Endonezya Dışişleri Bakanı Sugiono cuma günü ülkenin BRICS’e katılma kararını savundu ve Başkan Prabowo Subianto yönetimindeki Cakarta’nın Birleşmiş Milletler’de reform çabalarının “ön saflarında” yer alacağını söyledi.

Ekim ayında göreve gelmesinden bu yana yaptığı ilk yeni yıl konuşmasında Sugiono, Endonezya’nın BRICS’e katılmasının, bloğun iki kurucu üyesi olan Çin ve Rusya’ya doğru bir yönelime işaret ettiği ve bunun da Cakarta’nın bağlantısızlık ilkesinden bir sapma olacağı yönündeki eleştirilere yanıt verdi.

Sugiono, “Aksine, Endonezya’nın BRICS üyeliği Endonezya’nın bağımsız ve aktif dış politikasının bir simgesidir” dedi.

“BRICS’in bir üyesi olarak Endonezya, gelişmekte olan ülkelerin ve Hint-Pasifik bölgesinin çıkarları arasında köprü kuracak ve jeo-ekonomik ve jeopolitik rekabetin keskinleşmesini aktif bir şekilde önlemeye devam edecektir” diye ekledi.

Bu yıl BRICS’e başkanlık eden Brezilya, pazartesi günü Güneydoğu Asya’nın en büyük ekonomisinin bloğun en son tam üyesi olarak resmen katıldığını duyurdu. Gelişmekte olan ekonomilerden oluşan grup, küresel kurumlardaki Batı etkisine karşı bir denge unsuru oluşturma arzusuyla son yıllarda öne çıkmaya başladı.

Batılı kurumlarla da görüşmeler sürüyor

Sugiono, Endonezya’nın G20 ve ABD liderliğindeki Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi gibi diğer çok taraflı örgütlere üye olmasının yanı sıra zengin ülkelerden oluşan bir blok olan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ile de üyelik görüşmeleri yürüttüğünü söyledi. Endonezya ayrıca Kapsamlı ve İlerici Trans-Pasifik Ortaklık Anlaşması ticaret paktına katılmak için de başvuruda bulundu.

Küresel Güney vurgusu

Bir saat süren konuşmasında Sugiono, Endonezya’nın Prabowo’nun liderliğinde “büyük bir ulus” statüsüne uygun olarak küresel sahnede daha aktif roller oynama ve Küresel Güney’in seslerini temsil etme arzusundan da bahsetti.

Birleşmiş Milletler’in zengin ve yoksul üyeleri arasındaki eşitsizliği giderecek reformlara ihtiyacı olduğunu vurguladı.

“Endonezya, amaçlarına daha iyi hizmet edebilmesi için Birleşmiş Milletler’i desteklemek ve güçlendirmek üzere çok taraflı reformları harekete geçirme [çabalarının] ön saflarında yer alacaktır” diyen Sugiono, ‘güçlü ve kapsayıcı’ bir uluslararası mali mimariye ve Küresel Güney liderliği için daha fazla alana ihtiyaç olduğunu da sözlerine ekledi.

Güney Çin Denizi konusuna da değinen Sugiono, Endonezya’nın denizde hak iddiaları çakışan ülkeler arasında yapıcı diyalogları teşvik etmeye devam edeceğini vurguladı.

Endonezya’nın denizde uluslararası hukuku koruma konusunda “tutarlı” olduğunu söyledi. “Endonezya’nın gerginliklere barışçıl çözümlere öncelik verme ve karşılıklı yarar sağlayacak işbirliğinin gerçekleştirilebileceği ortak bir zemin arama yönündeki tutumunu vurguluyorum” dedi.

Cakarta’nın, Prabowo’nun kasım ayında Çin’e yaptığı ziyaret sırasında Pekin ile ihtilaflı denizde ortak bir denizcilik gelişimi için imzaladığı anlaşma dikkat çekmişti.

Endonezya’nın ASEAN’ın diğer üyeleriyle aktif bir şekilde çalışmaya devam edeceğini söyleyen Sugiono, Hint-Pasifik meselelerinin yanı sıra Myanmar krizinin ele alınmasında 10 üyeli bloğun “birlik ve merkeziyetçiliğini” vurguladı.

Orta Doğu’daki çatışmalara da değinen Bakan, Endonezya’nın Filistin’i desteklemeye devam edeceğini söyleyerek ateşkes, iki devletli çözüm ve İsrail’in Gazze’deki sivil ölümlerinden sorumlu tutulması çağrısında bulundu. Endonezya dünyanın en büyük Müslüman nüfusuna ev sahipliği yapıyor ve halk genel olarak Filistin’e desteğini ifade ediyor.

Sugiono ayrıca bu yılki ekonomik diplomasi önceliklerine de değinerek Pasifik ülkeleri, Afrika ve Karayipleri Endonezya’nın ihracat ve yatırım hedefleri için yeni hedef pazarlar olarak gösterdi.

