajı için kullanılan önceki binanın yaklaşık yüzde 60 ila 70’i büyüklüğünde.

Analistlere göre, 2023 yılında devlet medyası, Reuters’in incelediği, Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’un Hamhung’daki komplekste yeni binalarda yürüdüğünü ve işçilerin KN-23 gibi görünen bir füze için kuyruk kitleri ve burun konileri monte ettiğini gösteren görüntüler yayınladı.

Lair, geçmişte Kuzey Kore devlet medyasından kamuya açık olarak yayınlanan videoların, kompleksin tank tekerleklerinden roket motorları için muhafazalara kadar her şeyi ürettiğini gösterdiğini söyledi.

ALÇAKTAN UÇAN FÜZELER

Reuters’a konuşan uzmanlar, KN-23’ün ilk kez Mayıs 2019’da test edildiğini ve daha alçak, “basık” bir yörüngede uçarak füze savunmalarından kaçmak üzere tasarlandığını, bunun da Ukrayna’nın hava savunmasını delmenin yollarını arayan Rusya için potansiyel olarak yararlı olduğunu söyledi.

Lair, ek tedarik için Kuzey Kore’ye yaslanmanın kendi üretim tesisleri üzerindeki baskıyı hafifletebileceğini söyledi.

Kuzey Kore devlet haber ajansı KCNA, Ryongsong Makine Kompleksi’nde inşaatın devam ettiğini bildirdi.

Bu ay KCNA, tesisin “bu yıl için planlanan modernizasyon hedefine ulaşmak için projeleri ilerlettiğini” söyledi. Çalışmaların üretim tesislerinin yeniden inşasının yanı sıra makine atölyeleri ve bir çelik döküm atölyesinde ekipman montajı ve kurulumunu da içerdiği belirtildi.

Görüntüleri taramak için yapay zeka teknolojisini kullanan Güney Koreli bir uydu görüntü firması olan SI Analytics’teki araştırmacılar da 11 Şubat fabrikasındaki yeni inşaatı doğrulayarak pazartesi günü yayınladıkları bir raporda yükleme alanı yakınındaki inşaatın bir kısmının muhtemelen fabrikanın gelecekteki faaliyetlerini uydulardan gizlemek için kullanılacağını söyledi.

Firma, “Alanın çevresinde çok sayıda inşaat malzemesi, araç ve malzeme yüklü üstü açık yük vagonlarının varlığı göz önüne alındığında, inşaatın hızla ilerlediği görülüyor” dedi. Raporda tesisin balistik füze üretiminde kullanıldığı belirtilirken KN-23’ün adı verilmedi.

CNS’de araştırma görevlisi olan Michael Duitsman, uydu görüntülerinde ortaya çıkan yeni yapının bir depolama tesisi olmasının mümkün olduğunu, ancak bunun daha çok yeni bir montaj binası olduğuna inandığını söyledi.

Kuzey Kore füzeleri Rusya’nın Ukrayna savaşı sırasında gerçekleştirdiği saldırıların çok küçük bir kısmını oluşturuyor ancak bu füzelerin kullanıldığı iddiası Seul ve Washington’da alarma neden oldu.

ABD yaptırımlarının hedefi haline gelen Rus bankaları, UnionPay ödeme sistemine ait kartların yurt dışında kullanımında sorunlar yaşanabileceği konusunda müşterilerini uyarmaya başladı.

Gazprombank, 21 Kasım itibarıyla UnionPay ödeme sistemi kartlarının yurt dışında kullanımında zorluklar yaşanabileceğini duyurdu.

Vedomosti gazetesinin aktardığına göre banka yetkililerinin açıklamasında, “Yurt dışında bulunan müşterilerimizin nakit kullanmalarını öneriyoruz,” ifadesi yer aldı.

Bu açıklama, bankanın bir gün önce yaptırımların faaliyetlerini etkilemeyeceğini ve kartların normal şekilde çalışmaya devam edeceğini bildirmesinin ardından geldi.

Banka ayrıca, 26 Kasım’dan itibaren yeni ve mevcut müşteriler için “180 gün UnionPay” kredi kartından nakit çekme işlemlerinde artı 590 ruble komisyon uygulayacağını açıkladı.

Bu komisyon, bankanın ATM’lerinden, döviz bürolarından ve kurumsal ağa dahil olan bankalardan yapılacak nakit çekme işlemlerini kapsıyor. Yaptırımlar öncesinde müşteriler, bu kartlardan 50 bin rubleye kadar komisyonsuz nakit çekebiliyordu.

