Avrupa
Küresel sistemi sarsan bir yıl

24 Şubat’ın üzerinden bir yıl geçti. Rusya- Ukrayna geriliminin uzun tarihinde sıcak çatışmanın yaşandığı bir yıl geride kaldı. Taraflar stratejik hedeflerinden vazgeçmezken küresel sistemin patinaj yaptığı ve sarsıldığı uzun bir belirsizlik döneminin kapısı aralandı.
Rusya lideri Vladimir Putin 24 Şubat 2022’de Rus ordusunu “özel operasyon” başlattığını duyurarak Ukrayna’ya soktu. Böylece uzun bir geçmişe sahip olan Rusya – Ukrayna gerilimi, bir diğer ifadeyle Batı-Rusya arasındaki güvensizlik bir başka boyuta taşındı.
Soğuk Savaş sonrasında Avrupa ve NATO ile kurulan güvenlik mekanizmaları, Ukrayna’daki krize çözüm arayışlarının adresi olan Minsk 1 ve 2 protokolleri tarihsel anlamını kaybetti. Açılan bu yeni sayfanın nasıl kapanacağı ve bu savaş sonrasında Avrupa güvenlik düzenin nasıl şekilleneceği belirsizliğini koruyor.
“Bu bir Avrupa savaşı” diyen Prof. Dr. Vişne Korkmaz’a göre bu askeri ve siyasi mücadele sahasında “Çeşitli büyüklüklerde araçlar var. Kalabalık bir pistteyiz. 1945’teki gibi bir durumda değiliz.”
“Mücadele kalabalık bir sahada başladı” diyen Korkmaz, küresel sistem üzerindeki bilek güreşinin tarafların kendi ajandaları doğrultusunda uzun süre devam edebileceğini kaydetti.
Rusya’nın amacı neydi?
Rusya-Ukrayna savaşı, Moskova’nın tabiriyle “özel askeri operasyon” Rusya’nın ABD ve NATO’dan, toplamda da Atlantik dünyasından talep ettiği güvenlik garantilerinin karşılanmaması sonucu başladı. Hikayesi Soğuk Savaş’ın bitimine kadar uzanan “güvenlik garantileri” konusunda Moskova’nın 2021 yılı son çeyreğinde yoğunlaşan ısrarlarına ABD’nin liderlik ettiği Batı sistemi Ukrayna’yı daha çok silahlandırarak yanıt verdi.
Kremlin’deki karar alıcılara göre bu Rusya’yı büyük bir güç olarak yok saymak anlamına geliyordu. Çatışmaları yumuşatmayı ve çözüm bulmayı hedefleyen diyalog mekanizmaları ve protokolleri Moskova için artık “Ukrayna’yı daha fazla silahlandırmak için Batı’nın kullandığı bir oyalama taktiği” idi.
24 Şubat’taki o tarihsel kararı Moskova açısından bir “hata” olarak gören Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vişne Korkmaz, bu; “Bir tarafı Avrupa güvenliğinin şekillendirmesiyle ilgili mücadele” diyor.
Bir yıllık savaş sürecini Harici’ye değerlendiren Korkmaz, “Rusya’nın iki amacı vardı. Soğuk Savaş sonrası Avrupa Güvenlik mimarisini kendisinin de daha avantajlı olacağı bir noktaya dönüştürmek. Bunu savaşsız olacak başaramadı. Batı da Rusya’ya bu anlamda istediklerini vermedi. Rusya, konvansiyonel Avrupa savaşının tarafı oldu. İkinci olarak Rusya’nın konvansiyonel gücünün farkındaydık. Rusya büyük güçtü ancak tam da değildi. Rusya büyük güç statüsüne dönüşmek istiyordu. Statü ise tarafların size tanıdığı bir konumdur… Rusya bu iki başlıkta çok bir şey kazanmadı ancak Rusya’nın kaybettiği bir savaş da görmüyorum. Sahanın gerçekleri tam bir kaybı göstermiyor” ifadelerini kullandı.
