Avrupa Birliği, Rus petrol şirketleri Lukoil’in ticaret birimi Litasco Middle East, Surgutneftegaz ve sigorta şirketi VSK’ya yönelik yeni yaptırımlar hazırlıyor. Bu yaptırımlar, şirketlerin Rus petrolünü taşımak için oluşturduğu “gölge filo” ile mücadele etmeyi amaçlıyor ve Litasco Middle East için bir ilk olacak. Paket ayrıca çok sayıda tanker ve kişiyi de kapsayacak.

Avrupa Birliği (AB), Rus petrol şirketi Lukoil’in petrol ticareti birimi Litasco Middle East DMCC, Surgutneftegaz ve sigorta şirketi VSK’ya yönelik yeni bir yaptırım paketi hazırlığında.

Bloomberg’in haberine göre, söz konusu yaptırımlar söz konusu şirketlerin Rus petrolünü taşıyan “gölge filo” oluşturmadaki rolleri nedeniyle uygulanacak.

Özellikle Litasco Middle East, Batı yaptırımları kapsamına ilk kez girecek.

AB, yaptırım listelerine toplamda yaklaşık 150 tanker eklemeyi planlıyor. Böylece yaptırım uygulanan tanker sayısı 300’ün üzerine çıkacak. Ayrıca 60 kişi de listeye dahil edilecek.

Petrol ticareti şirketi Litasco, daha önce İsviçre’de faaliyet gösteriyordu. Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin ve İsviçre’nin de katıldığı Batı yaptırımlarının ardından, bazı çalışanlar şirketten ayrıldı ve ticari operasyonları Dubai’ye taşındı.

Bloomberg, şirketin son aylarda farklı ülkelerdeki ofisleri için aktif olarak personel işe aldığını yazdı.

Yaptırımlar, Batılı şirketlerin Rusya’dan petrol taşıma imkanlarını kısıtladı. Bunun üzerine Rusya, eski tankerleri satın alarak ve farklı ülkelerde bu tankerlere sahip olan ve işleten çok sayıda firma kurarak bir gölge filo oluşturmaya başladı.

Geçen yıl Financial Times’ın bir araştırması, Litasco Middle East’in bu sürece dahil olduğunu ortaya koydu.

Gazete, özellikle Lukoil’in gölge filoya 25 tanker eklediği bir planı yazdı. Bu tankerlerin her biri, başka bir veya hatta birkaç başka firmaya ait ayrı bir offshore şirketi tarafından satın alınmıştı.

Gemiler, İngiliz mahkemeleri tarafından yatırımcıları dolandırmaktan yargılanan Pakistanlı bir denizcilik girişimcisine ait Dubai merkezli şirketler tarafından yönetiliyordu.

Tüm bu alımlar, Litasco Middle East’e ait Dubai merkezli Eiger Shipping DMCC tarafından finanse edildi.

Bu 25 tankere 700 milyon dolardan fazla harcama yapıldı. Gölge filoya katıldıktan sonra bu tankerler neredeyse sadece Rus petrolü taşıdı (tüm sevkiyatların yüzde 97’si, bunun yüzde 82’si Lukoil petrolüydü) ve yaklaşık 119 milyon varil petrol taşıdılar.

Geçen yıl Lukoil, deniz yoluyla petrol ihracatında ikinci sırada yer aldı.

Üçüncü sırada ise AB’nin de yaptırım uygulamayı planladığı Surgutneftegaz bulunuyordu. Surgut, ocak ayında Gazprom Neft ile birlikte ABD’nin kara listesine alınmıştı.

Yaptırım adayı olan bir diğer şirket ise geçen sene İngiltere tarafından yaptırım uygulanan sigorta şirketi VSK.

Yeni yaptırımlar, Rus petrolünün fiyatının son aylarda varil başına 60 dolar olan tavan fiyatın altına düşmesinin ardından Rus petrolü taşımaya yeniden başlayan Avrupalı deniz taşımacılığı şirketlerinin imkanlarını kısıtlayabilir.

Bloomberg, petrol üreten ve ticaretini yapan şirketlere yaptırım uygulanması hâlinde, gemi sahiplerinin (aralarında çok sayıda Yunan firması bulunuyor) Rus petrolüyle çalışmasının daha zor hâle geleceğini kaydetti.

10 milyar dolarlık plan: Rusya’nın ‘gölge filosu’ yaptırımları nasıl atlatıyor?

