Fed, enflasyonun “biraz yüksek” seyretmesi ve işgücü piyasasının beklenenden güçlü olması nedeniyle politika faizini yüzde 4,25-4,5 aralığında sabit tuttu. Bu karar, Başkan Donald Trump’ın faiz oranlarını düşürme çağrısına da bir yanıt olarak değerlendiriliyor.

ABD Merkez Bankası (Fed) üç indirimden sonra baz faiz oranını yıllık yüzde 4,25-4,5 seviyesinde sabit tuttu.

Bankanın kararı, ABD’deki enflasyonun “biraz yüksek” seviyede olması ve işgücü piyasasının beklenenden daha güçlü olmasıyla açıklandı.

Faiz oranının sabit tutulması, aynı zamanda hızlı ve belirgin bir indirim hedeflediğini açıklayan ülke başkanı Donald Trump’a bir yanıt olarak da algılanabilir.

Fed’in para politikasını gevşetme sürecindeki duraklamanın ne kadar süreceği sorusu henüz cevapsızlığını koruyor: Faiz oranının gelecekteki seyrini, yeni başkanın ekonomik planlarının hayata geçirilmesi etkileyebilir. Fakat, değişiklik beklentisi bile para politikasını şimdiden etkilemiş durumda.

ABD Açık Piyasa Komitesi, ocak ayı toplantısının ardından faiz oranını yıllık yüzde 4,25-4,5 seviyesinde sabit tuttu ve karar oybirliğiyle alındı.

Daha önce kurum, eylül, kasım ve aralık aylarındaki üç toplantıda üst üste faiz indirimi yapmış ve toplamda 1 puanlık bir düşüş gerçekleştirmişti. Bununla birlikte, aralık ayı toplantısının tutanaklarından (ocak ayı başında yayınlandı) anlaşıldığı üzere, komite üyelerinin çoğu yıl sonunda faiz indirimlerine “daha temkinli bir yaklaşım” gösterilmesi gerektiğini dile getirmişti. Bu nedenle, mevcut karar şaşırtıcı olmadı.

Fed, para politikası gevşetme döngüsüne ara verilmesini öncelikle “biraz yüksek” enflasyon ile açıkladı.

Belirtmek gerekir ki, gösterge üst üste üçüncü aydır yükseliş gösteriyor: ABD’de enflasyon aralık ayında kasım ayındaki yüzde 2,7’den sonra yüzde 2,9 olarak değerlendirildi.

Tüketici fiyatları (bu, Fed’in yöneldiği daha “hassas” bir gösterge) de hızlanma gösterdi: kasım ayında yüzde 2,4 oldu (aralık ayı değeri daha sonra yayınlanacak) ve ekim ayında yüzde 2,3 idi. Temel gösterge kasım ayında ekim ayındaki yüzde 2,8 seviyesinde kaldı.

Bu arada, enflasyonun daha da artması riskleri devam ediyor. Donald Trump, yüksek gümrük vergilerinin getirilmesinde ısrarcı: Şubat ayında Kanada ve Meksika’dan gelen sevkiyatlar için, önümüzdeki aylarda ise Çin’den gelen ürünlere vergiler gelecek.

Bu tür önlemlerin sonuçlarından biri, ithalat maliyetlerinde belirgin bir artış oluyor. Enflasyon riskleri hizmetler açısından da devam ediyor: Göç politikasındaki değişiklikler nedeniyle (bu alanda çalışan yasa dışı göçmenlerin kitlesel sınır dışı edilmesi fiilen başlamış durumda) fiyat artışı hızlanabilir.

Fed’in faiz kararı, işgücü piyasasının beklenenden daha güçlü olduğuna dair verilerden de etkilendi; Fed, açıklamasında piyasadaki koşullar “istikrarlı” olarak nitelendirildi.

Hatırlatmak gerekirse, Fed sadece fiyat istikrarı (enflasyon hedefi yüzde 2) alanında değil, aynı zamanda istihdam alanındaki hedeflerinin de başarılmasını takip ediyor; eylül ayında banka, faiz oranını tam da işgücü piyasasında belirgin bir soğuma nedeniyle keskin bir şekilde düşürmeye başlamıştı.

Aralık ayında ise Federal İstatistik Bürosu’nun tahminlerine göre, iş imkanları dokuz ayın en yüksek seviyesi olan 256 bin arttı (tahmin 160 bindi), işsizlik ise kasım ayındaki yüzde 4,2’den yüzde 4,1’e düştü.

Para politikasında uzun süredir sıkılaştırma dönemine rağmen, ekonomik büyüme Fed’in beklediğinden daha dirençli çıktı ve bu durum ocak ayı kararını da etkiledi.

