Ahmed Şara’nın Bağdat’ta düzenlenecek Arap Birliği Zirvesi’ne davet edilmesinin tepkileri dinmeden Irak istihbarat başkanı liderliğinde bir heyet Kerkük-Banyas Boru Hattı için Şam’a bir heyet gönderdi.

Reuters’ın haberine göre Irak, Suriye üzerinden Akdeniz’e uzanan Kerkük-Banyas Petrol Boru Hattı’nın yeniden işler hale getirilmesi amacıyla Şam’a üst düzey bir heyet gönderdi. Irak Başbakanlık Ofisi, heyetin başkanlığını Irak Ulusal İstihbarat Servisi Başkanı’nın yaptığını duyurdu. Heyetin ziyaret kapsamında yalnızca boru hattını değil, terörle mücadele, sınır güvenliği ve ticaretin geliştirilmesi gibi başlıkları da görüşeceği belirtildi.

1950’lerde inşa edilen Kerkük-Banyas Boru Hattı, Kerkük’ten başlayarak Suriye’nin Banyas Limanı’na kadar uzanıyor. Ancak 2003’teki ABD’nin Irak işgali sırasında hat büyük oranda devre dışı kalmıştı. Hattın yeniden devreye alınması, Irak’ın ihracat rotalarını çeşitlendirmesi ve Suriye’nin enerji krizine çözüm üretmesi açısından kritik görülüyor.

Şara’nın davet edilmesi tepki çekmişti

Ziyaretin zamanlaması da dikkat çekici. Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, bu ay Katar’da Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile bir araya gelmişti. Bu temas, aralık ayında Beşar Esad’ın devrilmesinden bu yana iki ülke arasında gerçekleştirilen ilk üst düzey görüşme oldu.

Ahmed Şara’nın Irak’a daveti ülkeyi karıştırdı

Sudani, görüşmenin ardından Şara’yı mayısta Bağdat’ta düzenlenecek Arap Birliği Zirvesi’ne davet etti. Ancak bu davet, özellikle Şara’nın geçmişi nedeniyle Irak kamuoyunda ciddi tepkiyle karşılandı. 2003’teki ABD işgalinden sonra Irak’a Suriye üzerinden giren binlerce yabancı savaşçıdan biri olan Şara, 2005’te ABD güçleri tarafından tutuklanmış ve 2011’e kadar cezaevinde kalmıştı. Serbest kaldıktan sonra Suriye’ye dönen Şara, El Kaide bağlantılı bir grup kurarak Esad rejimine karşı savaştı; 2016’da HTŞ’yi (Heyet-i Tahrir Şam) kurdu. 2023’te Şam’da yönetimi devralarak geçici bir hükümet kurdu.

Suriye’de enerji krizi derinleşiyor

Savaşın etkisiyle çöken petrol endüstrisi nedeniyle Şam’daki geçici yönetim ciddi bir enerji kriziyle karşı karşıya. Ülke, ithalatı yerel aracılar üzerinden yapmaya çalışıyor; ancak uluslararası yaptırımlar ve finansal riskler nedeniyle kamu ihaleleri yoluyla petrol temin çabaları büyük ölçüde başarısız oldu.

ABD, Trump’ın mayıs ayında planlanan Suudi Arabistan ziyareti sırasında 100 milyar doları aşan büyük bir silah satış paketini duyurmaya hazırlanıyor.

ABD Başkanı Donald Trump’ın mayıs ayında gerçekleştirmesi beklenen Suudi Arabistan ziyareti, Washington’un Riyad’a sunacağı 100 milyar doları aşan kapsamlı bir silah satış paketinin ilanına sahne olabilir. Reuters’a konuşan ve konuyla ilgili bilgi sahibi altı kaynak, teklifin duyurusunun bu ziyaretle birlikte yapılmasının planlandığını aktardı.

Teklifin, Biden yönetiminin Suudi Arabistan’la İsrail’in normalleşmesini kapsayan daha geniş bir anlaşma kapsamında savunma işbirliği kurma girişiminin başarısız olmasının ardından geldiği belirtiliyor. Biden yönetimi, Çin’den silah alımının durdurulması ve Çin yatırımlarının sınırlandırılması karşılığında daha gelişmiş Amerikan silahlarına erişim teklif etmişti. Trump yönetiminin bu yeni teklifte benzer koşullar sunup sunmadığı ise henüz netleşmedi.

Silah paketi dev savunma şirketlerini kapsıyor

Trump, ilk başkanlık döneminde Suudi Arabistan’a yapılan silah satışlarını ABD ekonomisi ve istihdamı açısından stratejik bir kazanım olarak değerlendirmişti. Yeni teklifin içeriğinde Lockheed Martin’in C-130 nakliye uçakları, füze ve radar sistemleri gibi ileri düzey savunma ekipmanlarının yer alacağı aktarılıyor. Ayrıca RTX (eski adıyla Raytheon Technologies), Boeing, Northrop Grumman ve General Atomics gibi dev Amerikan savunma şirketlerinin de pakette yer alması bekleniyor.

Reuters, teklif edilen anlaşmaların ne kadarının yeni olduğuna dair kesin bilgi edinemedi. Ancak iki kaynak, bazı anlaşmaların uzun süredir gündemde olduğunu belirtti. Örneğin, Suudi Arabistan’ın General Atomics’in insansız hava araçlarına ilk olarak 2018’de ilgi gösterdiği aktarıldı. Bir kaynağa göre, son 12 ayda General Atomics’in MQ-9B SeaGuardian tipi SİHA’ları ve diğer hava araçlarını içeren 20 milyar dolarlık bir anlaşma öne çıktı.

