Perşembe günü ABD’de federal bir yargıç, Trump yönetiminin, Başkan Donald Trump’ın 90 günlük genel dondurma kararıyla yıkıma uğradıklarını söyleyen yüzlerce dış yardım yüklenicisinin finansmanını yeniden sağlamasına karar verdi.
Eski Başkan Joe Biden’ın atadığı Washington, D.C. merkezli ABD Bölge Yargıcı Amir Ali, Trump yönetiminin dış yardımların geniş kapsamlı olarak durdurulmasının neden olduğu olağanüstü zararı hesaba katmadığını söyledi.
Ali, “En azından bugüne kadar, Davalılar, bir şok dalgası yaratan ve ülke çapında işletmeler, kâr amacı gütmeyen kuruluşlar ve kuruluşlarla yapılan binlerce anlaşma için güven çıkarlarını altüst eden, kongre tarafından tahsis edilen tüm dış yardımların kapsamlı bir şekilde askıya alınmasının neden programları gözden geçirmenin rasyonel bir öncüsü olduğuna dair herhangi bir açıklama sunmadılar,” diye yazdı.
Yargıç, bu nedenle, geçici tedbir kararı alınmadığı takdirde, halihazırda meydana gelen “muazzam zararın” ölçeğinin “neredeyse kesinlikle” artacağını öne sürdü.
Ali, Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Yönetim ve Bütçe Ofisi Direktörü Russell Vought da dahil olmak üzere üst düzey Dışişleri Bakanlığı ve bütçe yardımcılarının, en azından dava süreci devam ederken, Trump’ın göreve başlamasından sonra yürürlüğe konan herhangi bir sözleşme iptali veya iş durdurma emrini uygulamalarını yasakladı.
Karar, Trump’ın ilk gün verdiği ve yönetimine dış yardımları 90 gün süreyle dondurma talimatı verenkararnamelerden birinin ana unsurunu etkili bir şekilde durduruyor.
Yargıç, Trump yönetiminin, Trump’ın göreve başlamasından önce bu yardımın verildiği işletmeler için sonuçları dikkate almadan tüm dış yardımları aniden keserek “keyfi ve kaprisli” bir şekilde hareket ettiği sonucuna vardı.
Yüklenicilerin avukatları, Trump’ın USAID dış yardım fonlarıyla finanse edilen kuruluşlarla devam eden binlerce sözleşmeyi dondurma ve iptal etme teklifinin neden olduğu büyük hasar ve aksamaları anlattılar. İddiaları, yönetimin yargıcın emri üzerine sunduğu ve sadece bu hafta iptal edilen 200’den fazla dış yardım sözleşmesini içeren bir liste ile desteklendi.
Avukat Stephen Wirth, Ali’nin çarşamba günü adliyenin kar nedeniyle kapalı olması nedeniyle konferans görüşme yöntemiyle gerçekleştirdiği 90 dakikalık duruşmada “İşletmeler kapanıyor, çalışanların işine son veriliyor… yiyecekler çürüyor, ilaçların son kullanma tarihi geçiyor,” dedi.
Sözleşme ve hibe alıcılarının avukatları, zarar görenin sadece yabancı kuruluşlar olmadığını, ABD genelinde denizaşırı ortaklarla çalışan işletmeler ve kuruluşların neredeyse tüm personelini işten çıkardığını veya izne çıkardığını vurguladı. Avukatlar, bunların birçoğunun 90 günlük dondurma süresini atlatamayacağını söyledi.
Grupların bir başka avukatı da, “Milyarlarca dolarlık hükümet harcamasını durdurmak, irili ufaklı çok sayıda dış yardım ortağını unutulmaya mahkum etmek, işsiz kalmaları için onları kapatmak, Kongrenin açık bir şekilde yetkilendirmesini gerektirecek kadar yeterli siyasi, sosyal ve ekonomik öneme sahiptir,” dedi.
