Geçtiğimiz ay Pakistan’ın Quetta kentindeki ana tren istasyonunda patlayan bir intihar bombası, ülkenin yaklaşık son on yıldır yaşadığı en kanlı yılı pekiştirdi.

Pakistan, kaynak zengini Belucistan eyaletindeki ayrılıkçı faaliyetlerin yeniden canlanması ve Taliban bağlantılı İslamcıların saldırılarıyla 2024 yılında 750’den fazla militan saldırısıyla sarsıldı.

Bu yılki katliamlarda şimdiye kadar 600’e yakın sivil ve 700’e yakın güvenlik gücü mensubu hayatını kaybederken 2.000’den fazla kişi de yaralandı.

Militan şiddetinin önde gelen takipçilerinden Güney Asya Terörizm Portalı’na göre sivil ölümleri, saldırılarda 860’tan fazla kişinin öldüğü 2015 yılından bu yana görülen en yüksek rakam.

Analistler akan kanın önümüzdeki yıl tekrar artmasının neredeyse kesin olduğu konusunda uyarıyor.

Bu artış, ekonomik krizle boğuşan ve hapisteki eski Başbakan İmran Han’ın destekçileri tarafından otoritesine meydan okunan Pakistan’ın ordu destekli hükümetini zor durumda bıraktı.

Popüler siyasetçinin serbest bırakılmasını talep eden kitlesel protestolar başkent İslamabad’ı felç etti ve son aylarda güvenlik güçleriyle çatışmalara yol açarak nakit sıkıntısı çeken hükümetin sınırlı kaynaklarını tüketti.

Pakistan’da militanlık konusunda uzmanlaşmış bağımsız bir analist olan Fakhar Kakakhel, “[Pakistan’ın] Beluci ve Taliban militanlığı ile aynı anda mücadele etmesi çok büyük bir zorluk olacaktır çünkü bu çok fazla kaynak gerektirecektir” dedi. Nikkei Asia’ya konuşan uzman, “İstikrarsız ekonomik durumu göz önüne alındığında Pakistan için bu zor olacaktır” ifadelerini kullandı.

Hedef Çin

Öte yandan özellikle Çin’i ve ülkedeki Çin yatırımlarını hedef alan militan saldırıları, Pekin ile gelecekte yapılacak anlaşmalara ilişkin endişeleri de artırdı.

Güney Asya ülkesinde, Çin’in dünya çapındaki Kuşak ve Yol Girişimi’nin 50 milyar dolarlık bir bileşeni olan Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru (CPEC) ile bağlantılı projelerde çalışanlar da dahil olmak üzere 20.000’den fazla Çinli gurbetçi bulunuyor. Projenin en önemli parçası Belucistan’daki Gwadar limanı.

Pakistan Ulusal Terörle Mücadele Kurumu’na göre 2021’den bu yana 14 saldırıda 20 Çin vatandaşı öldürüldü ve 34’ü yaralandı.

Çinli yetkililer, güvenlik durumunun iyileşmemesi halinde Pakistan’da gelecekteki yatırımların sınırlı olabileceği uyarısında bulundu.

Ayrılıkçı ve radikal İslamcı terör olayları artışta

Belucistan’daki olayları takip eden bağımsız bir güvenlik analisti olan Kiyya Baloch, “Beluc isyanının 2025 yılında daha da ivme kazanacağını öngörüyorum” dedi ve ekledi: “[2024’te] altı intihar saldırısı oldu – Beluci silahlı grupları daha önce hiç bir yıl bu kadar çok intihar saldırısı gerçekleştirmemişti.”

Sivilleri hedef alan saldırılar, İslamabad ve Washington tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Beluç Kurtuluş Ordusu tarafından yönetiliyor.

Ağustos ayında Belucistan genelinde güvenlik güçlerini ve altyapıyı hedef alan eşgüdümlü saldırılarda 70’ten fazla kişi hayatını kaybetti. Örgüt ayrıca bölgenin başkenti Quetta’daki tren istasyonuna düzenlenen intihar saldırısının sorumluluğunu da üstlendi. Bu saldırıda iki düzine insan ölmüş ve çok sayıda insan da yaralanmıştı.

Baloch, “Örgütün stratejisinin bu yıl kırsal gerilla savaşından şehir savaşına kaydığını gördük” dedi.

Ayrıca çoğunlukla kuzeybatıdaki sınır eyaleti Khyber Pakhtunkhwa’da olmak üzere radikal İslamcı örgütlerin saldırılarında da bir artış görülüyor.

Bu saldırılara 2007 yılında kurulan İslamcı militan grupların çatı örgütü Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP) hakim oldu. Grup, komşu Afganistan’dan sınır ötesi destek alarak Pakistan hükümetini devirmeyi ve Taliban tarzı bir rejim kurmayı hedefliyor.