Banka, “Elde edilen veriler, ekonomik aktivitenin istikrarlı bir şekilde büyümeye devam ettiğini gösteriyor” açıklamasında bulundu.

IMF tahminlerine göre, ABD GSYİH’si 2023’teki yüzde 2,5’lik büyümenin ardından 2024 sonunda yüzde 2,8 büyüdü. Bununla birlikte, düzenleyicinin açıklamasında belirtildiği üzere, gelecekteki ekonomik beklentiler “belirsizliğini” koruyor.

Beyaz Saray’ın danışmanları bu hafta, Çin’in DeepSeek’inin ABD’li rakiplerinin “damıtma” adı verilen ilerlemelerini arka plana attığı iddia edilen bir yöntemden faydalanmış olabileceği yönündeki “endişelerini” dile getirdi.

Silikon Vadisi’ndeki yönetici ve yatırımcı kaynaklara göre, bir yapay zeka sisteminin başka bir yapay zeka sisteminden öğrenmesini içeren bu tekniği durdurmak zor olabilir.

DeepSeek bu ay, OpenAI gibi ABD’li devlerin yeteneklerine rakip olduğu görülen, ancak çok daha düşük maliyetli yeni bir yapay zeka modeliyle teknoloji sektörünü sarstı. Ve Çin merkezli şirket kodu ücretsiz olarak dağıttı.

ABD’li bazı teknoloji uzmanları DeepSeek’in modelinin bazı kazanımları elde etmek için ABD modellerinden öğrenmiş olabileceğini söylüyor. Damıtma tekniği, daha eski, daha köklü ve güçlü bir yapay zeka modelinin daha yeni bir modelden gelen yanıtların kalitesini değerlendirmesini ve eski modelin öğrendiklerini etkili bir şekilde aktarmasını içerir.

Bu da yeni modelin, ilk modelin oluşturulmasında harcanan büyük zaman ve hesaplama gücü yatırımlarının faydalarından, ilgili maliyetler olmadan yararlanabileceği anlamına geliyor.

Çoğu akademik araştırmacının daha önce bu kelimeyi kullanma şeklinden farklı olan bu damıtma biçimi, YZ alanında kullanılan yaygın bir teknik. Bununla birlikte, OpenAI dahil olmak üzere son yıllarda ABD teknoloji şirketleri tarafından ortaya konan bazı önemli modellerin hizmet şartlarının ihlali olarak yorumlanıyor.

Reuters’e konuşan bir sözcü, ChatGPT üreticisinin Çin’de ABD YZ modellerini damıtma yoluyla çoğaltmak için aktif olarak çalışan gruplar olduğunu bildiğini ve DeepSeek’in modellerini uygunsuz bir şekilde damıtmış olup olmadığını incelediğini söyledi.

Hizmet şartlarının yasakladığı durumlarda bu tekniği kullanmayan San Francisco merkezli Databricks’in yapay zeka başkan yardımcısı Naveen Rao, rakiplerden öğrenmenin yapay zeka sektöründe “olağan bir durum” olduğunu söyledi. Rao bu durumu otomobil üreticilerinin birbirlerinin motorlarını satın alıp incelemesine benzetti.

“Tamamen adil olmak gerekirse, bu her senaryoda olur. Rekabet gerçek bir şey ve çıkarılabilir bir bilgi olduğunda, onu çıkaracak ve kazanmaya çalışacaksınız,” dedi ve ekledi: “Hepimiz iyi vatandaşlar olmaya çalışıyoruz ama aynı zamanda rekabet de ediyoruz.”

Başkan Donald Trump’ın yapay zeka teknolojisinin gelecekteki ihracat kontrollerini denetleyecek olan Ticaret Bakanı adayı Howard Lutnick, çarşamba günü ABD Senatosu’nda yapılan bir onay duruşmasında DeepSeek’in ABD yapay zeka teknolojisini kötüye kullandığının ortaya çıktığını öne sürdü ve kısıtlamalar getirme sözü verdi.

“DeepSeek’in her şeyin kontrol altında yapıldığına inanmıyorum. Bu saçmalık,” dedi Lutnick. “Kısıtlamaların peşinde koşarken ve bizi liderlikte tutmak için bu kısıtlamaları uygularken titiz olacağım” diye ekledi.

Beyaz Saray’ın yapay zeka ve kripto çarı David Sacks da salı günü Fox News’e verdiği bir röportajda DeepSeek’in damıtılmasıyla ilgili endişelerini dile getirdi.

DeepSeek iddialarla ilgili yorum talebine hemen yanıt vermedi.

OpenAI, ABD teknolojisini korumak için ABD hükümetiyle birlikte çalışacağını ekledi, ancak nasıl olduğunu detaylandırmadı.