Ali, dondurmanın neden olduğu zararın, dondurmanın hükümet yetkililerinin “keyfi ve kaprisli” kararlar almasına karşı yasaları ihlal edebileceği yönündeki inandırıcı argümanlarıyla birleştiğinde, idarenin dava devam ederken dondurmayı kaldırması emrini haklı çıkardığını kabul etti.
Çarşamba günü yapılan savunmalarda, Adalet Bakanlığı yürütme yetkisine alışılmadık derecede geniş bir bakış açısı getirdi. Adalet Bakanlığı avukatı Eric Hamilton, atılan adımlar başkanlık talimatıyla atıldığı için, grupların, mahkemelerin federal kurumların “keyfi ve kaprisli” eylemlerini engellemesine olanak tanıyan İdari Usul Yasası uyarınca USAID ve Dışişleri Bakanlığının eylemlerine itiraz etme yetkisi olmadığını savundu.
Hamilton, “Ajans eylemimiz yok çünkü ajans bir yürütme emrini uyguluyor. Bu son derece yıkıcı bir öneri… USAID’e bu şekilde müdahale edilmesi, USAID’i federal bir mahkeme nezdinde kayyuma devredecektir… Bu politika, Başkanın ABD’nin dış politikasını belirlemeye yönelik II. Madde yetkisini kullanmasının arka planında gerçekleşiyor,” iddiasında bulundu.
Geçtiğimiz hafta da Trump’ın atadığı ABD Bölge Yargıcı Carl Nichols, yönetimin binlerce çalışanı aniden idari izne çıkarmasını ve hükümet sistemlerine erişimlerini kesmesini engellemişti. Nichols perşembe günü bu engellemeyi bir hafta daha uzattı.
Ali aynı zamanda Trump’ın hükümet harcamalarının geniş bir bölümünü tek taraflı olarak dondurma çabalarını acil olarak engelleyen üçüncü yargıç oldu.
Başkan Barack Obama tarafından atanan ve Rhode Island’da görev yapan ABD Bölge Yargıcı John McConnell, yönetimi yerel federal programlar üzerindeki genel dondurma kararını kaldırmaya zorladı.
Biden tarafından atanan bir başka Washington D.C. yargıcı Loren Ali Khan da Trump’ın yerel harcamaları dondurma kararını bloke etti.
Elon Musk’ın elektrikli otomobil üreticisi Tesla, Başkan Donald Trump’ın ticaret savaşının kendisini ABD’ye karşı misilleme tarifelerinin hedefi haline getirebileceği ve Amerika’da araç üretmenin maliyetini artırabileceği konusunda uyardı.
ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer’e hitaben yazılan imzasız bir mektupta Tesla, adil ticareti “desteklediğini” söyledi ancak ABD’li ihracatçıların “diğer ülkeler ABD’nin ticaret eylemlerine karşılık verdiğinde orantısız etkilere maruz kaldığı” uyarısında bulundu.
Austin, Teksas merkezli şirket 11 Mart tarihli mektubunda, “Örneğin, ABD’nin geçmişteki ticari eylemleri, hedef alınan ülkeler tarafından, bu ülkelere ithal edilen elektrikli araçlara yönelik artan tarifeler de dahil olmak üzere, anında tepkilerle sonuçlandı” diye yazdı.
Tesla’nın mektubu, yatırımcıların dünyanın en büyük ekonomisinin bir resesyona sürüklenmesinin artan riskleri konusunda endişelenmeleri nedeniyle işletmeleri ve finansal piyasaları sarsan iki haftalık düzensiz ticaret politikası açıklamalarının ardından geldi.
Mektup, Trump’ın yakın müttefiki Musk tarafından yönetilen Tesla’nın bile geniş kapsamlı gümrük tarifelerinin potansiyel etkileri konusunda ne kadar endişeli olduğunun altını çiziyor.
AB ve Kanada, bu hafta başında yürürlüğe giren ABD’ye çelik ve alüminyum ithalatına yönelik gümrük vergilerine karşı kapsamlı misilleme tehditlerinde bulundu.