Primsotsbank ise yaptığı açıklamada, bankanın ABD yaptırım listesine dahil edilmesi nedeniyle UnionPay kartlarıyla yurt dışında yapılan işlemlerin engellenebileceğini, ancak Rusya içindeki işlemlerin normal şekilde devam edeceğini duyurdu.

Banka, yurt dışındaki müşterilerinden en kısa sürede nakit çekmelerini talep etti.

Rusya’da halihazırda UnionPay kartları Gazprombank, Credit Ural Bank (Gazprombank Grubu’nun bir parçası), Primsotsbank, Asia-Pacific Bank (APB) ve RSHB tarafından veriliyor.

Credit Ural Bank yetkilileri, kartların yurt dışında çalışıp çalışmayacağının terminal ve ülkeye göre değişiklik gösterebileceğini belirtti.

Yeni Amerikan yaptırımları listesi, 50’den fazla banka ve 40 kayıt şirketi ile emanetçi olmak üzere toplam 100’e yakın finans kuruluşunu kapsıyor.

Rusya’da yaptırım uygulanmayan son büyük banka olan Gazprombank’ın yanı sıra, ithalatçıların Çin ve Türkiye’ye ödemelerini aktardığı BKS Bank, Dom.rf, Forabank, Garant-Invest, Derjava, Sinara, Primsotsbank gibi orta ve küçük ölçekli kuruluşlar da listede yer alıyor.

Çin bankalarının Rusya’ya yönelik ödeme kontrolleri sertleşiyor

Rusya’nın saygın eğitim kurumlarından Yüksek Ekonomi Üniversitesi (HSE-Higher School of Economics) Kapsamlı Avrupa ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nde (CCEIS) uzman olan Eduard Galimullin’e 6 soru yönelttik. Trump yönetiminin iş başına gelecek olmasının Ukrayna’daki savaşa etkileri üzerine yaptığımız mülakatta Galimullin, “Trump’un öngörülemezliğine” dikkat çekti. Kremlin’in temkinli bir iyimserlik taşıdığını düşünen Galimullin, Rusya’nın kırmızı çizigilerini ihlal eden eylemlere Kremlin’in kesin yanıtını henüz vermediğini vurguladı.

ABD ve İngiltere, Ukrayna’nın Rusya’ya karşı derin vuruşlar yapabilecek silahları kullanmasına izin verdi. Bu adım ABD’de iktidar değişikliğinin arifesinde geldi. Sizce bu adım savaşın gidişatını nasıl etkileyecek?

Bence ABD yönetiminin değişmesini bekleme eğilimi oldukça güçlü. Her ne kadar Kremlin, Beyaz Saray’da kim oturursa otursun ABD’nin Rusya’yı çevreleme politikasının değişmeyeceğini söylese de, Trump’ın dönüşüyle ilgili hala bir umut olduğunu düşünüyorum. Özellikle de kamuoyu önünde dile getirdiği çatışmayı sona erdirme niyeti göz önüne alındığında.

Dolayısıyla Batılı ülkelerin Kiev’e Rus topraklarını vurmak için füze kullanma izni vermesinin savaşın gidişatını temelden etkilemeyeceğini düşünüyorum. Gördüğümüz üzere Moskova’nın nükleer olmayan bir yanıt için hala çeşitli seçenekleri var. Savaş alanındaki durum da bu kadar kısa bir süre içinde önemli ölçüde değişmeyecektir.

Buna karşın Batı’nın uzun menzilli füzelerinin kullanılması kitlesel sivil kayıplara yol açarsa dramatik bir tırmanma yaşanabilir. Ancak Kiev’in mümkün olan en kısa sürede Rusya’ya olabildiğince fazla zarar vermeye hevesli olacağını sanmıyorum. Evet, şu ana kadar Trump’ın Ukrayna konusunda oldukça şanssız olduğu görülüyor. Ancak paradoks şu ki hem Moskova hem de Kiev ondan umutlu. Bunun nedeni Trump’ın öngörülemez olması.

ABD ve genel olarak NATO, Rusya’nın Ukrayna’daki ‘kırmızı çizgilerini’ sürekli olarak aşındırıyor. Sizce Rusya nereye kadar ‘stratejik sabır’ gösterecek?