Nikkei’ye konuşan güvenlik analisti Kakakhel, Afgan desteği nedeniyle Pakistan’da TTP saldırılarının arttığını söyledi. “2024 yılında yüzlerce Afgan Taliban savaşçısı Pakistan güvenlik güçlerine karşı Pakistanlı ortaklarını desteklemek üzere sınırı geçti” dedi.

Japonya Merkez Bankası (BOJ) Başkanı perşembe günü düzenlediği basın brifinginde zayıf yen ile ilgili çok az endişe dile getirdi ve para politikasını sıkılaştırmak için herhangi bir aciliyet belirtmedi ve günün erken saatlerinde sabit kaldıktan sonra ülkenin kilit faiz oranında yakın zamanda bir indirim beklentilerini daha da azalttı.

Yen, Japonya’nın nisan-mayıs döneminde para birimini dolar karşısında desteklemek için döviz piyasasına müdahale ettiği seviyelere yaklaşıyor. Ancak BOJ Başkanı Kazuo Ueda perşembe günü “ithalat enflasyonunun yıllık bazda nispeten istikrarlı olduğunu” söyleyerek bu tür endişelerden kurtulmuş göründü.

Bazı piyasa oyuncuları perşembe günü sona eren iki günlük politika toplantısında faiz artırımı bekliyordu. Ancak Ueda, daha fazla zaman ayırmak istediğini vurguladı: “Bu kez faiz artırımı konusunda temkinli davranmamızın nedenlerinden biri, BOJ’un %2’lik enflasyonun sürdürülebilmesi için kilit unsur olarak gördüğü ücret artışlarının arkasındaki ivme hakkında biraz daha fazla bilgiye ihtiyacımız olduğuna karar vermemizdi”.

Merkez Bankası politika faizini – teminatsız gecelik çağrı faizini – üst üste üçüncü toplantıda da değiştirmeyerek %0,25’te tuttu.

Nomura Securities’de faiz stratejisti olan Tomoaki Shishido, Nikkei Asia’ya yaptığı değerlendirmede, “Ueda’nın açıklamaları son derece güvercindi,” dedi ve ekledi: “Yendeki zayıflığı durdurmak için herhangi bir niyet sinyali vermedi. Ocak ayında bir faiz artırımını göz ardı etmedi, ancak açıklamaları şu anda böyle bir artırım olasılığının piyasanın beklediğinden çok daha düşük olduğunu gösteriyor.”

Bazı piyasa oyuncuları, Ueda’nın yenin değer kaybetmesine izin vererek politikacıları faiz artırımı istemeye zorlamaya çalışıyor olabileceği yönünde spekülasyonlar bile yaptı. Daha önce aralarında Başbakan Shigeru Ishiba’nın da bulunduğu milletvekilleri faiz oranlarının yükseltilmesini hoş karşılamayacaklarını söylemişti.

Toplantının ardından yapılan BOJ açıklamasında bir önceki toplantıya göre çok az değişiklik yapıldı ve merkez bankasının neden faiz artırımından kaçındığı konusunda çok az ipucu bırakıldı. Açıklamada “Japonya ekonomisi, destekleyici finansal koşullar gibi faktörlerin arka planında gelirden harcamaya doğru erdemli bir döngünün giderek yoğunlaşması nedeniyle, potansiyel büyüme oranının üzerinde bir hızda büyümeye devam edecektir” denildi.

Açıklamada ekonomiye yönelik riskler tekrarlandı: “Yurtdışı ekonomik faaliyet ve fiyatlardaki gelişmeler de dahil olmak üzere Japonya’nın ekonomik faaliyet ve fiyatlarını çevreleyen yüksek belirsizlikler devam etmektedir.”

BOJ Başkanı Kazuo Ueda, mart ayında faiz oranlarını negatif bölgeden çıkararak ve devlet tahvili ve şirket hissesi alımlarını durdurarak Japonya’nın geleneksel olmayan para politikasını normalleştirme misyonunu üstlendi.

Yen dolar karşısında geriledi

Çarşamba günü, ABD Merkez Bankası bu yıl üçüncü kez faiz indirimine giderek politika faizini %4,25-%4,5 seviyesine çekti, ancak daha fazla indirim konusunda ihtiyatlı olacağının sinyalini verdi. Karar, piyasa oyuncularının ABD-Japonya faiz oranı farkının yüksek kalmaya devam edeceği beklentisiyle yenin dolar karşısında bir ara 154,70 seviyesine kadar gerilemesine neden oldu.

BOJ tarafından tahmin edildiği üzere Japonya’da temel enflasyon geçen yılın sonlarından bu yana yavaşlıyor ve şu anda %0,8 ile %1,5 arasında seyrediyor.