Uzmanlar, Rusya ekonomisinin 2025 yılının ilk çeyreğinde 2022’den bu yana ilk kez çeyreklik bazda daralma yaşadığını tahmin ediyor. Özellikle sanayi üretimi ve dış talebe bağlı sektörlerdeki zayıflık dikkat çekiyor. Resmi GSYİH verileri 16 Mayıs’ta açıklanacak.

Vedomosti gazetesinin anketine katılan uzmanlar, Rusya’nın gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) 2025 yılının ilk çeyreğinde mevsimsellikten arındırılmış olarak çeyreklik bazda yüzde 0,3 oranında düşmüş olabileceğini tahmin ediyor.

Bu tahmin, Rusya ekonomisinin Nisan-Haziran 2022 döneminden bu yana ilk kez çeyreklik daralma yaşadığına işaret ediyor.

Raiffeisenbank analistleri, ekonomi dinamiklerinin belirgin bir kötüleşme gösterdiğini ve durumun en zorlu olduğu alanın sanayi üretimi olduğunu belirtti.

Petrol fiyatlarının düşük seyretmesi nedeniyle yavaşlamanın yaşandığını kaydeden analistler, Merkez Bankası’nın faiz indirimine beklenenden daha erken, örneğin yaz aylarında başlayabileceğini öngördü.

Rusya İktisadi Kalkınma Bakanlığı, ilk çeyrekte GSYİH’nin yıllık bazda yüzde 1,7 büyüdüğünü tahmin etmişti. Rusya Federal İstatistik Kurumu (Rosstat) resmi verileri 16 Mayıs’ta yayımlayacak.

Raiffeisenbank baş analisti Stanislav Muraşov, resmi verilerin açıklanmasının ardından çeyreklik bazdaki rakamlarda düzeltmelerin mümkün olabileceğini açıkladı.

Bloomberg Economics’in Rusya ve Orta ve Doğu Avrupa baş ekonomisti Aleksandr İsakov ise ilk çeyrekte GSYİH’deki düşüşü yüzde 0,6 ila 0,8 olarak değerlendirdi. İsakov ayrıca, öncü göstergelerin ikinci çeyrekte de iş aktivitesindeki düşüş eğiliminin devam ettiğini gösterdiğini belirtti.

En olumsuz değerlendirmeyi yapan T-Investitsii baş ekonomisti Sofya Donets oldu. Donets’e göre, mevsimsellikten arındırılmış çeyreklik GSYİH düşüşü yüzde 1,5’e ulaştı.

Donets, düşüş yaşanan sektörlerin dış talebe bağımlı olan sanayi üretimi, madencilik ve metalurji gibi alanlar olduğunu vurguladı.

Bununla birlikte, VTB baş ekonomisti Rodyon Latıpov, 2024 yılının dördüncü çeyreğindeki güçlü performansın çeyreklik dinamiklerin değerlendirilmesinde çarpıtmaya yol açtığını düşünüyor.

Latıpov, ekonomideki durumu anlamak için 2025’in ilk çeyreğini 2024’ün temmuz-eylül dönemiyle karşılaştırmak gerektiğini savundu.

Uzmanlar, yaşananları hükümet ve Merkez Bankası’nın hedeflediği “ekonominin yumuşak inişi” olarak değerlendiriyor, ancak durumun teknik resesyona kadar gidebileceği uyarısında bulunuyorlar.

Buna rağmen, İktisadi Kalkınma Bakanlığı’nın bu yıl sonu için yüzde 2,5’lik GSYİH büyüme tahmininin gerçekleşmesinin pek olası olmadığını, zira bunun için keskin bir hızlanma gerektiğini belirtiyorlar.

Daha önce Makroekonomik Analiz ve Kısa Vadeli Tahmin Merkezi (TsMAKP) uzmanları, sanayi üretimi verilerinin durgunluktan bahsetmek için yeterli olduğunu belirtmişti.

TsMAKP’nin reel sektör başkanı Vladimir Salnikov, savunma sanayi kompleksinin baskın olduğu sektörler çıkarıldığında, “Orada artık açıkça bir depresyondan bahsedebiliriz, düşüş başladı,” değerlendirmesi yapılmıştı.