Endonezya BRICS’e katıldı: Küresel Güney’in sesini yükseltme hedefi

Görevden alınan Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol’un akıbeti konusundaki uzun süreli belirsizlik devam ediyor.

Kısa süreli sıkıyönetim uygulamasının ardından 3 Aralık’ta görevinden uzaklaştırılan ve olası bir ayaklanma nedeniyle cezai soruşturma altında olan Yoon, haftalardır Seul’deki tepedeki konutunda küçük bir kişisel güvenlik personeli ordusu tarafından korunuyor ve bu sayede kendisine yönelik ilk tutuklama girişimini atlattı.

Perşembe günü yayınlanan bir Ulusal Barometre Anketi’ne katılanların %59’u Yoon’un tutuklanmasını istedi. Yaklaşık %37’si ise Yoon’un tutuklanmasının aşırı olduğunu söyledi.

Benzer bir oran, şu anda milletvekillerinin Yoon’u görevden alma kararını değerlendiren Anayasa Mahkemesi lehine de düştü.

Analistler, Yoon’un göreve dönme ihtimalinin belirsiz olduğunu ancak bu aranın, başkanlık konutunun yakınında toplanan destekçilerini cesaretlendirdiğini söylüyor.

Yoon’un görevden alınmasından bu yana geçen haftalarda, iktidardaki Halkın Gücü Partisi’ne (PPP) verilen destekte de ufak da olsa bir toparlanma görüldü; bazı analistlere göre bu durum, muhafazakârların bu yılın sonlarında yapılacak olası bir başkanlık seçiminde mücadele etmek üzere birleştiğine işaret ediyor.

Pazartesi günü yayınlanan bir Realmeter anketine göre PPP’nin onaylanma oranı üç hafta üst üste artarak %34.4’e yükseldi. Parlamentoda çoğunluğu elinde bulunduran ve Yoon’un görevden alınmasını oylamaya sunan ana muhalefet Demokrat Parti’nin oy oranı ise %45.2 oldu.

Yeni bir tutuklama girişimiyle karşı karşıya olan Yoon’un avukatları, tutuklanmasını isteyen yolsuzlukla mücadele görevlilerinin, mahkeme tarafından tutuklama emri çıkarılmış olmasına rağmen, ayaklanma suçundan soruşturma yapma yetkisine sahip olmadıklarını iddia ederek meydan okumaya devam ediyor.

Yoon, Anayasa Mahkemesinin kararını kabul edecek

Ancak avukatlar perşembe günü gazetecilere Anayasa Mahkemesi’nin Yoon’un siyasi geleceğine ilişkin kararının kabul edileceğini söyledi.

Yüksek Mahkeme ile birlikte ülkenin en yüksek iki mahkemesinden biri olan mahkemenin kararları temyiz edilemiyor.

Yoon’un avukatı Seok Dong-hyeon çarşamba günü konutunun önünde destekçilerine yaptığı açıklamada, “Başkan hala güçlü duruyor” dedi ve insanların ve kamu görevlilerinin bundan zarar görmesini istemediğini, ancak yasadışı soruşturmaları kabul edemeyeceğini söyledi.

Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba, perşembeden pazara kadar Malezya ve Endonezya’yı ziyaret edecek.

Ekim ayında göreve başlayan Ishiba, uluslararası konferanslar hariç ilk yurtdışı ziyareti için iki ASEAN üyesini seçti. Malezya Başbakanı Anwar Ibrahim ve Endonezya Devlet Başkanı Prabowo Subianto ile zirveler düzenleyecek olan Ishiba, uluslararası varlıklarını genişleten Güneydoğu Asya ülkeleriyle ekonomik ve savunma bağlarını güçlendirmeyi amaçlıyor.

Malezya ve Endonezya dengeli bir diplomasi uyguluyor ve Küresel Güney ülkeleriyle giderek daha fazla bağ kuruyor. Endonezya daha birkaç gün önce yükselen ekonomilerden oluşan BRICS grubuna tam üye oldu. Bu ülkeler aynı zamanda ABD-Çin gerginliğinin yaşandığı bir dönemde küresel tedarik zinciri merkezleri olarak dikkat çekmekte.

Japonya kabine sekreteri Yoshimasa Hayashi geçen ayın sonlarında düzenlediği basın toplantısında “Deniz trafiği için stratejik bir konum ve küresel bir büyüme merkezi olan Güneydoğu Asya ile işbirliğimiz elzemdir” dedi. Malezya’nın bu yıl ASEAN’a başkanlık ettiğini ve Endonezya’nın da Güneydoğu Asya’nın en büyük ekonomisi olduğunu belirtti.

Ishiba’nın selefleri Fumio Kishida, Yoshihide Suga ve Shinzo Abe de kendi dönemlerinde ilk yurtdışı destinasyonları olarak Güneydoğu Asya’yı seçmişti.