Şirketten yapılan açıklamada, “Yapay zekanın önde gelen kurucusu olarak, fikri mülkiyet haklarımızı korumak için, piyasaya sürülen modellere hangi sınır yeteneklerinin dahil edileceğine dair dikkatli bir süreç de dahil olmak üzere karşı önlemler alıyoruz” denildi.

Çin’in teknoloji sektörünü geliştirmek için ABD ürünlerini kullanması konusunda Washington’da yaşanan son endişeler, ABD’nin Çin’e hangi çiplerin ve üretim araçlarının gönderilebileceğine dair kısıtlamalar getirdiği ve bazı açık teknolojiler üzerindeki çalışmaları kısıtlamayı incelediği yarı iletken endüstrisiyle ilgili önceki endişelere benziyor.

Teknoloji uzmanları damıtmayı engellemenin göründüğünden daha zor olabileceğini söyledi.

DeepSeek’in yeniliklerinden biri, daha büyük, daha yetenekli bir modelden alınan nispeten az sayıda veri örneğinin – bir milyondan az – daha küçük bir modelin yeteneklerini önemli ölçüde geliştirebileceğini göstermesiydi.

ChatGPT gibi popüler ürünlerin yüz milyonlarca kullanıcısı olduğunda, bu kadar küçük miktarlardaki trafiği tespit etmek zor olabilir – ve Meta Platforms’un Llama ve Fransız startup Mistral’ın teklifleri gibi bazı modeller ücretsiz olarak indirilebilir ve özel veri merkezlerinde kullanılabilir, yani hizmet şartlarının ihlallerini tespit etmek zor olabilir.

“Mistral ve Llama gibi açık kaynaklı modellere sahip olduğunuzda model damıtmayı durdurmak imkansız. Bu modellere herkes ulaşabilir. OpenAI’nin modelini de müşteriler aracılığıyla bir yerlerde bulabilirler,” diyor Thomvest Ventures’ın genel müdürü Umesh Padval.

DeepSeek bir makalede bu ay yayınladığı modellerin bazı damıtılmış versiyonları için Llama kullandığını açıkladı, ancak sürecin daha önceki aşamalarında Meta’nın modelini kullanıp kullanmadığına değinmedi. Meta sözcüsü, şirketin DeepSeek’in hizmet şartlarını ihlal ettiğine inanıp inanmadığını söylemeyi reddetti.

ABD Başkanı Donald Trump çarşamba günü Federal Rezerv (Fed) Başkanı Jerome Powell’ı enflasyonu yenemediği için eleştirdi ve merkez bankası başkanının başaramadığını kendisinin başaracağını savundu.

Trump, Fed’in enflasyonun yüzde 2’ye kadar geri dönmesini sağlamak için faiz oranlarını sabit tutacağını açıklamasından yaklaşık iki saat sonra Truth Social’da paylaşımda bulundu, fakat yorumları doğrudan bu hareketi eleştiriyor gibi görünmüyordu.

Bu durum dikkat çekiciydi çünkü Trump, başkan olarak ilk döneminde de dahil olmak üzere, ekonomiyi canlandırmak için sık sık faiz oranlarının düşürülmesi çağrısında bulunmuştu.

Trump, “Jay Powell ve Fed, Enflasyon ile yarattıkları sorunu durdurmayı başaramadıkları için, bunu Amerikan Enerji üretimini serbest bırakarak, Regülasyonları azaltarak, Uluslararası Ticareti yeniden dengeleyerek ve Amerikan İmalatını yeniden canlandırarak yapacağım,” diye yazdı.

Powell, kararın ardından düzenlediği basın toplantısında gazetecilerin sorusu üzerine son dönemde Trump ile temas kurmadığını söyledi. Fed Başkanı defalarca Beyaz Saray’dan gelen eleştirilere yanıt vermeyeceğini söylemişti.

Başkan gönderisinde ayrıca, merkez bankasının “berbat bir iş” yaptığını söylediği bankalar üzerindeki gereksiz düzenlemeleri azaltma sözü verdi ve “tüm Amerikan halkı ve işletmeleri için kredileri serbest bırakma” sözü verdi.

Trump, “Eğer Fed [çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık], toplumsal cinsiyet ideolojisi, ‘yeşil’ enerji ve sahte iklim değişikliğine daha az zaman harcasaydı, Enflasyon asla bir sorun olmazdı,” iddiasında bulundu.

Fed, fiyat artışlarının son üç ayda yükselmesinin ardından çarşamba günü faiz oranlarını sabit tutarak enflasyonda hâlâ “bir miktar canlılık” olabileceğine işaret etti.

Enflasyon, Fed’in gevşemeye devam etmesine rağmen eylül ayındaki yüzde 2,4 seviyesinden tekrar yüzde 3’e doğru tırmandı.