Sahadaki pat durumu nasıl bozulur?
“İkinci Dünya Savaşı gibi bitmiş bir savaşın cephelerini değerlendirmiyoruz. Biz şu anda asimetrik iki kuvvet arasında devam eden açık bir çatışmayı takip ediyoruz: Bu bir Avrupa savaşı!” diyen Korkmaz, sürecin canlı, dinamik ve değişken yönüne vurgu yapıyor.
Ukrayna’nın Rus kuvvetlerini topraklarından süpürmesi veya Rusya’nın stratejik hedeflerini değiştirmesi durumunda sahadaki gerçekliğin değişebileceği değerlendirmesi yapan Korkmaz, şu an için böyle bir ihtimal görmediğini belirtti.
“Garip bir savaş, devam ettirilebilir bir savaş. Muhtemelen daha da sürecek. Bilinmezler var” diyen Korkmaz, hem Rusya’nın hem de Batı’nın hesap hataları yaptığı görüşünde.
Moskova’nın mevcut durumunu, “Rusya adına vazgeçmediği bir çıkmaz var. Stratejik hedeflerini revize edeceğini zannetmiyorum. Taktik hedeflerini bile revize etmedi. AB’nin güvenlik geleceğine ilişkin taleplerinden vazgeçmiş değil” sözleriyle özetleyen Korkmaz, “Batı da Rusya’nın çok kolay izole edilebileceğini düşünerek hata yaptı. Rusya, stratejik hedeflerine yakınlaşacak şekilde bunu sürdürmek zorunda. Moskova, küresel olarak sistemin dışına itilemedi. Büyük bir gücü sistemin dışında tutmak kolay değil” şeklinde konuştu.
Batı cephesinde durum ne?
Batı’da zaman zaman ortaya çıkan “farklı sesler” konusuna da değinen Korkmaz, “Herkesin ayrı bir amacı var. Her amacın da kendine özgü bir takvimi var. Farklı aşamaları olan uzun bir mücadeleden bahsediyoruz” dedi.
“Soğuk savaştan farklı olarak küresel sistem üzerine mücadele” olduğunu belirten Korkmaz, “Avrupa hazırlıksız yakalandığı için ABD’nin peşine takıldı. Kendi sesini araçlarını oluşturamadı” değerlendirmesinde bulundu.
Korkmaz, Avrupa’nın durumunu; “Tek bir Batı varmış gibi görünüyor. Farklı sesler söndü. Hazırlıklı olmadığı için Avrupa kendisini NATO ve AB gündemine uyarlamak zorunda kaldı. O nedenle Avrupa’nın sesi çıkmadı” sözleriyle değerlendirdi.
Savaş nerede ve nasıl bitecek?
Krizin çözümüne ilişkin İstanbul süreci ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin 12 maddelik yol haritası önerisi somut çabalar olarak öne çıksa da tarafları masaya oturtacak güçlü bir irade henüz ortaya çıkmadı. Batı şu anda Ukrayna’yı silahlandırmakla uğraşmakla meşgul ve Rusya’nın da cephede taarruz hazırlıklarının olduğu rapor ediliyor.
“Rusya NATO caydırıcılığını sınayacağını zannetmiyorum. Bunun dışındaki alana savaşın sıçrama olasılığı var” diyen Korkmaz, savaşın Moldova gibi NATO şemsiyesi dışındaki alanlara yayılmasının gerçek bir risk olduğunu söylüyor.
Prof. Dr. Korkmaz’a göre, ABD, küresel hedefleriyle ilgili Asya cephesine daha fazla yönelmeye başladı. Bu noktada Korkmaz, “ABD özellikle Çin’i hedef alıyor son zamanlarda. Ukrayna üzerinden verilen mesaj Çin’e yönelik. ABD Çin’e daha rahat bakabiliyor” diyor ve “Batı Rusya’yı Ukrayna savaşına sınırlamayı başardı” yorumunu yapıyor.