Analistler BOJ’un bir sonraki faiz artırımının zamanlaması konusunda ikiye bölünmüş durumda. Nikkei’ye bağlı QUICK tarafından 12-13 Aralık tarihlerinde 23 BOJ gözlemcisi arasında yapılan bir ankete göre, sekiz kişi bu hafta, 12 kişi ise gelecek ayki toplantıdan sonra faiz artırımı bekliyor. Bir analist, politika kurulunun mart ayına kadar faizleri artırmayacağını düşünürken, diğer iki analist yaklaşan bir artış öngörmediç

Yenin zayıflaması, gıda ve enerji gibi ithal ürünlerin maliyetinin artmasına yol açarken, bu durum düşük gelirli hane halklarına ve küçük işletmelere zarar verdi.

Bazı analistler yenin gelecek yıl dolar karşısında son 37 yılın en düşük seviyesi olan 161’i test etme riski taşıdığı uyarısında bulunuyor.

BOJ, Çin ekonomisinin zayıflaması ve Çin’e %10, Kanada ve Meksika’ya %25 gümrük vergisi uygulamakla tehdit eden seçilmiş Başkan Donald Trump yönetimindeki ABD’ye ilişkin belirsizlik nedeniyle kurumsal kazançların yavaşlaması nedeniyle ücret artışının ve tüketici enflasyonunun gelecek yıl ivme kazanıp kazanmayacağını görmek için bekliyor.

BOJ ayrıca faiz artırımına giderek borsanın genel olarak iyimser havasını bozmaktan endişe duyuyor gibi görünüyor. En son 31 Temmuz’da yapılan faiz artırımının ardından yende %8’lik bir ralli yaşanmış ve ertesi hafta Tokyo hisse senetlerinde %18’lik bir satış yaşanmıştı. Analistler bu çalkantının Ueda’da hala travma yarattığına inanıyor.

Konu hakkında bilgi sahibi kişiler, Nissan ve Honda’nın 52 milyar dolarlık bir Japon devi yaratacak iki otomobil üreticisinin birleşmesi konusunda başlangıç görüşmeleri yaptığını söyledi.

Financial Times’ın (FT) haberine göre iki şirket, geleneksel otomobil üreticilerinin hızla büyüyen Çinli elektrikli araç üreticileriyle ve elektrikli araçlara yönelik beklenenden daha yavaş tüketici talebiyle boğuştuğu bir dönemde daha iyi rekabet etmelerine yardımcı olacak bir birleşme yolu üzerinde çalışıyor.

Nissan hisseleri, anlaşmanın şirkete sağlıklı bir prim getireceği beklentisiyle Çarşamba günü Tokyo’da yüzde 23,7 artışla kapandı. Honda’nın hisseleri ise yüzde 3’ün biraz üzerinde düşüşle kapandı.

Görüşmeler hakkında bilgi sahibi olan bir kişi, görüşmelerin henüz erken bir aşamada olduğunu ve ülkenin en köklü iki otomobil markasının birleşmesinin önemli işten çıkarmalarla sonuçlanabileceği için Japonya’da olası bir siyasi tepkiden endişe edildiğini söyledi.

Nissan ve Honda mart ayında elektrikli araçlar geliştirmek üzere bir araya geleceklerini açıklamış ve Donald Trump’ın ABD başkanı olmasının otomobil endüstrisi için ne anlama geleceğine dair belirsizlik ortamında görüşmelerini derinleştirmişlerdi.

Çarşamba gününden önce Renault ile çapraz ortaklık yapısına sahip olan Nissan’ın hisseleri bu yıl yüzde 40 düşerek piyasa değerini 8,2 milyar dolara indirmişti. Honda’nın piyasa değeri ise 44 milyar dolar.,

Birleşik şirket, geçen yılki satış hacmine göre Toyota ve Volkswagen’in ardından dünyanın en büyük üçüncü otomobil üreticisi konumuna gelecek ve Tesla ve Çinli BYD ile rekabet edebilmek için yatırım yapabilecek ölçeğe sahip olacak.

Nissan Kasım ayında 9.000 kişinin işten çıkarılmasını içeren acil bir plan açıkladı ve küresel üretim kapasitesini yüzde 20 oranında azaltacağını söyledi. Şirket, Temmuz-Eylül çeyreğinde zarar ettikten sonra bu yıl ikinci kez kâr beklentisini düşürdü.

Nissan birkaç aydır bir yatırımcı arayışında ve FT geçen ay Honda ile birleşme de dahil olmak üzere “tüm seçeneklerin” değerlendirildiğini bildirdi.

Tokyo’daki fon yöneticileri, Nissan ve Honda’nın işlerinin örtüşmesi ve büyük işten çıkarma ve zarar etme olasılığı nedeniyle herhangi bir birleşmeye oldukça şüpheyle yaklaşacaklarını söyledi.

Büyük, uzun vadeli bir fonun başkanı, “Honda’nın Japon hükümetinden bir tür sübvansiyon ya da garanti almadan bunu yapacağını hayal etmek zor, çünkü Honda’nın Nissan’ın hangi parçalarını gerçekten isteyeceğini belirlemek zor,” dedi.