Bölgenin hızla büyüyen pazarından faydalanmayı hedefleyen Tokyo, Güneydoğu Asya’ya resmi kalkınma yardımı sağlayan başlıca ülkelerden biri olmuş ve yakın zamanda ASEAN üyelerinin çoğunun katıldığı çok taraflı bir girişim olan Asya Sıfır Emisyon Topluluğu’na öncülük ederek bölgenin karbondan arındırılmasını teşvik etmiştir.

Çin’in gölgesinde kalıyor

Yine de Japonya’nın bölgedeki ekonomik varlığı Çin’in gölgesinde kalıyor. ASEAN Sekreterliği’nin verilerine göre ASEAN’ın Asya’nın en büyük ekonomisi olan Çin’le ticareti 2022 yılında 722 milyar dolara ulaşarak toplam ticaretin %19’unu ve Japonya’nınkinden %170 daha fazlasını oluşturdu.

Japonya ve Güneydoğu Asya ülkeleri arasındaki ekonomik denge de zaman içinde değişti. Uluslararası Para Fonu, ASEAN-5’in (Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland) gayrisafi yurtiçi hasılasının 2025 yılında 3,6 trilyon dolara ulaşacağını, Japonya’nın ise 4,39 trilyon dolar olacağını öngörmektedir. Japonya’nın GSYİH’si otuz yıl önce ASEAN-5’in GSYİH’sinden sekiz kat daha büyüktü.

Japonya’nın 2023 yılında 33.900 dolar olan kişi başına düşen GSYH’si ASEAN-5’in beş katından daha büyüktür. Ancak Malezya ve Endonezya’nın başkentleri, Kuala Lumpur 127,000 ringgit (28,000 $) ve Cakarta 322 milyon rupiah (20,000 $) ile hızla arayı kapatıyor.

Yeni işbirliği alanları

Analistler Japonya’nın rol oynayabileceği daha derin işbirliği alanlarından bahsediyor.

Malezya Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü’nde analist olan Angeline Tan Nikkei Asia’ya verdiği demeçte, Malezya’nın doğusunda yer alan ve enerji endüstrisi için bir merkez olan Sarawak eyaletine atıfta bulunarak, “Japonya, Malezya’nın [sıvılaştırılmış doğal gazına], özellikle de Sarawak’a artan bir ilgi gösteriyor” dedi. “Ishiba’nın ziyareti yeşil dönüşüm ve karbonsuzlaştırma konusunda daha fazla işbirliğinin önünü açabilir” diye ekledi.

Malezya düşünce kuruluşu Bait Al Amanah’ın dış ilişkiler müdürü Fikry Rahman, Nikkei’ye verdiği demeçte, Kuala Lumpur’un Japonya’nın doğrudan yatırımlar, bilgi transferi ve eğitim ortaklıkları da dahil olmak üzere ülkenin ileri teknoloji yarı iletken endüstrisini geliştirme hedefine yardımcı olmasını öngördüğünü söyledi.

Endonezya’ya gelince, Prabowo’nun gıda üretiminde kendi kendine yeterlilik ve yeni başlatılan ülke çapında ücretsiz okul yemeği programı gibi amiral gemisi politikaları Japonya için fırsatlar sunabilir.

Cakarta merkezli Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nde araştırmacı olan Muhammad Waffaa Kharisma’ya göre, “Endonezya hükümeti, Japonya’nın Endonezya’nın gıda güvenliği ve insan kaynaklarına odaklanan mali ağırlıklı kalkınma gündemini desteklemede yakın bir uluslararası ortak olarak oynadığı rol konusunda her zamanki gibi iyimserliğini koruyor.” Kharisma, okul çocukları için ücretsiz öğle yemeği programı ve tarımsal üretimi artırmaya yönelik ‘gıda arazisi’ projesini buna örnek gösterdi.

Deniz güvenliği ve savunma işbirliği

Aynı zamanda savunma uzmanı olarak bilinen Başbakan Ishiba, özellikle Çin’in Doğu Çin Denizi ve Güney Çin Denizi’nde yoğunlaşan denizcilik faaliyetleri göz önüne alındığında, ASEAN bloğu üyeleriyle daha güçlü güvenlik bağları arayışında.

Japonya Savunma Bakanı General Nakatani salı günü Cakarta’da Endonezyalı mevkidaşı Sjafrie Sjamsoeddin ile bir görüşme gerçekleştirerek savunma teçhizatı ve teknoloji işbirliği de dâhil olmak üzere her iki ülkenin deniz güvenliği konusunda savunma istişaresi kurulması konusunda mutabık kaldı.

Kharisma, yaklaşan Ishiba-Prabowo görüşmelerinin “silah tedarikini içerebileceğini, ancak Japonya’nın Endonezya ile ortak bir fırkateyn geliştirme önerisinin öne çıkacağını söyledi.

Ancak Güneydoğu Asya ülkeleri Ishiba’nın bir Asya NATO’su için baskı yapmasından endişe duyuyor.

Uzmanlara göre, Asya NATO’su bölgede çatışmaları kışkırtma riski taşıyor ve ASEAN’ın “Barış, Özgürlük ve Tarafsızlık Bölgesi” ilkeleriyle çelişiyor.