Mektubun gönderilme sürecini bilen bir kişi Financial Times’a şunları söyledi: “Bu, iki kutuplu tarife rejiminin Tesla’yı mahvettiğini söylemenin kibar bir yolu.”
Söz konusu kişi şunları ekledi: “İmzasız çünkü şirketteki hiç kimse bunu gönderdiği için kovulmak istemiyor.”
Tesla yorum talebine hemen yanıt vermedi.
Grup Trump yönetimine gönderdiği mektupta gümrük vergilerinin ABD’de araç üretim maliyetlerini artırabileceğini ve denizaşırı ülkelere ihraç edildiklerinde daha az rekabetçi hale getirebileceğini belirtti. Ayrıca yönetimden, lityum ve kobalt gibi ABD’de az bulunan minerallerin ithalatını daha da pahalı hale getirmekten kaçınması istendi.
Tesla, elektrikli araçları ve lityum-iyon pilleri için ABD’de mümkün olduğunca çok malzeme ve bileşen bulmak ve üretmek için küresel tedarik zincirini elden geçirdiğini söyledi. Reno, Nevada’daki batarya üretim tesisine ve Corpus Christi, Teksas’taki lityum işleme tesislerine işaret etti.
Şirket, “Bununla birlikte, tedarik zincirinin agresif bir şekilde yerelleştirilmesine rağmen, bazı parça ve bileşenlerin ABD içinde tedarik edilmesi zor veya imkansızdır” diye ekledi. Greer’i “ABD’li üreticilerin gerekli bileşenlere maliyet engelleyici tarifelerin uygulanmasıyla sonuçlanabilecek ticari eylemler nedeniyle gereksiz yere yük altına girmemelerini sağlamak için yerel tedarik zinciri sınırlamalarını daha fazla değerlendirmeye” çağırdı.
Mektup, dış ticaret uygulamalarını gözden geçiren ve şirketlere zarar verebilecek tarifeleri, vergileri, düzenlemeleri veya sübvansiyonları belirlemeye çalışan ajansın ABD’li işletmelerden geniş yorum talebinin bir parçası olarak ticaret temsilcisinin ofisine sunuldu.
Süreç hakkında bilgi sahibi bir kişi, Tesla’nın ilk Trump yönetimi sırasında uygulanan yaygın gümrük tarifelerine yanıt olarak benzer bir mektup gönderdiğini söyledi. 11 Mart tarihli mektup USTR web sitesine Tesla’nın genel danışman yardımcısı Miriam Eqab tarafından yüklendi.
Musk, Trump’ın yeniden seçilme kampanyasına yardım etmek için 250 milyon dolardan fazla harcama yaptıktan sonra Trump’ın en iyi danışmanlarından biri olarak ortaya çıktı. Bunun karşılığında dünyanın en zengin adamı, politikaları etkilemek ve federal hükümeti küçültmek için geniş bir yetki aldı ve Hükümet Verimliliği Dairesi (Doge) olarak adlandırılan birimin başına getirildi.
Bu haftanın başlarında Trump, Beyaz Saray’da Tesla’yı tanıtan bir etkinliğe ev sahipliği yaptı ve Musk’a destek gösterisi olarak araçlarından birini satın alma sözü verdi.
Tesla hisseleri yılbaşından bu yana satışların düşeceği endişesiyle ve ABD’nin ekonomi ve ticaret politikalarına ilişkin artan tedirginliğin tetiklediği daha geniş bir piyasa satışının ortasında yüzde 40 düştü.
BlackRock’tan Rick Rieder, Kıtadaki sektörlerin mali harcamalardaki artıştan faydalanmasını beklediği için Avrupa hisse senetlerine daha fazla yatırım yapıyor.
Rieder, Zürih’te verdiği bir röportajda portföy yöneticisinin 15,8 milyar dolarlık BlackRock Global Allocation Fund’ın da aralarında bulunduğu fonlarda Avrupa bankaları, savunma ve teknoloji şirketlerine olan ilgiyi artırdığını söyledi.