“Barış planlarının da çok bir şey önermediğini” düşünen Korkmaz, “Biz hala derin bir çıkmazın içerisindeyiz. Rusya tam kaybetmiyor” diyor. “Ukrayna direnişinin” şimdiye kadar başarılı olsa da Kiev’in de kazanmaktan uzak olduğunu belirten Korkmaz, uzun soluklu bir mücadelenin realite olduğunu savunuyor.
Savaş tanrılarının nerede duracağını öngörmek şimdilik imkansız görünüyor. Kesin olan şey tek ise dünyanın artık yeni bir güvenlik çerçevesini kurmak için eski kalıbına sığamacak kadar genişlemiş olması. Yeni kavramlar etrafında ve yeni bir anlayışla ancak barışın tesis edilebileceğini görmek gerekiyor.
Ünlü İtalyan Marksist Antonio Gramcsi’nin bu günlerde sıklıkla atıf yapılan sözü durumu özetliyor: “Eski dünya ölüyor ve yeni dünya doğmak için mücadele ediyor, şimdi canavarlar zamanı.”
Avrupa
AfD: Bundeswehr çok yumuşak hale geldi

Alternatif için Almanya (AfD), Alman Silahlı Kuvvetleri’nin (Bundeswehr) “çok yumuşak” hale geldiğini ve Donald Trump yönetimindeki ABD ordusunu örnek alan bir “savaşçı kültürü”nü geri getirmek istediğini açıkladı.
Çarşamba günü, yeni bir silahlı kuvvetler komiseri seçimi öncesinde Bundestag’da yapılan tartışmada, AfD milletvekili Hannes Gnauck, ordunun “ideolojik çürümeye” sürüklendiğini iddia etti.
Gnauck, cinsiyet eşitliği görevlilerini, iklim odaklı inşaat projelerini ve askerler için “wellness kültürü” olarak adlandırdığı şeyi alaycı bir şekilde eleştirdi.
Gnauck, “Savaşçılara ihtiyacımız var. Her personel şirketinde cinsiyet danışmanları olan CEO’lara ihtiyacımız yok, ülkemizi yönetebilecek, savaşabilecek ve savunabilecek erkek ve kadınlara ihtiyacımız var,” dedi.
AfD ve Gnauck’un yorumları, ABD ordusundaki “ilerici” reformları ortadan kaldırıp geleneksel değerleri yeniden tesis etme sözü veren Trump’ın mevcut savunma bakanı Pete Hegseth’in görüşleriyle büyük ölçüde örtüşüyor.
Hegseth, çeşitlilik programlarını kesti ve “savaşçı ahlakı” olarak adlandırdığı şeyi geri getireceğine söz verdi.
Gnauck, Bundeswehr kışlalarında “iklim dostu” iyileştirmeleri de yanlış önceliklerin bir belirtisi olarak nitelendirdi. AfD vekili, “Savaş hazırlığı yerine iklim koruma; bu delilik. Bu saf yeşil ideoloji,” iddiasında bulundu.
Ayrıca askerlerin barınma koşullarını da eleştiren Gnauck, “Her askerin kendi odası, Wi-Fi’ı, televizyonu var ama dostluk kurmak için yer yok. Askerler otel misafiri değil. Silahlara, araçlara ve güvenebilecekleri bir topluluğa ihtiyaçları var,” diye konuştu.
Ukrayna’ya silah sevkiyatına karşıtlık konusunda partisi AfD’nin görüşlerini tekrarlayan Gnauck, Almanya’nın “vekalet savaşlarına” sürüklenmemesi konusunda uyarıda bulunarak, hükümeti yabancı çıkarlar için “Bundeswehr’i kurutmakla” suçladı.
