Avrupa Birliği, transatlantik ilişkilerin gerilmesi ile birlikte ABD’nin dijital altyapı ve hizmetlerine olan yoğun bağımlılığından kurtulmak için de baskı altında.
POLITICO‘da yer alan değerlendirmede Amazon, Microsoft ve Google gibi şirketlerin Avrupa pazarının üçte ikisinden fazlasına sahip olması nedeniyle Avrupa’daki verilerin ağırlıklı olarak ABD bulut hizmetlerinde depolandığına dikkat çekiliyor. Avrupa, küresel mikroçip pazarının sadece yüzde 10’unu oluşturuyor ve ayrıca OpenAI ve Anthropic gibi ABD merkezli şirketler yapay zeka devrimine öncülük ediyor.
ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergileri tehdidinde bulunması ve Ukrayna’dan desteğini çekmesi üzerine Almanya’nın yeni şansölyesinin Avrupa’nın “ABD’den bağımsızlığını kazanması” gerektiği uyarısında bulunmasıyla bu durum artık sorgulanır hale geldi.
Avrupa’yı teknolojik açıdan daha “egemen” hale getirme çabaları yaygınlaştı. Avrupa Komisyonu’nun ilk “teknoloji egemenliği” şefi Henna Virkkunen oldu. Almanya’nın yeni iktidar partisi merkez sağ Hıristiyan Demokrat Birliği, şubat seçimleri için hazırladığı programda “egemen” teknoloji çağrısında bulundu.
University College London’da inovasyon profesörü ve İtalya Ulusal İnovasyon Fonu eski başkanı Francesca Bria, “Atlantik ötesinde artan sürtüşme, Avrupa’nın kendi teknolojik kaderini kontrol etmesi gerektiğini her zamankinden daha açık bir şekilde ortaya koyuyor,” diyor.
Geçtiğimiz yıl, Bria’nın da aralarında bulunduğu bazı etkili teknoloji politikacıları EuroStack fikri etrafında bir araya geldi. Bir Avrupa teknoloji altyapısı oluşturmak için, birbiri üzerine yığılmış üç temel teknoloji katmanının ele alınması ve eşzamanlı olarak ele alınması gerektiğini iddia ediyorlar.
Bunlardan ilki mikroçipler gibi altyapı; ikincisi bulut platformları, dijital kimlik ya da dijital avro gibi aracılar; üçüncüsü ise yapay zeka ile bağlantılı ve yönlendirilen uygulamalar.
Egemenlik için “üç katman” olduğunu belirten uzmanlar, bunları şöyle sıralıyor: veri merkezlerine güç sağlamak için Avrupa’da tasarlanan çipler ve Avrupa yapay zeka modellerinin eğitildiği verileri yerel olarak depolayan bulut hizmetleri.
Rekabet ekonomisti Cristina Caffarra ocak ayında POLITICO‘ya verdiği demeçte amacın bu katmanlarda ABD’nin büyük teknolojisini ortadan kaldırmak değil, en azından “Avrupa teknolojisi için bir alan yaratmak” olduğunu söylemişti.
Bria, daha Avrupa egemen bir altyapının, ABD ve Çin ile ilişkilerin soğuması halinde bir risk olan “hiçbir dış gücün AB’nin dijital omurgasının fişini çekememesini” sağlayacağını savunuyor.
Avrupa’nın tüm katmanlarda umut verici pilot projeleri oldu, fakat bunlar ya ölçeklendirilemedi ya da uzun vadede sürdürülemezdi. Bulut, Avrupa’nın en büyük zayıflığı. Bulut hizmetleri birçok kamu ve iş hizmetinin omurgasını oluşturuyor ve hassas verileri depoluyor.
Fransız-Alman Gaia-X’in Avrupalı şirketleri verileri yerel olarak Avrupalı sağlayıcılarda depolamaya ikna etme çabalarına rağmen, Avrupalı bulut sağlayıcılarının payı son yıllarda sürekli olarak azaldı.
EuroStack savunucuları, bu eğilimin ancak sürekli yatırım, garantili hükümet talebi ve veri aktarımı ve güvenliğine ilişkin birleşik kurallarla tersine çevrilebileceğini düşünüyor.
Dijital KOBİ İttifakı Genel Sekreteri ve EuroStack üzerine bir çalışmanın yazarlarından biri olan Sebastiano Toffaletti, Avrupa Teknoloji Satın Alma Yasası’nın Avrupa bulutuna doğru belirleyici bir adım olabileceğini iddia ediyor.
AP’deki Fransız milletvekili Sarah Knafo, Avrupa Parlamentosu için hazırladığı taslak raporda hükümetlerin bazı “stratejik pazarlarda” Avrupalı şirketlerden tedariki tercih etmesini önerdi. Komisyon ayrıca hükümetlerin iklim dostu ürünler satın alması için “Avrupalı satın al” önerisinde bulundu.
Hollanda hükümetine danışmanlık yapan siber güvenlik girişimcisi Bert Hubert, şubat ayında yayınladığı bir blog yazısında“Avrupa toplumlarının ve hükümetlerinin işleyişini Amerikan bulutlarına devretmeye devam etmek çılgınlıktır,” dedi.
Merkez sağ Alman Parlamento üyesi Axel Voss da POLITICO’ya verdiği demeçte “Artık güvenilir ortağımız ABD yok,” dedi ve Avrupa’nın buna karşılık olarak kendi “egemen yapay zekasını ve güvenli bulutunu” geliştirmesi gerektiğini söyledi.