Halka açık dosyalara göre, fon geçen yıl %9,2 getiri sağladı ve şubat ayı sonunda karşılaştırma ölçütüne göre Avrupa hisselerinde hafifçe düşük ağırlıktaydı.
BlackRock, Berlin ve Brüksel’in savunma ve altyapı harcamaları için yüz milyarlarca avro borçlanma planlarını açıklamasının ardından Avrupa varlıklarındaki pozisyonunu tekrar ayarlıyor.
Şirket bu hafta başında Avro bölgesi devlet tahvillerinde negatife döndü ve hisse senedi tahsislerindeki değişim, harcama planlarının etkisiyle bölgenin hisse senedi piyasalarındaki yükselişin ortasında geldi.
BlackRock’ın küresel sabit gelirden sorumlu yatırım müdürü ve küresel tahsisat yatırım ekibi başkanı Rieder, “Son birkaç yıldır Avrupa’da borç vermek ve ABD’de hisse senedi almak oldukça net bir ticaretti. Ama bence bu denge değişti,” dedi.
Avrupa hisseleri bu yıl şu ana kadar ralli yaptı ve bankalar bugüne kadar %20’nin üzerinde yükselerek sektörü karşılaştırma ölçütünde en iyi performans gösteren sektör haline getirdi.
Avrupa bankalarının cazibesini açıklayan Rieder, özel kredi kuruluşlarının yaklaşan harcama furyasının finansmanında büyük rol oynayacağını söyledi. UniCredit ve Intesa Sanpaolo, 31 Aralık tarihli kamu dosyalarına göre fonun varlıkları arasında yer alıyor.
Rieder, “Avrupa bankaları, ek finansman sağlama kabiliyetleri nedeniyle bugün çok cazip yatırımlar. Değerlemeler hâlâ o kadar yüksek değil,” dedi.
Avrupa’nın borçlanmaya yönelmesi, ABD’nin bölgeye yönelik askeri desteğini azaltma tehditlerine yanıt olarak geldi. Goldman Sachs tarafından takip edilen Avrupa savunma hisselerinden oluşan bir sepetin piyasa değeri bu yılın başından itibaren 125 milyar dolar arttı.
ABD, Çin’in artan denizcilik gücüne ayak uydurmakta zorlanırken, Washington’daki kanun yapıcılar, Japonya’nın her yıl belirli sayıda denizaltı üretme yöntemini benimsemek de dahil olmak üzere, ülkenin gemi inşa kısıtlamalarını ele almanın yollarını araştırıyor.
Salı günü Kongre’de yapılan bir oturumda Japonya’nın yaklaşımının benimsenmesi önerildi.
Kongre Araştırma Servisi’nde (CRS) deniz kuvvetleri uzmanı olan Ronald O’Rourke, Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komitesi’nin deniz gücü ve projeksiyon kuvvetleri alt komitesine verdiği demeçte “Japonya’dan, kuvvet büyüklüğü değişse bile tedarik oranını sabit tutma modelini öğrenebilirsiniz” dedi.
Donanma gemilerinin ve denizaltılarının sayısının her yıl bütçe görüşmeleri yoluyla belirlendiği ABD’nin aksine, Japonya üretim sayısını yılda bir tekne olarak sabit tutmaktadır. Mitsubishi Heavy Industries ve Kawasaki Heavy Industries gemileri dönüşümlü olarak teslim etmektedir.
CRS’nin 41 yıllık emektarı ve ülkenin en etkili deniz analistlerinden biri olan O’Rourke, Tokyo’nun denizaltı filosunun büyüklüğünü “önceden tedarik oranı ile oynayarak değil, ‘kullanım ömrü sonu’ kararlarıyla” yönettiğini söyledi.
O’Rourke hazırladığı konuşmada Japonya’nın yılda bir kez yaklaşımının “denizaltı inşa sanayi tabanı için istikrar sağlamak ve denizaltı üretiminde verimliliği en üst düzeye çıkarmak” için tasarlandığını söyledi.