Avrupa
Portnov cinayetinde polis kiralık katil şüphesi üzerinde duruyor

Ukrayna lideri Yanukoviç’in danışmanı Andrey Portnov Madrid’de uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. İspanyol El País gazetesinin haberine göre polis, tek bir saldırganın olduğu ve cinayet sonrası motosiklet ya da metro kullanmadığı üzerinde dururken, siyasi suikast veya mali hesaplaşma ihtimallerini değerlendiriyor.
İspanyol El País gazetesinin haberine göre, 52 yaşındaki Ukraynalı avukat Andrey Portnov’un Madrid’de öldürülmesi, İspanyol polisini kiralık katiller tarafından işlenmiş bir cinayetle bir kez daha karşı karşıya getirdi.
Soruşturmada şu an için kesin olan tek şeyin “sadece bir saldırganın olduğu” ve “ne motosikletle ne de metroyla kaçtığı” belirtildi.
Yetkililer, olay yerinde dokuz kovan bulunmasıyla dokuz el ateş eden saldırganın kaçış için bir otomobil ve en az bir suç ortağı ayarladığından şüpheleniyor.
Portnov’un, eski Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç hükümetindeki görevi, Rus yöneticilerle yakın ilişkileri ve görünüşte başarılı olan işleri, ölümünün ardındaki olası motivasyonlara dair geniş bir yelpaze sunuyor.
Polis hiçbir hipotezi dışlamazken, soruşturmacılar “henüz net bir şey olmadığını” ancak birkaç kişinin arandığını ifade etti.
Çarşamba günü kızlarının okulunun kapısında sırtından vurularak öldürülmesinden bu yana, adli polis ve istihbarat birimleri, katillerine ulaşabilecekleri bir ipucu bulmak amacıyla Portnov’un yakın ve uzak geçmişini mercek altına aldı.
Aynı zamanda, helikopterler, dronlar ve yaklaşık 100 personelle Portnov’un vurulduğu ve görgü tanıklarının ifadelerine göre yerde son darbenin indirildiği Amerikan Koleji’nin bulunduğu bölge ve civarı didik didik arandı.
Tek bir saldırgan, kızlarını yeni bıraktığı okuldan 20 metre uzakta, kaldırıma park edilmiş yüksek motor hacimli Mercedes marka aracına dönerken Portnov’u arkadan gafil avladı.
Portnov suikastı, ‘Zelenskiy için tehlikeli bilgileri’ gündeme getirdi
Güvenlik kameraları inceleniyor
Polis şimdi, başkentin bu seçkin bölgesindeki çok sayıda güvenlik kamerasının kayıtlarını toplayarak, Portnov’a ateş ettikten sonra yaya olarak kaçan ve Casa de Campo’nun ağaçlık alanında izini kaybettiren, koyu renk spor kıyafetli ve yüzü kısmen kapalı bir kişiyi arıyor.
Soruşturmacılar, Portnov’un günlerce izlendiğine ve Madrid’in diğer ucundaki La Moraleja’daki evinden kızlarını okula götürmek gibi günlük alışkanlıklarının bilindiğine inanıyor.
Saldırganların, Portnov’un en savunmasız olduğu ve kendileri için kaçışın en kolay olabileceği anı ve yeri seçtikleri düşünülüyor.
Kurbanın, “Milla de Oro” olarak bilinen lüks bir konutun en üst katında, Calle Serrano’da bir mülkü bulunuyordu.
Bu bölge, okulda yapıldığı gibi bir saldırıyı gerçekleştirmek için çok kalabalık ve kaçışın zor olduğu bir yer olarak değerlendiriliyor.
Masada iki ana hipotez bulunuyor: Siyasi bir cinayet olması ya da ekonomik borçlar veya karanlık işler nedeniyle bir hesaplaşma.
Devam eden “hassas soruşturma” hakkında henüz bir bilgi sızmadı. Ukrayna, Rusya ve İspanya’da milyonlarca dolarlık serveti bulunan Portnov, Ukrayna’da yolsuzluk ve vatana ihanetle suçlanmıştı.