TsMAKP’nin para politikası analizi başkanı Oleg Solntsev ise, devlet şirketlerinin karşı taraflara yaptığı ödemelerdeki gecikmelerin de durgunluğa katkıda bulunabileceğine işaret etti.

Solntsev, Rus iş dünyası temsilcilerinin bu durumdan giderek daha fazla şikayetçi olduğunu da sözlerine ekledi.

Rusya ekonomisinde stagflasyon tartışması: Uzmanlar ne diyor?

The Washington Post’un haberine göre, üst düzey bir Ukrayna askeri yetkilisi, 9 Mayıs’taki Zafer Günü geçit töreni sırasında Moskova’ya saldırı düzenleme ihtimalinin düşük olduğunu belirtti. Başarı şansının az olması ve Rusya’nın sert tepkisinden kaçınma isteği bu kararda etkili oldu. Moskova ise son drone saldırılarının ardından 9 Mayıs öncesinde güvenlik önlemlerini artırdı.

The Washington Post gazetesinin haberine göre, üst düzey bir Ukrayna askeri yetkilisi, Ukrayna’nın 9 Mayıs’taki Zafer Günü geçit töreni sırasında Moskova’ya saldırı düzenleme ihtimalinin düşük olduğunu bildirdi.

Yetkili, saldırının başarı şansının az olması nedeniyle bu kararın alındığını belirtti. Rusya’nın kilit hava savunma sistemlerinin başkenti korumak için Moskova’ya kaydırıldığını aktaran yetkili, bir saldırı girişiminin sonucunun büyük olasılıkla sıfır olacağını ifade etti.

Yetkili, saldırıların Rusya’nın diğer bölgelerine düzenlenebileceğini ancak Moskova’ya yönelik olmayacağını kaydetti.

Ukrayna Savunma Bakanlığından başka bir yetkili ise Moskova’daki geçit törenine olası bir saldırıya ilişkin haberleri “abartılı” olarak nitelendirdi.

Bu tür bir girişimin Rusya’nın sert bir misillemesine yol açabileceğini ve ABD’nin hoşnutsuzluğuna neden olabileceğini söyledi.

Rusya’da, Ukrayna’nın Kızıl Meydan’a saldırarak Kremlin’i geçit törenine gelen müttefikleri (Çin, Hindistan, Sırbistan, Slovakya ve diğer ülkelerden heyetler) önünde zor durumda bırakabileceği yönünde spekülasyonlar artıyor.

Bununla birlikte, Ukrayna drone’ları Moskova’ya art arda ikinci gece de saldırdı. Drone’lardan birinin enkazı Kremlin’e 11 kilometre uzaklıktaki bir konut binasına isabet etti.

Saldırı, dördü Moskova’da olmak üzere (Domodedovo, Şeremetyevo, Vnukovo ve Jukovskiy) 13 Rus havaalanının çalışmasını durdurdu. Başkent Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, 6 nisan gecesi Moskova’ya yaklaşan 19 drone’un düşürüldüğünü bildirdi.

Siyaset bilimci Sergey Markov, Telegram kanalından yaptığı değerlendirmede, drone saldırılarının 9 mayıs öncesinde Rusya’daki durumu istikrarsızlaştırmayı ve halkı korkutmayı amaçladığını yazdı.

Çin lideri Xi Jinping’in kutlamalar için Moskova’ya gelmesi bekleniyor. Bu nedenle Kremlin, herhangi bir olayı önlemeye ve ziyareti sırasında havaalanlarının işleyişinde aksaklık yaşanmamasına özen gösteriyor.

Başkent yetkilileri, bu amaçla Moskova’da 7-9 Mayıs tarihleri arasında mobil internet kullanımının kısıtlanacağını duyurdu.

Markov, bu önlemleri Ukrayna drone’larının navigasyonunu bozma girişimi olarak açıkladı ve “güvenlik amacıyla” mobil internet sadece başkentte değil, tüm başkent bölgesinde kapatılabileceğini işaret etti.

Geçen hafta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Zafer Günü kutlamaları süresince üç günlük bir ateşkes önerdi. Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, bu girişimi “tiyatral bir gösteri” olarak nitelendirdi.

Zelenskiy, Rusya’nın gerçekten ateşkesle ilgileniyorsa 30 günlük bir ateşkesi kabul etmesi gerektiğini vurguladı.

Rusya, 9 Mayıs Zafer Bayramı için Ukrayna’da ateşkes ilan etti