Rusya şu ana kadar nükleer silah kullanımı konusunda oldukça sorumlu bir yaklaşım sergiledi ve krizin Rusya ile NATO arasında bir çatışmaya dönüşmesine izin vermek istemedi. Ancak ABD ve birçok Avrupa ülkesi bunu bir zayıflık olarak yorumlayarak Kremlin’i gerilimi tırmandırmaya zorlamaya devam ediyor. Oysa dışarıdan bakan bir gözlemci için nükleer bir güce karşı askeri provokasyonların son derece tehlikeli olduğu açık olmalıdır. Çatışmayı çözmek için diplomatik tedbirler gereklidir. Rusya’nın “kırmızı çizgileri” ile dalga geçilebilirler ancak gerçek şu ki, kesin bir yanıt geldiğinde şaka yapmak için hiçbir neden kalmayacaktır.

Ukrayna ordusunun Sovyet askeri geleneğinin bir devamı olduğunu söyleyebiliriz. Sizce bu orduyu NATO sistemlerine adapte etme süreci tamamlandı mı? Yoksa bu modern Batı sistemleri doğrudan Batılı askeri uzmanlar ve personel tarafından mı kullanılıyor? Rus tarafının bu konuda kesin bir bilgisi ya da istihbaratı var mı? Sizin görüşünüz nedir?

Maalesef askeri bir uzman olmadığım için bu konuda kesin bilgi veremem. Ancak medya, Ukrayna ordusunun savaş alanı planlaması açısından bir kez daha Sovyet askeri geleneğine döndüğüne dair bilgileri defalarca sızdırdı. Ben bunun doğru olduğunu düşünüyorum. Batılı silahlara gelince, en azından Ukraynalı askerlerin Batı ülkelerinde bu silahları kullanmak üzere eğitildikleri biliniyor. Ancak pratik, bu silahların şimdiye kadar çatışmanın gidişatı üzerinde önemli bir etkisi olmadığını gösterdi.

Ukrayna’daki çatışmanın Avrupa’da devletler arası bir savaşa dönüşme riskini görüyor musunuz? Putin, ‘Silahlarının tesislerimize karşı kullanılmasına izin veren ülkelerin askeri hedeflerine karşı silahlarımızı kullanma hakkına sahip olduğumuza inanıyoruz’ dedi. Bu doğrudan Batılı devletlerin de Rusya’nın hedefi olabileceği şeklinde yorumlanabilir mi?

Bence durum şu şekilde. Batılı ülkelerin çatışmaya ne ölçüde dahil olduğu sorusu neredeyse çatışmanın en başından beri gündeme geliyor. Hangi noktadan itibaren ABD ve Avrupa’nın Rusya ile savaşa doğrudan dahil olduğunu iddia etmek mümkün? Elbette bunun en bariz cevabı Ukrayna’ya kara birlikleri göndermektir. Ancak şu ana kadar bu gerçekleşmedi.

Kuzey Kore birliklerinin Rusya lehine savaşa katıldığı iddia ediliyor. Ukrayna savaşının yarattığı kutuplaşmanın küresel bir askeri bloğu tetiklediğini söylemek için çok mu erken? Ya da böyle bir eğilim güç mü kazanıyor?

Rusya-Ukrayna çatışmasının, sıcak aşaması birkaç yıl daha sürse bile, dünyayı karşıt bloklara böleceğini düşünmüyorum. Avrupa ülkeleri arasında bile Rusya ile çatışma konusunda bir birlik olmadığını görüyoruz. Öte yandan Hindistan ya da Latin Amerika ülkelerinin de taraf tutması pek olası değil.  Bence Washington ve Pekin arasındaki teknolojik rekabet muhtemelen dünyayı iki karşıt blok halinde kutuplaştıracak.

Rusya’nın bir sonraki Trump yönetiminden beklentileri var mı? Diyalog ve barış sürecinin başlaması için Rusya tarafından öne sürülen koşullar yerine getirildi mi?

Bence Kremlin kesinlikle Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünü dört gözle bekliyor, ancak ABD politikasında bir değişiklik olacağına dair çok az umudu var. Trump’ın figürü son derece çelişkili. Bir yandan çatışmayı mümkün olan en kısa sürede sona erdirme niyetinde. Öte yandan, öngörülemez ve müzakere sürecini organize etmede ilk zorluklarla karşılaştığında, tırmanmayı hızlandırmak için sert önlemler alabilir.

Diyalog koşullarıyla ilgili olarak Rusya’nın ilhak edilen toprakların tanınması ve yaptırımların kaldırılması gibi talepleri karşılanmadı. Bunlar, mevcut jeopolitik iklimde anlamlı bir müzakere ihtimalini zorlaştıran önemli engeller olmaya devam ediyor.