Ayrıca, Amerika Birleşik Devletleri tarafından insan hakları ihlalleri ve büyük çaplı yolsuzluk gerekçesiyle yaptırıma tabi tutulmuştu.
ABD’ye girişi yasaklanmış ve Amerikan bankalarındaki tüm mali varlıkları dondurulmuştu.
Bu yaptırımlara rağmen kızlarını neden özellikle Amerikalı diplomatların çocuklarının da gittiği Amerikan Koleji’ne gönderdiği ise açıklanamayan bir durum olarak öne çıkıyor.
Avrupa
Merz, Kuzey Akım yasağını destekliyor

Almanya Şansölyesi Friedrich Merz, ABD ve Rusya’nın gaz bağlantılarını yeniden etkinleştirme çabalarını durdurmak amacıyla, Rusya ile Almanya’yı birbirine bağlayan Kuzey Akım boru hatlarının yasaklanmasına yönelik AB önerisini “aktif olarak” destekliyor.
Merz hükümeti, bu hafta başında, savaş nedeniyle AB’nin Rusya’ya uygulayacağı yeni yaptırımların bir parçası olarak yasağı onayladığını açıklamıştı.
Konuya yakın yetkililerin Financial Times’a (FT) aktardığına göre şansölye, boru hatlarının yeniden faaliyete geçirilmesinin yararları konusunda ülkede çıkan tartışmaları bastırmak istedi.
Mart ayında FT’de yer alan, Kremlin ile bağlantılı Rus ve ABD’li iş adamlarının özel mülkiyete ait boru hatlarını yeniden faaliyete geçirmek istediğine dair haberler, Merz’i Berlin ve Brüksel’deki yetkililerle bunu nasıl önleyebileceğini görüşmeye sevk etti.
Yetkilier, Kuzey Akım’ın AB’nin yaptırım listesine eklenmesinin, Merz için potansiyel bir siyasi sorunu ortadan kaldıracağını belirtti.
Başka bir yetkili, cezai tedbirlerin Merz için, Berlin’in tek başına ABD ve Rusya’nın olası baskısıyla yüzleşmek yerine, boru hattının kaderini “Avrupalılaştırmanın” bir yolu olduğunu söyledi.
2022’de üçü sabotajlarla hasar gören dört boru hattının hiçbirinde devlet kontrolü bulunmamakla birlikte, Berlin gaz bağlantısının yeniden faaliyete geçirilmesi için sertifika vermek zorunda kalacak.
AB kısıtlamaları, boru hatlarının sahibi olan İsviçre merkezli Kuzey Akım 2 ve boru hattının yeniden başlatılması ve işletilmesi için gerekli olan diğer tüm şirketleri (Rusya’ya ait olsun ya da olmasın) hedef alacak.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen geçen hafta, ekibinin üzerinde çalıştığı “yeni yaptırım paketi”nin bir parçası olarak Kuzey Akım’dan bahsetmişti.
Tartışmalara yakın bir kaynağa göre, von der Leyen bu açıklamayı önce Merz ile istişare ettikten sonra yaptı ve Merz bu adıma destek verdi.
Kaynaklar, komisyonun bu hafta sonu AB hükümetleriyle resmi görüşmelere başlayacağını da ekledi. Yaptırımlar, tüm başkentlerin oybirliğiyle kabul edilebilir.
Eski Şansölye Gerhard Schröder’in fikri olan Kuzey Akım, bir zamanlar Rusya ile Almanya arasındaki derin iktisadi bağların sembolüydü. Ukrayna savaşından önce bile, bu bağlantı Berlin ve Washington arasında bir anlaşmazlık konusuydu ve ilk Trump yönetimi, dönemin Şansölyesi Angela Merkel’den ülkesinin Rusya’ya olan enerji bağımlılığını azaltmasını istemişti.