Kaşıkçı cinayeti sonrası sarsılan ilişkiler yumuşuyor

ABD’nin Suudi Arabistan’a silah satışı yeni bir gelişme değil. 2017’de Trump, 110 milyar dolarlık bir paket önermişti. Ancak 2018’de gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’da öldürülmesi sonrası Kongre, bu anlaşmaların büyük kısmına karşı çıkmıştı. Biden yönetimi ise 2021’de, hem Kaşıkçı cinayeti hem de Yemen’deki sivil kayıplar nedeniyle saldırı silahlarının satışını askıya almıştı.

Ancak 2022’de Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından yaşanan enerji krizi, ABD’nin Suudi Arabistan’a yönelik tutumunda yumuşamaya neden oldu. 2024 itibarıyla ambargo kaldırıldı ve Washington, Hamas’ın 7 Ekim saldırısından sonra Suudi Arabistan ile Gazze’nin geleceği konusunda daha yakın işbirliğine yöneldi.

F-35 uçakları masada ama imza zor

Üç farklı kaynak, ziyaret sırasında Suudi Arabistan’ın uzun süredir ilgilendiği Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçaklarının da gündeme gelebileceğini belirtti. Ancak aynı kaynaklar, bu ziyarette doğrudan bir F-35 anlaşmasının imzalanmasının düşük ihtimal olduğunu vurguladı.

ABD, İsrail’e Arap ülkelerine göre daha gelişmiş Amerikan silahları verilmesini garanti eden “Niteliksel Askeri Üstünlük” (QME) politikasını sürdürüyor. İsrail, dokuz yıldır F-35 jetlerine sahip ve bu süre zarfında çok sayıda filo oluşturdu.

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gizli bir anlaşma kapsamında Somali’nin Puntland özerk bölgesine İsrail radarı yerleştirdi. Mogadişu ve Puntland yönetimlerinin sessizliği, iddiaların doğruluğunu güçlendiriyor.

Middle East Eye’da (MEE) yer alan habere göre Puntland Özerk Yönetimi Başkanı Said Abdullah Deni, meclis onayı olmadan Bosaso Havalimanı’nı BAE’ye devretti. Konuyu bilen kaynaklar, bu yılın başlarında BAE’nin, Yemen’den gelebilecek Husi saldırılarına karşı havalimanını koruma gerekçesiyle radar konuşlandırdığını söyledi.

İsrail radarı mart başında tespit edildi

Mart ayı başlarında elde edilen uydu görüntülerine göre, İsrail yapımı ELM-2084 3D Aktif Elektronik Taramalı Çok Amaçlı Radar, Bosaso Havalimanı yakınlarına yerleştirildi. Radarın hava savunma amacıyla kullanıldığı, özellikle Yemen kaynaklı olası insansız hava aracı veya füze tehditlerini tespit etmeye yönelik olduğu ifade ediliyor.

BAE’nin Sudan bağlantısı

Kamuya açık uçuş verileri, BAE’nin Bosaso Havalimanı’nı Sudan’daki Hızlı Destek Kuvvetleri’ne (RSF) destek sağlamak için kullandığını gösteriyor. RSF, iki yıldır Sudan ordusuyla çatışıyor. Sudan hükümeti, BAE’yi RSF’ye askeri destek sağlamakla suçlayarak Uluslararası Adalet Divanı’na başvurmuştu. BAE bu suçlamaları reddediyor.

Hükümetler sessiz

Konuyla ilgili MEE’ye konuşan iki farklı kaynak, radarın geçen yılın sonunda yerleştirildiğini ve RSF’ye düzenli sevkiyatlar yapıldığını belirtti. Ancak radar konuşlandırılması konusunda ne Somali merkezi hükümeti ne de Puntland yetkilileri kamuoyuna açıklama yaptı.

Puntland Devlet Bakanı Abdifatah Abdinur, sorulara yanıt vermek yerine Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la alay eden mesajlar gönderdi.

Puntland’ın fiilen bağımsız hareket etmesine rağmen, söz konusu radar konuşlandırmasının ne federal hükümetten ne de Puntland parlamentosundan onay alındığı belirtiliyor. Deni’nin, BAE’den aldığı siyasi ve mali destekle 2026’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlandığı öne sürülüyor.

Mogadişu sessizliği koruyor

Puntland merkezli Sidra Enstitüsü Başkanı Salim Said Salim, sosyal medya ve uydu görüntülerine rağmen radar hakkında resmi açıklama yapılmamasının dikkat çekici olduğunu söyledi. “Bu sessizlik, iddiaların doğruluğunu teyit eder nitelikte” diyen Salim, Mogadişu’nun BAE ile ilişkileri bozmak istemediği için sessiz kaldığını savundu.

BAE’nin Somali’deki etkisi genişliyor

Birleşik Arap Emirlikleri, yıllardır Somali ordusunu eğitiyor ve El-Şebab’a karşı mücadelede destek sağlıyor. Özellikle Yemen’e coğrafi yakınlığı bulunan Puntland’da etkinliğini artıran BAE, korsanlıkla mücadele için de bölgede askeri varlık göstermişti.

Öte yandan BAE’nin, ayrılıkçı Somaliland bölgesine yaptığı yatırımlar ve bu bölgeye devlet başkanı muamelesi yapması Mogadişu yönetimini rahatsız ediyor. Somali Dışişleri Bakanı Ahmed Mo Fiqi, BAE’ye gönderilen bir mektupla bu uygulamaya son verilmesini talep ettiklerini açıkladı.