“Japonya 18 denizaltıdan oluşan bir gücü muhafaza etmeyi planladığında, bunu denizaltılarını yaklaşık 18 yaşına kadar hizmette tutarak yılda bir inşa oranıyla yaptı” dedi. “Japonya denizaltı kuvveti seviyesindeki hedefini 22 tekneye çıkardığında, yılda bir inşa oranını korudu ve denizaltılarını yaklaşık 22 yaşına kadar hizmette tutmaya başladı” diye ekledi.
Japonya yıllarca 16 denizaltı ve iki eğitim botundan oluşan bir filo büyüklüğünü korudu. Amaç Rus gemilerinin sıklıkla geçtiği üç boğazı – Soya, Tsugaru ve Tsushima – savunmaktı. Her boğaza iki denizaltı tahsis edilecek, geri kalanlar ise eğitimde ya da bakımda olacaktı.
2010 yılında, Japonya’nın Tayvan’a yakın güneybatı adalarının etrafındaki sularda Çin denizaltılarına karşı savunma yapmak üzere filonun 22 denizaltı ve iki eğitim botuna çıkarılmasına karar verildi.
Bunu yapmak için Japonya’nın denizaltı üretimini artırması gerekmedi. Sadece denizaltılarının ömrünü 16 yıldan 22 yıla uzattı.
O’Rourke alt komiteye, Japonya’nın denizaltı filosunu 30 gemiye çıkarmaya karar vermesi halinde, “yine yılda bir inşa oranını koruyabileceğini ve gemilerini 30 yaşına kadar hizmette tutmaya başlayabileceğini” söyledi. O’Rourke genişletilmiş bir Japon denizaltı filosunu ABD Donanması için en iyi tamamlayıcı olarak görüyor, zira ABD Donanmasının önümüzdeki yıllarda saldırı denizaltılarının sayısında bir düşüş yaşayacağı düşünülüyor.
Geçtiğimiz perşembe günü Kawasaki, Taigei sınıfı denizaltı Raigei’yi Kobe Tersanesi’nde Japonya Savunma Bakanlığı’na teslim etti. Taigei sınıfının dördüncü teknesi olan Raigei, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana tersanede inşa edilen 31. denizaltı oldu.
Mitsubishi neredeyse tam bir yıl önce Taigei sınıfının üçüncü teknesi olan Jingei’yi bakanlığa teslim etmişti.
Bu arada ABD Donanması da maliyet aşımları, işgücü sıkıntısı ve gemi inşasındaki gecikmelerle boğuşuyor. “Donanma şu anda gemilerin tasarımı, inşası, mürettebatı ve bakımı konusunda zorluklarla karşı karşıya” diyen O’Rourke, zorlukların birleşiminin ”41 yıllık CRS kariyerimde gördüğüm en önemli zorluk” olarak tanımladı.
Kongre Bütçe Ofisi’nden Eric Labs salı günkü oturumda yaptığı açıklamada, ABD Donanması’nın inşa halindeki 46 gemisi için maliyet aşımlarının geçtiğimiz bütçe yılında üç kat artarak 3.4 milyar dolardan 10.4 milyar dolara çıktığını söyledi.
Deniz kuvvetleri ve silahlar konusunda kıdemli bir analist olan Labs, gemiler için gerekli olan daha uzun inşa sürelerine de işaret etti. “Uçak gemilerinin yapımı eskiden sekiz yıl sürerdi. Şimdi 11 yıl sürüyor. 2000’li yıllarda saldırı denizaltılarının yapımı altı yıl sürüyordu. Şimdi ise dokuz yıl sürüyor” dedi.
AVRUPA3 gün önce
AMERİKA2 hafta önce
DÜNYA BASINI5 gün önce
GÖRÜŞ2 hafta önce
DÜNYA BASINI2 hafta önce
GÖRÜŞ2 hafta önce
DÜNYA BASINI2 hafta önce
GÖRÜŞ7 gün önce