Görüşmelerden haberdar olan kişiler, eski Stasi casusu ve Putin’in yakın arkadaşı Matthias Warnig’in, ABD’li yatırımcıların desteğiyle boru hattının yeniden başlatılmasını görüştüğünü söyledi. Warnig, ABD Başkanı Donald Trump’ın Moskova ile iktisadi yakınlaşma arzusunu kullanmaya çalışıyordu.
Bir hükümet sözcüsü, “Şansölyenin Kuzey Akım 2’ye yönelik yaptırımları aktif olarak desteklediği doğru. Yaptırımlarımızın amaçlarından biri, Rusya’nın uluslararası hukuku ihlal ederek Ukrayna’ya karşı yürüttüğü saldırı savaşını finanse etmek için kullanabileceği gelirleri kesmek. Buna fosil yakıt ihracatından elde edilen gelirler de dahil,” dedi.
Trump’ın Ukrayna konusunda Rusya ile bir anlaşma müzakere etme çabaları, 2022’den önce Almanya’nın gaz ithalatının yarısından fazlasını oluşturan Kuzey Akım ve Rusya gazı konusunda Almanya’da tartışmaları yeniden alevlendirdi.
Forsa tarafından yapılan bir ankete göre, boru hattının son durağı Lubmin’in bulunduğu Mecklenburg-Vorpommern eyaletinde yaşayanların yüzde 49’u Rus doğalgaz tedarikinin yeniden başlamasından yana.
Şubat seçimlerinde ülke genelinde oyların yüzde 20’sinden fazlasını alan sağcı Almanya için Alternatif (AfD), Avro bölgesinin en büyük ekonomisi yüksek enerji fiyatları ve durgunlukla boğuşurken boru hatlarının yeniden faaliyete geçirilmesini istedi.
Bu görüş, Merz’in merkez sağdaki Hıristiyan Demokrat Birliği (CDU) ve merkez sol koalisyon ortağı Sosyal Demokratlar’dan bazı iş adamları ve politikacılar tarafından da paylaşılıyor.
Mart ayında, Doğu Almanya’nın Saksonya eyaletinin CDU’lu Başbakanı Michael Kretschmer, Moskova’ya karşı cezai önlemlerin sürdürülmesinin “tamamen modası geçmiş ve Amerikalıların şu anda yaptıklarına hiç uymadığını” söylemişti.
FT ve diğer yayınların Kuzey Akım ile ilgili haberlerine yanıt olarak, CDU milletvekili Thomas Bareiß LinkedIn’de yaptığı bir paylaşımda, “Amerikalı dostlarının ne kadar iş odaklı olduğunu” övdü.
Doğu Almanya’nın Brandenburg eyaletinin SPD’li Başbakanı Dietmar Woidke ise, olası bir barış anlaşmasının ardından Almanya’nın Rusya ile ticari ilişkilerinin normalleşmesi çağrısında bulundu.
-
Görüş2 hafta önce
“Ölüm denir mi hiç öylesine?”
-
Amerika2 hafta önce
Zuckerberg ve AI terapistler: Aklınıza mukayyet olun!
-
Görüş2 hafta önce
Hindistan-Pakistan gerilimi: Geleneksel ve sınırlı bir askerî güç gösterisi oyunu
-
Dünya Basını2 hafta önce
Batı’nın Gazze sessizliği
-
Söyleşi1 hafta önce
‘Alman medyası hükümetin halkla ilişkiler departmanı gibidir’
-
Amerika1 gün önce
İki İsrail elçiliği çalışanını öldüren Elias Rodriguez manifesto yazmış
-
Rusya2 hafta önce
Putin’in tarihi 9 Mayıs konuşması: “Muzaffer halka şan olsun!”
-
Asya2 hafta önce
Güney Kore cumhurbaşkanlığı seçimleri kampanyasını başlattı